Şehirler çok katmanlı, yaşayan yapılardır aslında. Bizden önce yaşamışların hatıraları, anlatmak istedikleri, geride bıraktıkları vardır tarihî bir han kapısında, yıllara dayanmış bir apartmanda ya da bu şehirde boyanmış bir tabloda. Bu hikâyeler kimi zaman sıradandır; İstanbul’un keşmekeşinde, hayatta kalma mücadelesi içinde kaybolup gider. Ama bazı hikâyeler vardır, heyecan verir; karmaşa ve düzeni birlikte barındırır içinde. Bazen özgürce dolaşır ağızdan ağıza, bazense sansürlenir. Bu şehrin zenginliğidir konuşul-a-mayan hikâyeleri. Bu satırlar aslında bir davet; unutulanı hatırlamaya, bu şehrin çözülememiş sırlarını, gizli kalmış efsanelerini yeniden konuşmaya...Yıl 1901. Dolmabahçe’de yaşanan türlü oyunların, Sultan Abdülaziz’in öldürülmesinin ve V. Murad’ın psikolojik rahatsızlıklarının tüm İstanbul’a yayılmasının ardından tahta geçen II. Abdülhamid’in kent üzerinde baskıcı tavrı ve istibdat dönemi devam ediyor. Bir zamanların güçlü locaları, ünlü L’Etoile du Bosphore dahi sessiz sedasız dağılıyor. İstanbul Arkeoloji Müzesi müdürü, Kadıköy’ün ilk belediye başkanı, arkeolog ve ressam Osman Hamdi Bey, o yıl bir asır boyunca dilden dile dolaşacak ve 2001 yılında sırra kadem basacak bir tabloya imzasını atıyor: La Genesé.Mustafa Cezar’ın adını bilmediği, arkada bir mihrab olduğu için Mihrab adını verdiği tablo bir rahle üzerinde parlak sarı elbisesiyle oldukça sert bir şekilde oturan hamile bir kadını, sırtı çinilerle süslenmiş bir mihraba dönük tasvir ediyor. Kadının ayaklarının altında belli belirsiz okunan, dağılmış kitaplar var. "Üzerindeki tezhipden ve Besmele’ye benzer kelimelerin seçilmesinden kitapların en azından birinin Kuran olduğunu düşünüyorum." <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNDBkMTkzYWVlMjRiMDAwOTM0NzA3NSZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWYxYjQ5ZTdmY2E4ZGUwMDA5NjcwNDVmJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5oYWJlcnR1cmsuY29tJTI1MkZrdWx0dXItc2FuYXQlMjUyRmhhYmVyJTI1MkY5NDkzMjEtb3NtYW4taGFtZGktYmV5aW4tbWlocmFiaS1uZXJlZGU="">diyor</a> Boğaziçi Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Edhem Eldem. Kendisi aynı zamanda ressamın kardeşi İsmail Galib Bey’in 4. kuşaktan torunu. Tabloda, Zerdüşt dininin kitabı Zend-i Avesta ve üzerinde Shakyamuni olan bir Budizm kitabı da belli belirsiz seçiliyor esrarengiz kadının ayaklarının altında. Eldem’e göre Osman Hamdi, Doğu dinlerini kadın figürünün altında konumlandırarak açık bir mesaj vermek istiyor. Tabiat, annelik, doğum, yaratılış...&nbsp; Eserin ismi de tam olarak burada önem kazanıyor. Eldem’in çalışmaları sonucu, yıllarca Mihrab ismiyle anılan tablonun yapıldığı yıl Berlin’de, 1903 yılındaysa Londra Kraliyet Akademisi’nde La Genèse ismiyle sergilendiğini öğreniyoruz. Sonra tablonun İstanbul’a nasıl döndüğü, sarayın sansüründen nasıl kurtulduğu meçhul.<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-08-22T11:05:01.099Z.jpeg" alt="Mihrab"><figcaption>Mihrab'tan bir kesit</figcaption></figure>Sonrasında tablo farklı koleksiyonerlerin eline geçiyor. Ünlü Portakal ailesinden, Mesut Hakgüden Koleksiyonu’na ve daha sonrasında Rahmi Koç’un eski eşi, Mustafa ve Ömer Koç’un annesi Çiğdem Simavi’ye... Hangi yıllar arasında tablonun kim tarafından korunduğunu bilemesek de Yaradılış’ın izine en son Demirbank Koleksiyonu’nda rastlanıyor. 2001 yılında Demirbank’ın TMSF’ye devri sırasında <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNDBkMTkzYWVlMjRiMDAwOTM0NzA3NSZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWYxYjQ5ZTdmY2E4ZGUwMDA5NjcwNDVmJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRm0uYmlhbmV0Lm9yZyUyNTJGYmlhbmV0JTI1MkZzYW5hdCUyNTJGMTY0MTg0LWV2cmVuc2VsLWt1bHR1ci1kZW4tc2Fuc3VyZS1kaXJlbmlzLWRvc3lhc2k="">ortadan kayboluyor</a>.Yaradılış, aslında Osman Hamdi Bey’in kaybolan ilk tablosu değil. Kayıt tutma konusunda epey dağınık biri olarak tanınan Osman Hamdi’nin tüm tablolarından haberdar olmadığımız için tam olarak kaç tablo kayıp bunu da bilemiyoruz. Bildiğimiz şey, içinde hem bir toplumun tarihsel ve kültürel dönüşümünü barındıran, aidiyetini en temelden sorgulayan ve geçerliliğini bugün bile koruyan hassasiyetlere dokunan sembollerle dolu bu tabloyu çok az kişinin izleyebildiği ve hakkında konuşabildiği gerçeği. Eserin kendi esrarengiz sembolleri bir yana, eserlerinin çoğunu yaşadığı dönemin koşulları gereği hiçbir zaman bu topraklarda sergileyememiş bir sanatçının mirası da sırra kadem basmış durumda.Kaynakça:Eldem, E. (2012). Making Sense Of Osman Hamdi Bey And His Paintings. Muqarnas Online, 29(1), 339-383.&nbsp;

mihrab ile ilgili hikayeler