Ekonomim.com’dan Mehmet Kaya’nın haberine göre kabine değişiminin ardından önümüzdeki günlerde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Hazine ve Maliye Bakanlığı, SPK ve BDDK’nın kilit noktalarında da birtakım değişiklikler olması bekleniyor. Özellikle bakan değişimi ve verilen ortodoks politikalara dönüş mesajları nedeniyle yeni bakan Mehmet Şimşek ve uygulanması planlanan yeni politika seti ile uyumlu çalışabilecek kadrolar kurulmasının üzerinde duruluyor. 

Hatırlatma dozu: Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek görevi devraldığı gün yaptığı konuşmasında, “Türkiye’nin rasyonel bir zemine dönme dışında bir seçeneği kalmamıştır. Kurala dayalı, öngörülebilir bir Türkiye ekonomisi, özlenen refaha ulaşmamızda anahtar olacaktır” ifadelerini kullanarak ortodoks politikalara dönüş mesajı vermişti. Şimşek aynı konuşmada makrofinansal istikrarın önceliklendirileceğini de söylemişti.

TCMB Başkanlığı için ismi en çok geçen isim eski Goldman Sachs Yönetici Direktörü ve Marsh McLennan Yönetim Kurulu Üyesi Hafize Gaye Erkan olurken, BDDK Başkanlığı için BDDK İkinci Başkanı Yakup Asarkaya’nın ve TCMB Başkan Yardımcısı Taha Çakmak’ın isimleri üzerinde duruluyor.

Hatırlatma dozu: Reuters haber ajansı, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in, ismi son zamanlarda TCMB Başkanlığı ile birlikte anılan Hafize Gaye Erkan ile görüştüğünü haberleştirmişti. Konuya ilişkin Reuters’a konuşan üst düzey bir yetkili ise başkanlık için birkaç aday olduğunu belirterek, “Ancak Gaye Erkan’ın atamasının birkaç gün içinde tamamlanacağını düşünüyorum. Erkan, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile de görüşecek kısa süre içinde. Bir tanışma olacak” ifadelerini kullanmıştı.

Ekonomi Politikaları Kurulu ve Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) gibi kurumlarda da “kan tazeleme” niteliğinde birtakım değişiklikler beklenirken, genel beklenti mevcut SBB Başkanı İbrahim Şenel’in görevine devam edeceği yönünde.

“Elinde sihirli değnek yok”

Hürriyet yazarı Hande Fırat, yeni bakan Mehmet Şimşek ile ilgili kaleme aldığı yazısında Şimşek ile Cumhurbaşkanı Erdoğan arasındaki görüşmelerin adeta baba - oğul edasında ve tüm gerçeklerin ortaya konulmasıyla geçtiğini ifade etti.

Mehmet Şimşek için "Göreve gelmemesi için lobi yapanlar oldu" da diyen Fırat, yeni bakanla ilgili tespitlerini ise şu şekilde sıraladı:

“- Adı, tek başına güveni temsil ediyor. Ancak elinde sihirli bir değnek yok.

- Ekonomideki durumun A’dan Z’ye farkında. Makroekonomik dengelerin oturtulması ve enflasyonla mücadele birinci önceliği.

- Şimşek bakan yardımcılıklarından teknik ekibe, liyakatli ve birbiriyle uyumlu isimlerle çalışmaktan yana.

- Ortaya koyacağı program ve takvimlendirme ile kamuoyuna hep şeffaf olması bekleniyor.

- Ancak ekonomik bazı rakamların düzeltilmesi için zamana ihtiyaç olduğu da unutulmamalı. Kısacası zaman ve kamuoyu desteği Şimşek açısından önemli."

Kıdemli ekonomi gazetecisi Erdal Sağlam ise "Mehmet Şimşek'e yüzde 25 faiz limiti konuldu mu?" başlığıyla kaleme aldığı yazısında, piyasalarda Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Bakan Mehmet Şimşek arasında yapılan müzakereler sonucunda özellikle faizler gibi detay rakamlar üzerinde birtakım anlaşmalara varıldığı görüşünün hâkim olduğunu ifade etti. 

