<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Yapay zekaya yönelik kuantum bilişimi oluşturmak için çalışan <a fr-original-style="" href="https://multiversecomputing.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Multiverse Computing</a>, 27 milyon dolarlık A Serisi yatırım turunu tamamladı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">🔍 Lider Yatırımcı: Columbus Venture Partners</li></ul>

Quando

• Birleşik Krallık merkezli kuantum programlama girişimi <a fr-original-style="" href="https://techcrunch.com/2023/02/20/u-k-quantum-computing-startup-quantum-motion-raises-50-5m/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Quantum Motion</a>, Bosch Ventures liderliğinde gerçekleşen yatırım turunda 50,5 milyon dolar yatırım aldı. Yeni yatırımın ardından Quantum Motion'ın aldığı toplam yatırım miktarı 75,03 milyon dolara ulaştı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Amaç: Normal bilgisayarların ısınmasının kuantum programlarında kübitleri kötü yönde etkilemesi, kuantum bilgisayarlarının soğuk tutulması gerektiği anlamına geliyor. Bu doğrultuda, ölçeklenebilir kuantum bilgisayarlar üretmek amacıyla kurulan Quantum Motion da yeni silikon işlemcilerle uyumlu kuantum programlama mimarileri geliştiriyor. Mutlak sıfır noktasının sadece onda bir derece üzerinde çalışan entegre devreler tasarlayan Quantum Motion'ın silikon tabanlı kuantum çiplerinin ve çipi çalıştırmak için gerekli olan soğutma sisteminin oldukça küçük olduğu gerçeği ise devasa büyüklükteki veri merkezlerine olan ihtiyacı ortadan kaldırıyor.&nbsp;</li></ul><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İlgide artış: Quantum Motion'ın aldığı son yatırım, son zamanlarda kuantum bilişimi odaklı girişimlere olan ilgide yaşanan artışı takip ediyor. Sadece geçen ay Fransa merkezli girişim Pasqal 100 milyon avro, İsrail merkezli Quantum Machines 70 milyar dolar ve Avusturya merkezli Quantum Brilliance 18 milyon dolar yatırım almıştı.</li></ul>

Çevrimiçi bankacılık bilgilerimizden sosyal medya hesaplarımızdaki kişisel verilerimize kadar, internetteki tüm varlığımızı koruması için dijital şifrelemeye güveniyoruz. Ancak iş dijital şifrelemenin nasıl işlediğine geldiğinde çoğumuz sessizliğe bürünüyoruz. Dijital şifreleme olduğu sürece hayati önem arz eden verilerimizin internette bulunmasında bir sorun olmayacağına; bilgilerimizin sonsuza kadar güvende olacağına inanarak bu konudaki savunmasızlığımızı göz ardı ediyoruz.Öte yandan teknoloji ara vermeden gelişmeye ve genişlemeye devam ediyor. Kuantumun sıra dışı özelliklerinden faydalanmaya dayanan teknolojinin vaatlerinden birisi olan ve çok karmaşık sorunların, geleneksel bilgisayarlara göre çok daha hızlı çözebileceğinin sözünü veren kuantum bilişimi konsepti ise şifreleme konusunda acilen önlemler almamız gerektiğine işaret ediyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kırılacak şifreler</h2>Söz konusu yeni bir teknoloji olduğunda ve bu teknolojinin dünyayı değiştireceği söylendiğinde çoğu zaman bunun bir abartıdan ibaret olduğunu düşünürüz. Ancak bahsi geçen şey kuantum bilgisayarları olduğunda, bu deyimin dahi yetersiz kaldığı söylenebilir.