Bundan birkaç hafta önce İsrail Weizmann Bilim Enstitüsü'nden bilim insanları; rahim, yumurta ve sperm kullanmadan erken dönem insan embriyosu modeli geliştirdiklerini <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/science/2023/sep/06/complete-models-of-human-embryos-created-from-stem-cells-in-lab" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bildirdi.</a> Kök hücre kullanılarak geliştirilen ve 14 günlük gerçek bir embriyoyu oldukça benzer bir şekilde taklit eden sentetik embriyo, hamilelik testinden dahi pozitif sonuç almıştı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nasıl: Araştırmacılar, uygun embriyo elde etmek için epiblast hücrelerinden, plasenta için trofoblast hücrelerinden ve destekleyici yolk kesesi için de hipoblast ile ekstraembriyonik mezoderm hücrelerinden yararlandı. Bu hücreler ile bir karışım hazırlayan araştırmacılar, karışımın insan embriyosunu andıran ancak aynı olmayan farklı bir yapıya evrildiğini gözlemledi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden: Wizemann Bilim Enstitüsü, geçtiğimiz yıl laboratuvarda döllenmiş yumurta ya da rahim olmaksızın sentetik bir fare "embriyosu" yaratmayı başarmış; ancak embriyo modeli, 20 günlük fare embriyonik döngüsünün yalnızca sekizinde hayatta <a data-saferedirecturl="https://www.google.com/url?q=https://link.apos.to/c/17539yUY_43P?c%3DPHute5t6EV74tUzxdz8wU%26sub%3D628e22d6bf9ba80007525453%26s%3Demail&source=gmail&ust=1695965885365000&usg=AOvVaw1_UUHUvE27YCHm8jbJ4Xxy" fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/17539yUY_43P?c=PHute5t6EV74tUzxdz8wU&sub=628e22d6bf9ba80007525453&s=email" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kalabilmişti.</a>&nbsp;</li></ul>Bu noktada, bunun türünün ilk örneği olmadığını da belirtmemiz gerekiyor. Benzer bir haber Haziran ayında da manşetlere çıkmış; Cambridge Üniversitesi ve California Teknoloji Enstitüsü'nden Prof. Magdalena Żernicka-Goetz liderliğindeki araştırma ekibinin, aynı şekilde laboratuvar ortamında yumurta ya da sperm kullanmadan; kök hücrelerden yararlanarak başarılı bir şekilde sentetik insan embriyoları oluşturduğu <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/science/2023/jun/14/synthetic-human-embryos-created-in-groundbreaking-advance" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyurulmuştu.</a>&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Söz konusu yapılarda atan bir kalp ya da başlangıç aşamasında bir beynin bulunmadığı; tipik olarak plasenta, yumurta kesesi ve embriyonun kendisini oluşturacak hücreleri içerdiği aktarılmıştı.</li></ul>Gelgelelim, yapay embriyo kavramı, birtakım etik ve yasal soru ve sorunları da beraberinde getiriyor. Peki, bilim insanları, sentetik insan embriyosu modelleriyle neyi başarmak istiyor?Konunun derinine inmek için ilk olarak "sentetik embriyo"nun ne olduğunu biraz kavramamız gerekiyor ve sanıyorum ki kavrama işine bu ismin biraz yanıltıcı olduğu; bu yapıların gerçek anlamıyla sentetik olmadığını ve doğal yollarla gelişen insan embriyolarından da yapısal olarak farklı olduklarını söylemekle başlayabiliriz.Yazının başında da belirttiğimiz üzere, bu yapılar laboratuvar ortamında geliştirilen bu yapılar, kök hücrelerin özünde bir embriyodan gelmesi nedeniyle tam anlamıyla sentetik değildir ve gerçek embriyolarla da farklılık göstermektedir. Bu nedenle, kimileri bu yapıları "kök hücre temelli embriyo modeli" olarak adlandırmayı tercih etmektedir.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Amaç ne?</h3>Sentetik embriyoların geliştirilmesinin birden fazla nedeni bulunuyor.Bunlardan biri, günümüzde hadi bir kara kutu olan hamileliğin ve insan yaşamının ilk günlerinde neler olup bittiğini anlamak olarak öne çıkıyor. Doğum kusuru ve düşüklerin çoğu bu dönemde gerçekleşiyor; ancak bu noktada neler olduğuna dair pek fikir sahibi olmadığımız gerçeği, bu durumların engellenmesinin de önüne geçiyor.Bir diğer sebep ise kimi ilaç ve tedavilerin anne ve anne karnındaki bebek üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Hamile kadınların genellikle klinik araştırmaların dışında tutulması nedeniyle, doktorlar, en yaygın tedavilerden bazılarının bile hamile kadınlar ve bebekler üzerinde ne gibi yan etkileri olabileceği hakkında bilgi sahibi olamıyor. Öte yandan, eğer elimizde bu ilaç ve tedavilerin test edilebileceği embriyo örnekleri olsaydı, durum çok daha farklı olabilirdi.Aslına bakacak olursanız, günümüzde gerçek embriyolar üzerinde de testler yapılıyor. Ancak, laboratuvar ortamında bir kabın içinde geliştirilen bu doğal embriyolar, Birleşik Krallık ve ABD dahil olmak üzere çoğu ülkede 14 gün sonra imha ediliyor. Bunun nedeni ise tahmin edebileceğiniz üzere, bu süre zarfından sonra fetüse dönüşecek embriyolar üzerinden yürütülen bilimsel çalışmaların yol açacağı etik sorunların önüne geçmek.Öte yandan, doğal embriyolara yönelik bu 14 günlük kullanım ömrü, sentetik embriyoları kapsamıyor. Bu da araştırmacıların sentetik embriyolar aracılığıyla embriyo gelişimini daha uzun süre inceleyebileceği; organ gelişimi sürecini ve erken dönemde meydana gelen düşük ya da diğer komplikasyonları gözlemleyip çalışabileceği anlamına geliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gelgelelim, doğal embriyolar için geçerli olan kuralların sentetik olan embriyolar için geçerli olmadığı gerçeği, bu alanın asla regüle edilmeyeceği anlamına da gelmiyor. Hatta bu kurallar, Birleşik Krallık'ta Żernicka-Goetz gibi bilim insanlarından, hukuk uzmanlarından, hasta temsilcilerinden ve etik uzmanlarından oluşan bir çalışma grubu ile birlikte hazırlanıyor. Grup, doğal embriyolarla ilgili araştırmaları düzenleyen ve muhtemelen sentetik embriyoların sorumluluğunu da üstlenecek olan Birleşik Krallık İnsan Döllenmesi ve Embriyoloji Otoritesi'ne tavsiyelerde <a fr-original-style="" href="https://www.newscientist.com/article/2378553-what-are-synthetic-embryos-and-why-are-scientists-making-them/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulunuyor.</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Francis Crick Enstitüsü'nden James Briscoe ise politika yapıcıların 14 gün kuralı gibi belirli bir zaman sınırı yerine sentetik embriyonun ulaştığı gelişim aşamasına dayalı bir sınırlama yapmayı düşünebileceklerini belirterek "Belki de eşik belirli bir organ sisteminin oluşumu olacaktır." ifadelerini kullanıyor.</li></ul>Bütün bunları bir kenara bırakacak olursak, sentetik insan embriyoları geliştirmenin ardından etik olarak çok daha tartışmaya açık bir neden daha bulunuyor: Organ donörleri.Kazuo Ishiguro'nun aynı isimli bir filmi de bulunan Beni Asla Bırakma romanına da konu olan bu fikir, özünde birçok hastalığın çözümü olabileceği gibi, oldukça derin tartışmaların da ortasında yer alıyor. Weizmann Bilim Enstitüsü'nün gerçekleştirmiş olduğu araştırmaya liderlik eden Prof. Jacob Hanna, gerçek hastaların deri hücrelerinden model yapay embriyoların oluşturulmasının mümkün olduğuna dikkat çekerek model embriyoların, bir ay büyütüldükleri bir senaryoda hastalara nakledilecek hücrelerin kaynağı olarak kullanılabilecek organlar geliştirmeye başlayacaklarını söylüyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Embriyo modeli oluşturmak ve hayatlarını kurtaracak ya da tıbbi ihtiyaçlarını çözecek hücreler yapmak için kendi deri hücrelerini verme hakları var mı? Üzerinde düşünülmesi gereken senaryo budur"</blockquote>Öte yandan, yapay embriyoların 14 günün ardından gerçek bir insana dönüşme ihtimali göz önüne alındığında bu, organ nakli için geliştirilecek embriyolarda ciddi önlemler alınması gerektiğine işaret ediyor. Bununla alakalı olarak Hanna, donör doku için bir model embriyo yetiştirmeden önce, bilim insanlarının embriyonun genetiğini değiştirerek bir beyin ya da sinir sistemi geliştirmemesini sağlamaları gerektiğinin altını çiziyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Peki ya...</h2>Sentetik embriyoları bir rahme transfer edecek olsaydık ne olurdu? Açıkçası bilimin bu soruya henüz bir cevabı yok çünkü böyle bir şey şu ana kadar hiç denenmedi ve denenmesi de yasa dışı olurdu zaten.Ancak, Çinli bir ekip tarafından yapılan bir hayvan araştırması, mevcut durumda bunun hamileliğe yol açmayacağını gösteriyor. Nisan ayında yapılan çalışmaya göre, sekiz dişiye transfer edilen maymun sentetik embriyolarının üçü bireylerde gebelik başlangıcına yol açsa da bu gebelikler düşükle sonuçlandı.Bunun nedeninin, sentetik embriyoların doğal embriyolarla tamamen aynı olmaması olabileceği değerlendiriliyor. Hull York Tıp Fakültesi'nden Roger Sturmey, konuya ilişkin olarak "İnsan embriyonik gelişimini tamamen taklit ettiklerini varsayamayız" ifadelerini kullanıyor.