Sağlam yazısında, "Ancak faizlere Cumhurbaşkanı tarafından bir limit konulup konulmadığı konusu merak konusu oluyor. Eğer böyle bir limit için Mehmet Şimşek söz verdiyse bu uygulanacak yeni politikaların gücünü azaltabilir. Enflasyonun yeterince düşmemesi, enflasyonla ilgili beklentilerin planlandığı kadar gerilememesi faiz oranlarında %25'in de üzerine çıkılmasını gerektirebilir" ifadelerini kullandı.

_{Bu yazı orijinal olarak Exante'de yayımlanmıştır. Daha fazlası için şimdi abone olun.}

Teknoloji şirketlerindeki küresel çaplı işten çıkarmalar, bu yılın ilk 5 ayında zirveye çıktı. Layoffs.fyi verilerine göre, teknoloji sektöründe yılın başından bu yana yaklaşık 200 bin işten çıkarma gerçekleşirken; Challenger, Gray & Christmas verilerine göreyse bu rakam 136 bin 800.

En çok hangi sektör? Bu yıl en fazla işten çıkarma, 27 bin 541 kişiyle perakende sektöründe faaliyet gösteren teknoloji şirketlerinde gerçekleşti. 

En az hangi sektör? En az işten çıkarma ise 1.829 kişi ile emlak sektöründe oldu.

En çok hangi ayda? Geçtiğimiz Ocak ayı, 90 bin kişinin işten çıkarılmasıyla beraber pandeminin başlangıcından bu yana teknoloji sektöründe en fazla işten çıkarmaların yaşandığı ay oldu. 

• Bilgi notu: Ocak 2022'de ise, sadece 510 kişi işten çıkarılmıştı.

Kıyaslama: Layoffs.fyi verilerine göre, 2023 yılının başından bu yana sadece 718 teknoloji firması dünya çapında 200 bin kişiyi işten çıkarırken, 2022 yılında 1.056 teknoloji firması yaklaşık 165 bin kişiyi işten çıkarmıştı. 

• Bu sebeple: Ocak-Mart 2023, teknoloji sektöründe işten çıkarmalar açısından en kötü çeyrek olarak kayıtlara geçti.

Aralarında Google, Microsoft ve Amazon'un da yer aldığı şirketler, 2023 yılında da işten çıkarmalara devam ediyor.

En çok hangi şirket? Araştırmada en fazla çalışanını işten çıkaran şirket, pandeminin başlangıcından bu yan 12 bin kişinin işlerine son veren Google olarak belirlendi.

•  Google'ı, sırasıyla Meta, Microsoft ve Amazon takip etti.

Peki neden? Yapılan araştırmalarda, teknoloji şirketlerindeki işten çıkarmaları artıran en önemli sebeplerden birinin yapay zeka olduğu belirtiliyor. Ayrıca, pandemi sürecinde özellikle teknoloji firmalarının gereğinden fazla iş alımında bulunması ve olası bir durgunluk endişesi de işten çıkarmaların nedenlerinden biri. 

• Dahası: Birleşik Krallık menşeli telekomünikasyon şirketi BT, 2030'a kadar 40-55 bin çalışanını işte çıkarmayı planladığını, bunlardan 10 bin kişinin ise yaptığı işini yapay zekanın devralacağını açıkladı. 

Cumhuriyet Gazetesi Vakfı, Cumhuriyet Gazetesi eski Genel Yayın Yönetmeni Arif Kızılyalın, İdari-Mali İşler Müdürü Osman Selçuk Özer ve Reklam Müdürü Esra Bozok'un e-ticaret yasası aleyhine manipülatif haber yapma karşılığında "kayıt dışı para aldıkları" iddiasıyla haklarında suç duyurusunda bulundu. Kayıt dışı ödemenin "iki büyük çikolata kutusunun içinde" getirildiği belirtildi.

T24'ün haberine göre; İstanbul Başsavcılığı da 2023/122759 esas numarasıyla suç duyurusunu işleme aldı. Savcılığa 5 Haziran'da verilen suç duyurusu dilekçesinde, Cumhuriyet Gazetesi Vakfı ve gazeteyi bünyesinde bulunduran Yeni Gün Haber Ajansı A.Ş "müşteki", suç tarihi ise 5 Aralık 2022 olarak gösterildi. 

