<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; Korneada kök hücre umudu: Massachusetts Eye and Ear’da görev alan bilim insanları, kendi geliştirdikleri kök hücre tedavisiyle korneadaki ciddi hasarları başarıyla onarmayı ve geri döndürülemeyeceği düşünülen görme kayıplarını tedavi etmeyi başardı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıntılar:&nbsp;Tedavi kapsamında hastaların sağlıklı gözünden alınan kök hücreler, laboratuvar ortamında çoğaltıldı ve hasarlı göze nakledildi. Tedavi sürecine 14 hasta dahil edildi ve sonuçlar 18 ay boyunca takip edildi. Ekip, kornea yüzeyinin onarılma derecesinde %92’lik bir başarı oranı elde etti.&nbsp;</li></ul>

Quando

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; İki babalı fare: Çin Bilimler Akademisi’nin kök hücre araştırmacıları, ilk kez iki erkek fareden alınan genetik materyal ile laboratuvar ortamında üretilen annesiz bir farenin yetişkinliğe ulaştığını açıkladı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden: Daha önce yapılan deneylerde embriyoların %90’a yakın bir bölümü doğum aşamasına gelemeden gelişimini durdurmuş, doğan farelerin tümüyse yetişkinliğe ulaşamadan hayatını kaybetmişti. </li></ul>

