<img src="https://images.aposto.com/2024/3/1/1712620068231.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.41" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Vow'un laboratuvarda ürettiği bıldırcın etinden yaptığı parfe (Kaynak: Bloomberg)<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Mart 2023'te laboratuvarda hücre üretiminden mamut eti yapan Avustralya merkezli Vow, laboratuvarda yetiştirdiği Japon bıldırcını etini Singapur'da satabilmek için hükümetten <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-04-04/singapore-gives-woolly-mammoth-meatball-firm-nod-for-lab-grown-quail?srnd=technology-vp" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">izin aldı</a>. Şirket, laboratuvarda üretilmiş et satışı için 2020'de ülkeye giriş yapan Eat Just Inc.'den sonra ikinci olarak bu sektörde yerini aldı.

Quando

Elon Musk’ın geçtiğimiz ay Twitter’ı satın almasını takiben platformda gerçekleşen bir takım değişiklikler, kimi kullanıcıların Twitter’ı terk etmesine yol açtı. Twitter’da onaylanmış hesaplar için atanan “mavi tik”in ücreti 8 dolara yükselen Twitter Blue aboneliğine dahil olması ve kendisini her zaman düşünce özgürlüğünün bir “savunucusu” olarak tanımlayan Musk’ın Twitter kurallarını esnetmesiyle platformdaki nefret söylemlerinin artması gibi nedenlerle bu durumdan rahatsız olan kullanıcılar, kendilerini sosyal medya devine “alternatif” olabilecek yeni bir platform arayışında buldu.Twitter’da yaşanan bu sarsıntılı sürecin ardından, 25 yaşındaki geliştirici Eugen Rochko tarafından kurulan merkeziyetsiz sosyal ağ Mastodon’un aniden yükselişe geçtiği haberleri gündeme <a fr-original-style="" href="https://techcrunch.com/2022/11/07/boosted-by-twitter-drama-mastodon-reaches-1-million-active-monthly-users/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">geldi.</a> Buna göre, Musk’ın Twitter’ı satın aldığı 27 Ekim’den önce saatte 60 ila 80 yeni kullanıcının katıldığı Mastodon’a artık günde saatte binlerce yeni kullanıcı kayıt olduğu ve yarım milyondan daha fazla yeni üyenin ağa katıldığı bildirilirken aylık aktif kullanıcı sayısının da 1 milyonu geçtiği aktarıldı. Her ne kadar bu sayı, Twitter’ın günlük aktif kullanıcı sayısı olan 238 milyonun yanında biraz küçük bir miktar olarak kalsa da Mastodon’un hızla büyümesi, Twitter kullanıcılarının yeni yönetime karşı tepkisinin altını çizmiş oldu.Bu haberin ardından Mastodon, varlığından daha önce haberdar olmayan kişilerin bile kadrajına girdi. Gelin, Mastodon’un ne olduğuna ve Twitter’a ne derece alternatif olduğuna birlikte göz atalım.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sunucular etrafında dönen merkeziyetsiz bir sosyal ağ: Mastodon</h2>Kuruluşu 2016 yılına dayanan ve adını soyu tükenmiş mamut ve fillerin bir akrabasından alan Mastodon, kendisini “Twitter’a alternatif” olmayı hedefleyen “ücretsiz, açık kaynaklı, merkeziyetsiz bir sosyal medya platformu” olarak <a fr-original-style="" href="https://blog.joinmastodon.org/2022/04/twitter-buyout-puts-mastodon-into-spotlight/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tanımlıyor.</a>&nbsp;Yazılımı -CEO Rochko yönetimindeki kâr amacı gütmeyen Almanya merkezli bir kuruluş olan- Mastodon gGmbH tarafından geliştirilen platformun açık kaynaklı olduğu gerçeği ise Mastodon’un orijinal kaynaklı kodunun herkesin kullanımına açık olduğu ve yeniden dağıtılıp üzerinde değişiklikler yapılabileceği anlamına geliyor. Başka bir deyişle, geliştiriciler, platformdaki mevcut hataları bulup düzelterek, yeni özellikler ekleyerek ve arayüzünü farklı dillere çevirerek Mastodon’un temelini oluşturan koda katkıda bulunabiliyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/10/1/1668386497337.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.39" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">MastodonBu da aslında Mastodon’u geliştiriciler için ücretsiz bir oyun alanına çeviriyor. Dileyen herkes yalnızca o sürüm için geçerli olan kural ve düzenlemelere göre, “sunucu” olarak da bilinen Mastodon’un özelleştirilmiş, kendilerine ait bir sürümünü oluşturabiliyor.Time Magazine’e konuşan Rochko, Mastodon’u geliştirme fikrinin çıkış noktasının, kendini çevrimiçi olarak kısa mesajlarla arkadaşlarına ifade edebilmenin aslında hem onun hem de dünya için çok önemli olduğunu ve belki de bunun, onunla istediğini yapabilen tek bir şirketin elinde olmaması gerektiğini fark etmesi olduğunu ifade <a fr-original-style="" href="https://time.com/6229230/mastodon-eugen-rochko-interview/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ediyor.