Şehirlerde teknoloji kullanımı ile vatandaşların yaşadıkları sorunları raporlaması, aldıkları hizmetler için ödeme yapması ve kent ile ilgili yasal süreçleri takip etmesi gibi pek çok iş kolaylaştı. Öte yandan bu akıllı çözümlerin erişilebilirlik boyutu halen daha çok tartışılmış değil.&nbsp;Örneğin, Digital Accessibility Rights Evaluation Index verilerine göre ülkelerin %55’inin kamu web sayfalarının ve dijital hizmetlerinin erişilebilirliğine dair bir <a fr-original-style="" href="https://g3ict.org/digital-accessibility-rights-evaluation-index/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">politikası yok</a>.Global Initiative for Inclusive ICTs&nbsp;önderliğinde 2016'da kurulan Smart Cities for All&nbsp;inisiyatifi şehirlerin dijital erişilebilirliği ile ilgili durum tespitleri yapmak ve engellenen bireyler ile yaş alan bireyler için kapsayıcı çözümler üretmek için çalışıyor. İnisiyatif, yürüttüğü araştırma çalışmaları ve projelerin yanısıra deneyimlerini paylaşmak için <a fr-original-style="" href="https://smartcities4all.org/english-toolkit/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bazı rehberler</a> de hazırladı. “Şehirlerde Dijital Erişilebilirlikte Daha Güçlü Taahhütler İçin İletişim” rehberinde ise dijital erişilebilirliğin önemi dört ana başlıkta ele alınıyor ve bazı ana mesajlar maddeler <a fr-original-style="" href="https://smartcities4all.org/english-toolkit/#collapse-212255be90b4550f74e12fe8c546cf82-6" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">halinde sıralanıyor</a>.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Artan şehir nüfusu ve erişilebilirlik</h2>İlk ele alınan global trendler başlığında şehirlerde yaşayan nüfusun büyüklüğüne ve hızla arttığına dikkat çekiliyor. Önümüzdeki 10 yıl boyunca akıllı şehirlerde yaşayan insanların %60’ının ödeme, paylaşım gibi amaçlarla e-servisleri kullanacağı öngörüsü ile beraber hızla yükselen nüfusun dijital araçlara bağlılığının arttığının altı çiziliyor.Bu noktada şu an 21 olan akıllı şehir sayısının 2025'e kadar 88’e çıkacağı belirtiliyor ve akıllı şehirler bir “global trend” olarak tanımlanıyor. Ne var ki, dijital erişilebilirlik altyapısına bakıldığında Birleşmiş Milletler'in Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşmesini imzalayan ülkelerin yalnızca %40’ının kamu web sayfaları erişilebilir. Bu ülkelerdeki en büyük 10 site araştırıldığında ise erişilebilir olanların oranı %18. Şu anda bir adım atılmazsa yaklaşan bu trend eşitsizlikleri de beraberinde getirecek.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sekiz trilyon dolarlık ekonomik güç</h2>Demografi ve ekonomi başlıklı ikinci kısımda dünyanın %15’ini oluşturan engellenen nüfusun aileleri ve arkadaşları ile beraber yaklaşık sekiz trilyon dolarlık bir ekonomik güç olduğuna değiniliyor ve dijital erişilebilirliğin bu nüfusun sosyal hayata ve ekonomiye katılımı için önemi vurgulanıyor. Bunun yanında erişilebilirliğin herkesin hayatını kolaylaştırdığının da altı çiziliyor. Ses tanıma teknolojileri, sessiz ortamlarda titreşimin kullanılması, sesle yazma teknolojileri ve kelime tahmin araçları herkes için kapsayıcı çözümler olarak tanımlanıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bilgi ve iletişim teknolojilerine erişim hakkı</h2>Haklar ve politika bölümünde engellenen bireylerin istihdam, sağlık, yoksulluk ve eğitim gibi sosyo-ekonomik konularda dezavantajlı konumda olduklarının altı çiziliyor. BM sözleşmesi kapsamında bilgi ve iletişim teknolojilerinin bağımsız yaşam, eğitim ve istihdama katılım için önemi pek çok maddede yer alıyor.&nbsp;Özel olarak dokuzuncu maddede ise engellenen bireylerin bilgi ve iletişim teknolojilerine herkes ile eşit erişim hakkının olduğuna ve ülkelerin sorumluluklarına <a fr-original-style="" href="https://www.un.org/development/desa/disabilities/convention-on-the-rights-of-persons-with-disabilities/article-9-accessibility.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">değiniliyor</a>. Rehberde şehirlerin %84’ünün BM sözleşmesini imzalayan ülkelerde yer aldığı belirtilerek aksiyon çağrısı yapılıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sadece 500 dolar</h2>Son başlık olan teknik bölümünde ise erişilebilirlik düzenlemeleri ile artan kullanıcı deneyiminin daha çok erişim ve daha olumlu geribildirimler sağladığına değiniliyor.&nbsp;Farklı formatlara sahip sitelerdense tek bir erişilebilir web sayfası operasyonel süreçleri azaltmakla beraber mobil cihazlara uyumluluk, çeviri ve güncelleme gibi süreçleri de kolaylaştırıyor. Gerekli indirme hızı ve ağ genişliğinin de düşmesine yardımcı olan erişilebilirlik düzenlemeleri basit araçlar ile sağlanabiliyor. Amerika Eşit İş Fırsatları Komisyonu verilerine göre çoğu iş yeri 500 doların altında bir harcamayla engellenen bireyler için kritik öneme sahip bu düzenlemeleri hayata geçirebilecek durumda.Çarpıcı verilerin yer aldığı bu rehber STK'ların savunuculuk çalışmalarına yön verebilecek bir kaynak olmanın yanı sıra özel şirketler için de bir ufuk açabilir.&nbsp;

Yerel ve uluslararası gündemi yakalamak için bir başucu kaynağı; her hafta seçim dosyaları, kamuoyu araştırmaları, analizler ve Son Düzlük podcastle yayında!

Türkiye'yi yakala, dünyayı anla.

Spektrum

Dijital erişilebilirlik neden önemli ve nasıl sağlanır?