Bundan birkaç hafta önce İsrail Weizmann Bilim Enstitüsü'nden bilim insanları; rahim, yumurta ve sperm kullanmadan erken dönem insan embriyosu modeli geliştirdiklerini <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/science/2023/sep/06/complete-models-of-human-embryos-created-from-stem-cells-in-lab" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bildirdi.</a> Kök hücre kullanılarak geliştirilen ve 14 günlük gerçek bir embriyoyu oldukça benzer bir şekilde taklit eden sentetik embriyo, hamilelik testinden dahi pozitif sonuç almıştı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nasıl: Araştırmacılar, uygun embriyo elde etmek için epiblast hücrelerinden, plasenta için trofoblast hücrelerinden ve destekleyici yolk kesesi için de hipoblast ile ekstraembriyonik mezoderm hücrelerinden yararlandı. Bu hücreler ile bir karışım hazırlayan araştırmacılar, karışımın insan embriyosunu andıran ancak aynı olmayan farklı bir yapıya evrildiğini gözlemledi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden: Wizemann Bilim Enstitüsü, geçtiğimiz yıl laboratuvarda döllenmiş yumurta ya da rahim olmaksızın sentetik bir fare "embriyosu" yaratmayı başarmış; ancak embriyo modeli, 20 günlük fare embriyonik döngüsünün yalnızca sekizinde hayatta <a data-saferedirecturl="https://www.google.com/url?q=https://link.apos.to/c/17539yUY_43P?c%3DPHute5t6EV74tUzxdz8wU%26sub%3D628e22d6bf9ba80007525453%26s%3Demail&source=gmail&ust=1695965885365000&usg=AOvVaw1_UUHUvE27YCHm8jbJ4Xxy" fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/17539yUY_43P?c=PHute5t6EV74tUzxdz8wU&sub=628e22d6bf9ba80007525453&s=email" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kalabilmişti.</a>&nbsp;</li></ul>Bu noktada, bunun türünün ilk örneği olmadığını da belirtmemiz gerekiyor. Benzer bir haber Haziran ayında da manşetlere çıkmış; Cambridge Üniversitesi ve California Teknoloji Enstitüsü'nden Prof. Magdalena Żernicka-Goetz liderliğindeki araştırma ekibinin, aynı şekilde laboratuvar ortamında yumurta ya da sperm kullanmadan; kök hücrelerden yararlanarak başarılı bir şekilde sentetik insan embriyoları oluşturduğu <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/science/2023/jun/14/synthetic-human-embryos-created-in-groundbreaking-advance" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyurulmuştu.</a>&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Söz konusu yapılarda atan bir kalp ya da başlangıç aşamasında bir beynin bulunmadığı; tipik olarak plasenta, yumurta kesesi ve embriyonun kendisini oluşturacak hücreleri içerdiği aktarılmıştı.</li></ul>Gelgelelim, yapay embriyo kavramı, birtakım etik ve yasal soru ve sorunları da beraberinde getiriyor. Peki, bilim insanları, sentetik insan embriyosu modelleriyle neyi başarmak istiyor?Konunun derinine inmek için ilk olarak "sentetik embriyo"nun ne olduğunu biraz kavramamız gerekiyor ve sanıyorum ki kavrama işine bu ismin biraz yanıltıcı olduğu; bu yapıların gerçek anlamıyla sentetik olmadığını ve doğal yollarla gelişen insan embriyolarından da yapısal olarak farklı olduklarını söylemekle başlayabiliriz.Yazının başında da belirttiğimiz üzere, bu yapılar laboratuvar ortamında geliştirilen bu yapılar, kök hücrelerin özünde bir embriyodan gelmesi nedeniyle tam anlamıyla sentetik değildir ve gerçek embriyolarla da farklılık göstermektedir. Bu nedenle, kimileri bu yapıları "kök hücre temelli embriyo modeli" olarak adlandırmayı tercih etmektedir.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Amaç ne?</h3>Sentetik embriyoların geliştirilmesinin birden fazla nedeni bulunuyor.Bunlardan biri, günümüzde hadi bir kara kutu olan hamileliğin ve insan yaşamının ilk günlerinde neler olup bittiğini anlamak olarak öne çıkıyor. Doğum kusuru ve düşüklerin çoğu bu dönemde gerçekleşiyor; ancak bu noktada neler olduğuna dair pek fikir sahibi olmadığımız gerçeği, bu durumların engellenmesinin de önüne geçiyor.Bir diğer sebep ise kimi ilaç ve tedavilerin anne ve anne karnındaki bebek üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Hamile kadınların genellikle klinik araştırmaların dışında tutulması nedeniyle, doktorlar, en yaygın tedavilerden bazılarının bile hamile kadınlar ve bebekler üzerinde ne gibi yan etkileri olabileceği hakkında bilgi sahibi olamıyor. Öte yandan, eğer elimizde bu ilaç ve tedavilerin test edilebileceği embriyo örnekleri olsaydı, durum çok daha farklı olabilirdi.Aslına bakacak olursanız, günümüzde gerçek embriyolar üzerinde de testler yapılıyor. Ancak, laboratuvar ortamında bir kabın içinde geliştirilen bu doğal embriyolar, Birleşik Krallık ve ABD dahil olmak üzere çoğu ülkede 14 gün sonra imha ediliyor. Bunun nedeni ise tahmin edebileceğiniz üzere, bu süre zarfından sonra fetüse dönüşecek embriyolar üzerinden yürütülen bilimsel çalışmaların yol açacağı etik sorunların önüne geçmek.