Türkiye’den ve dünyadan en önemli teknoloji, inovasyon, girişimcilik ve bilim haberleri.

Teknoloji dünyasından tüm önemli gelişmeler.

Quando

Son zamanlarda sentetik embriyo çalışmalarının hız kazanmasının ardında ne yatıyor?

Bilim dünyası, sentetik embriyolar ile neyi başarmak istiyor?

Uzun yıllardır beyin implantı girişimi Neuralink'in insanlı deneylerine başlamak için ABD Gıda ve İlaç Dairesi'nden (FDA) izin almaya çalışan Elon Musk'ın çabaları Mayıs ayında sonuç vermiş; FDA, Neuralink'in insan deneylerine başlaması için yeşil ışık yakmıştı. Dün yaşanan gelişme ise Musk'ı, Neuralink'in insan deneylerine hiç olmadığı kadar yaklaştırdı: Neuralink, insanlı deneyler için hasta alımına başlamak üzere bağımsız bir inceleme kurulundan <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/technology/2023/sep/19/elon-musk-neuralink-human-trials-brain-implant" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">onay aldı.</a>Konuya ilişkin açıklamada, Neuralink'in, Precise Robotically Implanted Brain-Computer Interface (PRIME) olarak adlandırılan ilk insanlı deneyi için kayıtların açıldığı bildirildi. PRIME'ın amacı ise Neuralink'in geliştirmiş olduğu "implantın (NI) ve cerrahi robotun (R1) güvenliğini değerlendirmek ve felçli kişilerin düşünceleriyle harici cihazları kontrol etmelerini sağlamak için beyin-bilgisayar arayüzünün (BCI) işlevselliğini değerlendirmek" olarak <a fr-original-style="" href="https://www.engadget.com/neuralink-opens-enrollment-for-its-first-human-bci-implants-215822024.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıklandı.</a><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu kapsamda, deneye katılanların beyninde hareketi kontrol eden bölgeye, tescilli bir robot aracılığıyla cerrahi yoldan bir BCI implante edilecek. Böylelikle, ilk etapta katılımcıların yalnızca düşünce yoluyla bir bilgisayar imlecini veya klavyeyi kontrol etmelerini mümkün kılacağı belirtilen implantın güvenliği ve işlevselliği teste tabi tutulacak.</li></ul>Öte yandan, altı yıl boyunca devam etmesi beklenen insanlı deneylere katılacak ilk insan deneklerin, dikey omurilik yaralanması ve amyotrofik lateral skleroz (ALS) nedeniyle felç olan insanlar arasından seçileceği belirtildi. Deneyin ne zaman ve nerede yapılacağı ya da kaç katılımcıyı kapsayacağına ilişkin bir bilgi ise paylaşılmadı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Nedir?</h2>Neuralink, beyin sinyallerini toplayıp analiz edebilen bir BCI geliştiriyor. Musk, insan zihni ile makineler arasında bir köprü görevi görerek beynin analog elektrik sinyallerini makinelerin algılayabileceği dijital sinyallere dönüştüren bu BCI ile obezite, felç, körlük, otizm, depresyon ve şizofreni gibi bir dizi hastalığın tedavi edilebileceğini öne sürüyor.Gelgelelim, Neuralink ve BCI teknolojisine yönelik iddialar arasında bu teknolojinin bir SD karttan Kung Fu öğrenmek, bilincimizi web'e aktarmak, web'de gezinmek ve çeşitli cihazları zihin yoluyla kontrol etmek gibi transhümanistik uygulamalar için kullanılabileceği gibi şeyler de yer alıyor. Hatta, kimileri bu implantların telepatiyi dahi mümkün kılabileceğini düşünüyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/8/4/1695276178999.gif" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.41" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">EmceeBunun mümkün olup olamaması bir kenara dursun; Musk'ın ya da bu teknoloji üzerine çalışmalar yürüten diğer girişimlerin amaçları arasında bunlar var mı, kesin olarak biliyoruz. Ancak, elimizdeki bilgilerden yola çıkarsak, deney için felçli bireylerin seçilmiş olduğu gerçeği, diğer ihtimallerin en azından şu an için ikinci planda yer aldığını gösteriyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kısa tarih</h2>Ticari kullanım amacıyla bir BCI geliştirmeye başlayan ilk şirketlerden biri olan Neuralink'in, 2017 yılından bu yana N1 sistemi üzerinde çalıştığı biliniyor. Asıl hedefi insanlı deneylere 2020 yılında başlamak olan; deneylere başlamak için onay almak amacıyla 2022'de yaptığı ilk başvuru FDA tarafından güvenlik gerekçeleriyle reddedilen Neuralink, yıllara yayılan yolculuğu boyunca pek çok kez etik ve teknik eleştirilerin de hedefi oldu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">FDA, başvuruyu reddederken Neuralink'in insan deneylerini onaylamadan önce ele alınması gereken birkaç endişeye dikkat çekti. &nbsp;Her ne kadar Musk, cihazın güvenliğinden emin olduğunu; cihazın çocuklarda bile kullanılabileceğini söylese de FDA, başvuruyu reddetmesinin başlıca nedenleri olarak cihazın lityum pilini, implantın kablolarının beyin içinde yer değiştirme olasılığını ve cihazın beyin dokusuna zarar vermeden çıkarılmasının zorluğunu gösterdi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neuralink'in karşılaştığı bir diğer sıkıntı da hayvan deneylerini gerçekleştirdiği sırada kendini gösterdi. Buna göre, Neuralink, hayvan deneylerini denetleyen bir panelin yapısının hatalı olması ve hayvan deneylerini aceleye getirmesi sonucunda düzinelerce maymunun gereksiz yere acı çekerek ölmesine neden olmuştu. Suçlamalar nedeniyle ABD Tarım Bakanlığı Genel Müfettişlik Ofisi, hayvan zulmü suçlamasıyla şirkete soruşturma başlatmıştı.&nbsp;</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">BCI implantların yükselişi</h2>Neuralink, BCI implantlarıyla insanlığı bir üst seviyeye taşımaya çalışan tek girişim değil. Aslına bakacak olursanız; Synchron, Medtronic, Blackrock Neurotech, BrainGate ve Precision Neuroscience başta olmak üzere pek çok girişim bu çığır açıcı teknolojiyi güvenilir ve etik bir şekilde günlük kullanıma uygun hâle getirmeye çalışıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu kapsamda Brooklyn merkezli <a fr-original-style="" href="https://www.engadget.com/bci-implant-severe-paralysis-synchron-medicine-stroke-160012833.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Synchron</a>, 2022 yılında Mount Sinai Hastanesi ile ortaklaşa yürüttüğü öncü COMMAND çalışmasının bir parçası olarak bir BCI'ı bir insan hastaya başarıyla implante etmiş ve bunu yapan ilk şirket olarak tarihe geçmişti.</li></ul>Bununla birlikte, son zamanlarda implantların sağlık alanındaki kullanımının arttığı söylenebilir. Tabii, bunda özellikle de yapay zekanın etkisi büyük.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">20 yıl önce geçirdiği felç sonucu konuşma yetisini kaybeden Ann Johnson, beynine yerleştirilen yapay zeka destekli bir implant sayesinde tekrar iletişim <a fr-original-style="" href="https://www.businessinsider.com/ai-neurotech-allows-stroke-survivor-speak-brainwaves-thinking-paralyzed-2023-9" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kurabilmişti.</a> Her ne kadar konuşma yetisini geri kazanamasa da Johnson'ın, beyin sinyallerini çözmek için yapay zekadan faydalanan ve sinyalleri bilgisayar tarafından oluşturulan avatara aktaran implant ile dakikada 80 kelimeye kadar konuşabildiği belirtilmişti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2020 yılında göğsünden aşağısı felç olan bir adam ise yine beynine yerleştirilen yapay zeka destekli bir implant aracılığıyla uzuvlarında yeniden his kazanmış; deney, türünün ilk örneği olarak tarihe <a fr-original-style="" href="https://www.independent.co.uk/tech/ai-brain-chip-paralysed-trial-b2386217.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">geçmişti.</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2011 yılında geçirdiği kaza sonucu kalçasından aşağısı felç olan Gert-Jan Oskam, İsviçreli araştırmacılar tarafından yürütülen çalışma kapsamında beyni ile omuriliği arasında "dijital bir köprü" sağlayan bir implant sayesinde vücudunun alt kısmını yeniden kontrol <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2023/05/24/science/paralysis-brain-implants-ai.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">edebilmişti.</a> Oskam, implantın yardımıyla sadece bir yürüteç yardımıyla ayakta durmayı, yürümeyi ve dik bir rampayı tırmanmayı başarabilmişti.</li></ul>