Akıllı şehirler ve erişilebilirlik

<a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/60ed602cb27a8e00062910d2" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İlk yazımızda</a> kamusal alanların erişilebilirliğini denetlemekle yükümlü olan Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Komisyonları'nın görevlerini tam yerine getiremediğine değinmiştik. Bu noktada katılımcı süreçler işletmek ve dijital çözümleri kullanmak bir çözüm olabilir. Biz de bu yazımızda farklı sektörlerden ulusal ve uluslararası dijital erişilebilirlik denetimi uygulamalarını derleyerek öneriler sunmaya çalıştık. Başlamadan önce belirtmeliyiz ki burada değindiğimiz çözümler "<a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/612cce62e921e000089c23fc" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yenilikçi erişilebilirlik platformları</a>" yazımızdaki çözümlerden farklı olarak sivil katılımı önceleyen ve bilgilendirme amacından ziyade kararvericiler üzerinde değişim yaratmayı amaçlayan uygulamalar.Hindistan Sosyal Adalet ve Kalkınma Bakanlığı'na bağlı Engelli Kalkınma Birimi'nin (Department of Disability Empowerment) başlattığı Erişilebilir Hindistan Kampanyası kapsamında <a fr-original-style="" href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.geostat.sugamyabharatMOH&hl=tr&gl=US" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sugamya Bharat mobil uygulaması</a> geliştirildi. Uygulama sayesinde engellenen bireyler kamusal alanlarda, toplu ulaşımda ve bilgi iletişim mecralarında karşılaştığı erişilebilirlik sorunlarını fotoğraflayarak konum etiketleriyle sisteme yükleyebiliyor ve doğrudan ilgili birime iletebiliyor. Bu sorunun çözümü hakkında kullanıcı da bilgilendiriliyor. İşaret dili ve yazı büyütme gibi erişilebilirlik düzenlemelerinin bulunduğu uygulama aynı zamanda erişilebilirlik standartları ve ülkedeki erişilebilirlik haberleri hakkında bilgiler de içeriyor.Türkiye’de ise benzer bir çalışma PinGOin sosyal girişimi ve Eskişehir Büyükşehir Belediyesi ortaklığında <a fr-original-style="" href="https://pingoin.net/Blog_Detay/pingoin-eskisehirde-22" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yapıldı</a>. Her türlü kamusal alanın fiziksel ve tutumsal erişilebilirlik durumunu görünür kılmayı hedefleyen PinGOin platformunda il ve mekân türü filtrelemeleriyle mekânların erişilebilirlik durumları incelenebiliyor. Eskişehir Büyükşehir Belediyesi ile yapılan çalışmada ise Eskişehir’deki birçok mekânın erişilebilirlik durumu gönüllülerin desteğiyle "pinlendi" ve <a fr-original-style="" href="https://pingoin.net/Blog_Detay/pingoin-eskisehirde-raporu-yaynda-29" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">raporlandı</a>. Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’ne öneriler sunuldu.Toplu ulaşım araçlarının erişilebilirliğinin katılımcı bir şekilde denetlenmesi için henüz daha bu nisan ayında European Disability Forum bir <a fr-original-style="" href="https://accessibility.edf-feph.org/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">portal</a> geliştirdi. Avrupa Birliği üyesi ülkelerde toplu ulaşım araçlarında ve istasyonlarda yaşanan erişilebilirlik sorunları ve ayrımcı tutumlar bu platform üzerinden paylaşılabiliyor. European Disability Forum her spesifik sorunun çözümü için şirketler veya hükümetlerle iletişime geçemeyeceklerini belirtmekle beraber veriden hareketle politika belgeleri oluşturacaklarını ve bunu savunuculuk çalışmalarında kullanacaklarını da söylüyor. Şu ana kadar 11 ülkeden 24 vakanın bulunduğu portalda ulaşım aracı ve yere göre filtreleme yapılarak diğer vakalar da incelenebiliyor. Gelecek aylarda portalda politika önerileri gibi çeşitli belgelerin de olması hedefleniyor.Doğrudan hükümetlerin dâhil olmadığı bu tip denetim sistemlerinin etkisi ilk bakışta zayıf gözükebilse de değişimin ilk adımı olarak da ele alınabilir. Örneğin, Engelsiz Erişim Derneği geçtiğimiz yıl temmuz – ekim ayları arasında toplu ulaşım araçlarında çalışmayan sesli anons sistemlerini engellenen bireylere yaygınlaştırılan bir form aracılığıyla katılımcı bir şekilde <a fr-original-style="" href="https://www.engelsizerisim.com/iettseslianons" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tespit etti</a>. Toplanan veri İETT Bilişim Daire Başkanlığı’na iletilerek talepler sunuldu ve hem toplu ulaşım araçlarının hem de İETT mobil uygulamasının erişilebilirliği için taahhütler alındı.Yukarıdaki uygulamaların tamamının ortaklaştığı nokta katılımcılık. Burada katılımcılık sosyal hayata dâhil olmaktan öte veri toplamadan kararların alınmasına kadar her adımda öznenin sürece dâhil olması olarak tanımlanabilir. Hâliyle erişilebilirlik konusunda çalışmalar ve denetimler yapılırken engellenen bireylerin ve engelli örgütlerinin de sürece dâhil edilmesi hem denetimleri hızlandıracak hem de denetimlerin kalitesini artıracaktır. Burada dijital çözümleri kullanmak ise yaygınlaşma için oldukça etkili.

Katılımcı erişilebilirlik denetim süreçleri

Geçtiğimiz haftalarda Kanada'da yürürlüğe giren <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/61e7b5670006900007428dba" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ACA (Accessible Canada Act)</a> belgesinden ve ülkenin erişilebilirlik üzerine çalışmalarından bahsetmiş, bazı öneriler sunmuştuk. Bugünkü yazımızda ise Polonya Hükümeti’nin yürüttüğü <a fr-original-style="" href="https://zeroproject.org/view/project/cd4a4eaa-ad4a-ec11-8c62-000d3ab5a6d0" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Accessibility Plus</a> programına değineceğiz ve yine bir iyi örnek üzerinden öneriler çıkarmaya çalışacağız.Polonya Geliştirme Fonları ve Bölgesel Politika Bakanlığı'nca (The Ministry of Development Funds and Regional Policy) organize edilip Yatırım ve Ekonomik Gelişim Bakanlığı (The Ministry of Investment and Economic Development) tarafından koordine edilen Programme Accessibility Plus, temelde evrensel tasarım ilkesiyle yasal düzenlemeler yaparak ülkedeki erişilebilirlik eksikliklerine çözüm getirmeyi amaçlıyor. Programın yaklaşık 5 milyar avroluk bütçesini yurt içi ve yurt dışı kamu fonlarıyla özel fonlar oluşturuyor. 2018-2025 yılları arasında uygulanarak amacına ulaşması planlanan program mimari, ulaşım, eğitim, sağlık, dijitalleşme, hizmetler, rekabetçilik ve koordinasyon olmak üzere sekiz ana başlığa odaklanıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Başlıklar</h2>Bu sekiz başlığa tek tek bakmak gerekirse, mimari başlığında evrensel tasarım ilkelerine göre tasarlanmış yapıların inşasına ve mimari standartların geliştirilmesine odaklanılıyor. Ulaşımda raylı hizmetlere ve toplu taşımaya odaklanan Program, hem bu hizmetleri erişilebilir kılmayı hem de sektör çalışanlarını erişilebilirlik konusunda daha yetkin hale getirmeyi amaçlarken mobil uygulamalarda da dijital erişilebilirlik çalışmalarının sürmesini ön görüyor. Eğitim başlığında ise yalnızca okulların fiziksel imkânlarının iyileştirilmesi değil, ders programlarının da kapsayıcı kılınması üzerine çalışılıyor ve mümkün olduğunca kapsayıcı eğitim modeli geliştirmesi planlanıyor. En az 200 adet tamamen erişilebilirliği sağlanmış eğitim kurumu amaçlayan program, bu hedefi sağlık sektöründe en az 100 sağlık kurumu olarak belirtiyor. Multimedya ve mobil uygulamalar ile erişilebilirliğin desteklenmesi de bütün başlıkları kesen bir nokta.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kişisel asistanlık sisteminin geliştirilmesi</h2>Programın hizmetler başlığında engellenen bireylere yönelik kişisel asistanlık sisteminin gerekli yasal ve ekonomik düzenlemeler sağlanarak geliştirilmesinin hedeflenmesi öne çıkıyor. Buna ek olarak spor müsabakalarının hem sporcular hem de seyirciler açısından erişilebilir olması yönünde çalışmalar programın ajandasında bulunuyor. Rekabetçilik başlığı altında fuarlar, etkinlikler ve markalaşma süreçleri odak noktası durumunda. Bu vesileyle yardımcı teknolojilerin üretilmesinin ve yayılmasının desteklenmesi ve erişilebilirlik alanının gelişmesi hedefleniyor. Son olarak koordinasyon başlığında ise yasal süreçler ve yasa tasarımlarının düzenlenmesi ve erişilebilirlik yasasının çıkarılması ile erişilebilirlik için sosyal farkındalığın arttırılması üzerinde duruluyor.Dört yıl önce uygulanmaya başlanan programın izlemesi, koordinasyondan sorumlu bakanlık ve görevli bakan tarafından yönetiliyor. Bu yetkili birimler, Program’ın yürürlüğe girmesinin ardından uygulamaların etkileri ve verimliliği konusunda yıllık raporların yayınlanmasından sorumlu. İlk rapor ise 2021 yılında yayınlandı. 2025’ten sonra, programın bitişinin ardından, Polonya’da erişilebilirlik için Program’ın nasıl etkilerinin olduğunu gösteren bir rapor yayınlanması da izleme ve etki ölçümü için planlar arasında.Ayrıntılı ve 44 başlıkta geliştirmeler ve yenilikler yapmayı planlayan Accessibility Plus Programı’nın uygulanma süreci için hükümet oldukça şeffaf davranıyor. Her başlık için sürecin tasarımı, uygulanması ve denetimi ile ilgili ayrıntılı bilgi verip bu başlıkları net olarak tanımlayan bir tasarı, program yürürlüğe girmeden yayımlanmıştı.Kısacası, Accessibility Plus hedeflerin başarı göstergeleri ile tanımlanması, zaman ve bütçe planlaması, görev dağılımını net şekilde yapılması ve oturmuş bir izleme planının olması açılarından oldukça etkili gözüküyor. Tematik olarak ise inovasyona ve dijital çözümlere alan açılması ve erişilebilirliğin fiziksel, içeriksel ve tutumsal boyutlarıyla ele alınması dikkat çekici.