Öte yandan, doğal embriyolara yönelik bu 14 günlük kullanım ömrü, sentetik embriyoları kapsamıyor. Bu da araştırmacıların sentetik embriyolar aracılığıyla embriyo gelişimini daha uzun süre inceleyebileceği; organ gelişimi sürecini ve erken dönemde meydana gelen düşük ya da diğer komplikasyonları gözlemleyip çalışabileceği anlamına geliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gelgelelim, doğal embriyolar için geçerli olan kuralların sentetik olan embriyolar için geçerli olmadığı gerçeği, bu alanın asla regüle edilmeyeceği anlamına da gelmiyor. Hatta bu kurallar, Birleşik Krallık'ta Żernicka-Goetz gibi bilim insanlarından, hukuk uzmanlarından, hasta temsilcilerinden ve etik uzmanlarından oluşan bir çalışma grubu ile birlikte hazırlanıyor. Grup, doğal embriyolarla ilgili araştırmaları düzenleyen ve muhtemelen sentetik embriyoların sorumluluğunu da üstlenecek olan Birleşik Krallık İnsan Döllenmesi ve Embriyoloji Otoritesi'ne tavsiyelerde <a fr-original-style="" href="https://www.newscientist.com/article/2378553-what-are-synthetic-embryos-and-why-are-scientists-making-them/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulunuyor.</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Francis Crick Enstitüsü'nden James Briscoe ise politika yapıcıların 14 gün kuralı gibi belirli bir zaman sınırı yerine sentetik embriyonun ulaştığı gelişim aşamasına dayalı bir sınırlama yapmayı düşünebileceklerini belirterek "Belki de eşik belirli bir organ sisteminin oluşumu olacaktır." ifadelerini kullanıyor.</li></ul>Bütün bunları bir kenara bırakacak olursak, sentetik insan embriyoları geliştirmenin ardından etik olarak çok daha tartışmaya açık bir neden daha bulunuyor: Organ donörleri.Kazuo Ishiguro'nun aynı isimli bir filmi de bulunan Beni Asla Bırakma romanına da konu olan bu fikir, özünde birçok hastalığın çözümü olabileceği gibi, oldukça derin tartışmaların da ortasında yer alıyor. Weizmann Bilim Enstitüsü'nün gerçekleştirmiş olduğu araştırmaya liderlik eden Prof. Jacob Hanna, gerçek hastaların deri hücrelerinden model yapay embriyoların oluşturulmasının mümkün olduğuna dikkat çekerek model embriyoların, bir ay büyütüldükleri bir senaryoda hastalara nakledilecek hücrelerin kaynağı olarak kullanılabilecek organlar geliştirmeye başlayacaklarını söylüyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Embriyo modeli oluşturmak ve hayatlarını kurtaracak ya da tıbbi ihtiyaçlarını çözecek hücreler yapmak için kendi deri hücrelerini verme hakları var mı? Üzerinde düşünülmesi gereken senaryo budur"</blockquote>Öte yandan, yapay embriyoların 14 günün ardından gerçek bir insana dönüşme ihtimali göz önüne alındığında bu, organ nakli için geliştirilecek embriyolarda ciddi önlemler alınması gerektiğine işaret ediyor. Bununla alakalı olarak Hanna, donör doku için bir model embriyo yetiştirmeden önce, bilim insanlarının embriyonun genetiğini değiştirerek bir beyin ya da sinir sistemi geliştirmemesini sağlamaları gerektiğinin altını çiziyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Peki ya...</h2>Sentetik embriyoları bir rahme transfer edecek olsaydık ne olurdu? Açıkçası bilimin bu soruya henüz bir cevabı yok çünkü böyle bir şey şu ana kadar hiç denenmedi ve denenmesi de yasa dışı olurdu zaten.Ancak, Çinli bir ekip tarafından yapılan bir hayvan araştırması, mevcut durumda bunun hamileliğe yol açmayacağını gösteriyor. Nisan ayında yapılan çalışmaya göre, sekiz dişiye transfer edilen maymun sentetik embriyolarının üçü bireylerde gebelik başlangıcına yol açsa da bu gebelikler düşükle sonuçlandı.Bunun nedeninin, sentetik embriyoların doğal embriyolarla tamamen aynı olmaması olabileceği değerlendiriliyor. Hull York Tıp Fakültesi'nden Roger Sturmey, konuya ilişkin olarak "İnsan embriyonik gelişimini tamamen taklit ettiklerini varsayamayız" ifadelerini kullanıyor.

