^{Küresel piyasalarda son durum ve günlük değişimler.
Değerler piyasa kapanışının ardından Investing üzerinden sağlanmıştır.}

• BIST 100 endeksi günü 177,4 milyar TL’lik işlem hacmi ve %0,75 değer kaybıyla 8.242 puandan kapattı. Güne pozitif bir açılışla başlayan endeks, öğleden sonra yapılan sert satışların ardından yönünü negatife çevirerek günü kayıpla tamamladı.

• Endekste haftalık artış %5,89 düzeyinde olmakla birlikte; aylık kazanç %6,81; yılbaşından bu yana kazanç ise %49,61 seviyesinde.

Sektörler: Günün en çok değer kazanan sektörel endeksi %2,86 artış gösteren BIST Kimya Endeksi (XKMYA) oldu. BIST Bankacılık Endeksi (XBANK) günü %0,45 değer kaybıyla tamamlarken BIST Sanayi Endeksi (XUSIN) %0,02 azalış gösterdi.

Kazananlar: BIST 100’e dahil olan şirket payları arasında günün en çok kazananları sırasıyla Şekerbank (SKBNK), Ülker Bisküvi (ULKER), Sasa Polyester (SASA), Hektaş Ticaret (HEKTS) ve Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) payları oldu.

• QNB Finansbank payları günü %9,96 artışla 303,60 TL seviyesinden kapattı. Böylece bankanın piyasa değeri 1 trilyon TL seviyesini aşmış oldu.

İşlem görenler: BIST 100’e dahil şirket payları içinde günün en çok işlem hacmine sahip olanları sırasıyla Türk Hava Yolları (THYAO), Tüpraş (TUPRS), Sasa Polyester (SASA), Türkiye İş Bankası (ISCTR) ve Hektaş Ticaret (HEKTS) payları oldu.

• ABD piyasaları beklenenin çok altında gelen tüketici güveni verisinin ardından günü düşüşle tamamladı. S&P 500 endeksi günü %1,47 kayıpla 4.273 puandan kapatırken Nasdaq Composite %1,57 kayıpla 13.063 puandan; Dow Jones Industrial Average ise %1,14 kayıpla 33.618 puan ile Mart ayından bu yana en düşük seviyesinden kapattı.

• Resmî Gazete’de yayımlanan değişiklikle Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) kısmi ödeme esasları belirlendi. Buna göre katılımcılar sistemden çıkmadan konut alımı, evlenme, eğitim, doğal afet gibi durumlarda birikimlerinin %50’ye kadar olan kısmını toplu olarak alabilecek.

• Cumhurbaşkanı Erdoğan, enflasyonla mücadelede yoğun bir takvim izlendiğini ifade ederek “Üretimi ve yatırımı teşvik ederek enflasyonla mücadelemize güç aktaracağız. Vatandaşımızı enflasyona ezdirmemek için attığımız adımlar devam edecek” açıklamasında bulundu.

• Hacer Foggo’nun koordinasyonunda 13 bini aşkın öğrencinin katılımıyla hazırlanan “Genç Yoksulluğu Dosyası” raporunda üniversite öğrencilerinin yaklaşık %60'ının göreli yoksulluk sınırının altında olduğu tespit edildi. Raporda, yemekhane ücretlerinde %80'e varan artışlar nedeniyle öğrencilerin haftada en az birkaç gün öğün atladığı belirtildi.

• S&P Global, Türkiye için büyüme tahminini 2023'de 1,2 puan artışla %3,5'e; 2024'te de 0,3 puan artışla %2,3'e çıkardı. Kurumun 2023 sonu politika faizi beklentisi %37,50 olurken 2024, 2025 ve 2026 için de sırasıyla %35, %20 ve %15 seviyesinde gerçekleşti. S&P'nin 2023, 2024, 2025 ve 2026 için yıllık ortalama TÜFE öngörüsü ise %53,0, %48,1, %29,5 ve %18,0 olarak sıralandı.

• Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde, enflasyonun gerilemeye devam ettiğini; ancak hâlen çok uzun süre yüksek kalmasının beklendiğini söyledi.

