Aldous Huxley'nin Cesur Yeni Dünya'sı, bizlere bebeklerin "Bokanovsky Süreci" isimli bir yöntemle laboratuvarda üretildiği distopik bir gelecek tahayyülü sunar. Bu dünyada, bebekler genetik olarak beş sosyal kasttan birine uyumlu olacak şekilde koşullandırılırlar. Ancak günümüzde genetik mühendisliğinin geldiği son nokta, gen düzenlemenin kurgunun ötesine geçtiğini gösteriyor.İki hafta kadar önce Birleşik Krallık İlaç ve Sağlık Ürünleri Düzenleme Kurumu (MHRA), CRISPR gen düzenleme teknolojisini kullanan ilk tedavi için yeşil ışık <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2023/11/16/health/casgevy-sickle-cell-crispr.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yaktı.</a> Casgevy isimli tedavi, orak hücre anemisi (SCD) ve transfüzyona bağlı Akdeniz anemisi tedavisinde kullanılmak üzere onay aldı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir? Kan hastalığı olan orak hücre anemisi ve transfüzyona bağlı Akdeniz anemisi, kırmızı kan hücrelerinin vücutta oksijen taşımak için ihtiyaç duyduğu bir protein olan hemoglobini kodlayan genlerdeki mutasyonların neden olduğu, ömür boyu süren genetik bozukluklardır. Yalnızca ABD'de 100 binden fazla kişinin SCD'den muzdarip olduğu, Akdeniz anemisinin ise dünya çapında yaklaşık &nbsp;her 100 bin kişiden 1'ini etkilediği bilinmektedir.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ek bilgi: ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) danışmanları Ekim ayı sonunda ilacın klinik kullanım için güvenli olduğuna karar vermişti. FDA'nın tedaviyi onaylayıp onaylamayacağına 8 Aralık'a kadar karar vermesi bekleniyor.</li></ul>Casgevy'nin MHRA tarafından onaylanması, gen terapisinde yeni bir dönemin başlangıcına işaret ediyor. Ancak bu yeni tedaviye ve tedavinin temelini oluşturan CRISPR teknolojisine dair soru işaretleri de mevcut. Tedavinin ne kadar etkili ve güvenli olduğu; CRISPR'ın Cesur Yeni Dünya'da olduğu gibi doğmadan önce sipariş üzerine insanları değiştirmek için kullanılıp kullanılamayacağı tartışılıyor.Gelin bu soruları cevaplamaya Casgevy'nin ne olduğu ve nasıl çalıştığıyla başlayalım.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Gen terapisinde yeni bir çağın başlangıcı: Casgevy </h2>CRISPR isimli gen düzenleme tekniği üzerine inşa edilen Casgevy, BCL11A isimli geni hedef <a fr-original-style="" href="https://www.livescience.com/health/genetics/the-worlds-1st-crispr-therapy-has-just-been-approved-heres-everything-you-need-to-know" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">alıyor.</a> Bu gen, normalde doğumdan kısa bir süre sonra hemoglobinin fetal versiyonundan yetişkin versiyonuna geçişi düzenleyen bir proteini kodluyor. SCD ve Akdeniz anemisine neden olan yetişkin hemoglobini ise kusurlu oluyor.&nbsp;Casgevy'nin amacı, BCL11A'yı devre dışı bırakmak. BCL11A'nın devre dışı kalması, genin yetişkin versiyonu çalışmadığı için vücudun fetal hemoglobin üretmeye devam etmesini mümkün hâle getiriyor.Tedavi sürecindeki ilk basamak, hastanın kemik iliğinden kan yapıcı kök hücrelerinin alınması ve BCL11A geninin laboratuvarda Casgevy kullanılarak düzenlenmesi. Düzenleme işleminin ardındansa işlevsel hemoglobine sahip modifiye edilmiş yeni hücreler hastanın vücuduna yerleştiriliyor. Bununla birlikte, modifiye edilmiş hücrelerin vücuda yerleştirilmesinden önce hastanın, hâlâ kemik iliğinde bulunan düzenlenmemiş hücrelerin yok edilmesi için busulfan adı verilen bir kemoterapi ilacı alması gerekiyor.