Dilekçe ne içeriyor?

Olayın 16 Mayıs'ta Yeni Gün A.Ş Başkanvekili Ali Adnan Aslan'ın vakıf üyelerine gönderdiği mail ile ortaya çıktığı, Vakfın ve şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Alev Coşkun'un Aslan, Kızılyalın, Özer ve Bozok’un katıldığı bir toplantıda, bir e-ticaret firmasından 500 bin lira ödeme alındığını söylediği belirtildi. Aslan’ın, odasında yapılan bu toplantıda, ilk önce ödemenin bir reklam karşılığında faturalandırılmış olduğunu düşündüğü ancak daha sonra "kayıt dışı" olduğunu öğrendiği ifade edildi. 

Şüphelilerden Esra Bozok'un ödemenin reklam amacıyla değil,  firmayı ilgilendiren ve genel olarak da e-ticaret platformlarını rahatsız eden bir yasanın çıkarılmaması yönünde kamuoyu baskısı oluşturulması için, yasa aleyhinde Cumhuriyet Gazetesi’nde haber yapılması amacıyla alındığını söylediği ifade edildi. 

Dilekçede ayrıca, aleyhinde haber yapılması istenen yasanın "e-ticaret kanunu" olduğu belirtilerek "Şüpheli Esra’nın anlattığına göre, bu Kanun’un yürürlüğe girmesi halinde, e-ticaret şirketleri ciddi ekonomik yükümlülükler ile karşı karşıya kalacaktı. Bu sebeple, bir e-ticaret firması tarafından şüphelilere, kamuoyu baskısı oluşturarak yargıyı etkilemek ve yönlendirmek amaçlanarak kanun aleyhinde Gazete’de haber yapılması karşılığında kayıt dışı olarak 500 bin TL ödeme yapılmıştır. Söz konusu ödeme şüphelinin anlattıklarına göre, "iki büyük çikolata kutusunun içinde" gazeteye getirilmiştir." ifadeleri yer aldı. 

Dilekçede parayı getiren kişinin Esra Bozok tarafından karşılandığı, kimlik kontrolünden ve x-ray cihazından geçirilmediği ve paranın gazetenin Genel Yayın Yönetmeni Arif Kızılyalın’ın makamında verildiği sonrasında paranın İdari-Mali İşler Müdürü Osman Selçuk Özer'in odasına götürüldüğü ifade edildi. 

Dilekçe'de ayrıca Alev Coşkun'un, Aslan konuyu açtığında  "Gazeteye para lazım" diyerek konuyu kapatmaya çalıştığı, Coşkun'un süreçten haberdar olduğu ve paranın alınmasına izin verdiği ifade edildi. 

T24'ün haberinde ayrıca, gazetenin mevcut Genel Yayın Yönetmeni Tuncay Mollaveisoğlu ve İnternet Portalı’nın Genel Yayın Yönetmeni Mustafa Büyüksipahi’nin de bu olaylar hakkında Alev Coşkun ile görüştükleri ve olaylara tanık oldukları iddia edildi. Dilekçede "Ayrıca yine Tuncay Mollaveisoğlu, Ali Adnan Aslan’ın odasında şüpheli Esra ile suça konu olaylar hakkında görüşmüş olup Ali Adnan Aslan ile şüpheli Esra’nın bir kısım konuşmalarına da tanıklık etmiştir. Şüpheliler tarafından alınan para şirket muhasebesine girmemiştir. Akıbeti tarafımızca bilinmemektedir" ifadelerinin yer aldığı belirtildi. 

Cumhuriyet: İçeriden saldırı altındayız

Cumhuriyet gazetesi konuya ilişkin açıklamasında iddiaları yalanlarken "Konu ile ilgili basına verilen bilgiler gerçeği yansıtmamaktadır. Söz konusu edilen olay reklam ve ilanla ilgilidir, feshedilmiş ve ticari yönden gerçekleşmemiştir. Olay birtakım bahaneler yaratılarak Cumhuriyet gazetesini ele geçirmenin yeni bir örneğidir. Cumhuriyet gazetesi içeriden saldırı altındadır. Konuya methaldar olanlar hakkında hukuki süreç başlatılmıştır.” ifadelerine yer verdi.