Polonya'dan erişilebilirlik politikası örneği: Accessibility Plus

Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesinin üzerinden bir aya yakın bir süre geçti. Her gün sıcak gelişmeler olurken ateşkes görüşmeleri de gündemde. Devam eden bu süreçte insan hakları bağlamında çok sayıda olumsuz durum ile karşılaştık. Farklı dezavantajlı grupların kriz anlarından daha yoğun etkilendiğini de ne yazık ki biliyoruz. Biz de bu yazımızda Ukrayna'da yaşayan engellenen bireylerin mevcut durumuna ve yapılan çalışmalara değinmeye çalışacağız.Pek çok uluslararası engelli örgütü işgalin ilk haftasında açıklamalar yayımladı. International Disability Alliance’ın durum değerlendirmesinde sığınakların erişilebilirliği geniş yer buldu. Ukrayna'da yaşayan 3 milyona yakın engellenen bireyin güvenli alanlara erişemediği ve evlerinde hapis kaldıkları belirtildi. Tahliye planlarının erişilebilir olmaması, metro istasyonu veya sığınakların erişilebilir bir şekilde tasarlanmaması, acil durum bilgilendirmelerinin körlük veya sağırlık gibi duyu farklılığı olan bireylerin algılayabileceği şekilde yapılmaması değinilen bazı noktalardı. Ayrıca, bilişsel farklılığı bulunan bireylere yönelik önyargının kriz anlarında daha da yoğunlaştığının ve çeşitli istismar durumlarının yaşanabildiğinin altı çizildi. Bombardımanlar sırasında evlerinden ayrılamayan engellenen bireylerle ilgili haberler basına da <a fr-original-style="" href="https://edition.cnn.com/2022/03/11/europe/disability-ukraine-russia-invasion-intl-cmd/index.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yansıdı</a>.&nbsp;10 Mart’ta European Disability Forum, Inclusion Europe ve&nbsp;European Association of Service Providers for Persons with Disabilities tarafından düzenlenen basın toplantısında Ukrayna'daki mevcut durum <a fr-original-style="" href="https://www.inclusion-europe.eu/weeks-of-horror-and-we-cannot-possibly-leave/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">konuşuldu</a>. Konuşmacılar sığınaklarda suya ve gıdaya erişimde yaşanan sorunlara, bombardımanlar sebebiyle duyusal farklılığı olan bireylerin tetiklenmesine, rehabilitasyon merkezlerinin kapanmasının ve ilaç tedarikinin durmasının yol açtığı zorluklara değindi. 118 engelli örgütünün profesyonel çalışmalarını durdurarak gönüllü destek vermeye çalıştığı belirtildi. Ayrıca, engellenen kadınların, çocukların ve yaş almış bireylerin daha zor durumda olduğu da hatırlatıldı. Komşu ülkelere gidebilen engellenen bireylerin sınır kapılarındaki yoğunluk ve erişilebilir insani yardım olanaklarındaki eksiklikler nedeniyle destek alamadıkları da vurgulandı.European Disability Forum krizin etkilerinin hafifletilmesi için yayımladığı belgede Avrupa ülkelerini engellenen bireylere yerinde insani yardım ulaştırılmasını desteklemeye, fon mekanizmaları üretmeye, engellenen göçmenler için erişilebilirlik çözümleri üretmeye, yerel engelli örgütleriyle çalışmaya, medikal ihtiyaçları karşılamaya ve savaş sonrası ihtiyaçlara yönelik destekler sunmaya <a fr-original-style="" href="https://www.edf-feph.org/ukraine/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">davet etti</a>. International Disability Alliance&nbsp;ise metabolik farklılığı olan bireylerin beslenmede yaşadığı zorluklara değinerek Unilever ve Nestle’yi desteğe <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/IDA_CRPD_Forum/status/1501973658918699016?s=20&t=u0-XhzrkLuIchw7l9IB3PA" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çağırdı</a>.Inclusion Europe; kişisel asistanlıktan ilaca, gıdadan güvenli alanlara transfere kadar birçok temel alanda kullanılmak üzere bir bağış kampanyası <a fr-original-style="" href="https://inclusion-international.org/campaign/help-ukraine/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başlattı</a>. Şu ana kadar yerel engelli örgütleri aracılığıyla 350 zihinsel farklılığı bulunan bireye ve ailesine destek sunulabilirken Ukrayna’da 14 bine yakın aile olduğu tahmin ediliyor. Ayrıca, zihinsel farklılığı bulunan bireylere ve ailelerine yönelik motivasyon ve destek amaçlı video mesajlar da Inclusion Europe aracılığıyla gönderilebiliyor.Autism Europe da Ukrayna’daki otistik topluluğunun doğru bilgiye erişimi ve destek mekanizmalarının paylaşımı için bir Facebook sayfası <a fr-original-style="" href="https://www.autismeurope.org/what-we-do/areas-of-action/support-for-autistic-people-in-ukraine/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">oluşturdu</a>. Ayrıca, otistiklerin travma ve stres ile baş etmelerini kolaylaştıracak çevrimiçi aktiviteler düzenlemek için yerel dilleri konuşan gönüllü arayışları bulunuyor. Otizm ile ilgili farkındalık yaratmak, Ukrayna’daki otistikler ve aileleri için toplumu harekete geçirmek ve karmaşık bilgilerin basit dille anlatılabilmesini sağlamak için ise destek arayışları sürüyor.European Network of Independent Living web sayfasında başka yardım mekanizmalarının bilgilerine de <a fr-original-style="" href="https://www.internationaldisabilityalliance.org/content/through-conflict-ukraine-what-happens-persons-disabilities" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ulaşılabiliyor</a>. Uluslararası engelli örgütleri hem söylem hem de eylem olarak destek sunmaya gayret gösteriyor olsa da işgal sonrası dönemde de travmaların atlatılabilmesi ve göçmen engellenen bireylerin desteklenmesi için eylemlerin devam etmesi gerekiyor. Umarız ki en kısa zamanda barış sağlanır.

