Günümüzde insana en çok acı veren şey,&nbsp;yoksulluk değil, büyük bir çarkın küçük bir dişlisi,&nbsp;bir robot haline gelmiş olmak ve&nbsp;yaşamının boş ve anlamsız olmasıdır.Erich Fromm, Özgürlükten Kaçış2002 yılından bu yana AKP iktidarının eğitim politikaları, neoliberal ekonomik hedeflerin kılavuzluğunda, muhafazakar, milliyetçi ve giderek daha İslamcı bir ideolojik çerçeveye oturtulan popülist müdahalelerle şekillendi.Bu 22 yıllık süreçte öğretmenler, yalnızca ekonomik ve mesleki baskılarla değil, aynı zamanda pedagojik ve ideolojik müdahalelerle de karşı karşıya kaldılar. Yıldan yıla artış gösteren bu müdahalelerin geldiği nokta, öğretmenlerin sınav sorularına kadar müdahale edilebilen, aşırı merkeziyetçi ve kontrol takıntılı bir yapının hayata geçirilmesi oldu.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">'Eser bırakan' öğretmenden 'kamil insan' yetiştiren öğretmene</h2>Aslında bu iktidarın öğretmen politikaları, ilk yıllarındaki görece “ılımlı” iklim dahil olmak üzere hiçbir zaman öğretmen faydasını gözetmedi. Öğretmen hep parmak sallanan, hizaya çekilen bir “personel” oldu.Bu öğretmen politikaları, eğitimin özgürleştirici rolünü zayıflattı. Öğretmenleri hem neoliberal ekonominin bir aparatı hem de milliyetçi muhafazakar İslamcı duruşun bir ideolojik aracı hâline getirdi. En son hamle olan Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nde ise öğretmenlere “aklıselim, zevkiselim, kalbiselim vatandaşı”,&nbsp;yani “kamil insanı” yetiştirme görevi yüklendi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Editörün önerisi:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/cuvala-sigmayan-mizrak-maarif-modelinin-yeni-tarih-mufredati" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çuvala sığmayan mızrak: Maarif Modeli'nin yeni tarih müfredatı</a> | Spektrum, Ayşe Alan</li></ul>Cumhuriyet’in kurucu ideolojisinin karşısına yeni bir kurucu ideoloji&nbsp;olarak “milliyetçi muhafazakarlığı” koymaya çalışan Maarif Modeli hamlesi, iktidarın seküler eğitime vurduğu son darbe oldu. Bu resimde öğretmen, Cumhuriyet’in kurucu liderinin “Öğretmenler, cumhuriyet sizden fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür nesiller bekler” sözüyle tariflediği ideallerden epey uzağa taşındı.Yoksulluğu inanılmaz bir hızla derinleştiren neoliberal politikalar,&nbsp;eğitimi tümden ticarileştirdi. Okulları piyasanın bir aktörü hâline getirdi ve öğretmenlerin özlük haklarını neredeyse yok etti. Gitgide sayıları artan özel okullardaki öğretmenlerin düşük ücretler, sınırlı haklarla ve iş güvenceleri olmadan çalıştırılması da bu politikanın en belirgin sonuçlarından biri oldu.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Eğitim neferliğinden müfredat kuryeliğine</h2>Bu neoliberal politikaların yansımalarından biri de performansa dayalı değerlendirme sistemleri oldu. Öğretmenlerin yaratıcılığını ve pedagojik özerkliğini kısıtlayan bu sistemler, onları birer taşıyıcı aparat olarak görmeye başladı.&nbsp;Paulo Freire’in Ezilenlerin Pedagojisi’nde eleştirdiği “bankacı eğitim modeli” bu dönemde yaygınlaştı. Burada öğretmenler, bilgiyi yalnızca aktaran ve müfredatı uygulayan araçlar olarak konumlandırıldı.Son 22 yıllık dönemde eğitim, aynı zamanda muhafazakar bir dönüşüm de geçirdi; geçirmeye de devam ediyor. Elbette millî eğitim politikaları her zaman merkezî ve baskıcıydı. Öğretmenler, Cumhuriyet tarihinin hiçbir döneminde tümden özerk olamadı. Ancak öğretmenler en azından dersinin, sınıfının hâkimi olabilecek bir pedagojik özerkliğe sahipti. Son yıllardaki merkezî baskı, bu sınırlı özerkliği de yok etmek için gereken son hamleleri hayata geçiriyor.Tepeden inme müfredat değişiklikleri, cinsiyetçi yaklaşımlar ve dinî içeriklerin yoğunluğunun üzerine son dönemde "değerler eğitimi" adı altında çerçevelenen içerikler de öğretmenlerin pedagojik özerkliğini ellerinden alıyor. Eleştirel ve özgürleştirici bir eğitim anlayışı yerine, itaatkar bir öğretim sistemine uyum sağlamaya mecbur bırakılıyorlar.Bu noktada Millî Eğitim Bakanı Yusuf Tekin’in diğer bakanlardan çok daha “siyasi”&nbsp;bir aktör olarak boy göstermesinin de altını çizmek gerekiyor. Geçen hafta yaptığı "Sizin anladığınız laik şu; 1940'lı yılları hatırlayın, camilerin kapısına kilit vurmak, camileri ahıra çevirmek, vatandaşın Kuran-ı Kerim öğrenmesini yasaklamak. Ben evrensel laiklikten yanayım, sen Türkiye'ye özgü, kendi icat ettiğin laiklik kavramını bana dayatıyorsun" açıklamasını da bu çerçevede değerlendirmek lazım.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kadın öğretmenler üzerindeki baskılar</h2>Muhafazakar politikaların bir diğer boyutu, öğretmenlerin toplumsal rollerinin dönüşümü. İktidarın toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik olumsuz tutumu, kadın öğretmenlerin hem meslek yaşamlarında hem de sosyal rollerinde daha fazla baskı görmesine neden oluyor.Millî Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, geçen yıl Şanlıurfa’da katıldığı İl Eğitim değerlendirme toplantısında henüz okullar açılmadan yaptığı bir konuşmada “Öğretmenlerin okullarda ‘bir eğitimciye yakışır şekilde’ giyinmesini beklediklerini” söylemişti. Bu beklentinin karşılanmadığını düşünüyor olacak ki, ardından beyaz önlük uygulaması başlatacaklarına yönelik açıklamalar yapmıştı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yakın zamanda kadın öğretmenlere yönelik olarak “Etkili Öğretmenlik için Dış Görünüm ve Giyim Kodları” dersinin bile açıldığını düşünürsek kadın öğretmenlere bakıştaki muhafazakarlığın derecesini anlamamız kolaylaşır.