Toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri, 21. yüzyılın modern dünyasında hâlâ önemli bir sorun olarak karşımızda duruyor. Özellikle Türkiye gibi, hem gelişmekte olan hem de Avrupa ile Asya arasında köprü oluşturan bir ülkede, kadınların toplumsal yaşam içinde kendilerini ne kadar var edebildikleri tartışılmaya devam ediyor. Türkiye’deki bölünmüş toplum yapısının etkileri kadınların iş, eğitim, siyaset gibi birçok alanda geride bırakılmasına neden olabiliyor.&nbsp;Bu durum, ulaşım gibi günlük hayatın önemli alanlarında da kendini gösteriyor. Peki her gün bindiğimiz arabaların sürücüleri kimler, özellikle kadın sürücülere atanan "acemi sürücü" yakıştırması doğru mu? Trafikte ne kadar kadın sürücü var? Bu oran yıllara göre nasıl değişmiş?<img src="https://images.aposto.com/2024/8/6/1727556624683.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.47" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h4 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; 2022 yılı ehliyet sahibi kadın ve erkek oranı</h4><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ehliyet sahibi kadınların oranı yüzde 29,4&nbsp;</h2>Emniyet ve TÜİK’in 2023 yılı verilerine göre Türkiye’de toplamda 32 milyon 321 bin 21 ehliyet sahibi bulunuyor. 2022 verilerine göre toplam ehliyetli nüfus içerisinde kadın oranı&nbsp;yüzde 29,4.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Buna göre toplam ehliyetli sürücü içerisinde 9 milyon 502 bin 498&nbsp;kadın sürücü var.&nbsp;</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2024/8/6/1727557414973.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.10" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kadın sürücü oranlarının zaman içindeki değişimine baktığımızda, 2010 yılında ehliyet sahibi sürücüler arasında kadınların oranı yüzde 19&nbsp;iken, bu oranın 2022 yılında yüzde 29,4’e yükseldiğini görüyoruz. Kadın sürücülerin sayısı istikrarlı bir şekilde artış gösteriyor. Araştırmanın tahminlerine göre, önümüzdeki 15 yıl içinde kadın ve erkek sürücü sayısının eşitlenmesi öngörülüyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu artışın en büyük nedenlerinden biri, eğitim seviyesinin yükselmesi ve kadınların iş hayatında daha aktif hâle gelmesi. Özellikle büyük şehirlerde kadınların işgücüne katılımı arttıkça, ehliyet sahipliği de paralel olarak artıyor.</li></ul>Kadınların ehliyet sahibi olma oranlarındaki artış, Türkiye'deki toplumsal cinsiyet eşitliği mücadelesinin önemli bir parçası. Ancak bölgesel farklılıklar, sosyo-ekonomik eşitsizlikler ve kültürel bariyerler, artışın hızını yavaşlatıyor. Kadınların sürücülük gibi alanlarda günlük hayatta daha fazla yer alması, toplumsal cinsiyet rollerinin değişmesine katkı sağlayabilir. Bu nedenle, kadınların ehliyet sahibi olmasını, eğitim seviyesinin yükseltilmesini ve işgücüne daha fazla katılmalarını teşvik eden politikaların artırılması gerekiyor.&nbsp;* Bu içerik Avrupa Birliğinin maddi desteği ile hazırlanmıştır. İçerik tamamıyla Aposto’nun sorumluluğu altındadır ve Avrupa Birliğinin görüşlerini yansıtmak zorunda değildir.

SAHNE projesi işbirliğiyle nefret söylemi ve sahte haberlere karşı veri gazeteciliği ve teyit haberciliği bülteni.

Yankı Raporu

2022 yılı verilerine göre Türkiye'de ehliyet sahibi sürücüler içerisinde kadınların oranı yüzde 29,4. Buna göre, kadın ve erkek sürücü sayısının eşitlenmesinin ancak 15 yıl içerisinde mümkün olacağı öngörülüyor.

