<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/profleventkurnaz/?igshid=NzZlODBkYWE4Ng%3D%3D" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Levent Kurnaz</a>&nbsp;&amp;&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/burak-kuyan-a286482/?originalSubdomain=tr" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Burak Kuyan</a>Geçtiğimiz yıl Yuvam Dünya Derneği’nin “Hikaye Değişirse Her Şey Değişir” paneline katılan Galata Wind CEO’su Burak Kuyan ve Yuvam Dünya Bilim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Levent Kurnaz, COP27’den COP28’e uzanan yolu ve bu yılın gündemini değerlendiriyor.&nbsp;COP 27'de öne çıkanlar nelerdi?&nbsp;Prof. Dr. Levent Kurnaz:&nbsp;Gelişmekte olan ülkeler uzun süredir iklim değişikliği nedeniyle oluşan kayıp ve zararlar için mali yardım talep ediyorlar. COP27'de zorla da olsa bir fon üzerinde anlaşmaya varılması önemli bir kilometre taşıdır. Ancak işin zor kısmında finansmanın nasıl sağlanacağı ve nereden geleceği konusunda bir anlaşma sağlanamadı. 2015 Paris Anlaşması sıcaklık artışını sanayi öncesi seviyelere kıyasla "2C'nin oldukça altında" tutmak ve artışı 1,5C'de tutma hedefini içeriyordu. Glasgow'daki COP26'da ülkeler 1,5C sınırına odaklanma konusunda anlaşmaya varmışlardı. Ancak sera gazı salımlarını azaltma taahhütleri 1,5C sınırını sağlayamayacak kadar zayıf olduğundan, her yıl bu taahhütleri güçlendirmek için çaba harcamak kabul edilmişti. Ne yazık ki COP27'de bazı ülkeler 1,5C hedefinden vazgeçmeye çalıştı, fakat bu konuda başarılı olamadılar. Gene de 1,5C hedefini kuvvetlendirecek bir karar da alınamadı.&nbsp;COP26'da kömür kullanımının kademeli olarak azaltılmasına yönelik bir taahhüt üzerinde anlaşmaya varılmıştı. COP27'de Hindistan'ın başını çektiği bazı ülkeler daha da ileri giderek tüm fosil yakıtların aşamalı olarak durdurulması taahhüdünü dahil etmek istediler. Ancak sonuç metnine bu konu yansımadı. Bu bağlamda kullanılan iki terimden, "phase-out" (kullanılmasının sona ermesi) ve "phase-down" (kullanılmasının kademeli olarak azaltılması), phase-down tercih edilmesi de iklim hedefleri açısından oldukça zayıf bir karardı.&nbsp;Giderek artan sayıda gelişmiş ve gelişmekte olan ülke, Dünya Bankası ve kamu tarafından finanse edilen diğer finans kurumlarında acil değişiklik çağrısında bulundu. Bu çağrının ana amacı bu kurumların, az gelişmiş ülkelerin sera gazı salımlarını azaltmalarına ve küresel krizin etkilerine uyum sağlamalarına yardımcı olmak için gereken finansmanı sağlayamadıklarını ortaya koymaktı. Alınan kararlarda Dünya Bankası ile diğer kalkınma bankalarının iklim finansmanına sağladıkları katkının yeniden düzenlenmesi de bulunuyordu.Burak Kuyan:&nbsp;Geçtiğimiz yıl Mısır’ın Şarm El Şeyh kentinde düzenlenen ve iki hafta süren COP27 iklim zirvesinde, iklim krizine karşı savunmasız ülkelere maddi yardım yapılması konusunda anlaşma sağlanması en önemli gelişmelerden biri oldu. Söz konusu yardımın nasıl finanse edilebileceğine yönelik tartışmalar bu yıl düzenlenecek zirveye bırakılmış olsa da bu konuda uzun süre ayak direyen gelişmiş ve zengin ülkelerin iklim değişikliği kaynaklı sel ve kuraklık gibi olaylara yönelik bir fonun kurulması üzerinde anlaşmalarının simgesel ve siyasi anlamda önemli bir gelişme olduğunu düşünüyorum. Bu, özellikle sorumluluk almaya niyet etme ve kamuoyunda farkındalık yaratma anlamında ciddi bir adım olarak görülmeli. &nbsp;Öte yandan geçtiğimiz yılki zirvede fosil yakıtların kullanımının sınırlandırılması konusunda ilerleme sağlanamadı, sonuç bildirgesinde bu konuda herhangi bir taahhüdün yer almamış olması hayal kırıklığı yarattı. Görüşmeler sonrasında Emisyon Azaltımı Çalışma Programı’nın hayata geçmesine karar verilmiş olması ise oldukça önemli bir gelişme. COP27’nin hemen sonrasında çalışmaya başlaması planlanan program, 2030 yılına kadar devam edecek.