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Eğitim-Bir-Sen’in hegemonyası ve&nbsp;atanamayan öğretmenler</h2>AKP ve devamındaki AKP-MHP koalisyonu döneminde, Eğitim-Bir-Sen okullarda ayrıcalıklı bir konuma sahip oldu ve diğer sendikaların hareket alanını daraltıldı. Hükümete yakın bir sendika olarak Eğitim-Bir-Sen, öğretmenlerin ekonomik ve mesleki taleplerinden ziyade, iktidarın politikalarını desteklemeye odaklandı. Bu durum, bağımsız sendikaların etkisini zayıflattı ve öğretmenlerin örgütlenme hakkını sınırlandırdı.Bu dönemde, Eğitim-Sen, Eğitim-İş gibi bağımsız ya da muhalif sayılabilecek sendikalar baskılarla karşı karşıya kaldı. Üyelerine yönelik soruşturmalar, idari baskılar ve toplumsal damgalama, öğretmenlerin hak mücadelesini zorlaştırdı. Sendikal alandaki bu dengesizlik, öğretmenlerin dayanışma ağlarını zayıflattı ve hak arama mücadelelerini etkisiz hâle getirdi.Atanamayan öğretmenlerin sayısı yüz binlere ulaştı. Her yıl eğitim fakültelerinden mezun olduğu hâlde atanmayan binlerce genç hayallerinden vazgeçmek zorunda kaldı. Bu&nbsp;“atanamama” durumu, yetersiz kadro politikaları, işsizliği bir silah olarak gören neoliberal ekonomik yaklaşım ve partizanlığın yön verdiği istihdam politikaları yüzünden yaşanıyor.&nbsp;Bu öğretmenler, hem ekonomik hem de psikolojik olarak büyük bir travmayla karşı karşıya. KPSS gibi zorlayıcı bir sınavı başarıyla geçen bir öğretmen adayının, mülakat aşamasında elenmesi, atama sürecindeki en büyük adaletsizliklerden biri. Kaldırılacağına dair söz verilmesine rağmen devam eden mülakat sistemi, nesnel bir ölçüt olmaktan uzak. Zira ilden ile puanlama sistemlerinde farklılıklar olduğuna dair haberler alıyoruz.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Editörün önerisi:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/mulakat-magdurlari-anlatiyor-erdoganin-sozu-hala-yerine" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">'Mülakat mağdurları' anlatıyor: Erdoğan'ın sözü hâlâ yerine getirilmedi&nbsp;</a>| Aposto Gündem, Melisa Gülbaş</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Öğretmenliğin itibar kaybı</h2>Eğitim süreçlerinde karar alma alanlarının daraltılması ve öğretim yöntemlerine merkezi politikaların dayatılması, öğretmenlerin birer eğitim öznesi olarak değil, uygulayıcı olarak konumlandırıldığının göstergesi.Diğer yandan Öğretmenlik Meslek Kanunu’nun bizzat kendisi, mesleğin itibarını zedeleyen bir yapıda. Öğretmenlerin ve bağımsız sendikaların fikirleri alınmadan oluşturulan kanun ile uzman öğretmenlik, başöğretmenlik gibi (sözde) statüler yaratıldı ve daha da kötüsü bu basamakların test sınavlarıyla atlanması oldu. Kanunun öğretmenlerin ekonomik, mesleki ve sosyal statülerini güçlendireceği ifade edilse de, öyle olmadı, olmuyor.Bugünün Türkiyesi’nde öğretmen uzman oluyor, başöğretmen oluyor, sözleşmeli oluyor, kadrolu oluyor, ücretli oluyor ama&nbsp;asla “muteber” olamıyor. Cumhuriyetin ilk dönemlerinde eğitimin ve “aydınlanmanın öznesi” olan, 25-30 yıl öncesine kadar “kutsal bir meslek” sahibi öğretmen, bugün veli WhatsApp gruplarının dedikodu nesnesi olmuş durumda.Mevcut kanunlar, özel okul öğretmenlerinin düşük ücretlerle ve güvencesiz çalıştırılmasına engel olabilecek çözümler barındırmıyor. Ailelerin yüzbinlerce lira ödeyerek çocuklarını gönderdiği özel okullardaki öğretmenlerin büyük çoğunluğu asgari ücretin biraz üstündeki maaşlarla çalışmaya mahkum ediliyor. Özel sektörde çalışan öğretmenlerin örgütlenme özgürlüğü ve çalışma koşullarını iyileştirme talepleri karşılık bulamıyor.Tüm bu olumsuzluklara rağmen öğretmenlerin, umudu ve mücadeleyi elden bırakmadığını da görebiliyoruz. Türkiye’de hâlâ ve iyi ki öğretmenler, öğrencileriyle birlikte bu özgürleşme alanını yaratmaya çalışıyor.Özel okul öğretmenlerinin hak arama çabaları, atanamayan öğretmenlerin mücadelesi, öğretmenlerin sendikal cabaları, çoğu eğitim hayatının içinde şekillenmiş mesleki dayanışma örgütleri, özgür, demokratik ve adil bir eğitim sistemine giden yolun önünü açacak mücadelenin zeminini oluşturmaya, bir hattın savunuculuğunu yapmaya çalışıyor.Bugünün Türkiye’sinde öğretmen olmak, pek çok öğretmen için yalnızca bir mesleği icra etmek değil, aynı zamanda bir direniş ve umut mücadelesinin parçası olmak anlamına geliyor. Öğretmenlerin eleştirel düşüncenin yeşertilmesi ve toplumsal adaletin sağlanması adına inatçı çabaları mevcut baskılara karşı önemli bir direnç noktası&nbsp;oluşturulması umudunu da içinde barındırıyor.Paulo Freire’nin sözüyle bitirelim:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Gerçek eğitim, bir iktidar değil, özgürleşme eylemidir.”</blockquote>

