Haftada dört gün çalışma düzeni kalıcı olabilir mi?

Geçtiğimiz hafta Pennsylvania Üniversitesi’ne bağlı Wharton School’da organizasyonel psikolog olarak çalışan Adam Grant, Davos’taki Dünya Ekonomik Forumu’nda katıldığı panelde yakın zamanda yayımlanan bir araştırmaya atıfta bulunarak haftada dört gün çalışmanın, çalışanların stresini azalttığını söyledi. Kâr amacı gütmeyen kuruluş 4 Day Week Global (4WDG) tarafından yapılan araştırma haftada dört gün çalışma uygulamasının çalışanların kaygı seviyelerinde de düşüşe yol açtığını, aynı zamanda şirketin verimliliğinde ve gelirlerinde artış sağladığını tespit etti. Üstelik çalışanlar daha fazla egzersiz yaptıklarını ve daha iyi uyuduklarını, bu durumun da esenliklerini artırdığını belirtiyordu. 

Haftalık çalışma günü sayısını beşten dörde ve çalışma saatini genellikle 40’tan 32 ila 34 saate düşüren ilk büyük ölçekli, bağımsız pilot program ilk başta Birleşik Krallık başta olmak üzere ABD, Avustralya, İrlanda, Yeni Zelanda ve Kanada’da çalışanlar istihdam eden 33 şirket ile yapıldı. Çalışanların ücretlerinde hiçbir kesinti olmadan yapılmadı. 4 Day Week Global, Autonomy, Cambridge Üniversitesi ve Boston College’dan araştırmacılar tarafından yürütülen altı aylık pilot çalışmalar Haziran 2022’de başladı. Eylül ayında çalışmanın gidişatına dair yapılan anketler çalışmaya katılan çoğu şirketin bu uygulamayı devam ettirmeyi planladığı gibi çeşitli olumlu sonuçlara işaret ediyor; aralık ayında açıklanmaya başlayan yeni verilerin de eklenmesiyle haftada dört gün çalışmanın hem şirketler hem de çalışanlar için anlamlı faydalar sağladığı yönündeki görüşler giderek güçleniyordu.

4 Day Week Global’in CEO'su Joe O Connor, programı duyururken "Pandemiden sonra şirketler rekabetin yeni ölçütünün yaşam kalitesi olduğunu ve sonuç odaklı çalışmanın en önemli şey olduğunu fark etmeye başladı. Bu esnekliği sağlayabilmek yetenekleri elde tutma konusunda bir avantaj sağlamak için araç. Büyük İstifa’nın da etkisiyle artık çok çeşitli sektörlerden çalışanların daha kısa süreler boyunca ve daha akıllıca çalışarak daha iyi sonuçlar üretebileceğini gördük.” demişti.

• Nedir? Özellikle ABD ve Avrupa’da pandemide azalan istifa oranları, iş-yaşam dengesinin sorgulandığı ve değiştiği bu dönemin ardından 2021’de ciddi ölçüde artmaya başlamıştı. 2021'de ABD’de 47 milyondan fazla kişi işinden istifa etmişti. O dönemden bu yana 2022’de Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle başlayan ekonomik krizin ve şirketlerin hayatta kalma içgüdüsünün etkisiyle artan mesai saatleri karşısında çalışanların iş-yaşam dengelerini korumak için yaptıkları bazı davranışlara yeni isimler verilse de, Büyük İstifa gelecek yıllarda da işgücü piyasası üzerinde etkiye sahip olacak bir trend olarak görülüyor.

Sonuçlar ne gösteriyor?

4 Day Week Global pilot programa katılan 33 şirketten 27’si ile yapılan ankete dair sonuçlarını derlediği raporda, "Şirketler performanslarından, üretkenliklerinden ve genel deneyimlerinden son derece memnun ve neredeyse tamamı haftada dört günlük programı kalıcı hâle getireceğini taahhüt ediyor veya sürdürmeyi planlıyor.” ifadelerine yer verdi. Üstelik şirketlerin gelirleri deneme süresinin başında aralık ayına kadar %8,14, bu süreç geçen yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığındaysa %37,55 artmıştı.

Çalışanların %16,7’si, aynı işi daha sıkı bir programa sıkıştırmanın streslerinin arttırdığını belirtse de elde edilen sonuçlar genel olarak çalışanların haftada dört gün çalışma düzeninden memnun kaldığını ve programın çalışanlar için çeşitli açılardan olumlu sonuçlar sağladığını gösteriyordu. Bunun bir kanıtı, şirketlerdeki istifa sayısının mütevazı bir ölçüde de olsa azalması, çalışan sayısının ise artmasıydı. Bu konuda veri sağlayan 18 şirketin çalışan sayısı programın başlangıcından sonunda kadar %12,16 arttı. Önceden 100 çalışandan 1,76’sı istifa ederken program süresince bu oran 1,70’e düştü. Üstelik çalışanların %32,4'ü, deneme süresi boyunca stres seviyelerinin düştüğünü söyledi. %45'inden fazlası işlerinden duydukları tatminin arttığını, %60'ı iş-yaşam dengesini iyileştiğini belirtti. Çalışmaya katılanların %67'si daha az tükenmişlik yaşıyor, çalışmadan geçirilen ekstra bir günün etkisiyle haftada yaklaşık 23 dakika daha fazla egzersiz yapıyor ve uyku sorunlarının %8 oranında azaldığını bildiriyordu. 

Kalıcı olabilir mi?

Yıl boyunca farklı zamanlarda büyük ölçekli işten çıkarmalarla çalkalanan teknoloji sektörünü ayrı tutarsak, iş dünyası gündeminde önemli yer tutan “sessiz istifa” başta olmak üzere iş-yaşam dengesini düzenlemeye yönelik kavramların öne çıkışı, çalışanların şirketlerinden ve mesleklerinden beklediklerinin makro ekonominin de etkisiyle değişmesi gibi çeşitli nedenler, şirketler için işgücü yönetimini her zamankinden daha önemli hâle getiriyor. Araştırmadan çıkan bazı sonuçlar ise haftada dört gün çalışmanın şirketlerin gündeminde önemli bir yer edinebileceğine işaret ediyor.

Deneye katılan çalışanların %97'si haftada dört gün çalışmaya devam etmek istediğini söylüyor. Haftada ekstra bir boş güne sahip olmanın parasal değeri sorulduğunda %70'i, beş günlük bir programa geri dönebilmeleri için bir sonraki işlerinin %10 ila %50 arasında daha fazla ödeme sunması gerektiğini belirtiyor.