</a><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Mastodon, hangi yönleriyle Twitter’dan ayrışıyor?</h2>Ön yüzüyle Twitter'ı bir hayli anımsatan Mastodon’da kullanıcılar, benzer bir şekilde birbirlerini takip ederek platform üzerinden etkileşime<a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/news/technology-63534240" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;giriyor.</a> Bununla birlikte, tıpkı Twitter'da olduğu gibi hesaplar tarafından yapılan paylaşımları beğenmek, yanıtlamak ve yeniden paylaşmak gibi seçenekler de Mastodon’da mümkün. Bu noktada ise Twitter’daki “tweet”lerin yerini Mastodon’da “toot”lar, “retweet”lemenin yerini ise “boost”lamak alıyor.Mastodon’da kullanıcılar istedikleri sayıda sunucuya katılabildikleri gibi istedikleri zaman sunuculardan ayrılabiliyor ve sunucular arası geçiş yapabiliyor. Ayrıca, farklı sunuculardan farklı insanları aynı anda takip etmek de mümkün.Bununla birlikte, bu benzerlikler haricinde Mastodon, buzdağının görünmeyen kısmında çok daha farklı bir çalışma prensibine sahip.Twitter tek bir sosyal ağdır ve bu, insanların sadece Twitter’a kayıt olarak içerik paylaştığı anlamına gelir. Öte yandan, Mastodon ise “federe” bir platform, yani birbirine bağlanan; ancak farklı kişiler veya gruplar tarafından oluşturulan bir sosyal ağ ve sunucular <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2022/11/07/technology/mastodon-twitter-elon-musk.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">topluluğudur.</a>Twitter’da olanın aksine Mastodon’da gönderiler bir algoritmaya dayalı değildir ve kronolojik olarak sunulur. Dahası, Mastodon’da herhangi bir reklam yoktur: Büyük ölçüde kitle fonlaması ile finanse edilen Mastodon’da çoğu sunucu, bu sunucuları kullanan kişiler tarafından finanse edilir.&nbsp;Görsel olarak Twitter’a benzemesinin yanında Mastodon’un kullanıcı deneyiminin aslında, insanların kendi kültürleri ve kuralları olan sunuculara katılarak etkileşim kurduğu Discord ile karşılaştırılmasının daha mantıklı olduğu söylenebilir. Ancak her iki durumda da Mastodon, Twitter ve Discord’un aksine, sunucuları oluşturan kişiler ve kullanıcılarına herhangi bir şey “dayatma” ve yaptırabilme imkanına sahip değildir. Buna, hangi gönderilerin platformda kalacağı veya kaldırılacağı gibi içerik denetimine ilişkin kuralları da dahildir.Bununla birlikte, birbirleriyle nasıl etkileşim kuracaklarını belirlemek sunucuların elindedir. Mesela, ABD merkezli bir sosyal ağ olan <a fr-original-style="" href="https://www.vice.com/en/article/mb8y3x/the-nazi-free-alternative-to-twitter-is-now-home-to-the-biggest-far-right-social-network" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Gab</a>, Mastodon’un kodunu kullandığında Gab’in sunucusu, Mastodon Social ve diğer bağımsız sunucular tarafından engellendi ve böylece, bu sunuculardaki kişilerin Gab’den gelen gönderileri görmesi de engellenmiş oldu.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Güvenlik endişeleri</h2>Tabii bu durum, Mastodon’a ilişkin bazı soruları da beraberinde getiriyor. Her sunucunun kendine özgün denetim kuralları olduğu gerçeği aynı zamanda bazı sunucular da hiçbir kural olmadığı anlamına geliyor. Bu da, bir sunucunun kapsadığı kurallara göre sahte hesaplarla dolu olmasını ya da aşırı derecede nefret söylemi bulundurmasını mümkün kılıyor. Bu durumdan memnun olan sunucular paylaşımlarını beğenmedikleri sunucuları engelleyerek yollarına devam etseler bile, bu rahatsız edici paylaşımlar yapan sunucuların ortadan kalktığı ya da gönderilerinin silindiği anlamına gelmiyor. Bu sunucularda toplanan ve dolayısıyla da hemen hemen aynı fikirleri paylaşan kişiler, nefret söylemi içeren veya yasadışı olarak nitelendirilen gönderileri paylaşmaya; bu gönderiler de farklı sunucularda dolaşmaya devam ediyor.Bu da hâliyle Mastodon’un güvenliğine yönelik endişelerin giderek artmasına neden oluyor. Hâlihazırda pek çok kullanıcı Mastodon’da nefret söylemine maruz kaldığını bildirirken BBC de kullanıcıların platformda homofobik söylemlerin hedefi hâline gelerek taciz edildiği örnekler gördüğünü aktarıyor. Çoğu Twitter kullanıcısının Musk’ın şirketi satın almasıyla platformdaki nefret söylemi miktarında patlama yaşanması nedeniyle yeni bir sosyal medya arayışına girdiğini düşündüğümüzde Mastodon’un, Twitter’dan kaçanlar için pek de anlamlı bir alternatif sunduğunu söylemek mümkün değil gibi duruyor.

mamut ile ilgili hikayeler