Ukrayna'da engellenen bireylerin erişilebilirlik problemleri artarken pek çok kuruluş bu duruma çözüm arıyor. 

Ukrayna’da işgal altında engellenen bireyler

2008'den bu yana Avusturya merkezli Essl Vakfı'nın düzenlediği Zero Project Konferansı engellenen bireylerin topluma eşit katılımını sağlayacak yenilikçi çözümleri görünür kılmayı ve BM Engelli Hakları Sözleşmesi'nin uygulanmasını desteklemeyi hedefliyor. Her yıl bağımsız yaşam, politik katılım, istihdam ve erişilebilirlik konularından birine odaklanan konferansın bu yılki konusu erişilebilirlikti. 24-25 Şubat'taki konferansta erişilebilirlik üzerine panel oturumları gerçekleşti ve dünyadan iyi örnekler görünür kılındı. Biz de bu yazımızda ödül alan bazı iyi örneklerden bahsedeceğiz.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Central de Intermediação em Libras (CIL), Brezilya</h2>Sao Paulo yönetimi tarafından geliştirilen <a fr-original-style="" href="https://zeroproject.org/view/project/004b4eaa-ad4a-ec11-8c62-000d3ab5a6d0" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">CIL Uygulaması</a>, görüntülü arama yardımıyla tercümanlar vasıtasıyla sağır bireylerin Brezilya işaret dili kullanarak kamu personeliyle görüşebilmesini sağlıyor. 2018'de kullanılmaya başlanmış olan uygulama 7/24 ücretsiz şekilde hizmet veriyor. 2020'de sağlık ve acil durum personeline de erişim sunmaya başlayan uygulamayla 20 binden fazla arama yapıldı. Benzer çözümler Brezilya’nın farklı şehirlerinde kullanılmaya başlanmış durumda.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Park4Dis, İspanya</h2>2019'dan bu yana kullanımda olan <a fr-original-style="" href="https://www.park4dis.org/main" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Park4Dis</a>, engellenen bireyler için ayrılmış olan park yerlerinin konumlarını gösteren bir mobil uygulama. Bilgi vermenin yanında engeli olmayan biri tarafından işgal edilen park alanlarını raporlamak ve şikâyet etmek için kolay bir mekanizma da sunuluyor. İspanya genelinde 230 belediyeyle ortak çalışarak 35 binden fazla park alanı işaretlendi ve uygulamanın 1.300'den fazla kullanıcısı bulunuyor. Her şehirde kullanılabilecek bir altyapıya sahip olan uygulama için sonraki hedef Avrupa genelinde yaygınlaşmak.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">The Independent Disability Advisory Group (IDAG), Birleşik Krallık</h2>Londra yönetimine bağlı olarak çalışan <a fr-original-style="" href="https://zeroproject.org/view/project/bb4a4eaa-ad4a-ec11-8c62-000d3ab5a6d0" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Transport for London</a>, 2010'dan bu yana mühendislikten pazarlamaya farklı deneyimleri bulunan 10 engellenen bireyin yer aldığı bağımsız danışma kuruluyla çalışıyor. 2020'de Londra caddelerinin genişletilmesi, otobüslerin erişilebilir şekilde tasarlanması, e-scooterlarla&nbsp;ilgili düzenlemelerin getirilmesi dâhil 53 projeye imza atan grupta yer alan tüm üyeler emekleri karşılığında belli bir ücret alıyor. Transport for London, yaklaşımlarını yaygınlaştırmayı ve farklı şehirlerde uygulamayı hedefliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Gudgudee, Hindistan</h2>2014'te Hindistan'da kurulan <a fr-original-style="" href="https://www.gudgudee.in/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Gudgudee</a>, kapsayıcı oyun araçları ve alanlar tasarlayan bir tasarım stüdyosu. Psikologlar, çocuk gelişim uzmanları, aileler ve çocuklarla çalışan Gudgudee ekibi mekânların sadece tekerlekli sandalye kullanan çocuklar için erişilebilir olmasından öteye geçerek tüm duyulara hitap eden tasarımlar üretmeye odaklanıyor. Şu ana kadar Hindistan’daki 14 şehirde 45 alan yaratan stüdyo, tasarım süreçlerini anlatan katalogların satışından ve danışmanlık vererek gelir elde ediyor. Önümüzdeki süreçte yıllık 30 oyun alanının kapsayıcı hâle getirilmesi hedefleniyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kota Kita, Endonezya</h2>Endonezya merkezli bir STK olan <a fr-original-style="" href="https://kotakita.org/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kota Kita’nın</a> 2016'da başlattığı coğrafi etiketleme uygulamasıyla engellenen bireyler hakkında veri toplanıp ihtiyaçlar tespit ediliyor. Tespit edilen ihtiyaçlar ilgili kamu personeline iletilerek veri temelli savunuculuk yapılıyor ve ihtiyaçların karşılanması kolaylaşıyor. Şu ana kadar iki şehirde 4 bine yakın engellenen bireyin verisi uygulamaya eklendi ve ilgililerle paylaşıldı. Şehirlerin engellik ve kapsayıcılık profillerini gerçek zamanlı verilerle katılımcı bir şekilde ortaya çıkaran uygulamanın Endonezya geneline yaygınlaşması hedefleniyor.Yukarıda bahsettiğimiz çözümlerin yanı sıra daha önce Aposto yazılarımızda değindiğimiz <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/617fe7e68200380006850562" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Be My Eyes</a>, <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/61e7b5670006900007428dba" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Accessible Canada Act</a> ve <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/612cce62e921e000089c23fc" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Accessible Zagreb Uygulaması</a> da iyi örnek seçildi. Ayrıca, <a fr-original-style="" href="https://zeroproject.org/view/project/c1be7dd1-ad4a-ec11-8c62-000d3ab64328" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İstanbul Havalimanı’nın erişilebilirlik çalışmalarının</a> Türkiye’den seçilen tek iyi örnek olduğunu da belirtmekte fayda var.Özetle, ödül alan tüm çözümlere bakıldığında toplu ulaşım araçlarının ve kamusal alanların erişilebilirliğine dair çalışmaların fazlalığı dikkat çekiyor. Dijital araçlar ise neredeyse her projede kullanılıyor.&nbsp;