İki geç aşama klinik çalışmada Casgevy'nin, SCD ve Akdeniz anemisi hastalarının çoğunda hemoglobin üretimini restore ettiği ve semptomları hafiflettiği belirtiliyor. SCD'li 29 hastadan 28'inin, Casgevy ile tedavi edildikten sonra en az bir yıl boyunca şiddetli ağrı krizi yaşamadığı; Akdeniz anemili 42 hastadan 39'unun da kırmızı kan hücresi transfüzyonuna ihtiyaç duymadığı ve kalan 3 hastanın da transfüzyona ihtiyaç duyma olasılığının %70'ten daha az olduğu aktarılıyor.Öte yandan, bu yeni ve düzenlenmiş hücrelere alışma sürecinin uzun sürdüğünü de belirtmek gerekiyor. Konuya ilişkin olarak MHRA, "Tedavi edilen hücreler kemik iliğine yerleşirken ve stabil hemoglobin formuna sahip kırmızı kan hücreleri yapmaya başlarken hastaların bir hastanede en az bir ay geçirmeleri gerekebilir" ifadelerini kullanıyor.Casgevy tedavisinin ne derece güvenli olduğuna gelecek olursak... Tedavinin iki geç klinik aşamasında da ateş ve yorgunluk gibi geçici yan etkiler haricinde hastanın sağlığını tehdit eden ciddi bir riskin tespit edilmediği ifade ediliyor. Tabii, bu noktada bu çalışmaların ikisinin de halen devam ettiğini; MHRA ve FDA gibi yetkili kurumların yanında tedaviyi geliştiren Vertex Pharmaceuticals ve CRISPR Therapeutics'in de Casgevy'nin uzun vadede güvenli olduğundan emin olmak için süreci izlediğini de unutmamak gerek.Peki tedavi ne zaman yaygın kullanıma açılacak? Bu soru için henüz bir cevabımız yok. Bununla birlikte, gen tedavilerinin milyonlarca dolara mal olduğunu ve Casgevy'nin de burada bir istisna olmayacağını kabul edersek, tedavinin ihtiyaç duyan çoğu kişi için erişilmez olacağı tahmin ediliyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Oxford Üniversitesi anatomi profesörü Kay Davies, tedaviyle ilgili asıl zorluğun yüksek fiyatlar olacağına, bu nedenle tedaviyi küresel çapta erişilebilir hâle getirmenin büyük önem taşıdığına dikkat çekiyor.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Vaatleri, endişeleri ve etik kaygılarıyla: CRISPR</h2>Bakterilerin ve archaea adı verilen diğer basit organizmaların virüslere karşı kullandığı doğal bir savunma mekanizmasından uyarlanarak 2012 yılında geliştirilen ve geliştiricileri Emmanuelle Charpentier ile Jennifer Doudna'ya Nobel Kimya Ödülü'nü getiren <a fr-original-style="" href="https://www.livescience.com/58790-crispr-explained.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">CRISPR</a>, "CRISPR-Cas9 "un kısaltması. CRISPR'lar DNA'nın özelleşmiş uzantılarıyken Cas9 proteini de DNA şeritlerini kesebilen, moleküler bir makas işlevi gören bir enzim. Bu moleküler makaslar, bir RNA molekülü tarafından hedef DNA'ya yönlendiriliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Açılımı "düzenli aralıklarla yerleştirilmiş kısa palindromik tekrar kümeleri" olan CRISPR'lar, "ara parçalar" olarak adlandırılan kısa, tekrarlanan dizilerden oluşan bir DNA bölgesini tanımlıyor.