Son zamanlarda sentetik embriyo çalışmalarının hız kazanmasının ardında ne yatıyor?

Bilim dünyası, sentetik embriyolar ile neyi başarmak istiyor?

Laboratuvar ortamında, yumurta ya da sperm kullanmadan; kök hücrelerden yararlanarak başarılı bir şekilde&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/science/2023/jun/14/synthetic-human-embryos-created-in-groundbreaking-advance" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sentetik insan embriyoları</a> oluşturulduğu bildirildi. Atan bir kalp ya da başlangıç aşamasında bir beynin bulunmadığı; tipik olarak plasenta, yumurta kesesi ve embriyonun kendisini oluşturacak hücreleri içerdiği belirtilen, insan gelişiminin ilk evrelerine benzeyen bu yapıların, genetik bozuklukların etkisi ve tekrarlayan düşüklerin biyolojik nedenlerine ilişkin yeni bilgiler sağlayabileceği değerlendiriliyor.Geniş açı: Cambridge Üniversitesi ve California Teknoloji Enstitüsü'nden Prof Magdalena Żernicka-Goetz, söz konusu çalışmanın detaylarını Uluslararası Kök Hücre Araştırmaları Derneği'nin geçtiğimiz hafta Boston'da gerçekleşen Boston'daki yıllık toplantısında paylaştı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Toplantıda "[Embriyonik kök] hücrelerin yeniden programlanmasıyla insan embriyosu benzeri modeller yaratabiliriz," ifadelerini kullanan Żernicka-Goetz, Guardian'a verdiği demeçte ise tamamen embriyonik kök hücrelerden geliştirdiklerini belirttiği insan modelini, "yumurta ve spermin öncü hücreleri olan amniyon ve germ hücrelerini belirleyen ilk üç aşamalı insan embriyo modeli" olarak tanımlıyor.</li></ul><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu model yapıların, embriyonun sürekli bir hücre tabakasından farklı hücre hatları oluşturmaya ve vücudun temel eksenlerini kurmaya dönüştüğü gastrulasyon olarak bilinen gelişimsel bir dönüm noktasının başlangıcına ulaştığını aktaran Żernicka-Goetz, embriyoların doğal bir embriyo için 14 günlük gelişimin hemen ötesinde bir aşamaya kadar yetiştirildiğini ifade etti.&nbsp;</li></ul>Bir adım geriden: Geçtiğimiz yıl moleküler genetikçi Joseph Hanna liderliğindeki İsrail Wizemann Bilim Enstitüsü'nden bir grup araştırmacı, laboratuvarda döllenmiş yumurta ya da rahim olmaksızın sentetik bir fare "embriyosu" yaratmayı başarmış; ancak embriyo modeli, 20 günlük fare embriyonik döngüsünün yalnızca sekizinde hayatta&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://futurism.com/neoscope/synthetic-embryo-stem-cell-controversy" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kalabilmişti.</a><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İnsan hamileliğinin erken evrelerinde neler olduğuna dair bir fikir edinmemizi sağlayan bu gelişme için Melbourne Üniversitesi'nden kök hücre araştırmacısı Megan Munsie, insanlarda birçok gebeliğini bu aşamada düşükle sonuçlandığını ve bu durumun nedeninin bilinmediğini belirterek&nbsp;"Modellere sahip olmak, neyin yanlış gidebileceğini daha iyi anlamanın bir yolunu ve muhtemelen bu konuda neler yapabileceğimize dair içgörü sağlar." ifadelerini kullanmıştı.</li></ul>Öte yandan: Bilimsel açıdan çığır açıcı nitelikte olan bu gelişme, etik ve yasal açıdan ise oldukça sıkıntılı olarak karşımıza çıkıyor. Buna göre, laboratuvarda yetiştirilen varlıkların, Birleşik Krallık ve diğer birçok ülkedeki mevcut mevzuatın dışında kaldığı ifade ediliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sentetik embriyoların klinik olarak kullanılmasına ilişkin yakın vadeli bir beklenti olmadığı gibi, bu yapıların rahme yerleştirilmesinin de yasadışı olduğu belirtiliyor. Bununla birlikte, bu yapıların gelişimin ilk aşamalarının ötesinde olgunlaşmaya devam etme potansiyeline sahip olup olmadığı henüz net bir şekilde bilinmiyor.</li></ul>Amaç: Çalışmanın motivasyonu, bilim insanlarının gelişimin "kara kutu" olarak adlandırılan dönemini anlamaları olarak öne çıkıyor. Mevcut durumda bilim insanlarının embriyoları laboratuvarda yalnızca 14 günlük yasal bir sınıra kadar yetiştirmelerine izin veriliyor. Bu sürenin dolmasının ardından bilim insanları, embriyoların gelişiminin gebelik taramalarına ve araştırma için bağışlanan örneklere bakarak takip edebiliyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Konuya ilişkin olarak Londra'da bulunan Francis Crick Enstitüsü'nden kök hücre biyolojisi ve gelişimsel genetik bölüm başkanı Robin Lovell-Badge,&nbsp;"Fikir şu ki, kök hücreleri kullanarak normal insan embriyonik gelişimini gerçekten modellerseniz, araştırma için erken embriyoları kullanmak zorunda kalmadan, gelişime nasıl başladığımız, nelerin yanlış gidebileceği hakkında çok fazla bilgi edinebilirsiniz." ifadelerini kullanıyor.</li></ul>

Genetik hastalıkların araştırılmasına yardımcı olabileceği belirtilen bu gelişme, ciddi etik ve yasal sorunları da beraberinde getiriyor