&nbsp;Sıradan bilgi işlem sistemlerinde tüm veriler sadece iki bitle temsil edilir: 0 veya 1; kapalı veya açık. Ancak kuantum bilişiminde bitler aynı anda 0, 1 ya da aynı anda her ikisi birden olabilir ve bu da kuantum bilgisayarlarının mevcut sistemlerden çok daha karmaşık hesaplamalar yapabileceği anlamına gelir. Buna trafiğin yoğun olacağı anları 45 dakika önceden <a fr-original-style="" href="https://futurism.com/quantum-computing-change-sooner-than-expect" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bildirmek</a>, milyonlarca satırlık yazılım kodundaki hataları saniyeler içinde tespit etmek ve internette verilerinizi koruyan dijital şifrelemeyi kırmak da dahildir.Geçtiğimiz hafta gerçekleşen World Economic Forum’da (WEF) konuşan uzmanlarca yapılan açıklamalara göre kuantum bilişimi hayata geçtiğinde, mevcut şifreleme sistemlerini kolayca kırmak mümkün <a fr-original-style="" href="https://www.ft.com/content/a8204a7d-2922-4944-bdff-5449a8f3aee9" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">olabilecek</a>. Başka bir deyişle, kuantum bilişiminin gelişmesiyle banka hesaplarımız, e-posta adresimiz ve diğer tüm hassas bilgilerimiz savunmasız kalacak.Çoğu blok zincirinin benzer şifreleme teknikleri kullandığını düşündüğümüzde, aynı tehlikenin Bitcoin gibi dijital varlıklar için de geçerli olacağı söylenebilir. Kuantum bilişiminin günümüzde blok zincirinin korunması için kullanılan RSA ve ECC standartlarını kırabildiğini belirten bilgi işlem girişimcisi Jack Hidary’nin sözlerine bakacak olursak, kuantum bilişimi teknolojisini kontrol eden kişilerin banka kasalarımızı açacak maymuncukları ellerinde bulunduracağını söylemek pek de yanlış olmayacaktır.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Önlenmesi gereken bir felaket</h2>Ancak görünen o ki uygulanabilir ve büyük ölçekli kuantum bilgisayarlarının geliştirilmesi için önümüzde on yıl gibi uzun bir zaman var. Dünyanın en büyük bilişim şirketi olan ABD merkezli IBM, önümüzdeki on yıl içerisinde 50 ila 100 kübitten oluşan orta ölçekli kuantum işlemcilerinin geliştirilebileceğini <a fr-original-style="" href="https://www.logo.com.tr/blog-detay/kuantum-bilisim-quantum-computing-nedir" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tahmin ediyor</a>. 50 kübitlik bir kuantum bilgisayarının sunacağı hıza günümüzün en iyi bilgisayarlarının bile yaklaşamadığını düşündüğümüzde ise bu, kuantum bilişiminin sahip olduğu devasa potansiyeli gözler önüne seriyor.Tabii bu on yıl, bu süreyi hiçbir şey yapmadan geçirmemiz gerektiği anlamına gelmiyor; aksine, kuantum bilişimine karşı hazırlanmamız için gereken zamanı bize tanıyor. Bununla ilgili olarak Hidary, 40 kadar hükümetin şimdiden kuantum teknolojisine karşı önlem almak ve yeni savunmalar geliştirmek için bir araya geldiğini ifade ediyor. RSA’nın verilerin korunması adına 40 yıldır iyi bir iş çıkardığını ancak artık RSA sonrası dünyaya geçmemiz gerektiğini belirten Hidary, acilen harekete geçmemiz gerektiğine de dikkat çekiyor.Öte yandan, kuantum bilişiminin hayata geçmesi için henüz önümüzde uzun bir yol olduğu gerçeği, yeni teknolojiler konusunda geçmişte yapılan hataların tekrar edilmemesi için de gereken süreyi tanıyor. Mesela, Hollandalı kanun yapıcılardan Freeke Heijman, yapay zekâ gibi yanlış ellerde tehlikeli bir hâl alabilecek teknolojilerin etik bir şekilde nasıl kullanabileceği tartışılmadan tüm dünyaya yayılmasından son derece şikâyetçi olduğunu belirtiyor. Ancak Heijman’a göre kuantum bilişiminin henüz çok erken bir aşamada olması, daha önce düştüğümüz hataların tekrarlanmaması ve