Adaylar,  dikey omurilik yaralanması ve ALS sonucu felç olan insanlar arasından seçilecek

Neuralink, insan deneyleri için adaylarını arıyor

Geçtiğimiz hafta <a fr-original-style="" href="https://www.independent.co.uk/news/world/americas/alien-corpses-in-mexico-found-congress-ufo-b2411144.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Meksika Kongresi'nde</a>, "uzaylı" olduğu iddia edilen iki ceset politikacılara sergilendi. Kendisi "UFO uzmanı" olarak tanımlayan gazeteci José Jaime Maussan öncülüğünde halka açık olarak gerçekleşen bir oturumda sergilenen cesetler, doğal olarak yalnızca UFO veya yeni ismiyle UAP komplo teorisyenleri arasında değil tüm dünyada heyecan yarattı.&nbsp;Ancak, henüz doğrulanmayan iddianın büyüklüğü ve Maussan'ın geçmişteki benzer çabaları, tartışmaları da beraberinde getirdi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Meksika Kongresi'nde neler yaşandı?</h2>Oturumu ABD'li ve Meksikalı yetkililere çeşitli UFO videoları göstererek açan Maussan, bunu takiben uzaylı cesedi olduğunu öne sürdüğü iki küçük mumyamsı yapıyı cam kutular için meraklı gözlerin beğenisine sundu. Maussan'ın yeminli açıklamalarına göre 2017 yılında Peru'nun Cusco kentinde keşfedilen; üçgenimsi büyük kafaları ve iki kol, iki bacak ve üç parmaktan oluşan ufak vücutları ile filmlerden aşina olduğumuz uzaylı tasvirlerine oldukça benzeyen bu insansı cesetler, "dünyevi evrenimizin" bir parçası değildi:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; color: rgb(94, 53, 177); box-sizing: border-box;">&nbsp;"Bu örnekler dünyevi evrimimizin bir parçası değil... Bunlar bir UFO enkazından sonra bulunan varlıklar değil. Diatom (yosun) madenlerinde bulunmuşlar ve daha sonra fosilleşmişlerdir."</blockquote>Maussan'ın altılarına göre, Özerk Ulusal Üniversitesi'ndeki (UNAM) bilim insanları tarafından incelenen uzaylı örneklerinden, ve radyokarbon tarihleme tekniğiyle DNA kalıntıları elde edildi. Bu örneklerin diğer DNA örnekleriyle karşılaştırılmasının ardındansa uzaylı olduğu iddia edilen cesetlere ait örneklerin DNA'sının %30'undan fazlasının "bilinmeyen" olduğu tespit edildi. Başka bir deyişle, bu, örneklerin neredeyse üçte birinin Dünya'ya ait olmadığı anlamına geliyor.&nbsp;Yapılan incelemeler ışığında uzaylı bedenlerinin yaklaşık 1,000 yaşında olduklarını ve Dünya'daki hiçbir türle akraba olmadıklarını; bunun herhangi bir bilimsel kurumun cesetleri araştırması için yeterli kanıt olduğunu belirten Maussan, "Yalnız değiliz," diye de sözlerine ekledi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bu, Maussan'ın ilk rodeosu değil</h2>Maussan'ın Meksika Kongresi önündeki şovunun oldukça etkileyici ve iddialı olduğu söylenebilir; ancak bu, Maussan'ın ilk denemesi değil.Daha önce defalarca kez benzer iddialarda bulunan ve bu iddiaları çürütülen Maussan, 2015'te yine Peru'da uzaylı cesedi keşfettiğini iddia etmiş; yapılan incelemeler sonucunda uzaylı olduğu öne sürülen beş cesedin mumyalanmış çocuklara ait kalıntılardan oluşturulduğu <a fr-original-style="" href="https://www.space.com/alien-mummies-nasa-uap-study-team" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">anlaşılmıştı.</a>&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2017'de çürütülen bir diğer iddiada ise ülkenin savcılığı tarafından hazırlanan raporda, Maussan'ın uzaylı cesedi olduğunu öne sürdüğü şeylerin aslında "deri varlığını taklit etmek için kağıt ve sentetik yapıştırıcı karışımıyla kaplanmış, yakın zamanda üretilmiş oyuncak bebekler" olduğu tespit <a fr-original-style="" href="https://apnews.com/article/extraterrestrials-ufo-mexico-congress-af7d54fabf3278ef83c39d899c457c76" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">edilmişti.</a></li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bilim dünyası ne diyor?</h2>Maussan, sunduğu örneklerin daha geniş çaplı bir şekilde incelenmesini talep etse de bilim dünyası, iddialara ilişkin kararını şimdiden vermiş gibi duruyor:&nbsp;"Gösteri"Rakamlarla ilgili birçok detayın "hiçbir anlam ifade etmediğini" belirten Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi Astronomi Enstitüsü'nden araştırmacı Julieta Fierro, araştırmacıların cesetlerin insan dışı olup olmadığını belirlemek için kullandıklarını söyledikleri X-ışınlarından daha ileri bir teknolojiye ihtiyaç duyduklarının altını çiziyor.&nbsp;UNAM tarafından yapılan çalışmalarda karbon-14 bulunmasının, örneklerin farklı zamanlarda ölen farklı mumyalara ait beyin ve deri dokularıyla ilişkili olduğunu kanıtladığını ifade eden Fierro'ya göre, sonuçlar, "Dünya'da var olmayan yaşam bileşiklerine işaret edebilecek gizemli bir şey" <a fr-original-style="" href="https://www.reuters.com/world/americas/close-encounter-with-alien-bodies-mexico-2023-09-16/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sunmuyor.</a><ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Canlı organizmalar tarafından emilen radyoaktif karbon-14 izotopunun oranı zamanla bozulur ve bu da numunenin yaklaşık ölüm yılının belirlenmesini sağlar; gelgelelim, diğer gezegenlerin atmosferlerindeki karbon-14 miktarı Dünya'dakiyle aynı olacak diye bir şey yok.&nbsp;</li></ul>Popüler bilim insanı Brian Cox, sözde cesetlerin "fazlasıyla insansı" olduğunu söylerken daha önce ABD Kongresi'nde ifade vererek hükümetin UFO ve dünya dışı yaşam kanıtları bulduğunu ancak bunları halktan gizlediğini söyleyen eski savaş pilotu Ryan Graves, bu "asılsız gösteri"nin kendisini "derin bir hayal kırıklığına" uğrattığını ifade <a fr-original-style="" href="https://www.independent.co.uk/space/are-the-alien-corpses-real-b2412000.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">etti.</a>Davet üzerine Meksika Kongresi'ndeki oturuma katılan Graves, Twitter'da yaptığı paylaşımda "Ne yazık ki dünkü gösteri bu konuda büyük bir geri adım oldu" şeklinde aktardı&nbsp;Biyo-antropolog Elsa Tomasto-Cagigao ise sahtekarlık olduğu anlaşılan benzer bulgulara atıfta bulunarak, bu tür iddiaların hâlâ gündeme getirilmesinden duyduğu memnuniyetsizliği "Daha önce söylediklerimiz hâlâ geçerli, her zamanki gibi aynı şeyleri sunuyorlar ve eğer buna inanmaya devam eden insanlar varsa, ne yapabiliriz ki?" ifadeleriyle dile getirdi.&nbsp;NASA'nın UAP çalışma ekibinin başkanı David Spergel ise iddialarını direkt yalanlamak yerine Meksika hükümetine seslenerek ellerinde gerçekten herhangi bir 'uzaylı kalıntısı' varsa bunların kamunun incelenmesine açılması gerektiğini <a fr-original-style="" href="https://www.reuters.com/world/americas/alien-bodies-presented-mexican-congress-panned-stunt-2023-09-14/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söyledi.</a>Peru ise iddiaların doğruluğundansa kalıntıların ülkeyi nasıl terk ettiğine takılmış durumda. Ülkedeki hiçbir bilimsel kurumun kalıntıları insan dışı olarak tanımlamadığını belirten Peru Kültür Bakanı Leslie Urteaga, örneklerin Peru'dan ayrılmasının şüpheli olduğuna dikkat çekerek bakanlığın Maussan ve ortaklarına karşı suç duyurusunda bulunduğunu söyledi.