Laboratuvar ortamında sentetik insan embriyoları geliştirildi

Laboratuvar ortamında, yumurta ya da sperm kullanmadan; kök hücrelerden yararlanarak başarılı bir şekilde <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/science/2023/jun/14/synthetic-human-embryos-created-in-groundbreaking-advance" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sentetik insan embriyoları</a> oluşturulduğu bildirildi. Atan bir kalp ya da başlangıç aşamasında bir beynin bulunmadığı; tipik olarak plasenta, yumurta kesesi ve embriyonun kendisini oluşturacak hücreleri içerdiği belirtilen, insan gelişiminin ilk evrelerine benzeyen bu yapıların, genetik bozuklukların etkisi ve tekrarlayan düşüklerin biyolojik nedenlerine ilişkin yeni bilgiler sağlayabileceği değerlendiriliyor.Geniş açı: Cambridge Üniversitesi ve California Teknoloji Enstitüsü'nden Prof Magdalena Żernicka-Goetz, söz konusu çalışmanın detaylarını Uluslararası Kök Hücre Araştırmaları Derneği'nin geçtiğimiz hafta Boston'da gerçekleşen Boston'daki yıllık toplantısında paylaştı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Toplantıda "[Embriyonik kök] hücrelerin yeniden programlanmasıyla insan embriyosu benzeri modeller yaratabiliriz," ifadelerini kullanan Żernicka-Goetz, Guardian'a verdiği demeçte ise tamamen embriyonik kök hücrelerden geliştirdiklerini belirttiği insan modelini, "yumurta ve spermin öncü hücreleri olan amniyon ve germ hücrelerini belirleyen ilk üç aşamalı insan embriyo modeli" olarak tanımlıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu model yapıların, embriyonun sürekli bir hücre tabakasından farklı hücre hatları oluşturmaya ve vücudun temel eksenlerini kurmaya dönüştüğü gastrulasyon olarak bilinen gelişimsel bir dönüm noktasının başlangıcına ulaştığını aktaran Żernicka-Goetz, embriyoların doğal bir embriyo için 14 günlük gelişimin hemen ötesinde bir aşamaya kadar yetiştirildiğini ifade etti.&nbsp;</li></ul>Bir adım geriden: Geçtiğimiz yıl moleküler genetikçi Joseph Hanna liderliğindeki İsrail Wizemann Bilim Enstitüsü'nden bir grup araştırmacı, laboratuvarda döllenmiş yumurta ya da rahim olmaksızın sentetik bir fare "embriyosu" yaratmayı başarmış; ancak embriyo modeli, 20 günlük fare embriyonik döngüsünün yalnızca sekizinde hayatta <a fr-original-style="" href="https://futurism.com/neoscope/synthetic-embryo-stem-cell-controversy" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kalabilmişti.</a><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İnsan hamileliğinin erken evrelerinde neler olduğuna dair bir fikir edinmemizi sağlayan bu gelişme için Melbourne Üniversitesi'nden kök hücre araştırmacısı Megan Munsie, insanlarda birçok gebeliğini bu aşamada düşükle sonuçlandığını ve bu durumun nedeninin bilinmediğini belirterek "Modellere sahip olmak, neyin yanlış gidebileceğini daha iyi anlamanın bir yolunu ve muhtemelen bu konuda neler yapabileceğimize dair içgörü sağlar." ifadelerini kullanmıştı.</li></ul>Öte yandan: Bilimsel açıdan çığır açıcı nitelikte olan bu gelişme, etik ve yasal açıdan ise oldukça sıkıntılı olarak karşımıza çıkıyor. Buna göre, laboratuvarda yetiştirilen varlıkların, Birleşik Krallık ve diğer birçok ülkedeki mevcut mevzuatın dışında kaldığı ifade ediliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sentetik embriyoların klinik olarak kullanılmasına ilişkin yakın vadeli bir beklenti olmadığı gibi, bu yapıların rahme yerleştirilmesinin de yasadışı olduğu belirtiliyor. Bununla birlikte, bu yapıların gelişimin ilk aşamalarının ötesinde olgunlaşmaya devam etme potansiyeline sahip olup olmadığı henüz net bir şekilde bilinmiyor.</li></ul>Amaç: Çalışmanın motivasyonu, bilim insanlarının gelişimin "kara kutu" olarak adlandırılan dönemini anlamaları olarak öne çıkıyor. Mevcut durumda bilim insanlarının embriyoları laboratuvarda yalnızca 14 günlük yasal bir sınıra kadar yetiştirmelerine izin veriliyor. Bu sürenin dolmasının ardından bilim insanları, embriyoların gelişiminin gebelik taramalarına ve araştırma için bağışlanan örneklere bakarak takip edebiliyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Konuya ilişkin olarak Londra'da bulunan Francis Crick Enstitüsü'nden kök hücre biyolojisi ve gelişimsel genetik bölüm başkanı Robin Lovell-Badge, "Fikir şu ki, kök hücreleri kullanarak normal insan embriyonik gelişimini gerçekten modellerseniz, araştırma için erken embriyoları kullanmak zorunda kalmadan, gelişime nasıl başladığımız, nelerin yanlış gidebileceği hakkında çok fazla bilgi edinebilirsiniz." ifadelerini kullanıyor.</li></ul>