&nbsp;COP27'den sonra öne çıkan konularda ne gibi değişimler gözlemlediniz?Prof. Dr. Levent Kurnaz: COP27 sonrası yeryüzündeki iklim felaketleri artmaya devam etti. Özellikle 2023 yazından itibaren her bölgede sıcaklık rekorlarının kırılması, Libya'daki sel felaketi, Kanada, Havai ve Güney Avrupa'daki orman yangınları iklim krizini gündemde tuttu. Ancak konu COP27'deki kararların COP28 gündemine taşınmasına geldiğinde daha ciddi tıkanıklıklarla karşılaşıldı. Kayıp ve zararlar konusunu çalışır hale getirip COP28'de bir karar alınmasını sağlayacak olan komisyon henüz bu konuda gelişmiş ülkeler tarafından sağlanacak finansmanın zorunlu mu gönüllü mü olacağına bile karar vermiş değil. Eğer bu finansman zorunlu olursa, başta ABD olmak üzere gelişmiş ülkeler tarafından kabul görmez, gönüllü olursa da, Yeşil İklim Fonu'nda olduğu gibi içinde yeterli para birikmez. Ayrıca kayıp ve zararlar konusuna iklim krizinin sorumluluğu hususunun eklenmesi de gelişmekte olan ülkelerin özellikle istedikleri bir konu, ama gelişmiş ülkeler bu sorumluluğu almayı kesinlikle kabul etmeyeceklerdir.&nbsp;COP27'de her ne kadar Dünya Bankası'nın iklim finansmanına bakışının yeniden düzenlenmesi gerektiği konusunda bir anlaşmaya varılmış olsa da, bu bankanın en büyük hissedarı durumundaki ABD bu değişiklik bağlamında adım atmadığından bir ilerleme sağlanamadı. Üstelik söz konusu olan kayıp ve zarar finansmanının da yürütülmesi şimdilik kaydıyla Dünya Bankası'na verildiğinden bu sistemin hantallığı göze batmaya başladı. Her ne kadar gelişmiş ülkelerden iklim finansmanı için henüz senede 100 milyar dolar gelmiyor olsa da, bu para Dünya Bankası'na gelecek olsa, Dünya Bankası bu paranın yaklaşık 1,5 milyar dolarlık kısmını işletim maliyeti olarak tuttuğundan daha verimli bir finans sistemi kurulması gelişmekte olan ülkelerin önemli bir isteği.Burak Kuyan:&nbsp;COP 27’den bugüne kadar geçen bir yıllık zamanda iklim krizinin dünyanın çeşitli bölgelerindeki etkilerini görmeye devam ettik. Mayıs 2023’te iklim camiasından isimler ve dünya çapında yaklaşık 40 bakan Berlin’de Petersberg İklim Diyaloğu için bir araya geldi. COP28’e giden yolun önemli bir parçası niteliğindeki bu toplantıda bakanlar ve diplomatlar, Dubai’de düzenlenecek büyük iklim konferansı için öncelikleri belirlediler. COP 28’in gündeminde fosil yakıtların önümüzdeki dönemde aşamalı olarak azaltılması ve yenilenebilir enerjide yeni hedeflerin belirlenmesi gibi çok önemli konular yer alıyor. Katılımcı ülkelerin yetkilinin bu fırsattan iyi yararlanmaları ve daha somut adımlar atmaları iklim krizinin çözüme ulaşabilmesi konusunda çok büyük rol oynayacak.