Bu dünyaya ait olmadıkları iddiasıyla Meksika'da sergilenen iki küçük cesede bilim dünyası ne tepki verdi?

Meksika'da bir ufak uzaylı meselesi

Geçtiğimiz hafta <a fr-original-style="" href="https://www.independent.co.uk/news/world/americas/alien-corpses-in-mexico-found-congress-ufo-b2411144.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Meksika Kongresi'nde</a>, "uzaylı" olduğu iddia edilen iki fosil sergilendi. Kendisi "UFO uzmanı" olarak tanımlayan José Jaime Maussan öncülüğünde halka açık olarak gerçekleşen bir oturumda sergilenen fosiller, yalnızca UFO (veya yeni ismiyle UAP) meraklılarının değil, tüm dünyanın ilgisini çekti.&nbsp;Henüz doğrulanmayan iddianın büyüklüğü ve Maussan'ın geçmişteki asılsız iddiaları, tartışmaları da beraberinde getirdi.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Meksika Kongresi'nde neler yaşandı?</h2>Oturumu ABD'li ve Meksikalı yetkililere çeşitli UFO videoları göstererek açan Maussan, uzaylı cesedi olduğunu öne sürdüğü iki küçük mumyamsı yapıyı cam kutular içinde sundu. Maussan'ın yeminli açıklamalarına göre 2017 yılında Peru'nun Cusco kentinde keşfedilen; üçgenimsi büyük kafaları ve iki kol, iki bacak ve üç parmaktan oluşan ufak vücutları ile filmlerden aşina olduğumuz uzaylı tasvirlerine oldukça benzeyen bu insansı bedenler, "dünyevi evrenimizin" bir parçası değildi:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; color: rgb(94, 53, 177); box-sizing: border-box;">"Bu örnekler dünyevi evrimimizin bir parçası değil... Bunlar bir UFO enkazından sonra bulunan varlıklar değil. Diatom (yosun) madenlerinde bulunmuşlar ve daha sonra fosilleşmişlerdir."</blockquote>Maussan'ın altılarına göre, Özerk Ulusal Üniversitesi'ndeki (UNAM) bilim insanları tarafından incelenen uzaylı örneklerinden, ve radyokarbon tarihleme tekniğiyle DNA kalıntıları elde edildi. Bu örneklerin diğer DNA örnekleriyle karşılaştırılmasının ardındansa uzaylı cesedi olduğu iddia edilen cisimlere ait örneklerin DNA'sının %30'undan fazlasının "bilinmeyen" olduğu tespit edildi. Maussan'a göre bu, örneklerin neredeyse üçte birinin Dünya'ya ait olmadığı anlamına geliyor.&nbsp;Yapılan incelemeler ışığında uzaylı bedenlerinin yaklaşık 1.000 yaşında olduklarını ve Dünya'daki hiçbir türle akraba olmadıklarını; bunun herhangi bir bilimsel kurumun cesetleri araştırması için yeterli kanıt olduğunu belirten Maussan, "Yalnız değiliz," diye de sözlerine ekledi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bu, Maussan'ın ilk sabıkası değil</h2>Maussan'ın Meksika Kongresi önündeki şovunun oldukça etkileyici ve iddialı olduğu söylenebilir; ancak bu Maussan'ın ilk teşebbüsü değil.Daha önce defalarca kez benzer iddialarda bulunan ve bu iddiaları çürütülen Maussan, 2015'te yine Peru'da uzaylı cesedi keşfettiğini iddia etmiş; yapılan incelemeler sonucunda uzaylı olduğu öne sürülen beş cesedin mumyalanmış çocuklara ait kalıntılardan oluşturulduğu <a fr-original-style="" href="https://www.space.com/alien-mummies-nasa-uap-study-team" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">anlaşılmıştı.</a>&nbsp;2017'de çürütülen bir diğer iddiada ise ülkenin savcılığı tarafından hazırlanan raporda, Maussan'ın uzaylı cesedi olduğunu öne sürdüğü şeylerin aslında "deri varlığını taklit etmek için kağıt ve sentetik yapıştırıcı karışımıyla kaplanmış, yakın zamanda üretilmiş oyuncak bebekler" olduğu tespit <a fr-original-style="" href="https://apnews.com/article/extraterrestrials-ufo-mexico-congress-af7d54fabf3278ef83c39d899c457c76" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">edilmişti.</a><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bilim dünyası ne diyor?</h2>Maussan, sunduğu örneklerin daha detaylı biçimde incelenmesini talep etse de, bilim dünyası iddiaların şimdiden bir gösteriden ibaret olduğu kararını vermiş gibi duruyor.Birçok detayın "hiçbir anlam ifade etmediğini" belirten Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi Astronomi Enstitüsü'nden araştırmacı Julieta Fierro, araştırmacıların cesetlerin insan dışı olup olmadığını belirlemek için kullandıklarını söyledikleri X-ışınlarından daha ileri bir teknolojiye ihtiyaç duyduklarının altını çiziyor.&nbsp;UNAM tarafından yapılan çalışmalarda karbon-14 bulunmasının, örneklerin farklı zamanlarda ölen farklı mumyalara ait beyin ve deri dokularıyla ilişkili olduğunu kanıtladığını ifade eden Fierro'ya göre, sonuçlar, "Dünya'da var olmayan yaşam bileşiklerine işaret edebilecek gizemli bir şey" sunmuyor.Popüler bilim insanı Brian Cox, sözde cesetlerin "fazlasıyla insansı" olduğunu söylerken daha önce ABD Kongresi'nde ifade vererek hükümetin UFO ve dünya dışı yaşam kanıtları bulduğunu ancak bunları halktan gizlediğini söyleyen eski savaş pilotu Ryan Graves, bu "asılsız gösteri"nin kendisini "derin bir hayal kırıklığına" uğrattığını ifade etti.Biyo-antropolog Elsa Tomasto-Cagigao ise sahtekarlık olduğu anlaşılan benzer bulgulara atıfta bulunarak, bu tür iddiaların hâlâ gündeme getirilmesinden duyduğu memnuniyetsizliği "Daha önce söylediklerimiz hâlâ geçerli, her zamanki gibi aynı şeyleri sunuyorlar ve eğer buna inanmaya devam eden insanlar varsa, ne yapabiliriz ki?" ifadeleriyle dile getirdi.&nbsp;NASA'nın UAP çalışma ekibinin başkanı David Spergel ise iddialarını direkt yalanlamak yerine Meksika hükümetine seslenerek ellerinde gerçekten herhangi bir 'uzaylı kalıntısı' varsa bunların kamunun incelenmesine açılması gerektiğini söyledi.Ülkedeki hiçbir bilimsel kurumun kalıntıları insan dışı olarak tanımlamadığını belirten Peru Kültür Bakanı Leslie Urteaga ise örneklerin Peru'dan ayrılmasının şüpheli olduğuna dikkat çekerek bakanlığın Maussan ve ortaklarına karşı suç duyurusunda bulunduğunu söyledi.

Her sabah 06.30'da 5 dakikalık gündem özeti e-posta kutunda. Piyasalar, ekonomi, iş dünyası, politika, teknoloji ve hafta sonu ekleri; kısa, yalın, öz bir şekilde.

5 dakikada gündeme hakim ol.

Aposto Gündem

Meksika'da basına sergilenen ve uzaylı olduğu iddia edilen iki küçük ceset, bilim dünyasında nasıl bir yankı uyandırdı?

Uzaylılar aramızda mı: Bilim insanları ne diyor?