teknolojinin iyiye kullanılması için bizlere oldukça iyi bir fırsat sunuyor. Buna göre Heijman, konunun kamuoyunda yeterince erken tartışılması halinde, RSA sonrası dünyada şifrelemeye karşı oluşabilecek tehditlerin endişe verici boyutlarda olmayacağını ve kuantum bilişiminin harika avantajlarının insanlığın daha iyi yerlere gelmesi için kullanılabileceğine inanıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yanlış ellerde çok tehlikeli</h2>Heijman’ın iyimser yaklaşımı kulağa harika gelse de böyle bir senaryoda nelerin yanlış gidebileceğini tahmin etmek hiç zor değil. Hollanda gibi liberal hükümetler her ne kadar kuantum bilişimine dair “insan merkeziyetçi” bir yaklaşım benimseseler de bu durumun bütün hükümetler için geçerli olacağını düşünmek biraz fazla hayalci bir yaklaşım olurdu. Mesela Çin hali hazırda kuantum iletişimi isimli bir teknolojide dünyaya öncülük ediyor; ancak kimse bundan sonra nasıl adımlar atacaklarına ya da etik standartları kabul edip etmeyeceklerine dair bir şey bilmiyor.Hatta konu kuantum bilişimi olduğunda aynı fikirde olan hükümetlerin bile ortak bir yaklaşım benimsemekte zorlanabileceklerini söylemek mümkün. Günümüzde internet de dahil olmak üzere pek çok teknolojik atılım artık kamu sektörü tarafından değil, özel sektör tarafından yürütülüyor ve bu da ciddi bir erişim sorununa neden oluyor.&nbsp;Şu an kuantum bilişiminin ne olduğu, daha doğrusu ne olabileceğine dair sadece sınırlı sayıda uzman fikir yürütebiliyor; ki bu da ilk meyvelerini vermeye başladığında kuantum bilişiminin kontrolünün belirli kişilerin veya ulus devletlerin elinde olacağı anlamına geliyor. Kısacası, dijital şifrelemenin bir noktada yetkinliğini kaybedeceğini kabullenmek ve devamında oluşabilecek sorunların önüne geçmek için şimdiden harekete geçmek, yaklaşmakta olan tehlikeye karşı alabileceğimiz en büyük önlem gibi gözüküyor.

Dijital şifrelemenin sonu mu geliyor?

Geçtiğimiz günlerde gece saatlerinde Resmî Gazete’de yayımlanan kararla Prof. Dr. Mehmet Naci İnci, hâlihazırda vekâleten bulunduğu Boğaziçi Üniversite rektörlüğü görevine atandı. Boğaziçi Üniversitesi akademisyenlerinin yaptığı oylamada rektör adaylığını kamuoyuyla paylaşan 19 aday arasında desteklenmeyen ve güvenoyu alamayan 2 adaydan biri olan İnci’nin atanması, hem akademisyenlerin hem öğrencilerin tepkisini topladı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Naci İnci kimdir?&nbsp;Fiber optik, nano partiküller, kuantum bilişimi ve kuantum kriptografisi gibi konular üzerine çalışan İnci, Marmara Üniversitesi Fizik Bölümü mezunu. 2005 yılında Boğaziçi Üniversitesi Fizik Bölümü’nde profesör olan İnci, 2014-2018 arasında da bölüm başkanlığı yaptı.&nbsp;</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ne olmuştu?</h2>1 Ocak 2021 tarihli kararnameyle Boğaziçi Üniversitesi Rektörlüğüne Melih Bulu getirilmişti. Rektörün seçimle belirlenmesi gerektiğini savunan öğrenci ve akademisyenler, kararı aylarca protesto etmişti. Eylemler sırasında birçok öğrenci gözaltına alınmış, bazıları elektronik kelepçe takılarak ev hapsi cezasına çarptırılmıştı. Akademisyenlerin ve öğrenciler protestoları devam ederken yaklaşık 6 ay sonra Bulu, yine bir kararname ile görevden alınmıştı. Bulu’nun yerine rektör yardımcısı olan Prof. Dr. Mehmet Naci İnci, vekâleten atanmıştı. Rektörlük için 2 Ağustos’a kadar sürecek adaylık başvurusu ilanı yayımlanmıştı.