&nbsp;COP28'den beklentiniz nedir?Prof. Dr. Levent Kurnaz: Öncelikle COP28 tamamen yanlış bir yerde ve yanlış bir yönetim altında yapılıyor. İklim krizini önleme konusunda 2023 yılında atılması beklenen adımları belirleme ve tabiri caizse iteleme sorumluluğu büyük fosil yakıt üreticilerinden biri olan Birleşik Arap Emirlikleri'ne, başkanlık sorumluluğu ise ülkenin petrol şirketinin başına veriliyor. Bu nokta bile COP28'den bir şey beklemememiz konusunda yeterli bir husus bence. İkinci önemli konu olan kayıp ve zararlar hususunda da önemli bir karara varılacağını düşünmüyorum çünkü "iklim krizinden dolayı zarar görenlere yardım edelim" kararını vermek her zaman daha kolaydır, ama o kararın alınmasının COP27'de ne derece zorluklarla karşılaştığını çoğumuz biliyoruz. Şimdi "hadi o zaman herkes elini cebine atsın ve ödemeye başlayın" toplantısına geldi sıra. Bu toplantıdan ciddi ve bağlayıcı bir karar çıkacağını hiç sanmıyorum. COP28'de alınacak kararların önemli bir kısmı yenilenebilir enerji kaynaklarına yapılacak yatırımın artırılması ve enerji verimliliğinin iyileştirilmesi&nbsp;alanında olacaktır. Bu iki konu da teknoloji ve finansman konuları olduğundan gelişmiş ülkeler bu konuları masada tutmakta ısrarcı olacaklardır.Burak Kuyan:&nbsp;Aslında gelmemiz gereken nokta, küresel ısınmayı 1.5°C ile sınırlamak için tüm fosil yakıtların adil bir şekilde ve aşamalı olarak kaldırılmasını sağlayacak etkili kararlar alınması ve 2030 ve sonrası için yılda 1.5 Teravat (TW) yenilenebilir enerji kurulum hedefinin ortaya konması. Ancak iklim kriziyle mücadelede yapılması gerekenlerle ilgili olarak dünya ülkelerinin henüz ortak bir noktada buluşamamış olması bu yönde net kararlar çıkmasını zorlaştırıyor. Mısır’daki son iklim konferansında 80’den fazla ülke tüm fosil yakıtların aşamalı olarak kaldırılmasını talep etmiş ancak kabul görmemişti. Yine de 80’den fazla ülkenin desteği, önümüzdeki dönemde bunu başarmak için güçlü bir temel oluşturuyor. COP28’de yapılması planlanan ilk Küresel Stok Değerlendirmesi (Global Stocktake) Paris Anlaşması’nda belirlenen hedeflere ne kadar yakın olduğumuzun kolektif bir şekilde değerlendirilmesine imkan verecek. Ve maalesef bu hedeften ne kadar uzak olduğumuzu göreceğiz. Bu değerlendirme konunun aciliyeti, ne kadar hızlı davranılması gerektiği açısından bizlere bir kez daha ciddi bir uyarı olacak. &nbsp;COP’un iklim krizi konusunda somut adımlar atılmasını sağlamak kadar önemli bir başka misyonunu da konuyu üst düzeyde sürekli gündemde tutarak karar vericiler, bürokratlar, sivil toplum kuruluşları bilim dünyasının yanında toplumların çeşitli kesimlerinde de bir farkındalık yaratılmasına katkı sağlaması. Dünyanın pek çok ülkesinden toplantılara katılan bakanlar, yetkililer ve uzmanların bir araya geleceği COP28 de bu anlamda önemli bir işlev üstlenecek. &nbsp;&nbsp;COP28 panelinde nelere değinmeyi planlıyorsunuz?Burak Kuyan: Panelde öncelikle, yenilenebilir enerjinin toplumsal boyutta bir farkındalık seviyesine ulaşmasının önemine değineceğim. Tüm dünyada toplumsal farkındalığın yeterince yaygınlaşmamış olması, iklim krizi ile mücadelede karar vericiler üzerinde yeterince baskı yaratılamaması sorunun çözümünde etkin kararlar alınmasını geciktiriyor. İkinci olarak da Galata Wind olarak dünyada ve Türkiye’deki gelişmeleri değerlendirerek iklim kriziyle mücadelede başarılı olmak için yapılması gerekenler, hükümetlere ve özel sektöre düşen görevler konusundaki düşüncelerimizi dile getireceğim.&nbsp;

Dünyahali

COP 27’de neler olmuştu, neler konuşulmuştu, hangi kararlar alınmıştı?