Apple'ın uzun bir süredir beklenen Wonderlust etkinliği geçtiğimiz günlerde gerçekleşti. iPhone 15 ailesinin damga vurduğu gecede Apple Watch Series 9 ve Apple Watch Ultra 2 de tanıtıldı. Bunlara ek olarak, gecede hem Apple'ı hem de tüketicileri ilgilendiren birçok önemli duyuru yapıldı.Gelin Wonderlust'ta yaşananlara ve tanıtılan cihazlar ile başlayalım.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">iPhone 15 ve iPhone 15 Plus</h2>Tasarım açısından pek yeni bir şey sunmayan iPhone 15 ve iPhone 15 Plus, Apple'ın iPhone 15 Pro ve Pro Max'te de kullandığı A16 Bionic çipin gelişmiş bir versiyonu tarafından destekleniyor. iPhone 15, &nbsp;60 Hz yenileme hızına sahip 6.1 inçli ekranla gelirken iPhone 15 Plus ise yine 60 Hz yenileme hızına sahip 6.7 inçlik ekran ile geliyor. Öte yandan, cihazların batarya kapasitesi ise iPhone 15 için 3.877 mAh; iPhone 15 Plus için 4.912 mAh olarak belirtiliyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/8/3/1694636095558.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kamera: iPhone 15 ve iPhone 15 Plus, ön kamerada 15 MP, arka kamerada ise 48 MP + 12 MP sensöre sahip. Ayrıca, cihazlarda 2x telefoto özelliği de bulunuyor.Öte yandan: Apple, iPhone 15 serisi ile lightning porttan vazgeçerek iPhone'larda da USB-C kablosuna geçiş yaptı. Teknoloji devi, tüm isteksizlik ve çabalarına rağmen, Avrupa Birliği'nin, birlik içinde satılan tüm cihazlarda tek tip kablo girişi kullanılmasını gerektiren düzenlemesi nedeniyle bu değişikliği yapmak zorunda kaldı.Fiyat: iPhone 15'in fiyatı 128 GB için 49 bin 999, 256 GB için 53 bin 999 ve 512 GB için 61 bin 999 olarak açıklandı. iPhone 15 Plus ise 128 GB için 56 bin 999, 256 GB için 60 bin 999 ve 512 GB için de 68 bin 999 liralık fiyat etiketine sahip.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">iPhone 15 Pro ve iPhone 15 Pro Max</h2><img src="https://images.aposto.com/2023/8/4/1694671953310.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">AppleiPhone 14'nun Pro ailesine benzer bir tasarımla bizleri karşılayan iPhone 15 Pro ve iPhone 15 Pro Max'teki en büyük değişikliklerden biri, Apple'ın cihazlardan sessize alma tuşunu kaldırmış olması. Sessize alma tuşunun yerinde ise artık "aksiyon tuşu" var.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Özelleştirilebilir bir tuş olan aksiyon tuşu, kullanıcıların cihazı sessize almasını veya cihazın kilidini açmasını mümkün kılıyor. Buna ek olarak, kamerayı açmak, çeviri özelliklerini kullanmak ya da el fenerini aktive etmek de bu tuş ile gerçekleştirilebiliyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Cihazın öne çıkan bir diğer noktası ise kasası. Apple, iPhone 15 Pro ve Pro Max'in kasası için tercihini titanyumdan kullanmış. Bu da cihazın çok daha dayanıklı olmasıyla sonuçlanmış.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">iPhone 15 Pro'da bizi 6.1 inçlik Super Retina XDR ekran, iPhone 15 Pro Max'te ise 6.7 inçlik Super Retina XDR ekran karşılıyor.</li></ul>Performans: 3 nm teknolojisi üzerine inşa edilen A17 Pro çip ile desteklenen iPhone 15 Pro ve Pro Max'in özellikle oyuncular için iyi bir performans sunduğu ifade ediliyor. Her iki cihaz da 20W hızlı şarj desteği ile geliyor.Kamera: iPhone 15 Pro, ön kamerada 12 MP; arka kamerada ise 48 MP + 12 MP + 12 MP telefoto kamera sunuyor. Bununla birlikte, video için 4K çözünürlükte 30 FPS ProRes çekim imkânı tanıyan iPhone 15 Pro ile 3D videolar çekmek de mümkün.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">iPhone 15 Pro Max'e gelecek olursak, burada tek farkın periskop kamera olduğunu söyleyebiliriz. Bu telefoto kamera ile kullanıcılar, 120mm açıklıkta 5x optik yakınlaştırma ile fotoğraf yakalayabilecek.</li></ul>Fiyat:&nbsp;64 bin 999 liradan başlayan iPhone 15 Pro, 256 GB için 68 bin 999, 512 GB için 76 bin 999 ve 1 TB için de 84 bin 999 lira. iPhone 15 Pro Max içinse fiyatlar 256 GB için 76 bin 999, 512 GB için 84 bin 999 ve 1 TB için de 92 bin 999 lira şeklinde.Ters köşe: iPhone 15 ailesinin tanıtılmasıyla Apple, uzun bir süredir yapmadığı bir şey yaparak cihazlarında indirime gitti. İndirimle iPhone 14 128 GB 43 bin 999 lira, 256 GB 47 bin 999 lira ve 512 GB da 55 bin 999 liraya düşerken iPhone 14 Plus'ın fiyatı da 128 GB için 49 bin 999 liraya, 256 GB için 53 bin 999 liraya ve 512 GB için de 61 bin 999 liraya düştü.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">iOS 17</h2>iPhone'lardan "Hey Siri" komutundaki "Hey" kısmını kaldıracak olan iOS 17'nin çıkış tarihi 18 Eylül olarak duyuruldu. iPhone Xs ve sonrasını kapsayacak güncelleme ile kişi posterleri, oluşturma, FaceTime'da sesli mesaj bırakma, Live fotoğraflardan sticker oluşturma, kişi paylaşımı yapma ve sesli mesajlardan metin elde etme gibi bir dizi yeni özellik gelecek.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Apple Watch Ultra 2&nbsp;</h2> <img src="https://images.aposto.com/2023/8/4/1694672180147.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.52" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">AppleHayatımıza daha geçen yıl dahil olan Apple Watch Ultra'nın yeni versiyonu olan Apple Watch Ultra 2, S9 çip desteğiyle geliyor. Cihaz, düşük güç modunda 72 saat, aktif kullanımda ise 36 saate kadar kullanılabiliyor. U2 ultra geniş bant çipi ise lokasyon tespitinin daha isabetli gerçekleştirilmesini sağlıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">%99 karbon nötr malzemelerden üretilen Apple Watch Ultra 2, 3000 nitlik ekran parlaklığıyla Apple'ın şimdiye kadarki en parlak saati olarak karşımıza çıkıyor. Cihaz, ayrıca 40 metreye kadar dalış imkanı tanıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Cihazdaki en büyük değişiklik ise 'çift dokunuş' özelliği. Bu özellik sayesinde Apple Watch Ultra 2 kullanıcıları, yalnızca işaret ve baş parmaklarını birbirlerine dokundurarak aramalara cevap verebiliyor, müzik dinleyebiliyor ve alarmlarını kapatabiliyor.</li></ul>Fiyat: Apple Watch Ultra 2 39 bin 999 liralık fiyatıyla şimdiye kadarki en pahalı akıllı saat.<h2 fr-original-style="text-align: left;" style="text-align: left; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Apple Watch Series 9</h2><img src="https://images.aposto.com/2023/8/4/1694676026088.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.78" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">AppleApple Watch serisinin en yeni üyesi Apple Watch Series 9, Ultra 2 gibi S9 çip ile geliyor. Aktif kullanımda 18 saate kadar pil ömrü sunan cihazda yine tıpkı Ultra'da olduğu gibi çift dokunuş özelliği bulunuyor. Hem tasarım hem de teknik açıdan Series 8'e oldukça benzeyen Apple Watch Series 9'da kalp atış hızını, kandaki oksijen seviyesini ve uyku sürecini takip etmek de yine mümkün olacak.Fiyat:&nbsp;Apple Watch Series 9'in fiyatı GPS'li 41 mm alüminyum versiyon için 14 bin 999 lira iken GPS + LTE'li 45 mm alüminyum versiyon için 15 bin 999, GPS'li 41 mm paslanmaz çelik versiyon için 33 bin 499 ve GPS + LTE'li 45 mm paslanmaz versiyon için de 34 bin 999 lira.

Yılın en beklenen lansmanından geriye neler kaldı?