</li></ul>Genomların düzenlenmesini mümkün kılan basit ama oldukça güçlü bir araç olan CRISPR, DNA dizilerinin ve gen işlevinin değiştirilmesine olanak tanır. Genetik kusurların düzeltilmesi, hastalıkların tedavi edilmesi ve yayılmasının önlenmesi, mahsullerin büyümesi ve dayanıklılığının artırılması gibi pek çok potansiyele sahip olan bu teknik, birçok güvenlik endişesiyle birlikte etik kaygıları da beraberinde getiriyor.&nbsp;Genel olarak CRISPR tabanlı tedavilerde endişeler, Cas9'un genomun değiştirilmesi amaçlanmayan diğer kısımlarına etki ettiğinde ortaya çıkan ve istenmeyen yan etkilere neden olan "hedef dışı" etkilere odaklanıyor. Konuya ilişkin olarak "CRISPR'ın, tedavi edilen hücreler üzerinde bilinmeyen sonuçları olan sahte genetik modifikasyonlara yol açabileceği iyi bilinmektedir" ifadelerini kullanan Londra Imperial College Moleküler ve Hücresel Biyofizik Bölüm Başkanı David Rueda, "Bir sonuca varmadan önce bu hücreler için tüm genom dizileme verilerini görmek çok önemli olacaktır" diye de ekliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu, Casgevy durumunda düzenlenmiş hücrelerdeki tüm DNA'nın incelenmesi gerektiğine işaret ediyor.</li></ul>Öte yandan, CRISPR'a yönelik endişelerin büyük bir kısmı etik alanına giriyor, çünkü genlerin düzenlenebilmesi demek, en basit hâliyle potansiyel olarak bir insanın fiziksel özelliklerinin daha doğmadan düzenlenebileceği anlamına geliyor. Bu, en temel düzeyde toplum tarafından biyolojik olarak "aşağı" görülen bireylere karşı bir tehdit oluşturuyor. Hatta teknolojinin yaratıcılarından Jennifer Doudna da 2022'de New York Times'a verdiği demeçte CRISPR'ın "büyük risk" taşıdığını kabul etmiş ve embriyo düzenlemenin bilinmeyen sonuçları konusunda uyarıda bulunarak araştırmacılara, CRISPR'ı bu amaçla kullanmak için beklemelerini tavsiye <a fr-original-style="" href="https://www.scientificamerican.com/article/the-dark-side-of-crispr/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">etmişti.</a><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2020'de yapılan bir araştırma, CRISPR'ın insan embriyolarının hücrelerinde ciddi yan etkilere neden olabileceğini ortaya <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2020/10/31/health/crispr-genetics-embryos.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">koymuştu.</a> CRISPR'ın kalıtsal körlüğe neden olabilen bir mutasyonu onarmak için kullanıldığı bir çalışmada, incelenen örneklerin yaklaşık yarısında embriyo hücrelerinin genetik materyallerinin büyük bir kısmını dışarı attığı gözlemlenmişti.</li></ul>2018'de ise Çinli bir biyofizikçi olan He Jiankui, ikiz kardeşler Lulu ve Nana'nın genlerini doğumdan önce değiştirdiğini açıklayarak bilim dünyasında şok etkisi <a fr-original-style="" href="https://apnews.com/article/ap-top-news-international-news-ca-state-wire-genetic-frontiers-health-4997bb7aa36c45449b488e19ac83e86d" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yaratmıştı.