Trafikte kadınlar: Türkiye'de ehliyet sahipliği verileri

2023 yılında Türkiye’nin doğum hızı rekor bir düşüşle geriledi. TÜİK’in "2023 Doğum İstatistikleri" başlıklı <a fr-original-style="" href="https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dogum-Istatistikleri-2023-53708#:~:text=Canl%C4%B1%20do%C4%9Fan%20bebek%20say%C4%B1s%C4%B1%20958,y%C4%B1l%C4%B1nda%20958%20bin%20408%20oldu." rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">raporuna</a> göre, 2016 yılında 2,38 olan doğum hızı 2023 yılında 1,51’e düştü. Bu durum nüfusun giderek yaşlandığını, genç ve çocuk nüfusunun da giderek düşeceğini gösteriyor.<img src="https://images.aposto.com/2024/8/6/1726345383272.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.16" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Toplam doğurganlık hızı il bazı incelendiğinde göze çarpan ilk nokta, doğum hızının en yüksek olduğu bölgelerin&nbsp;Güneydoğu Anadolu&nbsp;illerinde toplanmış olması. En düşük iller ise Türkiye’nin geri kalanına karışık bir şekilde dağılıyor. Doğum hızının en düşük olduğu illerin ortak özelliği ise Türkiye’nin geri kalanına kıyasla yüksek yaşlı nüfusuna sahip olmaları.<img src="https://images.aposto.com/2024/8/6/1726345396782.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.02" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">2023 TÜİK verilerinin yaş bazlı doğum yapan anne dağılımına bakıldığında en yüksek oran 25-29 yaş arası annelerde görülüyor. Bu durum ilk evlenme yaşı istatistiğiyle de paralel.&nbsp;Türkiye’de kadınların ortalama evlenme yaşı 25,7 olarak tespit edilmiş. Bu yaş grubu doğurganlık oranlarının en yüksek olduğu aralıkla örtüşüyor. Ayrıca, 15 yaş altı çocuk evliliklerinin hâlâ var olması da dikkat çekici. Ancak sayı oldukça düşük, bu da çocuk evliliklerinde geçmiş yıllara kıyasla bir azalma olduğuna işaret edebilir.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">15 yaş altı çocuk evlilik sayısı 130. 2023 yılında doğan toplam çocuk sayısı ise 958.408.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2024/8/6/1726345406472.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.29" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">2023 yılında en yüksek doğum yapan anneler üniversite mezunu. En düşük oran ise okuma-yazma bilmeyen annelerde. Türkiye’de son 20 yılda eğitim seviyesinin yükselmesi, okuryazarlık oranının yükselmesiyle beraber eğitimli annelerin de artmasını sağlıyor.Eğitim düzeyiyle doğurganlık arasında güçlü bir ilişki olduğu gözlemleniyor. Üniversite mezunu annelerin en yüksek doğum oranına sahip olması, eğitim seviyesi yükseldikçe çocuk sahibi olmanın daha planlı hâle geldiğini&nbsp;gösteriyor. Okuma-yazma bilmeyen annelerin oranının en düşük olması da eğitimle birlikte doğum davranışlarının değiştiğine işaret ediyor. Bu durum, Türkiye’de son yıllarda artan eğitim olanaklarının, doğum oranları üzerinde doğrudan bir etkisi olduğunu gösteriyor.<img src="https://images.aposto.com/2024/8/6/1726345413150.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.87" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Türkiye’de son yıllarda değişen ve dönüşen siyasetin çocuk isimlerine de etki ettiği görülüyor. Yaygın kullanılan Mehmet, Mustafa, Fatma gibi geleneksel isimlerin yerini Alparslan, Asel gibi isimler alıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu dönüşümün bir diğer önemli etkeni ise diziler. Örneğin, Alparslan isminin son yıllarda artmasının sebebi TRT’de yayınlanan Alparslan dizisi.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yaşlanan bir nüfus</h2>2023 yılına ait Türkiye’nin doğum istatistikleri, ülkenin demografik yapısındaki önemli değişimlere işaret ediyor. Doğum hızının 1,51’e düşmesi, genç nüfusun azalacağını ve yaşlanan bir toplumun ortaya çıkacağını gösteriyor. Bu oran, Türkiye'nin nüfus dinamiklerinde kayda değer bir değişim olduğunun sinyalini veriyor. Özellikle Güneydoğu Anadolu illerindeki doğurganlık oranlarının yüksek kalması, bu bölgenin demografik yapısının diğer bölgelere göre daha genç olduğunu&nbsp;ve bölgesel farklılıkların belirginleştiğini ortaya koyuyor. Buna karşın, yaşlı nüfusun fazla olduğu illerde doğum hızının düşük olması, bu bölgelerin nüfus yapısında bir dönüşüm yaşandığını gösteriyor.Sonuç olarak, 2023 doğum istatistikleri, Türkiye’nin demografik yapısında eğitim seviyesinin artması ve doğurganlık oranlarının bölgesel olarak farklılaşması gibi önemli dinamikleri açığa çıkarıyor. Nüfusun giderek yaşlanması ve doğurganlık oranlarının azalması, uzun vadede ülkenin sosyoekonomik yapısında önemli etkiler yaratabilir.* Bu içerik Avrupa Birliğinin maddi desteği ile hazırlanmıştır. İçerik tamamıyla Aposto’nun sorumluluğu altındadır ve Avrupa Birliğinin görüşlerini yansıtmak zorunda değildir.