Uluslararası engellilik konferansı Zero Project'in ardından

Bir şehri tanımak için haritalar oldukça sık başvurulan kaynaklar. Artık dijital sistemler daha sık kullanılıyor olsa da şehir hakkında genel bir izlenim edinmek ve öğrenme kanallarını çeşitlendirmek için basılı haritalar da oldukça anlamlı. Ne var ki haritaların görsel veriye dayanması farklı erişilebilirlik ihtiyaçları doğuruyor. Biz de bu yazımızda Türkiye'den ve yurt dışından erişilebilir haritacılık çalışmalarına değinerek dokunsal haritaların yaygınlaşması için bazı öneriler paylaşacağız.Haritalar daha çok görsel yapılarıyla öne çıktığı için alanda yapılan çalışmalar da görme farklılığı olan bireylere yönelik. Türkiye'deki en güncel çalışmalardan biri Altı Nokta Körler Vakfı koordinatörlüğünde yürütülen <a fr-original-style="" href="https://www.6nokta.org.tr/tr/projeler/dokunsal-materyal-atolyesi-kutuphanesi-projesi-tr10-18-cvg-0093-40.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dokunsal Materyal Atölyesi Projesi</a>’ydi. Proje kapsamında görme farklılığı olan bireylerin talepleri doğrultusunda İstanbul'da yer alan beş metro istasyonu, dokuz üniversite kampüsü ve sık kullanılan meydanların da dâhil olduğu toplam 44 farklı alanın dokunsal haritası hazırlandı. Haritaların nasıl kullanılacağına yönelik görme farklılığı olan bireylerle atölyeler gerçekleştirilerek hem haritalardaki mesafe ve ölçek kavramları hem de dokunsal lejant sistemi üzerine çalışıldı. Görme farklılığı olan bireylerin kent aidiyetini destekleyen proje, evrensel dokunsal haritacılık standartlarının gelişimine de katkı sundu.Benzer şekilde Hindistan Ulusal Haritacılık Kurumu (NATMO) 2017 yılında Braille Atlas çıkarmıştı. <a fr-original-style="" href="https://disabilityinsider.com/2022/01/12/technology/scientists-in-india-develop-durable-braille-maps-using-advanced-technology/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Son yapılan haberlere göre</a> NATMO haritaların hissedilebilirliğini kaybetmemesi ve daha çevreci yöntemlerle hızlıca üretilebilmesi için farklı teknolojiler kullanmaya başladı. Kimyasallara ve plakalara ihtiyaç duymayan dijital baskı yöntemleriyle hem maliyet azaltılabiliyor hem de haritaların boyutu küçültülebiliyor. Görme farklılığı olan bireylerle yapılan çalışmalardan olumlu geri dönüşler alınması üzerine NATMO, Braille ve dokunsal haritacılık çalışmalarının devamını sağlamak için yakın gelecekte Braille Çözümler Birimi'ni kurmayı hedefliyor.Dokunsal haritaların dijital erişilebilirlik çözümlerinin bütünleyicisi olarak kullanıldığı çözümler de mevcut. <a fr-original-style="" href="https://www.clickandgomaps.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ClickAndGo</a> navigasyon teknolojileri geliştiren ABD merkezli bir kurum. ClickAndGo Wayfinding uygulamasıyla sesli yönlendirmelerle alan gezilebiliyor. Uygulamada bulunan kayıtlarsa mekâna gitmeden önce alanı deneyimleme imkânı sunuyor. Tam da bu noktada küçük dokunsal haritalarla dinlenen yol tariflerinin hissedilebilmesi mümkün kılınıyor. Mekân girişinde yer alan daha büyük ve detaylı dokunsal haritalar da alandaki navigasyon sistemini bütünlüyor. Ayrıca, geliştirilen haritaların kontrast oranı, yazı boyutu gibi özelliklerine de dikkat edilerek az gören bireyler için de bir erişilebilirlik sağlanmış oluyor.Geliştirilen onca dokunsal haritanın yaygınlaştırılabilmesi de ayrı konu. Bu kapsamda 3D yazıcıların kullanıldığı bazı çözümlerle karşılaşıyoruz. Örneğin, <a fr-original-style="" href="https://touch-mapper.org/en/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Touch Mapper</a> web sayfasına herhangi bir adres girildiği zaman ölçek ve format ayarı yapılarak herhangi bir 3D yazıcıdan çıkarılabilir bir format elde edilebiliyor. Her ne kadar önceki örneklerdeki kadar detaylı ve lejant sistemli bir haritaya ulaşılamıyor olsa da sonradan kişiselleştirilebilir bir materyal oluşuyor. Bu tür çözümler dokunsal haritacılığın yayılması ve gelişmesi için güzel bir fırsat olarak değerlendirilebilir.Karşılaştığımız mevcut uygulamaları özetlemek gerekirse; engellenen bireylerin taleplerini dinleyerek hem harita üretmek hem de eğitim faaliyetleriyle haritaların kullanımını desteklemek kent aidiyetini arttırmanın yanında sosyal hayata katılımı da güçlendirecektir. Alanda var olan sürdürülebilir ve dijital çözümlerin de kullanılarak yenilikçi, yaygınlaştırılabilir ve etkili materyaller üretmek için mekanizmalar geliştirmek ve sürdürülebilirliği sağlamak oldukça önemli.