Ne olmuştu?

Eski genel yayın yönetmeni Aykut Küçükkaya, 2021 temmuz ayında gazete yönetiminin gazetecilerin sendikadan istifasını talep ettiği gerekçesiyle istifa etmiş, daha sonra görevine dönmüştü. Küçükkaya görevine döndükten üç ay sonra Cumhuriyet gazetesiyle Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) toplu sözleşme imzalamıştı.

Toplu sözleşmenin üzerinden çok geçmeden sendikalı sekiz gazeteci işten çıkarılmış, gazete binasının önünde dayanışma eylemi yapılmıştı. Eyleme katılan Küçükkaya, işten çıkarmalardan haberi olmadığını ifade ederek “Benim, Cumhuriyet Vakfı yönetim kurulu üyelerinin büyük çoğunluğunun bilgisi ve dahli olmadan yapılan bu işlemi kınıyorum” demişti.

Bunun üzerine genel yayın yönetmenliği görevinden alınan Küçükkaya da istifa ederek Cumhuriyet’ten ayrılmıştı. Ardından 23 gazeteci daha istifasını vermişti.

Karbon ayak izi açısından 2019 çıkışlı Everyday Life albümünü turnesiz geçiren Coldplay, iki yıl önce yayımlanan son albümü Music of the Spheres için bazı sözler vermişti. Grup o dönem 2022 yılında çıkacakları turnede 2016-2017 yıllarındakine oranla karbon emisyonlarını %50 oranında azaltma ve sahne şovlarındaki elektrik için neredeyse tamamen yenilenebilir enerji kullanma sözü verdi.

• Planlar neydi? Verilen sözlerin arasında gösteri sırasında hayranların yarattığı enerjiden yararlanılabilmesi için bir “kinetik zemin” kurulması, gösteri öncesinde elektrik üretmek için zeminlere, sahneye ve açık hava stadyumlarının başka yerlerine güneş panellerinin yerleştirilmesi, pil ve şebeke gücünün yenilenebilir kaynaklardan alınması, sahnenin bambu ve geri dönüştürülmüş çelik dahil olmak üzere sürdürülebilir malzemelerden inşa edilmesi gibi fikirler ve aksiyon planları vardı. 
• Bugünden: Gelelim şimdi Coldplay’in müzik sektöründe kendi ölçeğindeki gruplar için öncü sayılabilecek bu kararın ve beraberindeki uygulamaların sonuçlarına. Turne rotasını uçuşları en aza indirecek şekilde tasarlayan ve seyahatlerinde daha sürdürülebilir hava yakıtı için ek ücret ödemeyi göze alan grup, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada çıktıkları Music of the Spheres turnesinde şimdiye kadar karbon emisyonlarını %47 oranında azalttıklarını ve koydukları %50 hedefini az farkla kaçırdığını duyurdu.

^{Coldplay | Kaynak: NME}

• Neler yapıldı? Grup, iki yıl önce verdiği sözü tutmak için özel bir pil şarj sistemi kurdu, mümkün olduğunca elektrikli araçlar ve alternatif yakıtlar kullandı, plastik kullanımını ve toplam atık miktarını azalttı. Coldplay ayrıca, her konser katılımcısı için bir tane olmak üzere 5 milyondan fazla ağaç ekilmesini finanse etti. Grup, “Bu iyi bir başlangıç ve inanılmaz ekibimizin gurur duyması gereken bir şey, ancak açıkça iyileştirme yapılacak hâlâ pek çok alan var” açıklamasıyla yolun daha başında olduklarını hatırlattı.

Massachusetts Institute of Technology (MIT)’den Profesör John E. Fernandez’in “Bu çalışmayı, büyük sanatçılar tarafından karbon nötr müzik etkinliklerinin gerçekleştirilmesine yönelik yeni bir çağa doğru önemli ve sağlam bir adım olarak görüyorum,” sözleri Coldplay’in müzik sahnesine tuttuğu yeşil ışık için oldukça önemli.

_{Bu yazı orijinal olarak Duende'de yayımlanmıştır. Daha fazlası için şimdi abone olun.}