iPhone 15 ve daha fazlası: Apple Wonderlust

<a fr-original-style="" href="https://www.businessinsider.com/ai-neurotech-allows-stroke-survivor-speak-brainwaves-thinking-paralyzed-2023-9" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ann Johnson</a>, bundan yaklaşık yirmi yıl önce beyin sapı felci geçirdiğinde henüz 30 yaşındaydı. Hayatta kalmış olmasına rağmen kilitlenme sendromu olarak bilinen durum nedeniyle felç olan Johnson, konuşma yetisini de kaybetti.Johnson zaman içinde yavaş yavaş kendi başına nefes almaya, boynunu hareket ettirmeye ve göz kırpabilmeye başlasa da beyni, aradan geçen 18 yıla rağmen birkaç kelimeden fazlasını konuşması için gerekli olan kasları harekete geçirecek yeteneği asla kazanamadı. Ancak yaşamın tüm alanlarında kendini göstermeye başlayan yapay zeka bu durumu da değiştirmeyi başardı.Geçtiğimiz ayın sonlarına doğru Nature'da yayımlanan bir çalışmaya göre, California San Francisco Üniversitesi (UCSF) ve California Berkeley Üniversitesi'nden (UCB) araştırmacılar, beyin sinyallerini okuyacak şekilde özelleştirdikleri; 253 elektrottan oluşan ince bir tabakayı Johnson'ın beynine yerleştirdi. Yapay zeka destekli bu beyin implantı sayesinde Johnson; beyin sinyallerinden konuşma ve yüz ifadelerini sentezleyen devrim niteliğindeki bir nöroteknolojiyi başarıyla kullanan ilk kişi oldu.Nasıl: Nöroteknoloji, konuşmaya çalışan Johnson'ın beyin sinyallerini çözmek için yapay zekayı kullanıyor. Böylece, her ne kadar kasları hareket etmese de Johnson'ın beyni elektrotlara algılanabilir bir sinyal gönderiyor ve elektrotlar da ne söylemeye çalıştığını çözerek bilgisayar tarafından oluşturulan avatar için konuşma ve yüz ifadeleri sentezliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Geçirdiği felç sonrası bilişsel veya duyusal bozukluğu olmaya Johnson, yeni yöntemden önce küçük baş hareketlerine yanıt veren bir cihaz sayesinde yazma yöntemini kullanarak dakikada 14 kelime ile iletişim kurabiliyordu. Yeni implant ise Johnson'ın dijital avatarı aracılığıyla dakikada 80 kelimeye kadar konuşabilmesini mümkün kılıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Amaçlarının "başkalarıyla konuşmamızın en doğal yolu olan tam ve somut bir iletişim biçimini yeniden tesis etmek" olduğunu belirten UCSF Nörolojik Cerrahi Bölüm Başkanı Dr. Edward Chang, çalışmaya ilişkin olarak "Bu gelişmeler bizi bunu hastalar için gerçek bir çözüm haline getirmeye çok daha yaklaştırıyor." şeklinde aktarıyor. Johnson ise konuya ilişkin açıklamasında şu ifadelere yer veriyor:</li></ul><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Bu çalışmanın bir parçası olmak bana bir amaç duygusu verdi, topluma katkıda bulunduğumu hissediyorum. Yeniden bir işim varmış gibi hissediyorum. Bu kadar uzun yaşamış olmam inanılmaz; bu çalışma hala hayattayken gerçekten yaşamamı sağladı!"</blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yapay zeka, bedensel yetilerini kaybedenler için umut olmaya devam ediyor</h2>UCSF ve UCB araştırmacıları Johnson'ın vakasının, kilitlenme sendromu olan kişilerin nöroteknoloji kullanarak iletişim kurmasına olanak sağlaması açısından bilimsel bir ilk olduğunu iddia ediyor. Gelgelelim, Avusturya'daki Wyss Biyo ve Nöromühendislik Merkezi'nden iki araştırmacı da geçen yıl benzer bir başarı elde ettiklerini <a fr-original-style="" href="https://www.businessinsider.com/locked-in-brain-implant-talk-study-controversial-lou-gehrigs-als-2022-3" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">iddia etmişti:</a><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Felç geçirdikten sonra konuşma yeteneğini kaybeden 34 yaşındaki bir adamla çalışan Avusturyalı araştırmacıların elde ettiği sonuçlar o zamanlar oldukça "umut verici" olarak nitelendirilmişti.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ancak, daha önce konuyla ilgili bir makaleleri geri çekilen araştırmacılara karşı çalışmanın bir kısmını finanse eden Alman Araştırma Vakfı (DFG) tarafından 2019'da yürütülen bir soruşturmada "birkaç bilimsel suiistimal vakası" tespit edilmesi, etik kaygılar etrafına dönen birtakım tartışmaların alevlenmesine neden olmuştu.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Buna göre, araştırmayı yürüten sinirbilimci Niels Birbaumer ve biyomühendis Ujwal Chaudhary daha önce de kilitlenme sendromlu hastalarla iletişim kurabildiklerini iddia ettikleri araştırmalar yayımlamış; ancak hakemli dergilerin makaleleri geçersiz kılacak hatalar keşfetmesini takiben her iki makale de geri çekilmişti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">DGF tarafından yürütülen soruşturmada, Birbaumer ve Chaudhary'nin "hastalarının muayenelerini yalnızca kısmen videoya kaydetmeleri" de dahil olmak üzere "birkaç bilimsel suistimal vakası" tespit edilmişti.</li></ul>Öte yandan, yapay zeka çalışmalarının hız kazandığı günümüzde benzer vakaları daha da sık duyar olduk. Aslına bakacak olursanız, tüm tartışma ve etik kaygılara karşılık son yapay zeka gelişmeleri, Birleşmiş Milletler gibi gruplar tarafından insan hayatını iyileştirme olasılığı en hızlı büyüyen alanlar arasında yer alıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Örnek vermek gerekirse, bundan kısa bir süre önce 2020 yılında göğsünden aşağısı felç olan bir adam, beynine yerleştirilen yapay zeka destekli bir implant sayesinde uzuvlarında yeniden his kazanmış; deney, türünün ilk örneği olarak tarihe <a fr-original-style="" href="https://www.independent.co.uk/tech/ai-brain-chip-paralysed-trial-b2386217.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">geçmişti.</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2011 yılında geçirdiği kaza sonucu kalçasından aşağısı felç olan Gert-Jan Oskam, İsveçreli araştırmacılar tarafından yürütülen çalışma kapsamında beyni ile omuriliği arasında "dijital bir köprü" sağlayan bir implant sayesinde vücudunun alt kısmını yeniden kontrol <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2023/05/24/science/paralysis-brain-implants-ai.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">edebilmişti.</a> Oskam, implantın yardımıyla sadece bir yürüteç yardımıyla ayakta durmayı, yürümeyi ve dik bir rampayı tırmanmayı başarabilmişti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">80 bini aşkın kadının mamografisinin incelendiği bir başka araştırma ise yapay zekanın meme kanseri teşhisindeki başarısını ortaya koymuş; araştırma kapsamında standart yöntemlerle tespit edilen meme kanseri vaka sayısı 203 iken yapay zeka ile tespit edilen meme kanseri vaka sayısı 244 <a fr-original-style="" href="https://www.politico.eu/article/ai-improves-breast-cancer-detection-rate-20-percent-swedish-study/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">olmuştu.</a></li></ul>

Yapay zeka, tıbbın birçok alanında çığır açmaya devam ediyor

Yapay zeka ile 'yapabilmek'

