Odak: Gaslighting nedir? Duygusal manipülasyona maruz kalmak nasıl bir deneyimdir?Doğru Bilinen Yanlışlar: Duygusal manipülasyondan uzak durmaya çalışırken bazı yanlış inanışlarımız olabileceğini göz önünde bulundurmakta fayda var.Nasıl Baş Edilir?: Gaslighting’e maruz kaldığımı nasıl anlarım? Manipülasyona uğruyorsam bununla nasıl baş ederim?Sorularınızı Cevaplıyoruz: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/yakiniliskiler/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Instagram hesabımızdan</a> gaslighting ile ilgili merak ettiklerinizi sordunuz, Psikolog Dr. Gizem Sürenkök sizler için cevapladı!Kapatırken: Bültenimizi kapatırken size birkaç farklı öneride daha bulunmayı da ihmal etmedik!

Yakın İlişkiler

‘’Hayır, ben öyle bir şey demedim, uyduruyorsun. Gereksiz tepki veriyorsun. Ben senin iyiliğin için bunu yaptım.’’ Bu gibi cümleler size ilişkilerinizden tanıdık geliyorsa, o ilişkilerde sürekli bir şeyleri yanlış yaptığınızı, yanlış yorumladığınızı düşünüyorsanız gaslighting’e maruz kalıyor olabilirsiniz. Gaslighting, sinsi bir manipülasyon ve psikolojik kontrol şekli olarak tanımlanıyor. Gaslighting’e maruz kalan kişiler, kasıtlı ve sistematik olarak yanlış bilgilerle besleniyor. Bu da onların aslında doğru olduğunu bildikleri şeyleri sorgulamalarına yol açıyor. Bu kişiler gün geçtikçe hafızalarından, algılarından ve hatta akıl sağlıklarından şüphe duyabiliyorlar. Zamanla, gaslighting yapan kişinin manipülasyonları daha karmaşık ve güçlü hale gelebiliyor. Bu da manipülasyon mağdurunun gerçeği görmesini giderek&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.psychologytoday.com/intl/basics/gaslighting" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">zorlaştırıyor.</a>Gaslighting teriminin Türkçe bir karşılığı bulunmuyor. Terim, bir tiyatro oyunundan uyarlanan, 1944 yapımı&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://filmloverss.com/gaslight/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Gaslight</a> adlı filmden geliyor. Filmde Paula isimli kadının, eşi tarafından “unutkan olduğu, sürekli bir şeyleri kaybettiği ve yorgun olduğu”na inandırılmasını ve yaşadığı kafa karışıklığını izliyoruz. Sürekli kaybolan eşyalar, her geçen gün biraz daha kısılan gaz lambası ve nereden geldiği bilinmeyen ayak sesleri Paula’nın zamanla kendinden şüphe etmesine ve eşinin onunla ilgili söylediklerine daha çok inanmaya başlamasına sebep oluyor. Sonunda akıl sağlığına olan inancını tamamen yitiren Paula, eşine bağımlı bir insan haline geliyor.Filmde her ne kadar maddi çıkarları uğruna eşini manipüle eden birini izlesek de kişiler, sadece başka birini buna maruz bırakmaktan zevk aldıkları ya da karşılarındakini duygusal, fiziksel veya finansal olarak kontrol etmek, onun üzerinde güç elde etmek istedikleri için gaslighting uygulayabiliyorlar. Bu kişiler, manipülasyon yoluyla karşılarındaki kişiyi kendilerine bağımlı kılmayı amaçlıyorlar. Uzun süre devam eden bu sistematik manipülasyon sonucunda mağdur kendisini cesareti kırılmış, teslim olmuş, korkmuş, karamsar ve kendinden şüphe eder bir halde bulabiliyor; kendi gerçeklik algısını, kimliğini ve yaşadıklarını sorgulamaya başlıyor.Gaslighting&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.psychologytoday.com/intl/blog/here-there-and-everywhere/201702/why-gaslighters-accuse-you-gaslighting" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">teknikleri</a> arasında açıkça yalan söylemek, mağduru arkadaşlarıyla veya aile üyeleriyle karşı karşıya getirmek, başkalarının mağdura cephe alması için uğraşmak ve söylediklerini veya yaptıklarını inkar etmek yer alıyor. Gaslighting uygulayan kişi, başlangıçta basit şeyler hakkında yalan söylerken zamanla yalanlarının şiddetini ve miktarını artırıyor. Manipülasyonun bir parçası olarak manipülatör taraf, mağdura zaman zaman daha yumuşak ve ılımlı yaklaşabiliyor. Hatta yüzeysel