Erişilebilir haritaların önemi ve bazı örnekler

Erişilebilir kentler için haritalar

Aralık 2021’de Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, engelli bireylere yönelik politikalara yön vermek amacıyla "2030 Engelsiz Vizyon Belgesini" <a fr-original-style="" href="https://www.aa.com.tr/tr/gundem/2030-engelsiz-vizyon-belgesi-engellilere-yonelik-politika-ve-hizmetlere-yon-verecek/2442804" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yayımladı</a>. 31 hedef ve 107 eylemden oluşan bu kapsamlı belge kapsayıcı eğitim, adalete erişim, istihdam gibi sekiz ana başlıkta genel bir çerçeve oluşturmakla beraber somut bir yol haritası ve strateji sunmamakta. Bu yüzden uygulanabilirliği soru işareti. Biz de bu yazımızda 2030 Engelsiz Vizyon Belgesi’nden nasıl bir strateji belgesi çıkmasını beklediğimizi Kanada’dan bir örnekle açıklamaya çalışacağız.2019 yılında yürürlüğe giren <a fr-original-style="" href="https://www.canada.ca/en/employment-social-development/programs/accessible-canada/act-summary.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Accessible Canada Act</a> (ACA) ile 2040 yılına kadar istihdam, fiziksel yapılar, bilgi iletişim teknolojileri, ulaşım ve hizmet ve servislere erişim konularında erişilebilirliğin sağlanması hedefleniyor. Kanada Hükümeti’ne bağlı birimleri ve basın yayın organları, hava yolu şirketleri, bankalar gibi özel sektör iştiraklerini kapsamına alan yasa, uzun bir hazırlık sürecinden geçti. Haziran 2016 - Şubat 2017 arasında 6 binden fazla Kanadalıdan ve 90’dan fazla kurumdan öneriler alınarak ilkeler belirlendi, öncelikler tespit edildi. Anketler, odak grup görüşmeleri ve birebir toplantılarla geçen bu 8 aylık sürecin sonunda ise “<a fr-original-style="" href="https://www.canada.ca/en/employment-social-development/programs/accessible-canada/reports/consultations-what-we-learned.html#h2.3" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ne Öğrendik?</a>”&nbsp;başlıklı rapor kamuoyuyla paylaşıldı. Raporda nitel bir yöntem izlenerek erişilebilirlik tanımının dahi tartışılması ve bu konuda yorumların alınarak tanımların zenginleştirilmesi katılımcılığı arttıran en önemli unsurlardandı. Ayrıca, nicel verinin ötesine geçmenin yasanın kavramsal çerçevesini de güçlendirdiğini gördük.Yasanın uygulanmasını ve izlenmesini kolaylaştırmak için bazı sistemler de kuruldu. Bunlardan biri olan Chief Accessibility Officer&nbsp;yasa kapsamında Bakan’a öneriler sunmak ve ilerlemeyi raporlamakla yükümlüyken Accessibility Commissioner&nbsp;kurum denetimleri yapmakla görevli. Ayrıca, yasa kapsamındaki kurumlardan mevcut durumu tanımlayan ve iyileştirme önerileri içeren erişilebilirlik planları oluşturmaları ve 3 yıllık periyotlarla planlarını güncellemeleri bekleniyor. Bu planlar oluşturulurken engellenen bireylere danışılması gerektiği de ekleniyor. Son olarak yasa kapsamında mevcut erişilebilirlik standartlarını iyileştirmek ve yeni standartlar geliştirmek için Kanada Erişilebilirlik Standartları Geliştirme Kurumu kuruldu. Yönetim kurulunun çoğunluğunun engellenen bireylerden oluşması ön koşuluyla kurulan kurumun geliştirdiği standartlar, hükümet kabul ettiği takdirde yasal yükümlülük hâline gelebiliyor. Tüm bu yeni sistemler engellenen bireylerin liderlik rollerinde daha görünür olmasını desteklediği için Kanadalı engellenen bireyler arasında da büyük heyecan yarattı.Geliştirilen izleme ve uygulama mekanizmalarının ötesinde farkındalık boyutunda da adımların atılması için yasa kapsamında Ulusal Erişilebilirlik Haftası ilan edildi. Her sene mayıs ayının son pazar günü başlayan haftada ülke çapında kapsayıcılığın ve erişilebilirliğin teşvik edildiği faaliyetlerin yapılması hedefleniyor.Tüm bunlardan hareketle, öncelikle verinin öneminin altını bir kez daha çizmek gerekli. Mevcut durumu veren nicel verinin yanında engellenen bireylerin taleplerini ve önceliklerini açık şekilde belirtebilmesi katılımcılığı artıracaktır. Kanada örneğinde en öne çıkan konu izleme ve denetimdi. Bunlar için katılımcı mekanizmaların kurularak görevlendirmelerin net şekilde yapılması ve zaman planının belirli olması uygulanabilirliği artırıyor. Ek olarak, katılımcı mekanizmaların engellenen bireyleri güçlendiren ve belki de yeni istihdam olanakları açan bir tarafının olması da oldukça kritik bir nokta. Son olarak, erişilebilirliğin gelişmekte olan konsept olduğunu kabul ederek konu üzerine ayrıca çalışan bir yapının oluşturulması yasanın uygulanmasını kolaylaştıracak bir başka unsur.Sonuç olarak, 2030 Engelsiz Vizyon Belgesi’nden de eylem ve zaman planlaması belli, görevlendirmelerin net yapıldığı katılımcı bir strateji çıkmasını bekliyor, iş birliği için engellenen bireylerin her zaman burada olduğunu hatırlatıyoruz.

Kanada’nın erişilebilirlik taahhüdü bize ne söylüyor?

2021 doğal afetler, ekonomik dalgalanmalar ve pandemi gibi pek çok sebepten dolayı hepimiz için zorlayıcı bir yıl oldu. Engellilik ve erişilebilirlik alanında da 5 bin 378 erişilebilirlik yasasının ertelenmesinden yapılan bilinçsiz açıklamalara kadar motivasyonumuzu düşüren olaylar da yaşandı. Öte yandan bu yazımızda biraz daha yüzümüzü güldürecek olaylara değinmek istiyoruz. Ulusal ve uluslararası ölçekte 2022’de bize ilham olabilecek 10 olayı derlemeye çalıştık.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir evrensel tasarım örneği</h2>Şubatta Nike, el kullanmadan kolayca giyilebilecek <a fr-original-style="" href="https://news.nike.com/news/nike-go-flyease-hands-free-shoe" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Go Flyease</a> ayakkabı modelinin lansmanını yaptı. Ellerini kullanmakta zorluk yaşayan veya motor becerileri farklı olan engellenen bireylerin ötesinde bağcıklarla uğraşmak istemeyen herkesin hayatını kolaylaştıran bir model olan Flyease güzel bir evrensel tasarım örneğiydi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Her Abilities Ödülü Türkiye’de</h2>Alanda hak savunuculuğuyla ve çabasıyla fark yaratmış engellenen kadınların görünür kılındığı uluslararası Her Abilities Ödülü’nün 2020 kazananları şubatta <a fr-original-style="" href="https://www.her-abilities-award.org/news/announcing-2020-her-abilities-award-winners/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıklandı</a>. Türkiye’den Gamze Elibol, 48 ülkeden 124 aday arasından kültür sanat kategorisinin kazananı oldu. Gamze Elibol’un en öne çıkan girişimlerinden Türkiye Engelsizler Kültür Sanat Merkezi hakkındaki bilgiye <a fr-original-style="" href="https://www.teksem.net/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">linkten</a> ulaşabilirsiniz.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Avrupa’nın 10 yıllık engellilik stratejisi</h2>Mart ayında <a fr-original-style="" href="https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1484" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">EU Disability Rights Strategy 2021-2030</a> açıklandı. Engelli örgütlerini “görünmeyen” engeller dâhil her engel grubuna yönelik erişilebilirliği, bağımsız hareketi ve katılımı destekleme hedefi güden stratejiyi gözden geçirmeye davet ediyoruz.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Hollywood’a kapsayıcılık çağrısı</h2>Nisan ayında 80’i aşkın aktör ve eğlence sektörü profesyoneli Hollywood’da engele dayalı ayrımcılık karşıtı açık bir mektup <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-56661259" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">imzaladı</a>. Mektupta yapımlardaki engelli temsilinden engellenen karakterleri engeli olmayan aktörlerin canlandırmasına kadar birçok konuya değinildi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yılın girişimi Türkiye’den</h2>Akıllı baston ve navigasyon uygulaması gibi bağımsız hareket teknolojileri geliştiren WeWalk girişimi temmuzda Amazon tarafından 26 ülkeden 1800 girişimi geride bırakarak yılın girişimi <a fr-original-style="" href="https://webrazzi.com/2021/07/13/wewalk-amazon-tarafindan-yilin-girisimi-olarak-secildi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">seçildi</a>.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Global bir iletişim kampanyası</h2>Ağustos ayındaki Tokyo Paralimpik Oyunları ile beraber Uluslararası Paralimpik Komitesi tarafından global <a fr-original-style="" href="https://www.wethe15.org/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">WeThe15 hareketi</a> başlatıldı. 10 yıl sürecek iletişim kampanyası ve hareket kapsamında istihdamdan kültür sanata kadar birçok alanda engellenen bireylerin topluma eşit katılımına yönelik yerel aktörler ile faaliyetler yürütülecek.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Paralimpik Oyunları</h2>Eylül başında son bulan Tokyo Paralimpik Oyunları 15 madalya ile şu ana kadar en çok madalya kazandığımız <a fr-original-style="" href="http://www.tmpk.org.tr/musabakalar/tokyo-2020/?doing_wp_cron=1640536261.9361860752105712890625" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Paralimpik Oyunları’ydı</a>. Kadın millî golbol takımı ve para masa tenisi branşında Abdulllah Öztürk altın madalya kazanan sporcularımız oldu.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Kapsayıcı” bir COP</h2>Kasımda son bulan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konfernası’nın 26’ncısı engellilik ve erişilebilirlik konularının konuşulduğu ilk COP oldu. Öte yandan konferans, erişilebilirlik açısından sınıfta kaldı. Konu hakkındaki detaylı yazımızı okumak için <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/619241817b104c00070ea957" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tıklayın</a>.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Marvel’ın sağır süper kahramanı</h2>Kasımda vizyona giren Eternals’da sağır aktrist Lauren Ridloff tarafından canlandırılan Makkari, Marvel filmlerinin ilk sağır süper kahramanı <a fr-original-style="" href="https://www.nbcnews.com/pop-culture/pop-culture-news/eternals-star-lauren-ridloff-marvels-first-deaf-hero-representation-ac-rcna4661" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">oldu</a>. Sağır çocukların da kendilerini süper kahraman olarak hayal edebilmesi için bunun önemli bir adım olduğunu söyleyen Ridloff, kapsayıcılık için daha çok yol almamız gerektiğini de ekliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Avrupa’nın erişilebilir şehirleri</h2>Her sene aralık ayında verilen European Access City Awards’ın bu seneki sahibi Lüksemburg kenti oldu. Lüksemburg üzerine yazdığımız yazıyı okumak için <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/61b747d41486a500062069f9" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tıklayın</a>.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İyisiyle kötüsüyle 2021’i geride bıraktık. Bu yılın 2021'de başlamış girişimlerin devam ettiği, herkesin haklardan eşit faydalanabilmesi için adımların atıldığı erişilebilir bir yıl olmasını diliyoruz.</li></ul>