• Bununla birlikte: ECB'nin son toplantısında faizleri 25 baz puan artırma kararını anımsatan Lagarde, faizlerin yeterince uzun süre mevcut seviyede sürdürülmesi hâlinde enflasyon hedefinin yakalanabileceğini belirtti.

• İstanbul Sanayi Odası (İSO), İSO 500 araştırması ile 2022 yılında Türkiye’nin en büyük 500 sanayi kuruluşunu açıkladı. Listeye dahil olan halka açık firmaların sayısı 2022 yılında 73’e ulaşırken, halka açık sanayi şirketlerinden en büyükleri sırasıyla Tüpraş (TUPRS), Ford Otosan (FROTO), Ereğli Demir Çelik (EREGL), İskenderun Demir Çelik (ISDMR) ve Arçelik (ARCLK) oldu.

• Ayrıca: Araştırmaya göre, 2022 yılında üretimden satışlara göre en büyük sanayi kuruluşu 418,4 milyar liralık satışlarıyla Tüpraş oldu. Tüpraş'ı 189,2 milyar lira ile Star Rafineri ve 140,1 milyar lira ile Ford Otomotiv izledi.

• Sabancı Holding, yenilenebilir enerji alanında faaliyet gösteren ABD birimi Sabancı İklim Teknolojileri’nde 75 milyon dolarlık sermaye artırımı yapacağını açıkladı.

• Danone, Lüleburgaz Üretim Yerleşkesi’ne yaptığı 450 milyon lirayı aşkın son yatırım ile malnütrisyon tedavisinde kullanılan medikal beslenme ürünlerinin yerli üretimine başladı.

• Nissan, Avrupa kıtasında satışa çıkarılan tüm yeni model araçlarını 2030 yılına kadar tam elektrikli hâle getireceğini bildirdi. Nissan CEO'su Uçida Makoto konuya dair açıklamasında, elektrikli araçların “nihai mobilite çözümü” olduğunu belirtti.

• ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC), Deutsche Bank'ın varlık yönetim şirketi DWS'nin “çevresel, sosyal ve yönetişim yatırımlarıyla ilgili yanlış beyanda bulunma” ve “kara para aklamayı önlemeye yönelik politikalar geliştirememe” suçlamaları karşısında 25 milyon dolarlık ceza ödemeyi kabul ettiğini bildirdi.

• Türkiye’de 2022’den bu yana artış gösteren maliyetlerden dolayı siparişlerini keskin bir şekilde azaltan Zara’nın, Türkiye siparişlerini yaklaşık 1 senedir üreticilerin depolarında beklettiği öğrenildi.

• Dahası: Ekonomim'den Didem Eryar Ünlü'nün haberine göre, dünyanın en büyük moda perakendecisi Inditex, satışlarındaki artışa rağmen zor durumdaki tedarikçilerine “Depolarımız dolu. Bekleyin. Satışlarımız düzeldiğinde alacağız. Bize yardım edin, bize destek olun” mesajını iletiyor.

Cumhuriyetin 100. yılına armağan: Yaşasın Cumhuriyet! sergisi

_{Yaşasın Cumhuriyet!} 

İş Sanat’ın koordinasyonunda hazırlanan, küratörlüğünü 19. ve 20. yüzyıl Türkiye iktisadi ve sosyal tarihi, kurum ve girişimcilik tarihiyle ilişkin çalışmalarıyla bilinen Dr. Öğr. Üyesi Murat Koraltürk’ün üstlendiği Yaşasın Cumhuriyet! Atatürk Döneminde İktisadi Bağımsızlığın İlk Adımları sergisine davetlisiniz.

• Nedir? Mustafa Kemal Atatürk’ün “Siyasi ve askeri zaferler ne kadar büyük olursa olsun, iktisadi zaferle taçlanmazsa sonuç kalıcı olamaz.” sözünden hareketle ve elbette Cumhuriyetin 100. yılını coşkuyla kutlamak üzere hazırlanan sergide iktisadi ve sosyal hayatın kalkınmasına mercek tutuluyor.
• Nerede? Türkiye İş Bankası Müzesi, Eminönü
• Ne zaman? Yıl sonuna kadar pazartesi günleri hariç her gün ücretsiz ziyaret edebilirsiniz.
• Neden gitmeli? Başta Türkiye İş Bankası Müzesi arşivi olmak üzere pek çok farklı arşiv ve aile yadigârlarından ödünç alınan 2 bini aşkın belge, fotoğraf, film ve nesneyle Cumhuriyetin kuruluş yıllarında sağlık, eğitim, tarım, ulaşım, bankacılık, sanayi gibi konu başlıkları kapsamlı bir şekilde ele alınıyor.