Quando Bilim

Yaşamı dönüştüren hücre ve gen tedavilerinin oluşturulmasına güç vermeye odaklanan teknoloji odaklı bir şirket olan <a fr-original-style="" href="https://www.businesswire.com/news/home/20230524005070/en/ElevateBio-Announces-401-Million-Series-D-Financing-to-Further-Accelerate-Growth" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ElevateBio</a>, Matrix Capital Management yönetiminde, AyurMaya Capital Management Fund liderliğinde ve önde gelen bir grup yeni ve mevcut yatırımcının katılımıyla gerçekleşen D Serisi finansman turunda 401 milyon dolar yatırım aldı. Şirketin aldığı toplam yatırım miktarını 1,2 milyar dolara ulaştıran yeni finansmanla bağlantılı olarak, yatırımcılar arasında yer alan The Invus Group'un Genel Müdürü Khalil Barrage, ElevateBio'nun yönetim kuruluna atandı.Geniş açı: Finansmandan elde edilen gelir, şirketin teknoloji platformlarının geliştirilmesi ile hücre ve gen tedavilerinin tasarımını, üretimini ve geliştirilmesini hızlandırmak için kullanılacak. Finansman ayrıca ElevateBio'nun coğrafi erişimini genişletme ve cGMP üretim kapasitesini artırma çabalarını destekleyerek akademik ve endüstri ortaklarına tüm ürün yaşam döngüsü boyunca teknoloji ve hizmetlere anahtar teslimi ve ölçeklenebilir erişim sağlayacak.Nedir: 2017 yılında Andrew Sandford ve Michael Paglia tarafından kurulan ElevateBio, bugün ve gelecek on yıllar boyunca dönüştürücü hücre ve gen terapilerinin geliştirilmesini amaçlayan teknoloji odaklı bir şirket olarak öne çıkıyor. Şirketin entegre teknolojiler modeli, hücre ve gen terapisi süreçlerini, programlarını ve şirketlerini tam potansiyellerine ulaştırmak için anahtar teslimi ölçek ve biyoteknolojik yetenekler sunuyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">ElevateBio ekosistemi; yeni nesil, tam spektrumlu bir gen düzenleme platformu olan Life Edit; tescilli bir indüklenmiş pluripotent kök hücre (iPSC) platformu ve bir RNA, hücre, protein ve vektör mühendisliği platformu dahil olmak üzere birden fazla Ar-Ge teknoloji platformunu, gelişmiş terapötiklerin keşfini ve geliştirilmesini desteklemek için uçtan uca genetik ilaç cGMP üretim ve süreç geliştirme işi olan BaseCamp ile bir araya getiriyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">ElevateBio, yeni hücre ve gen tedavilerinin geliştirilmesinde geniş bir biyofarmasötik şirket yelpazesine olanak sağlamanın yanı sıra, hücresel, genetik ve rejeneratif ilaçlardan oluşan son derece yenilikçi bir boru hattı da inşa ediyor. ElevateBio, hastalıkları değiştirmek için insan hücrelerini ve genlerini kullanan dünyanın en büyük bilimsel ilerlemelerinin içinde baskın bir motor olmayı hedefliyor.</li></ul>Bir adım geriden: Covid-19 pandemisinde yükselişe geçen girişimlerden biri olan ElevateBio, Nisan 2021'de gerçekleşen Seri B yatırım turunda 170 milyon dolar yatırım aldığını duyurmuş; yatırım turuna F2 Ventures, MPM Capital, EcoR1 Capital, Redmile Group ve Samsara BioCapital, The Invus Group, Surveyor Capital, EDBI ve Vertex Ventures katılmıştı.

Quando Startup

Yeni yatırımla birlikte girişimin şimdiye kadar topladığı yatırım miktarı 1,2 milyar dolara ulaştı

Hücresel ve genetik terapiler üzerine çalışan ElevateBio, 401 milyon dolar yatırım aldı

