<h2>Ekolojik kriz günlerinde koronavirüs</h2><a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://twitter.com/BillurBektas?s=09">Billur Bektaş</a>Covid-19 salgını dünyayı sınır politikaları, sağlık ve eğitim tedbirleri gibi konularda bir noktaya kadar birlik içinde hareket etmeye zorlamadan önce yine tüm dünyayı derinden ilgilendiren başka bir krize karşı birleşebilir miyiz diye düşünüyorduk. Salgına kadar sosyo-ekonomik politikalardaki yeni düzenlemelerin gündemine oturan iklim krizi, salgının ardından alınan tedbirlerle birçok düzlemde yeni tartışmalara da yol açtı. Özellikle yaban hayvan ticaretinin salgının başlaması üzerine olan etkileri, iklim diyaloglarında genelde göz ardı edilen biyoçeşitlilik krizini de ön plana aldı.&nbsp;<ul><li>Bir adım geriden: Covid-19 virüsünün DNA diziliminin <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/jmv.25682">yılan,</a> <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/jmv.25682">yarasa</a> ve <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6893680/">pangolin</a> gibi yaban hayvanlarında görülen koronavirüslerle bulunan ilişkisi, Covid-19 virüsünün hayvanlardan insanlara (zoonotik) geçtiği <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.nature.com/articles/s41591-020-0820-9">tezini</a> güçlendiriyor. 2008 yılında yayımlanan bir <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.nature.com/articles/nature06536">makalede</a> ebola ve SARS gibi zoonotik hastalıkların yaklaşık % 72’sinin yaban hayvan kaynaklı olduğu zaten ortaya konmuştu. Covid-19 özelinde ise 2019 yılının başında yayımlanan bir <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30791586">makalede</a> koronavirüsün yarasalardan insana geçme ihtimaline karşı bilim insanları yarasa ticaretinin durdurulması için uyarılarını da yapmışlardı. Yaban hayvanların doğrudan ticaretiyle artan zoonotik hastalıkların, iklim değişikliği ve ekosistem tahribatıyla da farklı boyutlar kazanacağı öngörülüyor. Yaşam alanları tahrip olan canlıların göç etmesiyle, patojenlerin de yayılım alanlarının değişmesi <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.iklimhaber.org/salgin-hastaliklar-ekosistem-tahribatlari-ve-iklim-degisikligi-ile-iliskili-mi/">bekleniyor</a>.&nbsp; &nbsp;</li><li>Neler oluyor? Covid-19 sebebiyle alınan önlemler kapsamında Çin, Şubat ayında yaban hayvan ticaretini yasaklamış ve denetimlerini artırmıştı. Yaban Hayatı Koruma Topluluğu’nun Çin’deki temsilcilerine göre yaban hayvan ticaretinin Çin’de tamamen <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.newscientist.com/article/2239559-coronavirus-china-wildlife-trade-ban-could-become-law-within-months/">yasaklanması bekleniyor.</a> Ancak bölgedeki diğer ülkelerin de benzer bir karar almasının önemine de dikkat çekiliyor. Diğer yandan Çin’de olağanüstü hâl ilanının ardından sosyal ve ekonomik yaşamın büyük ölçekte durmasıyla karbondioksit salımı dörtte bir kadar düştü. Ancak iklim değişikliğinin temel sebeplerinden salımların iklim krizini yavaşlatacak kadar azalması elbette bu azalmanın sebebi tutumların sürekli olmasına bağlı. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres de bu noktaya dikkat çekerek karbon salımlarının geçici olarak azalmasının iklim kriziyle mücadelede yeterli olmayacağını hatırlatıyor ve Covid-19 için verilen mücadelenin bizi iklim kriziyle savaşmaktan alıkoymaması gerektiğini <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.france24.com/en/20200310-un-chief-says-drop-in-emissions-from-virus-will-not-solve-climate-crisis">vurguluyor.</a> &nbsp;</li><li>Bir adım ileri: İklim aktivistleri, çevreciler ve bilim insanları Covid-19 kapsamında alınan önlemlerin ekonomik etkilerinin farkında olmakla beraber hükümetlerin ortak bir kriz karşısında radikal önlemler alabilme kapasitesine <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.iklimhaber.org/bilim-insanlarindan-cagri-iklim-krizinde-koronavirus-mucadelesinden-ornek-alinmali/">dikkat çekiyorlar</a>. Bu noktada yüzler COP26 iklim zirvesine çevrilmişken zirvenin Covid-19 sebebiyle iptali iklim krizi mücadelesiyle ilgili endişeleri artırıyor. Diğer yandan Avrupa Birliği’nin koronavirüs ekonomik toparlanma planıyla ilgili açıklamasında salgından önce çalışmaları başlayan yeşil dönüşüm planının da gözetileceğinin <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.iklimhaber.org/ab-koronavirus-planinda-iklim-krizini-dikkate-alacak/">belirtilmesi</a> olumlu bir gelişme olarak verilebilir.</li></ul>

pangolin ile ilgili hikayeler