</a> Dünyanın ilk genetiği düzenlenmiş bebekleri olan ikizler, bir dizi etik tartışmanın alevlenmesine neden olurken Jiankui de tıp lisansı olmadan pratisyenlik yapmak, Çin'in insan destekli üreme teknolojisi konusundaki düzenlemelerine aykırı davranmak ve etik inceleme belgelerini uydurmak suçlarından üç yıl hapis cezasına ve 560 bin dolarlık para cezasına çarptırılmıştı.Tabii tüm bunlar, CRISPR'ın daha acısız, ağrısız ve engelsiz bir geleceğe göz kırptığı gerçeğini de değiştirmiyor. Tüm etik tartışmaları bir kenara bırakırsak, CRISPR'ın ve genel olarak gen düzenlemesinin pek çok faydalı kullanımı da bulunuyor:&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2022'de CRISPR ile genetik olarak düzenlenmiş bağışıklık hücreleri verilmesinin ardından lösemi hastası genç bir kızın vücudunda kanserli hücre tespit edilememişti. CRISPR'ın kanser tedavisinde etkili olduğunu kanıtlayan başka çalışmalar da mevcut.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir çalışmada HIV'ye karşı dirençli bağışıklık hücreleri oluşturmak için CRISPR'ı kullanmış, HIV virüsünün hücrelere girmek için kullandığı CCR5 genini değiştirilmesiyle yapılan araştırma, HIV/AIDS için potansiyel bir tedavi geliştirilmesi için umut olmuştu.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">CRISPR'ın, özellikleri iyileştirilmiş genetik modifiye bitkiler yaratmak için kullanıldığı örnekler de mevcut. Bitkilerin zararlı etkenlere karşı direnç kazanmasını veya besin içeriğinin artmasını mümkün kılan bu uygulamanın kullanıldığı bir örnekte, bilim insanları A vitamini bakımından zengin bir pirinç türü geliştirmişti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir çalışmada CRISPR, bakterileri virüslere karşı dirençli hâle getirmek için kullanılmıştır. Bu teknoloji, antibiyotik üretimi dahil çeşitli endüstriyel süreçlerde kullanılan bakterileri korumak için kullanılabilir.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir başka çalışmada ise araştırmacılar, köpeklerdeki bir tür kas distrofisinden sorumlu gen mutasyonunu düzeltmek için CRISPR'ı kullanmış; tedavinin uygulandığı köpeklerde kas fonksiyonunda iyileşme gözlemlenmişti. Hayvanlarda genetik bozuklukların tedavi edilebilme potansiyelini gösteren bu uygulama, aynı durumun insanlar için de geçerli olabileceğiyle ilgili umut vadediyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bilim insanları, bir araştırmada sivrisinekleri sıtma parazitine karşı dirençli hâle getirmek için CRISPR'ı kullanmıştı. Bu yaklaşım, milyonlarca insanı etkileyen ölümcül bir hastalık olan sıtmanın yayılmasının azaltılabileceği anlamına geliyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">CRISPR'ın bir diğer potansiyel kullanım alanı ise organ transplantasyonu olarak karşımıza çıkıyor. Organ naklindeki en büyük sorunlardan biri olan organ uyuşmazlığını ortadan kaldırabileceği değerlendirilen CRISPR, aynı zamanda genetiği düzenlenmiş domuz organlarının insanlara nakledildiği çalışmalara da konu olmuştu.</li></ul>

Quando

Dünyanın CRISPR gen düzenleme teknolojisini kullanan ilk tedavisi Casgevy, Birleşik Krallık İlaç ve Sağlık Ürünleri Düzenleme Kurumu tarafından onaylandı. Peki, orak hücre anemisi ve Akdeniz anemisi tedavisi için geliştirilen Casgevy tam olarak ne? Gen düzenleme, beraberinde getirdiği tüm etik ve güvenlik kaygılarıyla bizlere ne vaat ediyor?