<a fr-original-style="" href="https://www.reuters.com/technology/big-techs-core-businesses-face-overhaul-under-eu-tech-rules-2023-09-06/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Avrupa Komisyonu</a>, AB'nin teknoloji şirketlerine katı kurallar getirecek olan Dijital Piyasalar Yasası'ndan (DMA) etkilenecek şirketleri açıkladı. Buna göre, DMA'ya tabi tutulacak şirketler arasında Alphabet, Apple, Meta, Microsoft, Amazon ve ByteDance yer alıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">AB'nin endüstri şefi Thierry Breton, konuya ilişkin X'te yaptığı yaptığı paylaşımda "#DMA için D-Day! En etkili online şirketler artık AB kurallarımıza göre oynamak zorunda kalacak." ifadelerini kullandı.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">DMA, hangi şirketleri kapsamına alıyor?</h2>Yapılan açıklamalara göre, DMA, yukarıda ismi geçen şirketlerin bünyesinde yer alan bu 22 platformu etkiliyor:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sosyal Ağlar: TikTok, Facebook, Instagram, LinkedIn</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">N-IICS (mesajlaşma hizmetleri): WhatsApp, Messenger</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Aracılık: Google Maps, Google Play, Google Shopping, Amazon Marketplace, App Store, Meta Marketplace</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Video Paylaşımı: YouTube</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Reklam hizmetleri: Google, Amazon, Meta</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Web Tarayıcıları: Chrome, Safari</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Arama: Google Arama</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İşletim Sistemleri: Android, iOS, Windows</li></ul>Bir önceki listede yer alan Alphabet'in Gmail'i, Microsoft'un Outlook'u ve Samsung'un tarayıcısı, yasanın gerekliliklerini karşılamadıklarının kanıtlanması nedeniyle yeni listeye dahil edilmedi. Bununla birlikte, Komisyon, şirketlerden gelen itirazların ardından Microsoft'un Bing, Edge ve Microsoft Advertising'inin; Apple'ın ise iMessage'ının DMA kapsamına girip girmediğini değerlendirmek üzere dört farklı soruşturma başlattı.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İyi de nedir bu DMA?</h2>DMA ile AB, aylık 45 milyondan fazla aktif kullanıcıya ve 75 milyar avro piyasa değerine sahip teknoloji şirketlerini hedefliyor. Bu kapsamda, teknoloji şirketlerinin birlik içinde kullanıma sunduğu ürün ve hizmetleri rekabete uygun hâle getirmeyi amaçlayan AB, hizmet ve ürünlerini yasa ile uyumlu olacak şekilde yeniden tasarlamaları için söz konusu şirketlere Mart 2024'e kadar zaman tanıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">DMA, belirlenen şirketlerin bünyesindeki mesajlaşma uygulamalarını rakipleriyle uyumlu bir şekilde çalışabilir bir hâle getirmelerini gerektirmenin yanı sıra tüketicilerin cihazlarına hangi uygulamaları önceden yükleyecekleri üzerinde söz hakkı sahibi olmasını sağlıyor. Yasa ayrıca, işletim sistemlerinin üçüncü taraf uygulama mağazalarına izin vermesini zorunlu kılmakla birlikte geliştiricilerin alternatif uygulama içi ödeme seçenekleri sunmasını da mümkün kılıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Listede ismi geçen şirketlerin yasayı ihlal etmeleri ise yıllık küresel cirolarının %10'una kadar para cezası ile karşı karşıya kalacakları anlamına geliyor.</li></ul>Geçtiğimiz gün Estonya'da düzenlenen bir dijital konferansta yaptığı konuşmada konuya değinen Breton "Bazı teknoloji devlerinin pazar güçlerini kendi ürün ve hizmetlerine haksız avantaj sağlamak ve rakiplerinin iş yapmasını, katma değer ve istihdam yaratmasını engellemek için kullandıklarını biliyoruz. Bu uygulamalar rekabeti bozmakta, serbest tüketici seçimini baltalamakta ve KOBİ'lerin özellikle Web 4.0 ve sanal dünyalardan kaynaklanan inovasyon potansiyelini engellemektedir," ifadelerini kullanmış; konuşmasının devamında DMA'nın hedefini şu sözlerle özetlemişti:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Avrupa'nın, uzun ve her zaman etkili olmayan antitröst soruşturmalarına bel bağlamak yerine, yenilikçiliği, rekabetçiliği ve Tek Pazar'ın dayanıklılığını teşvik etmek için net ve uygulanabilir bir yasal çerçeve sağlayarak oyunun kurallarını önceden belirlemesinin zamanı gelmişti. DMA tam da bunu yapıyor."</blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tepkiler neler?</h2>Meta, Google ve Amazon'dan şirket sözcüleri yasanın kapsamını ve tanımlamalara uyup uymadıklarını incelediklerini bildirirken Microsoft, yapılan tanımlamayı kabul ettiğini söyledi. Öte yandan, Apple ve TikTok, platformlarının DMA kapsamında yer almasından son derece mutsuz ve endişeli olduklarını dile getirdi:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu karara temelde katılmadığını belirten TikTok, bu karardan önce herhangi bir pazar araştırması yapılmamasından doları hayal kırıklığına uğradıklarını ve ne gibi adımlar atabileceklerini değerlendirdiklerini bildirdi.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Apple ise DMA'nın kullanıcıları için oluşturduğu gizlilik ve veri güvenliği riskleri konusunda çok endişeli olduğunu ifade etti. Teknoloji devi, daha önce yaptığı açıklamada DMA'nın, App Store'da olmayan uygulamaların daha fazla yüklenmesine ya da "yan yüklemeye" yol açabileceğinden endişe duyduğunu belirtmişti.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ne dediler?</h2>Bu duyuru, DMA'nın uygulamaya konması yolunda atılmış son derece önemli bir adım olsa da süreç henüz bitmekten oldukça uzak. Financial Times'ın daha önce belirttiği üzere, komisyon, yeni kuralların yol açabileceği birtakım yasal sıkıntılara karşı şimdiden kendi hazırlamaya başlamış bulunuyor.Öte yandan, yeni kuralların bağımsız uygulama mağazaları, alternatif ödeme hizmetleri ve yeni arama motorları için büyük platformlarla rekabet edebilmelerini sağlayacak fırsatlar yaratacağı ve teknoloji devlerinin doğrudan istismar edici davranışlarının azalacağı değerlendiriliyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">DMA'nın "adil rekabet, artan tüketici tercihi ve gerçek iş inovasyonuna yönelik bir adım" olduğunu belirten ödeme unicorn'u Paddle'ın CEO'su Jimmy Fitzgerald, "Sektörün büyük oyuncularından, kendi ürünlerinin 'öz tercihi' olmaksızın üçüncü taraf uygulama mağazaları ve üçüncü taraf ödeme sistemleri sunmalarını istemek, yazılım geliştiricileri için son derece faydalı olacak ve her satışta bir yüzde kaybetmeden ürünlerini nerede ve nasıl satacaklarını seçmelerine olanak tanıyacaktır." ifadelerini <a fr-original-style="" href="https://techcrunch.com/2023/09/06/dma-gatekeepers-named/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kullanıyor.</a></li></ul>Norton Rose Fulbright hukuk firmasının antitröst ve rekabet ortağı Miranda Cole ise konuya ilişkin olarak belirlenen şirketlerin sürpriz isimler olmadığını; ancak devam eden süreçte gelecek itirazlarla durumun ilginç bir hâl alabileceğini belirtiyor: &nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"DMA'nın sayısal eşikleri, diğer hususların yanı sıra kullanım sıklığı yoluyla pazardaki mevcudiyeti dikkate almadığından, pazar incelemelerinin ardından muafiyetler ve ön bulgular kilit öneme sahip olacaktır. Avrupa Komisyonu'nun bugün Microsoft'un Bing, Edge ve de minimis pazar payları %5'in altında ya da civarında olan çevrimiçi reklamcılık hizmetlerine yönelik pazar soruşturmaları açması, bu konunun farkında olduğunu göstermektedir."</blockquote>

"En etkili online şirketler artık AB kurallarımıza göre oynamak zorunda kalacak."

Avrupa Birliği, teknoloji şirketleri için kuralları yeniden yazıyor

<a fr-original-style="" href="https://www.reuters.com/technology/china-launch-new-40-bln-state-fund-boost-chip-industry-sources-say-2023-09-05/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çin</a>, yarı iletken endüstrisini desteklemek amacıyla 41 milyar dolarlık yeni bir fon kurmaya hazırlanıyor. Reuters'ın konuya ilişkin bilgi sahibi kişilere dayandırdığı haberine göre, 8 milyar dolarının Çin Maliye Bakanlığı'ndan gelmesi ve bir kısmının çip üretimi için ekipman üretiminde kullanılması beklenen 41 milyar dolarlık fon, sırasıyla 2014 ve 2019 yıllarında oluşturulan 19 ve 27 milyar dolarlık iki fonu takip ediyor.Öte yandan bu fon, Çin ve ABD arasında giderek daha da gerilen teknoloji ve bilim savaşının da altını çiziyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">ABD'nin hamleleri, Çin'i yerli çip üretimine teşvik ediyor</h2>Aslında Başkan Xi Jinping uzun bir süredir Çin'in yarı iletken üretiminde kendi kendine yetebilecek konuma gelmesi gerektiğine dikkat çekiyor; ancak ABD'nin geride bıraktığımız son bir yılda gelişmiş çiplerin askeri alanlarda kullanılmasını engellemek amacıyla bir biri ardına getirdiği ihracat kısıtlamaları, Çin'i acil bir şekilde yerli çip üretimine odaklanmaya itmiş gibi görünüyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çin'in yabancı çip teknolojisine erişimini kısıtlamak ve yerli çip üretim yeteneklerini baltalamak amacıyla ABD, Japonya ve Hollanda art arda hamle yapmış; ABD Başkanı Joe Biden, Ağustos ayı başında ABD merkezli şirketlerin Çin merkezli geliştiricilere yatırım yapmasını daha da kısıtlayan bir idari emir yayınlamıştı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bununla birlikte, önceki kısıtlamalarında özellikle de Çin merkezli teknoloji devi Huawei'i hedef alan ABD, Ocak ayında ABD teknolojisinin ihracatı için Huawei'e lisans verilmesini yasaklamıştı.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çin, çip üretiminde ABD'nin arkasında kalmamaya kararlı</h2>Gelgelelim, Huawei'nin çok kısa bir süre önce tanıttığı akıllı telefonu Mate 60 Pro, Çin'in tüm bu yasaklara rağmen teknolojinin gerisinde kalmamaya kararlı olduğunun sinyallerini veriyor. Huawei'nin Semiconductor Manufacturing International Corp (SMIC) ile birlikte geliştirdiği, 7 nanometre teknoloji üzerine inşa edilen Kirin 9000s çipi ile donatılmış olan Mate 60 Pro'nun indirme hızının, tipik 5G telefonlara kıyasla çok daha hızlı olması bekleniyor.Analistler, Huawei'in gelişmiş çip üretme konusundaki girişiminin, Çin'in ABD yaptırımlarına karşı koyma konusundaki kararlılığını ve kapasitesini ortaya koyduğuna; ancak bu çabaların muhtemelen çok maliyetli olduğuna dikkat <a fr-original-style="" href="https://www.reuters.com/technology/huaweis-new-chip-breakthrough-likely-trigger-closer-us-scrutiny-analysts-2023-09-05/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çekiyor.</a>&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu başarının Çin'in çip teknolojisindeki yeteneğinin direncini gösterdiğini ifade eden TechInsights analisti Dan Hutcheson, bunun büyük bir "jeopolitik meydan okuma" olduğunu belirterek "Sonuç muhtemelen bugün var olandan daha büyük kısıtlamalar olabilir." şeklinde kaydediyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">TechInsights'ın bulgularının ABD Ticaret Bakanlığı'nın Sanayi ve Güvenlik Bürosu'nun bir soruşturmasını tetikleyebileceğini, ABD'de yaptırımların etkinliği konusunda daha fazla tartışma yaratabileceğini ve Kongre'yi Çin'e karşı hazırladığı rekabet yasasına daha sert teknoloji yaptırımları eklemeye sevk edebileceğini belirten Jefferies analistleri ise konuya ilişkin bir notta "Genel olarak ABD-Çin teknoloji savaşının tırmanması muhtemel," ifadelerini kullanıyor.</li></ul>Öte yandan: Ağustos 2022'de ABD, çip üretiminde dışa bağımlılığı azaltmak amacıyla Intel gibi üreticilere kendi yarı iletken üretim tesislerini inşa etmeleri için 52 milyar dolardan fazla kaynak sağlayan CHIPS Yasası'nı kabul <a fr-original-style="" href="https://www.washingtonexaminer.com/news/white-house/biden-celebrates-chips-science-act-anniversary-supply-chain" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">etmiş</a>; AB ise Avrupa'daki üretim kapasitesini güçlendirmeye yardımcı olacak 47,5 milyar dolarlık benzer bir yasayı <a fr-original-style="" href="https://www.washingtonexaminer.com/policy/technology/european-union-approves-chips-act-us-semiconductor-subsidies" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">onaylamıştı.</a>&nbsp;