2022'de ilham olmaya devam edebilecek 10 gelişme

2021’de engellilik ve erişilebilirlik

Avrupa Komisyonu tarafından 12 yıldan beri her sene verilen <a fr-original-style="" href="https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1141" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Access City Award</a> ile daha erişilebilir olmak için çalışan Avrupa şehirleri ödüllendiriliyor ve çabaları görünür kılınıyor. 50 binden fazla nüfuslu her Avrupa şehrinin başvurusuna açık olan ödülün bu seneki kazananları ise 3 Aralık’ta özel bir seremoni ile açıklandı.&nbsp;Lüksemburg kentinin birincilik ödülü aldığı törende Helsinki ikinci, Barselona ise üçüncü oldu. Leuven dijital mecralarda erişilebilirlik, Palma da turizm erişilebilirliği konusunda attıkları adımlar sayesinde mansiyon ödülü aldı. Biz ise bu yazımızda birincilik ödülü alan Lüksemburg'daki yenilikçi erişilebilirlik uygulamalarına değinerek öneriler çıkarmaya çalışacağız.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ulaşım ve hareketlilik</h2>Herkes için tasarım prensipleri ile tasarlanan şehirde, bağımsız hareketi destekleyen pek çok uygulama mevcut. Özellikle toplu ulaşım konusunda rampa ile sesli ve görsel anons sistemleri bulunan otobüslerin yanı sıra durakların erişilebilirliği için çözümler de düşünülmüş. iBeaconlar ile donatılmış duraklar sayesinde beklenen otobüsün gelmesine yakın bildirim almak mümkün. Bu sayede kör bireyler de gelen otobüsleri telefonları ile takip edebiliyor.&nbsp;Dijital araçların kullanımına bir örnek de <a fr-original-style="" href="https://www.eurewelcome.lu/online/www/menuContent/373/ENG/index.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">EureWelcome uygulaması</a>. Uygulamada istasyonların ve sosyal alanların erişilebilirliğine dair bilgiler ve yönlendirmeler yer alıyor. Şehirde destek mekanizmaları da oldukça sık karşımıza çıkıyor. Call-a-Bus ve Adapto hizmetleri ile belli kriterleri sağlayan engellenen bireyler için talep ettikleri konumdan istedikleri yere ücretsiz ulaşım desteği sunuluyor. Destek mekanizmaları kapsamında önceden haber vermek kaydıyla istasyonlarda asistan desteği almak da mümkün.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Turizm</h2>Şehrin fiziksel erişilebilirliği ile ilgili genelde olumlu yorumlar yapılmış olsa da tarihi alanlardaki kaldırımların erişilebilirliği konusunda eleştiriler de <a fr-original-style="" href="https://today.rtl.lu/luxembourg-insider/practical-information/a/1727615.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">mevcut</a>. Yine de bu turistik alanların gezilebilmesi için bazı çalışmalar da yapıldı.&nbsp;Hem EureWelcome uygulamasında hem de <a fr-original-style="" href="https://wheelchairtravel.org/luxembourg/attractions/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">engellenen bireylerin bloglarında</a> erişilebilir rotalara dair bilgilere ulaşılabiliyor. UNESCO ile ortak yapılan bir proje kapsamında da işaret dili seçeneği olan tekerlekli sandalye kullanıcıları için erişilebilir bir rotayı takip eden turlar hazırlandı. Basit dilli rehberler ile ise farklı bilişsel yetkinlikleri olan bireylere yönelik içerikler üretildi. Kör bireyler için oldukça işlevli olan sesli turları içeren bir <a fr-original-style="" href="https://izi.travel/en/fc76-unesco-tour-for-all/en" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">mobil uygulama</a> tasarlanarak dijital çözümlerden de faydalanıldı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kamu hizmetleri</h2>Dijital çözümlere oldukça önem veren Lüksemburg, kamu web sayfalarının ve mobil uygulamalarının erişilebilirliği için bir <a fr-original-style="" href="https://gouvernement.lu/en/dossiers/2020/accessibilite-numerique.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">taahhüt</a> yayımladı. Bu kapsamda kamu web sayfalarının ve mobil uygulamalarının erişilebilirliğini periyodik aralıklarla denetleyen ve Avrupa Komisyonu’na raporlayan bir birim kuruldu. Birim aynı zamanda dijital erişilebilirlik konusunda farkındalık yaratmaktan da sorumlu.Kamu hizmetlerinin kapsayıcılığı konusunda yapılan en ilgi çekici çalışmalardan biri de meclis kararlarının işaret dili ve transkripsiyon ile erişilebilir bir şekilde sunulması. Engellenen bireylerin kente katılımını sadece çalıştaylar düzenlemekten öteye geçiren bu erişilebilirlik uygulaması sayesinde hem kent aidiyeti artıyor hem de gerçek anlamda bir katılım sağlanabiliyor. Hâliyle alınan kararlar da daha kapsayıcı olabiliyor.Kaldırımların düz yapısı, yollardaki kılavuz izler, sesli trafik ışıkları gibi Türkiye’de de yer yer karşılaşabildiğimiz erişilebilirlik düzenlemelerinden ziyade daha yenilikçi ve ufkumuzu açabilecek düzenlemelere değinmeye çalıştık. Bu noktada bazı öğretiler çıkarmak gerekirse şöyle özetleyebiliriz:&nbsp;Dijital çözümleri daha sık ve etkili kullanmak, destek mekanizmalarının sistematikliğini sağlamak, erişilebilirlik hakkında bilgiler içeren platformlar oluşturmak, kamu hizmetlerinin erişilebilirliğini sağlamak ve denetlemek, "gerçekten" katılımcılığı sağlamak.