Cesur ve yeni bir dünya: Gen düzenleme teknolojisini kullanan ilk tedavi onay aldı

Yaşamı dönüştüren hücre ve gen tedavilerinin oluşturulmasına güç vermeye odaklanan teknoloji odaklı bir şirket olan <a fr-original-style="" href="https://www.businesswire.com/news/home/20230524005070/en/ElevateBio-Announces-401-Million-Series-D-Financing-to-Further-Accelerate-Growth" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ElevateBio</a>, Matrix Capital Management yönetiminde, AyurMaya Capital Management Fund liderliğinde ve önde gelen bir grup yeni ve mevcut yatırımcının katılımıyla gerçekleşen D Serisi finansman turunda 401 milyon dolar yatırım aldı. Şirketin aldığı toplam yatırım miktarını 1,2 milyar dolara ulaştıran yeni finansmanla bağlantılı olarak, yatırımcılar arasında yer alan The Invus Group'un Genel Müdürü Khalil Barrage, ElevateBio'nun yönetim kuruluna atandı.Geniş açı: Finansmandan elde edilen gelir, şirketin teknoloji platformlarının geliştirilmesi ile hücre ve gen tedavilerinin tasarımını, üretimini ve geliştirilmesini hızlandırmak için kullanılacak. Finansman ayrıca ElevateBio'nun coğrafi erişimini genişletme ve cGMP üretim kapasitesini artırma çabalarını destekleyerek akademik ve endüstri ortaklarına tüm ürün yaşam döngüsü boyunca teknoloji ve hizmetlere anahtar teslimi ve ölçeklenebilir erişim sağlayacak.Nedir: 2017 yılında Andrew Sandford ve Michael Paglia tarafından kurulan ElevateBio, bugün ve gelecek on yıllar boyunca dönüştürücü hücre ve gen terapilerinin geliştirilmesini amaçlayan teknoloji odaklı bir şirket olarak öne çıkıyor. Şirketin entegre teknolojiler modeli, hücre ve gen terapisi süreçlerini, programlarını ve şirketlerini tam potansiyellerine ulaştırmak için anahtar teslimi ölçek ve biyoteknolojik yetenekler sunuyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">ElevateBio ekosistemi; yeni nesil, tam spektrumlu bir gen düzenleme platformu olan Life Edit; tescilli bir indüklenmiş pluripotent kök hücre (iPSC) platformu ve bir RNA, hücre, protein ve vektör mühendisliği platformu dahil olmak üzere birden fazla Ar-Ge teknoloji platformunu, gelişmiş terapötiklerin keşfini ve geliştirilmesini desteklemek için uçtan uca genetik ilaç cGMP üretim ve süreç geliştirme işi olan BaseCamp ile bir araya getiriyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">ElevateBio, yeni hücre ve gen tedavilerinin geliştirilmesinde geniş bir biyofarmasötik şirket yelpazesine olanak sağlamanın yanı sıra, hücresel, genetik ve rejeneratif ilaçlardan oluşan son derece yenilikçi bir boru hattı da inşa ediyor. ElevateBio, hastalıkları değiştirmek için insan hücrelerini ve genlerini kullanan dünyanın en büyük bilimsel ilerlemelerinin içinde baskın bir motor olmayı hedefliyor.</li></ul>Bir adım geriden: Covid-19 pandemisinde yükselişe geçen girişimlerden biri olan ElevateBio, Nisan 2021'de gerçekleşen Seri B yatırım turunda 170 milyon dolar yatırım aldığını duyurmuş; yatırım turuna F2 Ventures, MPM Capital, EcoR1 Capital, Redmile Group ve Samsara BioCapital, The Invus Group, Surveyor Capital, EDBI ve Vertex Ventures katılmıştı.

Quando Startup

Yeni yatırımla birlikte girişimin şimdiye kadar topladığı yatırım miktarı 1,2 milyar dolara ulaştı

Hücresel ve genetik terapiler üzerine çalışan ElevateBio, 401 milyon dolar yatırım aldı

<img src="https://images.aposto.com/2023/0/0/1673163959060.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">👀 Sanal gerçeklik mi, yapay gerçeklik mi?Neuralink'in kurucu ortağı Max Hodak, yeni şirketi Science Corp ile iddialı bir projeye imza atıyor. Hem körlüğe çare olabilecek hem de AR ve VR ile geleceğin önünü açabilecek Science Eye’ın işlevi “görüşü geri yüklemek”. Geliştirilen implantın bu işlevi retina üzerinde bir mikro LED ekranla gen terapisini birleştirerek gerçekleştireceği öne sürülüyor. Şimdilik görme kaybı yaşayan kişilere odaklanarak geliştirilen Science Eye, insan beynini taklit etme mücadelesinde iyi bir noktada diyebiliriz.Üstelik Science Corp'un Neuralink'ten sonra en iyi finanse edilen ikinci beyin-bilgisayar arayüzü girişimi olduğunu düşünürsek, implantları görmek için çok beklememize gerek olmayabilir. Tavşanlar ile denemeler yapıldığını belirten Hodak, on sekiz ay gibi bir süre içerisinde implantların insan fizyolojisine de uyabilecek hale getirileceğini belirtiyor.İçeriğimizin kapsamlı versiyonuna <a fr-original-style="" href="https://www.gelecekburada.net/gorusumuzu-onaran-goz-implanti-vr/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan&nbsp;</a>erişebilirsin.

