• <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/toplumsal-tarih" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Toplumsal Tarih</a>'te Ahmet Akşit, Yeniçeri Ocağı’nın ilgasından sonra Karagöz ve Orta Oyununda siyasi taşlamaların yasaklanmasının değişen siyasal dengelerin ürünü olduğunu maharetle tahlil ediyor.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(99, 16, 65); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(99, 16, 65); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"... sarayda oynanan oyunlardan bazı Osmanlı vükelası çok rahatsızdır zira ortaoyunu ve Karagöz gibi geleneksel eğlencelikleri seven Sultan saraya çağırdığı Yağcı İzzet ve Kurban Oseb gibi oyunculara eğlenmek için Ali, Fuat ve Yusuf Kâmil Paşalar gibi önde gelen devlet adamlarını taklitlerini yaptırmakta, yerdirmektedir. Ebuzziya Tevfik bu oyunculardan “emir altına alınmış… Zuhuri maskaraları” olarak söz ediyor. Bu sırada Mabeyn’de kâtip olan Ziya Bey’in (meşhur şair Ziya Paşa) bu eğlencelerde payı olduğu, sevmediği vükela ile alay edilmesinden memnun kaldığı anlaşılıyor. Ancak Ziya Bey saraydan ayrıldıktan (1861) sonra da bu tarz güdümlü siyasi taşlama devam eder öyle ki, Namık Kemal’e üvey dayısının yolladığı bir mektupta mali dengeyi elden geldiğince düzeltmek için masrafları kısmasından dolayı Esad Paşa’ya kızan Sultan’ın kendi sadrazamını alaya alan bir komedyayı bizzat kaleme aldığı bilgisi var.</blockquote><p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#631041" color="#ffffff" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#631041 !important;color:#fafbfc !important" href="https://aposto.com/i/62f62fe65d6ac700079f2bb2" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(99, 16, 65) !important; color: rgb(250, 251, 252) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Devamını okuı</a>

Toplumsal Tarih

<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/toplumsal-tarih" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Toplumsal Tarih'te</a>&nbsp;bu hafta Ahmet Akşit, Karagöz ve ortaoyununda siyasi taşlamayı inceliyor.</h3><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(239, 254, 117); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(239, 254, 117); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"... sarayda oynanan oyunlardan bazı Osmanlı vükelası çok rahatsızdır zira ortaoyunu ve Karagöz gibi geleneksel eğlencelikleri seven Sultan saraya çağırdığı Yağcı İzzet ve Kurban Oseb gibi oyunculara eğlenmek için Ali, Fuat ve Yusuf Kâmil Paşalar gibi önde gelen devlet adamlarını taklitlerini yaptırmakta, yerdirmektedir. Ebuzziya Tevfik bu oyunculardan “emir altına alınmış… Zuhuri maskaraları” olarak söz ediyor. Bu sırada Mabeyn’de kâtip olan Ziya Bey’in (meşhur şair Ziya Paşa) bu eğlencelerde payı olduğu, sevmediği vükela ile alay edilmesinden memnun kaldığı anlaşılıyor. Ancak Ziya Bey saraydan ayrıldıktan (1861) sonra da bu tarz güdümlü siyasi taşlama devam eder öyle ki, Namık Kemal’e üvey dayısının yolladığı bir mektupta mali dengeyi elden geldiğince düzeltmek için masrafları kısmasından dolayı Esad Paşa’ya kızan Sultan’ın kendi sadrazamını alaya alan bir komedyayı bizzat kaleme aldığı bilgisi var.</blockquote><p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#effe75" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#effe75 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/i/karagoz-ve-ortaoyununda-siyasi-taslama" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(239, 254, 117) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Devamını oku</a><img src="https://images.aposto.com/2023/3/4/1680785651835.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.47" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Türk Kahvehanesi, 1852. Amadeo Preziosi, YKY, 2007 İstanbul, s. 42-43. Ömer M. Koç Koleksiyonu