Siyasi bağımsızlığını kazanan Türkiye’nin iktisadi bağımsızlığını inşa edişini yakından incelemek için sergiyi ziyaret edebilir ve detaylı bilgiyi burada bulabilirsiniz. İş Sanat etkinliklerini kaçırmamak için @issanat’ı takip edebilirsiniz.

• Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun rahatsızlığı nedeniyle ertelenen Türkiye ziyaretinin ekim, kasım ayı gibi gerçekleşebileceğini söyledi. Erdoğan "Ondan sonra da biz iade-i ziyaretimizi yapacağız" dedi.

• F-16 açıklaması: ABD'den Türkiye'ye F-16 satışına karşı olan Senatör Bob Menendez'in görevden ayrılması konularını değerlendiren Erdoğan, "Sadece F-16 değil, diğer bütün konularda Menendez ve onun zihniyetindekiler bize karşı engelleyici faaliyet yürütüyor. Menendez’in devreden çıkması avantaj sağlıyor, ancak F-16 meselesi sadece Menendez’e bağlı değil. Bu konuda ABD’den artık net bir yanıt bekliyoruz" diye konuştu.
• NATO üyeliği: Erdoğan, İsveç'in NATO üyeliğine ilişkin, "(ABD) Verdikleri söze sadık kalırlarsa bizim parlamentomuz da verilen söze sadık kalacaktır. Adımını da buna göre atacaktır" dedi.

• Cumhurbaşkanı Erdoğan yeni anayasa çalışmalarına ilişkin partilerle gerçekleşecek görüşme hakkında “Anayasayla ilgili davetimizi biz 12 Eylül’ün yıl dönümünde zaten yaptık. Bu konuyla ilgili olarak da AK Parti Meclis grubumuz parlamentoda grubu olan diğer partilerle görüşmek suretiyle “gelin bir sivil anayasayı beraber yapalım” davetimizi iletecek. Kabul ederler etmezler, ama biz şu anda kapıları çalacağız. Bundan dolayı da herhangi bir nazlanmaya filan gerek yok.” değerlendirmesinde bulundu.

• CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun başkanlığında dün toplanan Parti Meclisi, Genel Başkanın seçileceği 38’inci Olağan Kurultay'ın 4-5 Kasım’da yapılmasına karar verdi.

• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ByLock kullanması, Bank Asya’da hesabı olması ve gizli bir tanığın ifadesi nedeniyle mahkum olan öğretmen Yüksel Yalçınkaya'nın açtığı davada Türkiye’nin insan hakları ihlalinde bulunduğuna hükmetti.

• Detaylar: 17 Mart 2020’de yapılan başvuruyu karara bağlayan AİHM, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin “kanunsuz ceza olamayacağını” öngören 7. maddesinin, örgütlenme ve toplanma hakkıyla ilgili 11. maddesi ve adil yargılanma hakkıyla ilgili 6. maddenin 1. fıkrasının ihlal edildiğine hükmetti.

• Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki, Ukrayna'ya silah yardımı yapmayı bırakacaklarını açıkladı. Morawiecki, bunun yerine kendi ordularının daha modern silahlarla donatılmasına odaklanacaklarını söyledi.

• Bir adım geriden: Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'ndaki konuşmasında "Bazı ülkeler Ukrayna ile dayanışma içindeymiş gibi davrandılar" ifadelerini kullanmış, bunun üzerine Polonya "Savaşın ilk günlerinden bu yana Ukrayna'yı destekleyen Polonya konusunda haksız" diyerek tepki gösteren Polonya, Ukrayna'nın Varşova Büyükelçisi'ni Polonya Dışişleri Bakanlığı'na çağırmıştı.
• Arka plan: Ukrayna ve Polonya'nın tahıl ithalatı nedeniyle bir süredir gergin olduğu biliniyor. AB, çiftçileri korumak amacıyla Ukrayna'dan Bulgaristan, Macaristan, Polonya, Romanya ve Slovakya'ya tahıl ithalatını geçici olarak yasaklamış; yasak, 15 Eylül'de sonlandırılmıştı. Macaristan, Slovakya ve Polonya ise yasağı sürdürme kararı almıştı.