<a fr-original-style="" href="https://wewalk.io/tr/hakkimizda/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">WeWalk</a> görme engelli insanlar için akıllı baston üreterek kullanıcılarının hareketliliğini artırmayı ve onları hayata daha fazla dahil etmeyi vizyon edinmiş yerli bir girişim. Günlük hayatımda bu ekiple çalışan şanslı bir kimseyim. Yeni bir ürün fikrimiz için bir araştırma yaparken bilim insanlarının yeni gen terapisiyle hiç görmeyen bir insanın görüşünü kısmen iyileştirdiği haberine denk <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2021/05/24/science/blindness-therapy-optogenetics.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">geldim</a>. Optogenetik adı verilen bir teknik kullanarak araştırmacılar, görme engelli bir insanın retinasına ışığa duyarlı proteinler ekleyerek ona nesnelerin bulanık bir görünümünü sağlamayı başarmış. Nature Medicine dergisindeki rapora göre de bu, tedavinin başarılı bir şekilde uygulanabilirliğini anlatmak için yayımlanan ilk çalışma özelliğini taşıyormuş.Bilim insanları, engelleri genler yardımıyla düzeltebilmek için çalışırken tüm dünyada sayısı 1 milyarın üzerinde tahmin edilen engelliler için çalışan başka bir grup insandan bahsediyoruz bugün: Girişimcilerden.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Hayatları kolay değil</h2>Erick Ponce, Kuzey Ekvador'da bir devlet departmanında <a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/erick-ponce-640595196/?originalSubdomain=ec" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çalışıyor</a>. 26 yaşındaki Ponce sağır. Bu, çocukluğundan beri sahip olduğu bir engel. İş yerinde ya da süpermarket gibi kamusal alanlarda akıcı bir şekilde iletişim kurabilmek onun için oldukça zor.Ponce 2017'de Ekvador merkezli bir girişim olan Talov tarafından geliştirilen <a fr-original-style="" href="https://www.talovstudio.com/speakliz" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">SpeakLiz</a> isimli bir mobil uygulamanın ilk kullanıcılarından biri oldu. Yazılı metni sese dönüştüren, konuşulan kelimeleri yazıya döken ve sağır veya işitme güçlüğü çeken bir insana ambulans, motosiklet, müzik veya ağlayan bebek gibi seslerin uyarısını sağlayan bir uygulama SpeakLiz.SpeakLiz'i kullanmaya başladığından beri, Ponce’nin iş arkadaşları ve ailesi onunla daha kolay iletişim&nbsp;kurmaya başladı. Babası, uygulamanın geliştiricilerine "20 yıl sonra oğlunuzla konuşmanın nasıl bir his olduğunu hayal edemezsiniz" bile dedi.&nbsp;Şimdi Talov ekibinin bir parçası olan Ponce, piyasaya çıkmadan önce daha iyi hâle getirmek için yeni ürünlerin geliştirilmesine katkı sağlıyor.Talov girişimi faturalarını ödeyebilmek ve sürdürülebilir bir iş modeli oluşturabilmek için ise iOS ve Android platformlarında iki ürünü için de abonelik uygulamaları başlattı: 2017'de işitme engelliler için geliştirilen SpeakLiz ve 2019'da görme engelliler için geliştirdikleri Vision.