ABD merkezli uzay turizmi şirketi <a fr-original-style="" href="https://edition.cnn.com/2023/05/21/world/spacex-axiom-mission-2-launch/index.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Axiom Space'in</a> ikinci özel astronot misyonu "Ax-2", biri eski bir NASA astronotu olmak üzere 4 kişiden oluşan mürettebatın 21 Mayıs'ta gerçekleştirilen fırlatmanın ardından Uluslararası Uzay İstasyonu'na (ISS) doğru yola çıkmasıyla birlikte başladı. SpaceX'in Falcon 9 roketi ve Crew Dragon uzay aracı ile birlikte giden mürettebatın, 30 Mayıs'ta Dünya'ya geri dönmesi planlanıyor.Geniş açı:&nbsp;Dün ISS'e başarılı bir şekilde kenetlendiği <a fr-original-style="" href="https://www.space.com/spacex-dragon-ax-2-space-station-docking" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bildirilen</a> uzay aracı, 665 günle ABD'nin uzayda en uzun süre kalma rekorunu elinde bulunduran; şu anda da Axiom'da insan uzay uçuşu direktörü olarak görev yapmakta olan eski NASA astronotu Peggy Whitson tarafından kumanda ediliyor. Whitson'ı özel bir uzay uçuşunu komuta eden ilk kadın olarak konumlandıran görev, kök hücre araştırmacısı Rayyanah Barnawi'nin Suudi Arabistan'dan uzaya seyahat eden ilk kadın olmasıyla da tarihe geçiyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">"Barnawi, geçen hafta gazetecilere yaptığı açıklamada "Suudi Arabistan'daki tüm insanların ve evlerindeki tüm kadınların tüm hayallerini ve umutlarını temsil etmekten büyük onur ve mutluluk duyuyorum" ifadelerini kullanmıştı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Mürettebatın geri kalanında ise Axiom'un 2022'deki Ax-1 görevi için yedek olarak eğitilen özel bir astronot olan John Shoffner, Ax-2 görevi için de pilot olarak görev alıyor. Ayrıca, mürettebatın bir diğer üyesi olan Suudi Kraliyet Hava Kuvvetleri'nde savaş pilotu Ali Alqarni, Barnawi ile birlikte, 1985 yılında bir uzay mekiği görevinde yük uzmanı olarak uçan Sultan bin Salman Al Saud'dan sonra uzaya giden ilk Suudi vatandaşları olarak öne çıkıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hâlihazırda ISS'te bulunan yedi astronota katılan Ax-2 astronotları, istasyonda kaldıkları süre zarfında kök hücre gibi biyomedikal araştırmalar dahil olmak üzere 20'den fazla inceleme ve bilim projesi üzerinde çalışacak.</li></ul>Arka plan:&nbsp;Ax-2 görevi, insanların uzaya gitmek için para ödedikleri ilk sefer değil. "Space Adventures" isim bir şirket, 2000'li yılların başında ISS'e benzer birkaç görev için aracılık etmiş ve insanları Rusya'nın Soyuz uzay aracı ile uzaya taşımıştı. Bu iş modelini ABD'ye taşıyan Axiom ise SpaceX ile kurduğu ortaklık kapsamında müşterileri ISS'e taşıyacak bir çerçeve oluşturmuş; şirketin Nisan 2022'de gerçekleşen ilk görevi olan AX-1 ile ABD'den ilk kez vatandaşlar belli bir ücret karşılığında uzaya çıkmıştı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu görevleri rutin hâle getirerek profesyonel astronot olmayan kişilerin de uzay uçuşunu deneyimlemeleri için daha fazla fırsat sunmayı amaçlayan Axiom Space'in görev entegrasyon ve operasyon şefi Derek Hassmann, fırlatma öncesi düzenlenen basın toplantısında bu duruma dikkat çekerek hükümetler tarafından desteklenen daha fazla müşteri görmeyi beklediklerini kaydetti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bununla birlikte, Axiom'un, NASA'nın beklentilerine göre <a fr-original-style="" href="https://edition.cnn.com/2022/02/02/world/nasa-international-space-station-retire-iss-scn" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ISS'in</a> 2030 yılında emekliye ayrılmasından sonra bile özel uzay uçuşlarına devam edeceği değerlendiriliyor. Buna göre, özel sektöre ait yeni bir uzay istasyonu inşa etmeyi hedefleyen birkaç ABD merkezli şirketten birinin de Axiom olduğu <a fr-original-style="" href="https://www.nasa.gov/press-release/nasa-selects-first-commercial-destination-module-for-international-space-station/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirtiliyor.</a></li></ul>Bilgi notu: Bundan birkaç ay önce, Türkiye'nin ilk insanlı uzay görevi için de Axiom Space ile işbirliği yapıldığı <a fr-original-style="" href="https://www.ntv.com.tr/teknoloji/turk-uzay-yolcusu-icin-imzalar-atildi,sokzBUjO7kebK9f86ZcO1Q#" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyurulmuştu.</a> Bu kapsamda, Türkiye'nin ilk astronotları, Axiom Space işbirliği ve SpaceX roketiyle uzaya gidecek.&nbsp;