• Kanada'da, Zelenski'nin ziyareti nedeniyle parlamentoya İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi birliğinde savaşmış Ukrayna asıllı Kanadalı Yaroslav Hunka'nın davet edilmesi ve "kahraman" olarak nitelendirilerek ayakta alkışlanması büyük tepki topladı.

• Başbakan ne dedi? Kanada Başbakanı Justin Trudeau, "Bunun yaşanması Kanada parlamentosu ve dolayısıyla tüm Kanadalılar için derin bir utanç" dedi.
• İstifa çağrısı: Meclis Başkanı Anthony Rota, ziyaret sırasında Hunka'yı "kahraman" olarak tanıtmış, ardından Hunka mecliste ayakta alkışlanmıştı. İstifa çağrılarıyla karşılaşan Rota, Hunka'nın Nazi bağlantılarından haberdar olmadığını ve onu bu oturuma davet etme hatasına düştüğünü söyledi.

• Ermenistan, Azerbaycan, Avrupa Birliği (AB) Konseyi, Fransa ve Almanya temsilcilerinin katıldığı beşli toplantı Belçika'nın başkenti Brüksel'de yapıldı.

• Detaylar: Reuters'ın haberine göre, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in dış politika danışmanı, toplantının 'oldukça yapıcı' geçtiğini söyledi. Danışman, Azerbaycan-Ermenistan normalleşme sürecini ilerletme şansının mevcut durumda daha iyi olduğunu belirtti. 

• Cumhurbaşkanı Erdoğan, kabine toplantısının ardından yalnızca örgün eğitimdeki üniversite öğrencilerini kapsayan vergisiz cep telefonu ve bilgisayar uygulamasına ilişkin açıklamada bulundu. Buna göre, söz konusu uygulama, fiyatı 9 bin 500 lirayı aşmayan cihazlarda 5 bin 500 liralık destek sağlayacak.

• Bir adım geriden: Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Ulaloğlu, daha önce yaptığı açıklamada desteğin Türkiye'de üretilen ya da montajlanan cihazlar için geçerli olacağını aktarmıştı.

• Avrupa Komisyonu'nun sosyal medya platformlarındaki dezenformasyona ilişkin hazırladığı raporda, dezenformasyonun en fazla olduğu platformun X olduğu bildirildi. Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Vera Jourova, dezenformasyon faaliyetinde bulunanların, dezenformasyona neden olmayan kişilere göre daha fazla takipçiye sahip olduğuna da dikkat çekti.

• Arka plan: AB'nin geçtiğimiz yıl dezenformasyonu önlemek amacıyla hazırladığı, 40'tan fazla taahhüt ve 100'ün üzerinde önlem içeren kod; Meta, Google, Twitter, TikTok ve Microsoft dahil 44 şirket tarafından imzalanmıştı. Takip eden süreçte X, AB'nin bu gönüllü kurallarından ayrılma kararı almıştı.

• Sony'nin tüm sistemlerinin "Ransomed.vc" isimli bir hacker grubu tarafından hacklendiği bildirildi. Ransomed.vc, 6 bin dosya içerdiği belirtilen sızıntıya ilişkin açıklamasında Sony'nin ödeme yapmak istememesi nedeniyle şirketten fidye almayacağını; bunun yerine 28 Eylül itibarıyla tüm verileri satışa çıkaracağını ifade etti.

• Bu ilk değil: Sony'nin PlayStation Network'ü de 2011 yılında hacklenmiş; 77 milyon hesabın ele geçirildiği saldırıda çevrimiçi özelliklerin tamamı çalışamaz hâle gelmişti. Bu saldırı nedeniyle Kongre'de ifade vermek zorunda kalan Sony, oyun ve para şeklinde tazminat ödemişti.