&nbsp;SpeakLiz ve Vision, birçok açıdan oldukça başarılı. Yazılımları 81 ülkede 7 binden fazla kişi tarafından kullanılıyor ve 35 dilde mevcut. Kurucular, MIT Technology Review ve History Channel tarafından düzenlenen bir yarışmadan ödül <a fr-original-style="" href="https://www.technologyreview.es/listas/35-innovadores-con-menos-de-35/2019/humanitarios/carlos-andres-obando-ecuador" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kazandı</a>. Talov, 2019'da Latin Amerika'daki en yenilikçi 100 girişim arasında <a fr-original-style="" href="https://innovationawardslatam.com/ranking2019" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gösterildi</a>.Ancak şirket hayatta kalabilmek için mücadele ediyor. Yatırımcılar destek ya da ortak olmak için Talov'un kapısını çalmıyor. Kurucular uygulamaları sürdürebilmek için harcamaları çoğunlukla kendi ceplerinden karşılıyor ve şu anda ekibin geliştirmeye devam edebilmek için neredeyse hiç fonu yok.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yatırım alamayan girişimler</h2>Son birkaç yılda engelli insanlar için teknolojide ve yenilikte önemli ilerlemeler görülmesine rağmen uzmanlar bu pazarın değerinin az olduğunu söylüyor. Ekvador'dan Hindistan'a kadar gelişmekte olan ülkelerde diğer alanlardaki girişim kurucularının ve yenilikçilerin artan varlığı heyecan veriyor olsa da, Talov gibi, müşterilerinin hayatında bir etki yaratan şirketler için klasik Silikon Vadisi seviyesinde başarı yakalamak kolay değil.Yardımcı teknoloji (<a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Assistive_technology" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">AT</a>), bir kişinin yaşamını ve bağımsızlığını iyileştirmeye yardımcı olan ürün ve hizmetler için kullanılan genel bir terim. Endüstri; tekerlekli sandalyeler, işitme cihazları, protezler gibi ürünlerin geliştirilmesini ve üretiminden, telefonlarda ve bilgisayarlarda sohbet robotları ve yapay zekâ arayüzlerine kadar giderek artan teknoloji tabanlı çözümleri kapsıyor.Aslında bu teknolojilerin hedef kitlesi büyük. Bir milyardan fazla insanın engelli olduğu tahmin ediliyor ve bu insanların %80'i gelişmekte olan ülkelerde yaşıyor, aynı zamanda bu onları dünyanın en büyük azınlığı&nbsp;yapıyor. Bu azınlık her geçen gün büyüme potansiyeli taşıyor çünkü engellilik herhangi bir zamanda herhangi bir kişinin başına gelebilecek bir şey.Ancak sunulan çözümler talebin gerisinde kalıyor. Dünya Sağlık Örgütü, 2030 yılına kadar iki milyardan fazla insanın en az bir yardımcı ürüne ihtiyaç duyacağını ancak bugün ihtiyacı olan her 10 kişiden yalnızca birinin yardımcı teknolojiye erişebileceğini tahmin <a fr-original-style="" href="https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/assistive-technology" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ediyor</a>. ABD dışında yaşayan birçok kişi için yüksek maliyetler, yetersiz altyapı ve resmî politikaların eksikliği erişimin önündeki kalıcı engellerden olmaya devam ediyor.Engelli topluluğu için teknoloji tasarlarken kazanç elde etmenin zor olmasına rağmen Talov ekibi de inatla hayatta kalmaya devam ediyor. En son uygulamaları olan Vision, bir cep telefonu kamerasından alınan gerçek zamanlı çekim veya fotoğrafları telefonun hoparlöründen oynatılan kelimelere dönüştürmek için yapay zekâyı kullanıyor. Bu; görme engelli kişilerin çevrelerinde olan bir elma, bir kedi, 20 liralık bir banknot gibi birçok şeyi telefon kameralarını doğrultarak "duyabilmesini" sağlıyor. Uygulama aynı zamanda bir nesnenin ne kadar uzakta olduğunu söyleyip renklerinden bahsedebiliyor ve bir restoran menüsündeki metni veya bir sokak tabelasını yüksek sesle okuyabiliyor. Ponce'nin babasıyla konuşmasına yardımcı olan SpeakLiz'in geçtiğimiz nisanda gelen güncellemesi, cep telefonu kamerasıyla temel Amerikan İşaret Dili (ASL) tanıma özelliğini içeriyor. Bu, bir ekibin işaret dilini üçüncü taraf sensörler olmadan tanımaya yönelik ilk girişimi sayılabilir.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ödüllerle sağlanan finansman</h2>Talov ilk dış finansman kaynağı olan 50 bin doları, 2017 yılında Ekvador’un "Olağanüstü Girişimciler Ligi 3" yarışmasından aldı. Daha sonra Talov, 2019'da History Channel tarafından düzenlenen yarışmada 30 bin dolar kazandı. Bu ödülü, çevrim dışı çalışacak şekilde oluşturmaya özen gösterdikleri uygulamalarının arkasında yapay zekâ platformunu oluşturmak için kullandılar.Bu ödüller girişimlerin arkasındaki vizyonu onaylasa da, yarışmalardan elde edilen para ödülüne güvenmek sürdürülebilir bir iş modeli olamıyor. Gelişmekte olan ülkelerde fintek uygulamalarının ve yemek dağıtım hizmetlerinin her ikisi de hızlı ve kârlı oluşları nedeniyle kolayca sermaye toplayabilirken engelli teknolojilerinin sermaye bulması kullanıcılarına uzun vadede bir etki yaratmaya odaklanması nedeniyle oldukça zor oluyor.Bir yemek dağıtım hizmeti girişiminiz varsa sermaye toplamak için sunum gerçekleştirirken tüm insanlığın %100'ünü hipotetik olarak kullanıcı pazarınıza dâhil edebilirsiniz. Bu pekâlâ mümkündür. Çünkü her insanın ortak ihtiyacı yemek yemektir. Ancak engelli erişilebilirliği kıyasla daha küçük bir grubu hedefleyebiliyor. Ayrıca engelli topluluğunun ihtiyaçları tek tip de değil, bu nedenle her bir gruba göre uyarlanmış ürünler doğası gereği niş olmak durumunda kalıyor. Bu nedenle geleneksel risk sermayedarları bu gibi girişimleri desteklemeye çok istekli olmuyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Büyük teknoloji firmaları desteği?</h2>Var ama yetmiyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kısa süre önce Google, Android kullanıcılarının yakınlarında bir insan olduğunu, bir köpeğin havladığını veya bir cihazın alarmının çaldığını bilmesini sağlayan "Ses Bildirimleri"ni tanıttı. Şirket ayrıca, hareketleri algılayabilen ve bunları akıllı telefon komutlarına çevirebilen giysiler üzerinde de deneyler yapıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Twitter, ses ve video kliplere otomatik alt yazılar eklemek için çalışıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Facebook, canlı video içeriğine İngilizce, İspanyolca, Portekizce, İtalyanca, Almanca ve Fransızca dillerinde otomatik alt yazı seçeneği ekledi.</li></ul>Büyük teknoloji firmalarının çıkardığı özellikler birçok engellinin hayatını oldukça kolaylaştırıyor. Ancak büyük teknoloji firmalarının ana hedef kitlesi engelsiz insanlar oldukça ve para kazanma modeli de bu büyük kitlenin arzu ve isteklerine göre şekillendikçe engelli teknolojilerini geliştiren girişimlere her zamankinden daha fazla ihtiyacımız var.Onların da desteğe ve sermayeye...

gen terapisi ile ilgili hikayeler