bir nezaket veya pişmanlık bile gösterebiliyor. Bu durumda kurban, “Belki de o kadar da kötü değildir.”, “Belki işler düzelir.” veya “Bir şans daha verebilirim.” diye düşünebiliyor. Aslında tüm bu taktikler, karşıdaki kişinin davranışlarını daha iyi kontrol edebilmek amacıyla uygulanıyor.Bunların yanı sıra gaslighting uygulayan kişiler, mağdurun yalan söylediğini veya hayal gördüğünü söyleyerek diğer insanları, hatta mağdurun kendi arkadaşlarını ve ailesini bile onun aleyhindeki düşüncelere inandırmaya çalışabiliyorlar. Manipülatör, karşısındakine hatırladığı, düşündüğü ve hissettiği şeyin yanlış olduğu konusunda ısrar ettiği için buna maruz kalan kişi, zamanla artan bir şekilde kendisinden şüphe duyuyor. Manipülatör, karşısındaki kişinin varlığının temel unsurlarını bozmayı ve çarpıtmayı, onu giderek daha da yıpratmayı ve onda kafa karışıklığı yaratmayı amaçlıyor.Genelde romantik ilişki bağlamında ele alınsa da gaslighting; sosyal ilişkilerde, aile ilişkilerinde ve iş yerinde de karşımıza&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.worldcat.org/title/dialogues-of-doubt-the-psychology-of-self-doubt-and-emotional-gaslighting-in-adult-women-and-men/oclc/36674740" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çıkabiliyor</a>. Örneğin, iş yerinde yöneticinize size verilen proje için planladığı sürenin yeterli olmayacağını, yeni bir düzenleme yapması gerektiğini söylüyorsunuz. Patronunuz ise sorunu ele almak yerine sizin ne kadar stresli ve hassas biri olduğunuzu söylüyor, böylece konunun odağını değiştiriyor. Siz de konuşmayı tekrar asıl soruna getirmek yerine, patronunuza o kadar hassas veya stresli olmadığınızı ve stresin çalışma yeteneğinizi etkilemediğini söyleyerek kendinizi savunmaya başlıyorsunuz. Patronunuzun durumu böyle görmesine dayanamıyorsunuz ve sadece aşırı hassas ve stresli olmadığınızı kanıtlamak amacıyla görevi yetiştirmek için daha da fazla çalışıyorsunuz. Siz de bu örneğe benzer deneyimler yaşamış olabilirsiniz. İlişkilerinizde gaslighting’e maruz kalıp kalmadığınızı daha iyi anlamak için belli işaretlere dikkat edebilirsiniz:<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sürekli kendinizi sorguluyorsanız,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">“Ben mi çok hassasım? Bende mi bir sorun var?" gibi soruları sürekli kendinize soruyorsanız,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İş yerinde sık sık kafanız karışmış ve unutkan hissediyorsanız,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sürekli özür dilemeniz gereken durumlar içinde kalıyorsanız,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Partnerinizin davranışlarını açıklamak için arkadaşlarınıza ve ailenize sık sık bahane bulmak zorunda kalıyorsanız,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İlişkinizde bir şeylerin çok yanlış gittiğini biliyor ama bunun ne olduğunu tam olarak ifade edemiyorsanız,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Basit kararları dahi almakta zorlanıyorsanız,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Eskiden daha öz güvenli, daha eğlenceli, daha rahat bir insan olduğunuzu düşünüyorsanız,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hiçbir şeyi doğru yapamıyormuş gibi hissetmeye başladıysanız gaslighting mağduru olabilirsiniz.</li></ul>İyi haber şu ki bu son derece sinsi dinamiği bir kez fark edip adlandırdığınızda, aynı zamanda değiştirmeye ve bu döngüden çıkmaya başlayabilirsiniz. Unutmayın, hissettiğiniz duyguların geçerliliği tartışmaya açık değil. Daha sağlıklı ve <a fr-original-style="" href="https://psycnet.apa.org/record/1989-04840-001" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">iyi hissettiğiniz ilişkiler</a> kurmak için bir adım atmanın tam zamanı!<a fr-original-style="" href="https://yakiniliskiler.com/author.php?author=37" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Özge Arıcı</a>