2023 yılına ait Türkiye’nin doğum istatistikleri, ülkenin demografik yapısındaki önemli değişimlere işaret ediyor. Doğum hızının 1,51’e düşmesi, genç nüfusun azalacağını ve yaşlanan bir toplumun ortaya çıkacağını gösteriyor.

Rapor: Doğum hızı düşüyor, toplum yaşlanıyor

Türkiye genelindeki bankacılık verileri incelendiğinde, özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki kentlerde kişi başına düşen ATM sayısının, banka çalışanı sayısının ve diğer sayıların Türkiye geneline kıyasla daha geride olduğu görülüyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2024/8/0/1725836303855.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.11" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ülkedeki bankacılık sisteminin dağılımı iller arasında sosyo<del cite="mailto:yusuf%20akdağ" datetime="2024-09-05T12:10" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">-</del>ekonomik gelişmişliği görmek açısından iyi bir veri kaynağı oluşturuyor. Türkiye genelinde bankacılık sistemine bakıldığında 63 banka faaliyet gösteriyor. Bunlardan 34’ünü mevduat bankaları, 20’sini kalkınma ve yatırım bankaları, 9’unu ise katılım bankaları oluşturuyor.Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın en son 2017 yılında hazırladığı Sosyoekonomik Gelişmişlik Endeksi, Türkiye’de illeri 6 kademeye bölen bir endeks. Haritada illerin kademe kademe ayrılışı ile bankacılık sistemin il bazlı gelişmişlik ağı birbirine yakın görünüyor.<img src="https://images.aposto.com/2024/8/0/1725837776317.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.60" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">ATM sayısında Muğla birinci, Şırnak sonuncu</h2>Türkiye Bankalar Birliği verilerine göre, Türkiye’de 2023 yılı itibarıyla toplamda 47.417 banka ATM’si bulunuyor. İl bazlı banka ATM’lerinin dağılımına bakıldığında on bin kişiye 11,8 ATM düşen Muğla ilk sırada yer alıyor. Son sırada ise on bin kişiye 1,6 ATM düşen Şırnak geliyor.<img src="https://images.aposto.com/2024/8/0/1725836389240.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.41" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Banka çalışanı sayısı oranında dev makas</h2>Banka çalışanı sayılarında da ilk sırayı on bin kişiye 52,9 banka çalışanı düşen İstanbul alıyor. On bin kişiye 4,3 banka çalışanı düşen Şırnak ise son sırada. Şırnak ile İstanbul arasındaki farkın yaklaşık 12 kat olduğu görülüyor.<img src="https://images.aposto.com/2024/8/0/1725836407042.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.59" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">POS cihazı sayıları kentin ekonomik faaliyeti, ticaret hacmi ve sosyal yaşamıyla doğrudan ilişkili. İstanbul’da on bin kişiye 1,592 POS cihazı düşerken, Şırnak’ta bu sayı sadece 124,87. Bu veriler, ekonomik hareketliliğin büyük şehirlerde ve sanayi-turizm merkezlerinde yoğunlaştığını ortaya koyuyor.