Avrupa'nın en erişilebilir kenti seçilen Lüksemburg'dan alınabilecek dersler

Avrupa erişilebilir şehir ödülleri kazananı

3 Aralık, Birleşmiş Milletler tarafından engellenen bireylerin haklarını desteklemek, görünür kılmak ve toplum nezdinde farkındalık yaratmak amacıyla Uluslararası Dünya Engelliler Günü olarak kabul edildi. 1992’den bu yana gün kapsamında faaliyetler yapılıyor. Özel günler, konuları gündeme getirmek ve tematik çalışmalara başlamak için kurumlara bir fırsat sunsa da düşünülmeden yapılan paylaşımlar veya plansız organize edilen etkinlikler bazı durumlarda faydadan çok zarara sebep olabiliyor. Biz de bu yazımızda 3 Aralık kapsamında yapılan iletişim kampanyalarına dair mevcut duruma değinerek bazı kilit öneriler paylaşacağız.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Mevcut Durum</h2>Anlatan Eller sosyal girişiminin geçen sene paylaştığı bir<a fr-original-style="" href="https://www.anlataneller.org.tr/3-aralik-dunya-engelliler-gununde-anlatan-eller-belediyeleri-unutmadi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;</a><a fr-original-style="" href="https://www.anlataneller.org.tr/3-aralik-dunya-engelliler-gununde-anlatan-eller-belediyeleri-unutmadi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırmaya</a> göre 3 Aralık 2019’da engelli birimi olan il belediyelerinin %56’sı, engelli birimi olan ilçe belediyelerinin %49’u sadece kutlama mesajı paylaşırken geri kalan belediyelerin çoğu herhangi bir faaliyette bulunmadı, küçük kısmıysa gelecek projelerinden ve engellilik özelindeki mevcut çalışmalarından bahsetti. Özetle, engellenen bireylerin haklarının görünür kılınmasının hedeflendiği bu günde faaliyetlerin çoğu söylem seviyesindeydi.&nbsp;Söylemlerin niteliğine baktığımızda ise “her insan bir engelli adayıdır”&nbsp;veya “engellilere moral oluyoruz” gibi engelliliğin trajikleştirildiği ifadelere,&nbsp;“engelli topluma emanettir” veya&nbsp;“engelli kardeşlerimizi sahiplenmeliyiz” gibi engellenen bireyleri neseneleştiren ve pasif gösteren mesajlara ve “en büyük engel sevgisizliktir” veya “engellilere saygı onlara yaşam sevinci verir”&nbsp;gibi erişilebilirlik ihtiyaçlarının yok sayıldığı haber başlıklarına sıkça rastladık. Hak temelinden uzak tüm bu söylemler toplumdaki engellilik algısını ne yazık ki olumsuz etkiliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Öneriler</h2>Önerilerimizi sıralamadan önce engellilik hâlini bireyin sağlık durumundan ziyade toplumsal erişilebilirlik eksikliklerinden hareketle tanımlanmasına da değindiğimiz “<a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/60ed602cb27a8e00062910d2" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kentlerin engelleyen yanı</a>” başlıklı yazımızı okumanızı tavsiye ederiz.BM'nin kapsayıcı mesajlar üretmek için hazırladığı<a fr-original-style="" href="https://www.un.org/sites/un2.un.org/files/un_disability-inclusive_communication_guidelines.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;</a><a fr-original-style="" href="https://www.un.org/sites/un2.un.org/files/un_disability-inclusive_communication_guidelines.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kılavuzda</a> bazı öneriler sunuluyor. Başlangıç noktasının engellenen bireylerin hakları olduğunun altı çiziliyor. Bu açıdan sadece topluma eşit katılımda yaşanan zorlukların anlatılmasından ziyade daha çözüm odaklı dil&nbsp;kullanılarak erişilebilirliğin ve erişilebilirlik hakkının vurgulanmasının önemine değiniliyor. Bu sayede hem erişilebilirlik odaklı bir eylem çağrısı yapmak mümkünken hem de toplumda var olan acıma temelli yaklaşım pekiştirilmemiş oluyor.&nbsp;Bir diğer öneriyse engellenen bireyleri faydalanıcı veya sorun yaşayan kişi olarak göstermektense doğrudan çözüme katılan aktif rollerde konumlamak. Bu noktada katılımcı bir yaklaşımla yapılan çeşitlilik ve kapsayıcılık vurgusu etkiyi artıran bir unsur olarak ele alınıyor.&nbsp;Başka bir kritik nokta da&nbsp;her engellenen bireyin aynı olmadığını bilmek. Genellemelerden kaçınarak, engellenen veya değil, herkesin kendi özgün hayatının, sosyal çevresinin olduğunu hatırlamak gerekli. Ayrıca, mesajlar tasarlarken engellenen bireyleri sadece engelinden ibaret kişiler olarak göstermemeye de dikkat edilmeli. Bu noktada bireyin duygularına, yaptığı işe veya hobilerine değinmek öznenin “insan” olduğunu hatırlatan bazı unsurlar olarak kullanılabilir.Kapsayıcı içeriklerden bahsederken erişilebilirlik de unutulmamalı. Görsel tasarımlara betimleme eklemek, okunabilirlik için kontrasta dikkat etmek, yazı fontunun okunaklı olması, videolu mesajlarda işaret dili çevirisi ve altyazı bulundurmak, metinlerde basit ve sade bir dil kullanmak ve vereceğiniz mesajı sadece görsel yollar ile değil de yazılı olarak da vermek erişilebilirlik için dikkat edilebilecek konulardan bazıları. Bunların nasıl yapılacağına dair bilgiyeyse hem kılavuzdan hem de kullandığınız sosyal medya hesabının erişilebilirlik sayfasından ulaşabilirsiniz.Konuyu biraz daha mevcut durumda değindiğimiz belediyeler bağlamında toparlamaya çalışırsak ilk aşamada kurumları kutlama mesajı paylaşmaktan ziyade mevcut faaliyetlerini ve engellenen bireyleri&nbsp;görünür&nbsp;kılmaya, sağlamcı ve ayrımcı&nbsp;söylemlerden uzaklaşmaya, gelecek projeler için somut adımlar planlamaya ve bu planları özel günlerin gündem oluşturma gücünü kullanarak gerçekleştirmeye davet ediyoruz. Tüm bu süreçlerde doğru söylem ve eylem üretebilmek içinse engellenen bireylerle beraber hareket etmenin ve diyaloga dayalı algısal dönüşümün gerektiğinin tekrar altını çizmek istiyoruz.

Erişilebilir Her Şey