Yerel ve uluslararası gündemi yakalamak için bir başucu kaynağı; her hafta seçim dosyaları, kamuoyu araştırmaları, analizler ve Son Düzlük podcastle yayında!

Türkiye'yi yakala, dünyayı anla.

Spektrum

Bugünün Türkiyesi’nde öğretmen uzman oluyor, başöğretmen oluyor, sözleşmeli oluyor, kadrolu oluyor ama asla “muteber” olamıyor. 25-30 yıl öncesine kadar “kutsal bir meslek” sahibi olan öğretmen, bugün veli WhatsApp gruplarının dedikodu nesnesi olmuş durumda. Tüm bunlara rağmen Türkiye’de hâlâ ve iyi ki öğretmenler, öğrencileriyle birlikte özgürleşme alanları yaratmaya çalışıyor.

Aydınlanmanın öznesinden müfredatın kuryesine: Türkiye'de öğretmen olmak

Okulların açılmasıyla birlikte Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli de hayata geçti. 10 yıllık bir çalışmayla hazırlandığı söylenilen, birçok tartışmanın odağındayken de hemencecik kabul edilen modelin "tarih"e yaklaşma biçimi ve bu tarihe neleri dahil ettikleri, her şeyden çok bu modeli hazırlayanlar hakkında bir şeyler söylüyor.