2000’lerin başı, insan genomuna dair yürütülen bilimsel çalışmalarda büyük bir yükseliş gördü. 2003 yılına geldiğimizde ise bu konuda, insanların ilk kez Ay’a ayak basmasına&nbsp;eşdeğer görülen çığır açıcı bir gelişme yaşandı: Oldukça geniş çaplı uluslararası bir çalışma olan <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Human_Genome_Project#:~:text=The%20Human%20Genome%20Project%20(HGP,physical%20and%20a%20functional%20standpoint." style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Human Genome Project</a> (HGP) kapsamında insan genomu, 3 milyar DNA harfinin tamamı dahil olmak üzere başarıyla tanımlanmış ve <a fr-original-style="" href="https://www.genome.gov/11006929/2003-release-international-consortium-completes-hgp" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sıralanmıştı.</a> Son yıllarda gerçekleştirilen bilimsel çalışmalar ile birlikte bilim insanlarının buna iki milyondan fazla ek varyant eklemesi referans genomunun sorgulanmasına neden olsa da, tüm DNA diziliminin sıradan bir bilgisayarda depolanması için gereken alan yine de pek fazla yer kaplamıyor.Şimdiyse Tesla ve SpaceX CEO’su Elon Musk, yaşayan tüm insanların DNA diziliminin son derece küçük bir depolama sistemine sığmasının olası olduğunu söyleyerek bu konudaki tartışmaları bir kez daha alevlendirmiş <a fr-original-style="" href="https://futurism.com/neoscope/elon-musk-human-dna-database" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulunuyor.</a> Ancak bu fikrin dünyanın en zengin kişisinden çıkması ve konunun tüm insanlığın DNA dizilimi olduğu gerçeği, akıllara pek çok farklı ürkütücü bilim kurgu senaryosunu da beraberinde getiriyor.&nbsp;Peki, tüm insanlığın DNA dizilimini tek bir odada depolamak gerçekten de mümkün mü? Dahası, böyle bir şey mümkün olsa bile mümkün olmalı mı?<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">HGP’nin ortaya çıkışı ve yarattığı etkiler</h2>İnsan genomu olarak da bilinen insan organizmasının kromozomlarının neredeyse tüm genetik içeriğinin dizilerini başarıyla tanımlayan, depolayan ve kamuya açık hale getiren HGP, 1990 yılından 2003 yılına kadar faaliyetlerini sürdürmüş olan uluslararası bir bilimsel çalışma işbirliğidir. Araştırmacılara üç milyar baz çifti, yani insan genomik DNA’sını oluşturan adenin, timin, guanin ve sitozin dizileri hakkında temel bilgiler sağlayan bu proje ile genomik dizilerin yorumlanması, analiz edilmesi ve insan DNA’sında kodlanmış olan tüm genleri tanımlanması için gerekli olan teknolojilerin geliştirilmesi ve bunun sonucunda doğabilecek olan etik, yasal ve sosyal sorunların ele alınması amaçlanıyordu.On yılı aşkın bir süre boyunca HGP kapsamında yapılan çalışmalar, pek çok alanda adeta <a fr-original-style="" href="https://evrimagaci.org/insan-genomu-ilk-defa-eksiksiz-olarak-dizilendi-11692/amp" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">devrim yarattı</a>. İnsan genomu veri tabanının halka açık bir şekilde sunulması sayesinde birçok&nbsp;hastalıkla ilişkili&nbsp;çeşitli genler tanımlandı ve hem nadir görülen hem de sık rastlanan hastalıkların gelişimini ve sonucunu değiştiren ek genetik etkiler belirlendi. Bunun bir sonucu olarak ise ‘kişiselleştirilmiş tıp’&nbsp;anlayışı ortaya çıktı. Başka bir deyişle; bir hastanın tüm genom dizisi, o kişinin iyileşmesi için en uygun sağlık hizmetinin ne olduğunu anlamayı inanılmaz bir şekilde kolaylaştırmıştı.Öte yandan, HGP’nin hukuk ve sosyal bilimler üzerindeki etkisi de en az tıp alanında açtığı yenilikler kadar büyüktü. Mesela, Combined DNA Index System (CODIS) isimli bir sistem ile analiz edilen insan genomik dizi verisi; tükürük, kıl, kurumuş kan ve meni gibi biyolojik madde örneklerinden bireylerin tanımlanmasına olanak sağlayarak adli tıp bilimini kökten değiştirdi. Hatta, daha önce hüküm giymiş bir suçlunun hapis cezası almasına rağmen daha sonra tekrar suç işleme eğiliminin yüksek olması sonucunda bazı hükümetler, gelecekteki işlenebilecek suçların faillerinin tanımlanmasını kolaylaştırmak adına, hüküm giymiş tüm suçlulardan DNA örnekleri toplama politikası uygulamaya ve DNA bankaları oluşturmaya başladı. Siyasi bağlamda son derece tartışmalı bir adım olan bu politika sayesinde aynı zamanda işlemedikleri suçlar için haksız yere mahkum edilen kişiler, DNA kanıtı ile yıllar sonra aklanarak özgürlüklerine kavuştu. Bununla birlikte HGW, modern insan <a fr-original-style="" href="https://arkeofili.com/afrikadan-cikis-homo-sapiensin-yolu/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Homo sapiens</a>’in vatanının Afrika toprakları olduğu gibi pek çok şeyi de ortaya çıkararak antropolojiye ciddi katkılarda bulundu.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"İyilik için kullanılacak, değil mi?"</h2>Elon Musk’ın yeni açıklamalarına dönecek olursak: Bu soru üzerine Musk ile iletişime geçen MIT Technology Review kıdemli editörü Antonio Regalad, tek bir insanın genomunun depolama boyutunun 100 gigabayt civarında olabileceğini ifade <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/antonioregalado/status/1529455581341392898" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ediyor.</a> Dogecoin’in yaratıcılarından Billy Markin ise Twitter üzerinden paylaştığı bir meme ile Musk’ın söylemlerinin gerçekleşmesi ve insanlığın tüm DNA dizilerinin küçük bir odada tutulması halinde doğabilecek tüyler ürpertici olasılıklara dikkat çekiyor.<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/BillyM2k/status/1529523264036343808" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/4/2022-05-28T13:56:26.782Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.62" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Böyle bir gücün yozlaşmış ellerde ne denli tehlikeli olabileceğinin altını çizmek isteyen Markin, yaptığı paylaşımda ünlü bir Star Wars "meme"ini kullanıyor.</blockquote>İnsanlığın DNA’sının depolanmasının potansiyel bir tehlike olmasının ardında ise aslında böylesine devasa bir veri tabanının kullanılabileceği alanların ve sınırlarının tam olarak ne olduğunun bilinmemesinin yattığı söylenebilir. Bunu, bir hacker’ın cihazınızın sistemine sızarak tüm kişisel verilerinizi çalması ve daha sonra bu bilgileri sizleri tehlikeye sokacak şekilde kullanmasına benzetebilirsiniz. Eğer tüm insanlığın DNA kütüphanesi yanlış kişilerin eline geçseydi, bu ne anlama gelirdi? Tüm detaylarıyla kestirmek şu an için pek mümkün olmasa bile; bilgiyi elinde bulunduran otorite sahibi kişiler ile insanlığın geri kalanı arasındaki güç dengelerinin çok daha farklı boyutlara gelebileceğini tahmin etmek çok da zor değil.

timin ile ilgili hikayeler