Editörün Seçkisi

Türk tiyatrosunun ünlü tuluat ustası Naşit Özcan, 1886 yılında İstanbul Şehzadebaşı'nda hayata geldi. Şehzadebaşı'nda, bir zamanların İstanbul'unun eğlence ve sahne sanatları merkezinde hayata gözlerini açtı. &nbsp;1839'da ilân edilen Tanzimat Fermanı sonrasında Osmanlı Devleti'nde açılan ortaöğretim kurumlarından biri olan Beyazit Rüştiyesi’nin bitirdi. Ardından bir askeri bando olan, ilerleyen tarihlerde Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası'nın çekirdeğini oluşturacak olan Mızıka-yı Hümayun'da eğitimini tamamladı.Naşit Özcan’ın oyunculuk yaşamı Abdürrezzak Efendi’nin yanında başladı. Kavuklu Hamdi ve Küçük İsmail’in Ortaoyunu Topluluğu, Kel Hasan’ın Tuluat Topluluğu, Mınakyan Topluluğu gibi çeşitli topluluklarda uzun süre çalıştı. Ortaoyunu, kukla ve karagöz çalışmaları yaptı, çeşitli topluluklara girip çıktıktan sonra, Kavuklu Hamdi’nin Ortaoyunu Kolu’na ve Benliyan’ın Operet Topluluğu’na girdi. Saray tarafından Fransa’ya gönderildi. Dönüşünde Saray’da oyunlar sergileyen Bertrand’ın Pandomim Topluluğu’na, ardından yine Saray’daki İtalyan Operet Heyeti’ne katıldı. Güllü Agop’un Saray’da kurmuş olduğu Dram Kumpanyası’nda da çalışan Naşit, Meşrutiyet’in ilanından (1908) sonra, halk önünde oynamaya başladı.<img src="https://images.aposto.com/2023/0/1/1674499080664.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.19" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Sağ üstte Naşit Özcan'ın sahne aldığı tiyatro&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">1910 yılından sonra serbest olarak çalışmaya başlayarak kendi adına topluluklar kurdu. Direklerarası’nda, Fevziye Tiyatrosu ile Eyüp Sultan’da gösteriler sundu, 1913 yılından sonra Şehzadebaşı Şark Tiyatrosu ile Millet Tiyatrosu’nda sahneye çıktı. Bütün ortaoyunu tiplerini başarıyla canlandırırken, bir yandan da Mınakyan Kumpanyası’nın dağarcığındaki melodramlarda da oynuyordu.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/0/1/1674498978524.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.84" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Sinema, orta oyunu ve melodramlardaki başarısına bir de kendi hicivlerinden oluşturduğu tuluat sanatını ekledi. Bu karakterleri arasında en çok sevilenleri Surpik Dudu, Leblebici Horror ve İbiş oldu.<img src="https://images.aposto.com/2023/0/1/1674498591217.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.15" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Tulûatın gelmiş geçmiş en büyük sanatçılarından biri olarak bilinir. İbiş tiplemesini en iyi canlandıran sanatçıların başında gelir. "Sultan Hamid'i bile güldüren adam" olarak anılır. Başarılarıyla Türkiye doğaçlama tiyatrosunda ustalığın en yükseğine ulaşmış güldürü sanatçılarına verilen Komik-i Şehir (Büyük Komedyen) unvanını almış bir sanatçıdır.<img src="https://images.aposto.com/2023/0/1/1674498571138.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.73" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bu süre içerisinde Leman Hanımla evlendi, evli olduğu sırada Kantocu Amelya Hanım'a aşık oldu, bir süre sonra Leman Hanım'dan boşanıp, Emel adını alan Amelya Hanım ile evlendi.<img src="https://images.aposto.com/2023/0/1/1674502008886.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.49" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bu evlilikten çocukları Adile Naşit ve Selim Naşit Özcan da tiyatrocu oldu. Sanatçı, büyüdüğü ve tiyatro eğitimini aldığı aynı yerde 26 Nisan 1943'te vefat etti.<img src="https://images.aposto.com/2023/0/1/1674498607629.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.73" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Naşit Özcan (ortada), Selim Özcan (solda), Adile Naşit (sağda) &nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Adile Naşit, eşi Ziya Keskiner ve Selim Naşit, babaları Naşit Özcan’ın hatırasını yaşatmak için 1961 yılında Naşit Tiyatrosu'nu kurdular. "Ahu Dudu" oyununu sahneye koydular.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/0/1/1674502073251.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.81" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">1940'lar Adile Naşit babası Naşit Özcan ile birlikte<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Ankara’da sapa bir yerde oldukları için bu tiyatro çak fazla dayanamadı ve kapanmak zorunda kaldı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/0/1/1674498523739.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Naşit Tiyatrosu'nun amblemi

İstanbul'da Nasıl Eğleniyorduk?

Naşit Özcan, Türk doğaçlama tiyatrosunda ustalığın en yükseğine ulaşmış güldürü sanatçılarına verilen unvan olan Komik-i Şehir'i yıllarca sahnede başarıyla taşımış bir sanatçı...

ortaoyunu ile ilgili hikayeler