Yanılan kurucular: Teknoloji şirketlerinde büyük işten çıkarmalar

Amazon, geçtiğimiz haftalarda, dünyada piyasa değerinde 1 trilyon dolar kaybeden ilk halka açık şirket oldu. Teknoloji devinin hisseleri, 9 Kasım'da %4,3 düştü ve Temmuz 2021'de günü 1,88 trilyon dolar rekor piyasa değeriyle kapatmasının ardından değerlemesi yaklaşık 879 milyar dolara geriledi. Bundan yaklaşık 1 hafta sonra şirketin CEO'su Andy Jessy, çalışanlara gönderdiği e-postada "ekonomideki zorluklardan dolayı yıllık değerlendirme sürecinin her zamankinden daha zor olduğunu" belirterek 10 bin kişinin etkileneceği açıklanan işten çıkarmaların 2023'ün başlarında da devam edeceğini belirtti.

Teknoloji sektöründe alarmların çaldığı tek şirket Amazon değildi, zira yükselen enflasyon, artan resesyon endişeleri, sıkı para politikaları ve beklentilerin altında seyreden finansal sonuçlar, teknoloji hisselerinde düşüşü beraberinde getirdi. Zorlu zamanlara hazırlıklı olmak için harcamalarını kısmayı planlayan şirketler çareyi işgücünü küçültmekte buldu. İşten çıkarmaları takip eden Layoffs.fyi'da yer alan bilgiye göre, kasım ayında 145 teknoloji şirketi işten çıkarma yapacağını açıklarken işini kaybeden teknoloji çalışanı sayısıysa 45 bin 265'i buldu.

Alphabet

Aktivist yatırımcı Christopher Hohn, Google'ın çatı şirketi Alphabet'e, diğer teknoloji devlerine kıyasla maaşlarının çok yüksek olduğunu ve gereğinden fazla büyüyen işgücünün küçültülmesi gerektiğini söyledi. The Information ise henüz bu ölçekte işten çıkarmalar yapmayan Google'ın, 10 bin çalışanın işini kaybetmesiyle sonuçlanabilecek bir değerlendirme ve performans iyileştirme planı uygulamayı planladığını bildirdi. Buna göre, Google yöneticilerinden çalışanların %6'sını performanslarına göre sıralamaları istendi. Daha önce bu oranın %2 olduğu ve yeni performans sistemiyle prim ve hisse senedi ödemelerinin de yapılmayabileceği aktarıldı.

Twitter

Belki de bu dönemin en keskin işten çıkarma dalgası, Elon Musk'ın satın almasının ardından Twitter'da meydana geldi. Musk 4 Kasım'da şirketin işgücünün neredeyse yarısına denk gelen 3 bin 700 kişiyi işten çıkardı, ardından içerik denetleme ve pazarlama departmanı dahil pek çok farklı alanda görev yapan 5 bin 500 sözleşmeli çalışandan yaklaşık 4 bin 400'ünün işine herhangi bir bilgilendirme yapılmadan son verildiği aktarıldı. Musk'ın çalışanlara "Twitter 2.0'ı yaratmak için yoğun tempoda çalışmalarını ya da 3 aylık tazminatlarıyla işten ayrılmalarını" söylediği e-postasının ardından ise istifa dalgası başladı. Üstelik bu süreçte, işten çıkarılan bazı çalışanların becerileri sorgulanmadan çıkarıldığı ve geri çağırıldığı da ifade edildi. Ayrıca Musk'ı eleştirdiği için işten çıkarılanların olduğu da söylentiler arasındaydı.

• O sırada: Musk, şirket günde 4 milyon dolar kaybederken işten çıkarmaların bir tercih olmadığını söyledi. Şirketin kurucusu ve eski CEO'su Jack Dorsey ise "Twitter'da yaşananlar için sorumluluğunu kabul ettiğini" ifade etti ve "şirketi çok hızlı büyüttüğü" için özür diledi. 

Meta 

Meta 9 Kasım'da iş gücünün %13'üne karşılık gelen 11 binden fazla kişiyi işten çıkaracağını açıkladı. Şirketin CEO'su Mark Zuckerberg, çalışanlara gönderdiği notta daha yalın ve verimli hâle gelmek için kritik olmayan harcamaları kısmak; metaverse, yapay zeka keşif motoru, reklam gibi alanlara odaklanmak ve 2023'ün ilk çeyreği boyunca işe alım yapmamak gibi adımlar atacaklarını duyurdu. 

"Covid'in başlangıcında, dünya hızla çevrimiçi hâle geldi ve e-ticarete artan eğilim, gelirlerde büyük bir artış sağladı. Birçok kişi, bunun pandemiden sonra da devam edecek kalıcı bir ivme olacağını tahmin ediyordu. Ben de öyle… Bu nedenle yatırımlarımızı önemli ölçüde artırma kararı aldım. Ne yazık ki, beklediğim gibi olmadı. E-ticaret eski trendlere geri dönmekle kalmadı, aynı zamanda makroekonomik gerileme, artan rekabet ve reklam harcamalarındaki düşüş, gelirimizin beklediğimden çok daha düşük olmasına neden oldu. Hata yaptım ve bunun sorumluluğunu alıyorum." -Mark Zuckerberg, Meta CEO'su

Gelecek

Teknoloji sektörünün farklı oyuncuları da makro ekonomik ortamda maliyetlerini kısmak için çeşitli adımlar atıyor ve pek çoğu işten çıkarmayı bu bağlamda etkili bir yöntem olarak görüyor. Örneğin Cisco'nun 83 bin çalışanının %5'ine denk gelen yaklaşık 4 bin 100 kişiyi işten çıkaracağı aktarılıyor. Forbes'un gördüğü bir mesaja göre, çevrimiçi kullanılmış araba perakendecisi Carvana işgücünün %8’ini oluşturan 1.500 çalışanını işten çıkarmayı planlıyor. Ancak dünyanın en büyük şirketlerinde çalışma deneyimine ve önemli bir bilgi birikimine sahip bu çalışanlar için manzara o kadar karanlık görünmeyebilir. 

Geçtiğimiz günlerde Jaguar Land Rover, işten çıkarılan teknoloji çalışanları için otonom sürüş, elektrifikasyon, makine öğrenmesi ve veri bilimi gibi alanlarda 800 pozisyon içeren bir iş ilanı portalı açtı. Üstelik bazı şirketler, bu yetenekleri çekmek için çalışmalara dahi başladı. Örneğin hizmet sağlayıcı Calix'in CEO'su LinkedIn'de "Twitter ekibi, yaşadıklarınız için üzgünüm. Bu rahatsız edici. Calix'te harika ekip üyeleri arıyoruz," diyerek şirkete başvurmaları çağrısında bulundu.