Gaslighting, duygusal manipülasyon türleri arasında yer alıyor ve kişiye kendi gerçekliğini sorgulatacak kadar ciddi bir hal alabiliyor.

🕯️ Birinin Kendinden Şüphe Etmesine Sebep Olmak

Gaslighting’e maruz kaldığımızı anlamak bile bu kadar zorken bu durumla karşılaştığımızda nasıl baş edebileceğimizi bilememek de oldukça doğal. Bu noktada kendinizi korumak için önerdiğimiz bu 6 adımı&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.healthline.com/health/how-to-deal-with-gaslighting#reach-out" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">deneyebilirsiniz</a>:<ol fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gaslighting’e maruz kalıp kalmadığınızı tespit edin.&nbsp;Bu bültenle birlikte hangi davranışların gaslighting sayıldığını daha iyi anlayabilirsiniz. Farklı düşüncelere sahip olmaktan ziyade o düşüncelerin bize sunuluş şekli ve bizim düşüncelerimizi değiştirme çabası gaslighting’e işaret edebiliyor. Gaslighting uygularken amaç kendinizden şüphe ettirmek oluyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Olaydan uzaklaşın. Gaslighting ile mücadele ederken birçok olumsuz duyguyu bir arada yaşayabilirsiniz: üzüntü, hayal kırıklığı, öfke, endişe… Bu duygular çok doğal ve anlaşılır fakat bu duyguların etkisiyle hareket etmekten kendinizi alıkoymanızda fayda var. Duygularınızı düzenleyerek durumun sizin üzerinizde daha da olumsuz etki yaratmasına engel olabilirsiniz. Bunun için fiziksel olarak olay yerinden uzaklaşmayı deneyebilir veya nefes egzersizleri, yürüyüş, arkadaş görüşmeleri gibi kaygınızı azaltacak kaynaklara yönelebilirsiniz.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kanıtlarınızı toplayın. Size gaslighting uygulamaya çalışan kişiyle aranızdaki etkileşimi takip ederek gaslighting davranışlarını gözlemleyebilirsiniz.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu davranış ile ilgili o kişiyle konuşun. Gaslighting davranışı; yalan, yanlış yönlendirme ve eleştiriyi de içerebilir. Bu sebeple deneyiminizi dile getirmek söz konusu davranışları onaylamadığınızı ve sınır koyduğunuzu karşınızdaki kişiye göstermenize yardımcı olur.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Duruşunuzu bozmayın. Gaslighting’in amacı manipüle etmek olduğu için rahatsızlığınızı dile getirdiğinizde “Öyle bir şey yok.” gibi tepkilerle karşılaşabilirsiniz. Karşınızdaki kişi sizi tekrar manipüle etmek için uğraşabilir. Bu sebeple fikrinizi değiştirmeyin, kendinize güvenin.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öz bakımınıza dikkat edin. Gaslighting deneyimi ile ilgili ortaya çıkan endişeleriniz, ilişkilerinizi ve işinizi olumsuz yönde etkileyebilir. Bu sebeple kendi ihtiyaçlarınızı gözetmek ve kendinize yönelmek, bu olumsuz etkileri azaltabilir. Hobilerinizle ilgilenmek veya arkadaşlarınızla görüşmek bu süreçte yapabileceklerinizden sadece birkaçı.</li></ol><a fr-original-style="" href="https://yakiniliskiler.com/author.php?author=25" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Gökçenay Kaplan</a>

gaslighting ile ilgili hikayeler