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Akademisyen ve öğrencilere soruşturma</h2>Rektör yardımcılığı döneminde çok sayıda öğrenci ve akademisyen hakkında soruşturma açan İnci, Batı Dilleri ve Edebiyatları Bölümü öğretim görevlisi Feyzi Erçin’in işine son vermişti. İnci, rektörlüğe geldiğinde de 2007’den bu yana Boğaziçi Üniversitesi’nde çalışan ve ayrıca BÜLGBTİ+ akademik danışmanı olan, yine aynı bölümde görevli Can Candan’ı&nbsp;"on iki saat ders verme yükümlülüğünün yalnızca altı saatini yerine getirebilme ve hakkında üniversite yöneticilerine hakarette bulunma iddiasıyla açılan soruşturmanın devam ediyor olması" gerekçeleriyle görevden aldı.Görevden alma kararına Boğaziçi Üniversitesi akademisyenler, yayımladıkları açıklamada "Akademisyenlerimizin bu şekilde görevden alınması, ne hukukla ne de üniversite senatomuzun 2012 yılında belirlediği ilkelerle bağdaşmaktadır" ifadeleriyle tepki gösterdi.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Desteklenmeyen iki adaydan biri</h2>Başvuru sürecinde Boğaziçi Üniversitesi’nden 19 tam zamanlı profesör, rektör adayı olduklarını açıkladı. Akademisyenlerin kurduğu Oylama Koordinasyon Komisyonu, yayımladığı açıklamayla yalnızca adaylığını Boğaziçi Üniversitesi bileşenlerine ilan eden ve üniversitede tam zamanlı çalışan 19 ismin çevrim içi sistem üzerinden oylandığını duyurdu. 746 seçmenin %82’sinin katıldığı oylamanın sonucunda Melih Bulu döneminde rektör yardımcılığı görevine getirilen&nbsp;Prof. Dr. Gürkan S. Kumbaroğlu %93 karşı oyla, hâlihazırda vekâleten rektörlük görevini yürüten&nbsp;Prof. Dr. M. Naci İnci de %95 karşı oyla Boğaziçi akademisyenlerinin desteklemediği iki aday oldu.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"#KabulEtmiyoruzVazgeçmiyor"</h2>Tüm gelişmelerin ardından İnci’nin rektör olarak atanması üzerine akademisyenler ve öğrenciler mücadelelerini sürdüreceklerini vurgulayarak "#KabulEtmiyoruzVazgeçmiyoruz" dedi.<img src="https://embed.apos.to/assets/2021/7/2021-08-22T23:00:25.888Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Akademisyen tepkisi" ratio="0.64" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Boğaziçi Üniversitesi akademisyenleri yayımladıkları ortak açıklamada, kabul etmedikleri temel hususların atama sürecin üniversitenin ilgili kurullarının muhatap alınmaması, kurumun idaresinin hiçe sayılması ve kararın şeffaf olmayan bir şekilde alınması olduğunu vurguladı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><img src="https://embed.apos.to/assets/2021/7/2021-08-22T23:01:16.864Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Ortak açıklama" ratio="0.52" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">"Mülakat yapılmadı, soyadı düzeltildi"</h2>Atamanın ardından birçok akademisyen YÖK’ün diğer 17 adayı mülakata bile çağırmadığını belirtti. Boğaziçi Üniversitesi’nden öğretim üyesi Birkan Yılmaz yaptığı bir paylaşımla sürecin tamamını anlatarak YÖK’ün mülakata çağırmamasının yanı sıra bazı adayları son başvuru tarihinin ertesi gününde arayıp soyadlarının büyük harfle yazılmaması nedeniyle yeniden form doldurup göndermelerinin istendiğini söyledi. Yılmaz paylaşımının sonunda, "Üniversite neden özerk ve özgür olmalı diye anlatmaya devam edeceğiz; kaliteli eğitim hakkı için, liyakat ile yönetilen bir ülke için, üretebilen bir ülke için"&nbsp;dedi.

kuantum bilişimi ile ilgili hikayeler