<img src="https://images.aposto.com/2024/8/0/1725836435737.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.08" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bölgesel eşitsizlikler</h2>Türkiye'de bankacılık hizmetlerinin bölgesel dağılımı, ciddi eşitsizlikleri ortaya koyuyor. Batıda ve büyük şehirlerde, özellikle İstanbul, İzmir ve Kocaeli gibi gelişmiş bölgelerde ATM, banka çalışanı ve POS cihazı gibi temel bankacılık hizmetlerine erişim oldukça yaygın.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu bölgelerdeki ekonomik canlılık, ticari faaliyetlerin çeşitliliği ve turizm gibi faktörler, finansal altyapının güçlenmesini sağlıyor.&nbsp;</li></ul>Öte yandan, Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinde, bu hizmetlere erişim oldukça kısıtlı. Şırnak gibi illerde on bin kişiye düşen ATM, banka çalışanı ve POS cihazı sayıları oldukça düşük, bu da ekonomik durgunluk ve altyapı eksikliğinin bir yansıması olarak karşımıza çıkıyor. Bu dengesizlikler, yalnızca bankacılık hizmetlerine erişimi zorlaştırmakla kalmayıp, ekonomik kapsayıcılığı ve bölgesel kalkınmayı da olumsuz etkiliyor. Finansal sistemin Türkiye genelinde eşit bir şekilde yaygınlaştırılması, bu eşitsizliklerin giderilmesi ve ekonomik fırsatların adil dağıtılması açısından kritik bir adım olabilir.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ekonomik kapsayıcılık ve bölgesel dengesizlikler</h2>Bu eşitsizlikler, bölgesel kalkınma stratejileri açısından önemli bir sorun teşkil ediyor. Bankacılık hizmetlerine erişimin az olduğu bölgelerde, bireylerin ve işletmelerin ekonomik faaliyetleri sınırlı kalıyor. Ayrıca bu durum, ekonomik kapsayıcılık açısından ciddi bir engel. Finansal sistemin tüm ülke genelinde eşit bir şekilde dağılmaması, ekonomik fırsatların da adil bir şekilde dağıtılmadığını gösteriyor. Bu, bölgesel eşitsizliklerin daha da derinleşmesine neden olabilir.Genel olarak, bankacılık sistemindeki bölgesel dengesizlikler, Türkiye’deki ekonomik eşitsizliklerin bir yansıması olarak görülebilir. Ekonomik olarak geri kalmış bölgelerde bankacılık ve finans hizmetlerinin yaygınlaştırılması, bu eşitsizlikleri azaltmak adına önemli bir adım olabilir.* Bu içerik Avrupa Birliğinin maddi desteği ile hazırlanmıştır. İçerik tamamıyla Aposto’nun sorumluluğu altındadır ve Avrupa Birliğinin görüşlerini yansıtmak zorunda değildir.

Türkiye Bankalar Birliği verileri incelendiğinde, özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki kentlerde kişi başına düşen ATM sayısının, banka çalışanı sayısının ve diğer sayıların Türkiye geneline kıyasla daha geride olduğu görülüyor. Kişi başına düşen banka çalışanı sayısında ise birinci olan İstanbul ile sonuncu olan Şırnak arasında 12 kat fark bulunuyor.

Yusuf Akdağ