Çip üretimi için 40 milyar dolarlık fon kurmaya hazırlanan Çin, Huawei'in yeni akıllı cep telefonu ile rakiplerine gözdağı veriyor

Çin, yerli çip üretiminde ABD'ye meydan okumaya hazırlanıyor

Kısa bir süre önce kullanıcıların biyometrik veriler ile iş ve eğitim bilgilerini toplamaya başlayacağı bildirilen <a fr-original-style="" href="https://www.engadget.com/elon-musks-x-will-use-public-data-to-train-ai-models-184924197.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">X'in</a> bu verileri yapay zeka modellerini eğitmek için kullanacağı ortaya çıktı. Elon Musk, konuya ilişkin açıklamasında yalnızca kamuya açık bilgilerin toplanacağını; direk mesajlar gibi özel verilerin toplanmayacağını ifade etti.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Geniş açı:&nbsp;Bilindiği kadarıyla X'in yakın zamanda halka açık bir yapay zeka aracı sunmak gibi bir planı yok; ancak X'in sahibi Elon Musk'ın var. Musk, kısa bir süre önce xAI isimli bir yapay zeka şirketi kurmuş; şirketin amacı "evrenin gerçek doğasını anlamak" olarak <a fr-original-style="" href="https://www.ft.com/content/19cce4b5-b2dd-4c1e-a109-b500e504dbb6" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıklanmıştı.</a></li></ul>Bunu göz önünde bulunduracak olduğumuzda, toplanan verilerin xAI altında geliştirilecek yapay zeka ürünlerinin eğitilmesi ve geliştirilmesinde kullanılacağı söylenebilir.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yalnızca bununla sınırlı değil</h2>Öte yandan, bu verilerin nerede ve ne amaçla kullanılacağına ilişkin iki seçenek daha mevcut:Bunlardan ilki bir kariyer platformu olarak karşımıza çıkıyor. Geride bıraktığımız haftalarda bildirildiği üzere, Musk, X'i bir "her şey uygulamasına" yani bir süper uygulamaya dönüştürme hedefleri kapsamında Microsoft bünyesindeki LinkedIn'e rakip olmayı planlıyor. Bu da X kullanıcılarının iş ve eğitim geçmişlerine ilişkin verilerin neden toplanacağını açıklıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Musk, X'i LinkedIn'e rakip yapma hedeflerini açıkladığında LinkedIn'i "cringe" bulduğunu; X'in rakip olarak geliştireceği kariyer platformunun "havalı" olacağını ifade etmişti.</li></ul>Diğer seçenek ise X'in reklam gelirlerindeki düşüş ile bağlantılı. Buna göre, X'in düşen reklam gelirlerinin yerini doldurmak için topladığı kullanıcı verilerini şirketlere satabileceği düşünülüyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tabii, bunu yapması, X'in kullanıcı verilerini diğer şirketlere satan ilk teknoloji şirketi olacağı anlamına gelmiyor; aksine, Meta, Google, PayPal, Oracle ve Acxiom gibi birçok şirket bunu hâlihazırda yıllardır yapıyor.&nbsp;</li></ul>Bir adım geriden:&nbsp;Musk'ın Ekim 2022'de o zamanlar Twitter olan X'i satın almasının ardından platformda yaptığı değişikler, birçok şirketin Twitter'a reklam vermeyi bırakmasına ve platformu terk etmesine yol açmıştı. Similarweb'in verilerine göre, Twitter'ın reklam portalı trafiği Haziran 2023'te bir önceki yıla göre %20,6 <a fr-original-style="" href="https://www.cbsnews.com/news/twitter-traffic-falls-under-elon-musk-threads-mastodon-bluesky-competition/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">düşmüş</a>; reklam gelirleri ise neredeyse yarı yarıya <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/news/business-66217641" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">inmişti.</a>

Cevap: Yapay zeka modellerini eğitecek.

Elon Musk, biyometrik verileriniz ile ne yapacak?

Geride bıraktığımız son bir yılda OpenAI ve Microsoft'un arkasında kalmamak için tüm odağını yapay zekaya veren Google'ın yıllık olarak düzenlenen Google Cloud Next etkinliği geçtiğimiz günlerde gerçekleşti. Etkinliğin odağında tahmin edebileceğiniz gibi&nbsp;yine&nbsp;yapay zeka vardı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hatırlayalım: Google'ın Mayıs ayında gerçekleşen bir diğer etkinliği Google I/O konferansı da yapay zekaya yönelik birçok duyuruya şahitlik etmiş; şirketin yeni büyük dil modeli PaLM 2'nin tanıtıldığı etkinlikte Google'ın ChatGPT rakibi sohbet robotu Bard'a güncelleme <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/google-io-2023-neler-tanitildi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gelmişti.</a></li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Google Cloud Next 2023: Neler konuşuldu?</h2><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Vertex AI</h3>Google Cloud Next etkinliği; Google'ın birleşik makine öğrenimi (ML) platformu Vertex AI için büyük bir güncelleme gördü: Şirket, iki yıl önce sınırlı sayıda makine öğrenimi modeliyle genel kullanıma sunduğu temel makine öğrenimi modelinin kapsamını açık kaynaklı, birinci ve üçüncü taraf modeller de dahil olmak üzere 100'ü aşkın modelle genişletti.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yeni eklenenler arasında Meta'nın büyük dil modeli Llama 2'si ve Llama 2'ye dayalı olarak geliştirdiği kod üretme makinesi Code Llama, Technology Innovation Institute'un büyük dil modeli Falcon ve Anthropic'in Claude 2'si yer alıyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kullanıcıların takip soruları sormasına olanak tanıyan çok turlu arama ve özetleme işlevine sahip olan Vertex AI'ın "Grounding" isimli bir özelliği de bulunuyor. Bu özellik ile Google, yapay zeka araçlarının halüsinasyon görmesini engellemeyi amaçlıyor.</li></ul>Bununla birlikte, PaLM gibi dahili olarak geliştirilen modelleri daha yüksek kalitede çıktılar sunacak ve büyük belgeleri analiz edecek şekilde güncellediği; kodlama asistanı Codey'in daha iyi performans sergileyeceği, metin girdiğin görsel üreten yapay zeka aracı Imagen'in ise daha yüksek kaliteli görüntüler üreteceği duyuruldu.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Duet AI</h3>I/O 2023'te Workspace'e Duet AI'ı getiren Google, şimdi de Google Cloud için aynısını yapıyor. Microsoft 365 Copilot'a rakip olarak lanse edilen Google Cloud'daki Duet AI "uzman bir kodlayıcı, bir yazılım güvenilirliği mühendisi, bir veritabanı uzmanı, uzman bir veri analisti ve bir siber güvenlik danışmanı" işlevi görecek.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Şu an önizlemede olan özellik, 2023'ün sonlarında genel kullanıma sunulacak.</li></ul>Bununla birlikte, Duet AI, Google Cloud'un yanı sıra veri ambarı BigQuery'e de gelecek. Böylece, BigQuery'de tam işlevler ve kod blokları oluşturarak kullanıcıların mantıksal sonuca odaklanmalarına yardımcı olacak olan Duet AI, ayrıca Python kodu ve SQL sorguları önerip yazabilecek.Öte yandan, Google, kullanıcıların petabaytlarca veri üzerinde ölçeklenebilir analizler yapmasına olanak tanıyan BigQuery'ye BigQuery Studio isimli birleşik bir arayüz ekleneceğini duyurdu. Bu güncelleme, kullanıcıların tek bir çatı altında veri mühendisliği, analitik ve tahmine dayalı analiz yapmalarını mümkün kılacak.

İrem Denli