• Spotify'ın oluşturduğunuz anlık çalma listelerini istediğiniz kişilerle aynı anda dinlemenizi mümkün kılan yeni özelliği “Jam” kullanıma sunuldu. Tüm kullanıcılar için yayınlanan özellik, aynı Wi-Fi ağı üzerindeki kullanıcılar tarafından direkt kullanılabildiği gibi uzaktaki kullanıcılar tarafından da bağlantı ya da QR kod aracılığıyla kullanılabiliyor.

• Öte yandan: Spotify, OpenAI ile kurduğu işbirliği kapsamında podcast'lere yapay zeka destekli çeviri özelliği getirdi. Dahası, çeviriler, podcast sunucusunun sesini de taklit edebilecek.

• Getty Images'ın, Nvidia ile yaptığı işbirliği kapsamında kullanıcıların yeni görseller oluşturmasını mümkün kılan bir yapay zeka aracı geliştirdiği duyuruldu. Getty Images kütüphanesi üzerinden eğitilen model, kullanıcılara tam telif hakkı tazminatı sağlıyor ki bu da aracı kullanan ve oluşturduğu görüntüyü ticari olarak yayınlayan herkesin yasal olarak korunacağı anlamına geliyor.

• İbadete açıldığı zamanlarda kapısı yenen Ayasofya’da, bir kapının da kırıldığı ortaya çıktı. Ayasofya Camii Sorumlu Müdürü Tuncay Ramazan, kameralarda inceleme yaptıklarını ve kapıyı kıranın Atif Kasar olduğunun tespit edildiğini bildirdi.

• Ne dedi? Kasar ise savunmasında “Kırmadım. Sadece ittirdim. Zincirler vardı. O kapı insan gücüyle kırılacak bir kapı değil” dedi.

• Prof. Dr. Naci Görür, yaptıkları araştırmalarda Marmara fayına bağlı kolların stres biriktirdiğini gözlemlediklerini belirterek “Kumburgaz ya da Adalar fayının kırılmasını bekliyoruz” dedi. İstanbul'da minimum 7,2'lik deprem beklendiğini ifade eden Görür, “Zemini göz önüne almayan inşaatçı hayal kırıklığına uğrayabilir” dedi.

• Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, yüksek hızlı trenlerle (YHT) 2009'dan bu yana yaklaşık 77,5 milyon yolcu taşındığını belirterek, “2023 yılında yüksek hızlı trenlerimizle 12,5 milyon yolcu taşıyarak tarihi bir rekora imza atacağımızı öngörüyoruz” dedi.

• Paribu ve Beşiktaş Kulübü işbirliği kapsamında geliştirilen Beşiktaş Token (BJK), dün gerçekleşen basın toplantısı ile satışa sunuldu. 50 liradan satışa çıkarılan 5 milyonu kilitli, 500 bini ise kilitsiz olmak üzere toplam 5 milyon 500 bin BJK token 3 saniye içinde tükendi.

• Tinder, yeni abonelik modeli "Tinder Select"i şimdilik uygulamanın "en aktif" kullanıcılarının %1'i ile kullanıma sundu. Abonelerine beğendikleri kişilere mesaj atmaları için eşleşme zorunluluğunu ortadan kaldıran Tinder Select, aylık 499 dolara mal oluyor.

🧐 Bugün neler okuduk?

Quando | Microsoft'ta tarihi sızıntı

Aposto İstanbul |18. edisyonuyla: Contemporary Istanbul

Şenay Zeren | ‘Şahin dolar’ Türkiye için ne anlam ifade ediyor?

 _ÖNERİYORUZ   

📌 Uluslararası Doğaçlama Dans Festivali: İstanbul'un ilk ve tek uluslararası Doğaçlama Dans Festivali, eğitici bir program oluşturarak paydaşlarının kişisel ve toplumsal anlamda buluşmasına ve keşfetmesine olanak tanıyor. Akademik alanda uzman sanatçı akademisyenleri misafir eden festivalde atölyelerle Türkiye’deki dans alanına katkı sağlamayı ve uluslararası eğitim eşitliği standartlarını yakalamayı hedefleyenlerle buluşmak, tanışmak ve dans etmek için siz de davetlisiniz. Julian Barnett'in Echologue, Cansu Ergin’in Yansıma, Beste Demir ve Furkan Yılmaz'ın Öncesi Sessizlik performanslarını ayrıca öneririz. Detaylı bilgi ve program burada.