Konu uzmanları ve sivil inisiyatifler ne diyor?

Eski Fransız Yetimhanesi'ne ilişkin tartışma yalnızca Cemal Cinbiz ve Beyoğlu Belediyesi arasında gelişmiyor. Konu uzmanları ve sivil inisiyatifler de konunun tarafları arasında yer alıyor. Beyoğlu Kent Savunması, Cemal Cinbiz'in yerinden edildiğini savunurken belediyenin binaya el koyduğunu belirtiyor. 

2014 yılında kurulan Beyoğlu Kent Savunması daha önce Beyoğlu'ndaki birçok alana ilişkin düzenlemeleri yakından takip etmiş bir sivil inisiyatif. Emek Sineması, Taksim Meydanı gibi birçok alanı savunan inisiyatif 4 Mayıs'ta da Beyoğlu Belediyesi'nin önünde Fransız Yetimhanesi'ne yönelik eylem yaptı. 

Beyoğlu Kent Savunması'ndan görüştüğüm Deniz Bey, "Bir esnaf mücadelemiz var çünkü Beyoğlu esnafıyla olan bir semt." diyor. Deniz Bey, "Tüm Türkiye'ye yönelik çıkartılan birtakım yasalar var; ama Beyoğlu'nu özellikle etkileyen 3 yasa var. Biri 5366 sayılı Yenileme Yasası 2005'te çıkan bir yasa. bu yasa aslında 'Tarlabaşı Yasası' olarak geçiyor halk dilinde; çünkü Tarlabaşı'nın başını yakan, Sulu Kule'nin başını yakan, yasa bu yasa. Emek Sineması'nın da başını yakan bu yasa. Bir ihale yasası aslında." diyor. 

İkinci yasanın Temmuz 2012'de çıkan 6306 sayılı Afet Yasası olduğunu anlatan Deniz bey, "Beyoğlu'nu ilgilendiren kısmı; riskli bina kısmı. Gelinip karot alınıyor, bakılıyor ve o bina riskli çıkıyor. Ardından kurtuluşu yok o bina yıkılıyor. Şu anda bu yasa orada bulunan esnafı, kiracıyı çıkarmanın bir sopası haline geldi böyle kullanılıyor bu yasa." ifadelerini kullanıyor. Üçücü yasa ise Borçlar Yasası. Deniz bey, Beyoğlu'nda bir esnafın bu yasa nedeniyle başına gelenleri şöyle anlatıyor: 

"Beyoğlu içinde 10 yıldan eski kiracıları çıkarmaya yönelik bir yasa aslında bu. Beyoğlu'da 20, 30, 50 yıllık esnaf var. Kelebek Korse vardı, Rus Konsolosluğu'nun yanında 90 küsür yıllık bir esnaf üç kuşak. 6-7 Eylül Olayları'nda da darbe yiyen dükkanlardan biriydi ve izi hâlâ dururdu orada, orayı da yok ettiler bu yasayla. Korumaya bile almadılar. Esnaf daha sonra Kurtuluş'ta bir dükkan açtı, battı, şimdi ise bir yerde güvenlik görevlisi olarak çalışıyor."

Eski Fransız Yetimhanesi'nin de hâlihazırda kamuya açık olduğunu vurgulayan Deniz bey, "Saklı hazine gibi bir yerdi. Bahçesine girip oturabilirdiniz. Kamuya açık bir alandı." diyor. Belediyenin binaya el komasının hemen ardından Tophane halkını binanın bahçesine toplayarak şenlik yaptırdığını anlatan Deniz bey, "Burası sizindir, biz burayı Fransız toprağından aldık.' dedi. Buraya herhangi biri müdahale ederse, burası sizin minvalinde bir konuşma yaptı." diye konuşuyor. 

Deniz beye, binanın kullanılamaz durumda olduğunun söylendiğini hatırlattığımda ise "İkinci binadan bahsediliyor. Yetimhane kullanılabilir. Orada iki bina var. Hepsinin restorasyona tabii ki ihtiyacı var; ancak binalardan biri sağlam. Diğeri ise çökük ve tehlikeli olan, ama zaten orada hiçbir faaliyet yok. Orayı söyleyerek diğer binanın da kullanılamaz olduğunu öne sürmeye çalışıyorlar." diyor. 

Perouse: Bu alan bakanlık seviyesinde çözülmesi gereken bir konu

Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü eski müdürü Jean Françios Perouse, Fransız Yetimhanesi olarak kurulan mülkün dosyasını 20 yıldır takip ediyor. Şu anda Toulouse Üniversitesi’nde öğretim üyesi olan Perouse, daha önce Gazete Duvar'a verdiği röportajda binanın Fransa Dışişleri Bakanlığı'na ait olduğunu söylüyor ve belgeleri de paylaşıyor.

Kendisine ulaştığımda Perouse, binanın Türkiye ve Fransa arasında uzun süredir çözülmeyen birçok alandan biri olduğunu anlattı. Bunun yanında 1936'da fermanın sonlandırılmadığını vurgulayan Perouse, "İptal edilmediği gibi Kadastro'ya kaydedilmemiş de sürüncemede kalmış." ifadelerini kullanıyor. 2000 yılına kadar olan tüm belgelerde bu alanın Fransa'ya ait olduğunun kabul edildiğini anlatan Perouse, 2008 ila 2013 yılları arasında da bakanlıklar arasında görüşmeler olduğunu belirtiyor. Yetimhane dosyasının bir nevi pazarlık aracına dönüştüğünden bahseden Perouse, binanın hangi ülkeye ait olduğunun çözülmesi için bakanlıkların görüşmesi gerektiğini vurguluyor. 

Bunun yanında Beyoğlu Belediyesi'nin paylaştığı Aralık 2022 tarihli kararın ardınan bir Koruma Kurulu kararı daha çıkarıldığını vurgulayan Jean Françios Perouse, bu kararı da benimle paylaştı. 

Sonuç 

Eski Fransız Yetimhanesi, bugünkü Zanaat Atelye isimli dükkanın yer aldığı dükkanın bulunduğu alana yönelik karar, mahkeme tarafından 8 Eylül'de verilecek. Ancak her iki koşulda da Cemal Cinbiz'in zanaatini sürdürmesi için gerekli koşulların sağlanması, mağduriyetinin giderilmesi gerekecek. Kendisinin birikimlerle oluşturduğu müze olarak adlandırdığı eserlerin ise korunması için yetkililerin harekete geçmesi gerekiyor. Cemal Cinbiz, bir yandan mahkeme sonucunu beklerken bir yandan nöbetini sürdürüyor.

Not: Konuya ilişkin İBB Kültür Miras ile iletişime geçilmiş olup dönüş alınamamıştır. Dönüş sağlanması hâlinde İBB'nin konuya ilişkin cevabı tarafımızca paylaşılacaktır.