Görev kapsamında, Suudi Arabistan'dan ilk kez bir kadın uzaya gitti

Axiom Space'in ikinci özel görevi "Ax-2" başladı

Geçtiğimiz hafta <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNDExOWU0YWVlMjRiMDAwOTM0YTcxZSZ1c2VyPTVmMmVhMmM5ZTdlMDFiMDAwN2U3ZDk2OCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZrb2twcm9qZWt0LmNvbSUyNTJGdHIlMjUyRmFuYXNheWZhJTI1MkY="">Kök Project</a> ile yerli girişimcilerin gıda teknoloji dünyasına ilk adımımızı atmıştık. Bu hafta, gıdanın geleceğini konu alırken merceğin altına koyacağımız girişim, laboratuvarda et üreten, Türkiye’nin güzide startup’ı Biftek.Co.Petri kabında gerçek et: Ankaralı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNDExOWU0YWVlMjRiMDAwOTM0YTcxZSZ1c2VyPTVmMmVhMmM5ZTdlMDFiMDAwN2U3ZDk2OCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cCUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmJpZnRlay5jbyUyNTJG"">Biftek.Co,</a> "bir hücreden bir ton et üretmek mümkün" iddiasıyla yola çıkıp bir inekle bütün Türkiye’ye et sağlamanın peşinde. Doku üretim teknolojileri sayesinde hayvan dostlarımız canından can, kanından kan vermek yerine bir santimetreküplük bir doku örneği verip Sütaş reklamlarında oyunculuk kariyerlerine odaklanabiliyor.&nbsp;Etik, bitkisel serum: Biftek.Co bilim insanlarının yaptığı özünde, anne karnındaki hücresel büyüme sürecini bir makinenin içine taşımak. Bu dünyada başka firmalar tarafından uygulanan bir sistem; fakat birçok firma kök hücreden çoğalmayı sağlamak için fetal bovine serumu (FBS) kullanıyor. FBS için hamile ineklerin karnından gereken sıvı alınırken hem anne hem bebek ölüyor. Daha az inek ölsün diye inek öldürmenin etik çıkmazı dışında, litresi 1300 avrodan ekonomik olarak da pahalı bir yöntem. Biftek.Co ise kök hücre çoğaltma sürecinde tamamen bitki bazlı bir serum oluşturmuş. Anadolu topraklarına has bir bitkiden elde ettiği serumla, laboratuvar ortamında inekten alınan kök hücreden et üretimini epey ucuzlatıyor.&nbsp;Yeme de yanında yat: Hücre tabanlı et üretimi, gerçek et tadı arayanları mutlu etmenin ötesinde de avantajlı. Hayvancılık sektörünün sebep olduğu sera gazı salınımını azaltıyor; su ve arazi kullanımını düşürüyor ve hayvan kesimini önlüyor. Ama bununla da yetinmeyip bakteriden bağımsız bir ortamda üretim sağladığı için geleneksel hayvancılıktaki hijyen sorunları ve antibiyotik kullanımının da önüne geçmiş oluyor. Temiz, ilaçsız, etik, çevreci, hayvansal et; yeme de yanında yat.&nbsp;Geçtiğimiz yaz aylarında New York hızlandırma merkezi <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNDExOWU0YWVlMjRiMDAwOTM0YTcxZSZ1c2VyPTVmMmVhMmM5ZTdlMDFiMDAwN2U3ZDk2OCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZiaWdpZGVhdmVudHVyZXMuY29tJTI1MkY="">Big Idea Ventures</a>’a da katılmış girişimin kurucuları moleküler biyolog Erdem Erikçi ve Ankara Üniversitesi Kök Hücre Enstitüsü Müdür Yardımcısı Profesör Can Akçalı. İkili şirketin araştırma ve geliştirmesini yönetirken Kerem Erikçi de CEO rolünde. Erdem Erikçi’nin ağzından girişimin kısa pitch konuşmasını <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNDExOWU0YWVlMjRiMDAwOTM0YTcxZSZ1c2VyPTVmMmVhMmM5ZTdlMDFiMDAwN2U3ZDk2OCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cueW91dHViZS5jb20lMjUyRndhdGNoJTI1M0Z2JTI1M0RNQ0tQQUZxSFp4NA=="">buradan</a>, Antik Yunan’dan Descartes’a uzanan etik kavramlarıyla harmanladığı hücre tabanlı et üretimi sektörü hakkındaki sohbetini de <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNDExOWU0YWVlMjRiMDAwOTM0YTcxZSZ1c2VyPTVmMmVhMmM5ZTdlMDFiMDAwN2U3ZDk2OCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cueW91dHViZS5jb20lMjUyRndhdGNoJTI1M0Z2JTI1M0RBSzNrSmtmZkowcw=="">buradan</a> dinleyebilirsiniz.Biftek.Co’nun hücresel tabanlı etleri ne zaman perakende satışa çıkacak belli değil. Fakat Nusret’in üstüne tuz serptiği petri kabından çıkma biftekler, Adanalı ustaların şişlere sıktığı laboratuvar menşeli kebaplar çok uzak bir gelecekte olmayabilir.

kök hücre ile ilgili hikayeler