COP27’den COP28’e

Uluslararası Enerji Ajansı “<a fr-original-style="" href="https://www.iea.org/reports/world-energy-outlook-2023" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dünya Enerji Görünümü 2023</a>” raporu yayımlandı. Rapora göre, enerji dünyası kırılgan olmaya devam ediyor ancak enerji güvenliğini artırmak ve karbondioksit salımlarıyla mücadele etmek için etkili yollar var. Raporda önemli bilgiler öne çıkıyor:Küresel enerji krizinden kaynaklanan bazı acil baskılar hafiflemiş olsa da&nbsp;enerji piyasaları tedirgin. Fosil yakıt fiyatları 2022'deki zirve noktalarına göre gerilemiş durumda, ancak piyasalar gergin ve halen değişken durumda. Rusya'nın işgalinden sonra Ukrayna'da devam eden çatışmalara şimdi de Orta Doğu'daki çatışma riski eşlik ediyor.Bugün, küresel ortalama yüzey sıcaklığı, sanayi öncesi seviyelerin yaklaşık 1,2 derece üzerinde ve sera gazı salımları henüz zirveye ulaşmamış durumda. Enerji sektörü aynı zamanda dünya nüfusunun yüzde 90'ından fazlasının solumak zorunda kaldığı ve yılda 6 milyondan fazla erken ölümle bağlantılı olan kirli havanın da başlıca nedeni. Elektriğe erişimin iyileştirilmesi konusundaki olumlu eğilimler bazı ülkelerde yavaşlamış, hatta tersine dönmüş durumda. Bu bağlamlarda enerji dönüşümü çok önemli bir konumda.Bu karmaşık zeminde, güneş enerjisi ve elektrikli araçların öncülüğünde yeni bir temiz enerji ekonomisinin ortaya çıkması, ileriye dönük umut veriyor.&nbsp;Temiz enerjiye yapılan yatırım 2020'den bu yana yüzde 40 arttı. Salımları azaltma çabası bunun önemli bir nedeni, ancak tek nedeni değil. Örneğin, enerji güvenliği de önemli bir faktör. Ayrıca, endüstriyel stratejiler ve temiz enerji istihdamı yaratma arzusu da rol oynuyor.Öte yandan, tüm temiz teknolojiler eşdeğer seviyede başarılı değil. Başta rüzgâr olmak üzere bazı tedarik zincirleri baskı altında olsa da değişimin hızlandığına dair çarpıcı örnekler var. Örneğin, 2020'de satılan her 25 otomobilden biri elektrikliydi; 2023'te bu oran artık her 5 otomobilden birine erişti. 2023'te 500 GW’tan fazla yenilenebilir enerji üretim kapasitesi eklenecek.&nbsp;Bu yeni bir rekor! Güneş enerjisinin yaygınlaştırılması için günde 1 milyar ABD dolarından fazla para harcanıyor. Güneş fotovoltaik modülleri ve elektrikli araç bataryaları da dahil olmak üzere temiz enerji sisteminin temel bileşenlerinin üretim kapasitesi hızla artıyor.Dünya ekonomisinde Çin, küresel enerji trendlerini şekillendirmede büyük bir role sahip. Çin’in ekonomisi yavaşladıkça, yapısı değiştikçe ve temiz enerji kullanımı arttıkça dünyanın kalanına etkisi de değişmekte. Son on yılda Çin, küresel petrol kullanımındaki artışın neredeyse üçte ikisini, doğal gazdaki artışın neredeyse üçte birini oluşturdu ve kömür piyasalarında baskın oyuncu oldu. Ancak Çin ekonomisinin bir dönüm noktasına ulaşmakta olduğu öngörülüyor. Ülke halihazırda dünya standartlarında bir yüksek hızlı tren ağına sahip ve kişi başına düşen GSYİH çok daha düşük olmasına rağmen kişi başına düşen konut alanı şu anda Japonya'nınkine eşit. Bu doygunluk, çimento ve çelik gibi enerji yoğun birçok sektörde gelecekte daha düşük talebe işaret ediyor.&nbsp;Çin aynı zamanda temiz enerjide bir güç merkezi konumunda ve 2022 yılında rüzgar ve güneş enerjisi eklemelerinin yaklaşık yarısını ve küresel elektrikli araç satışlarının yarısından fazlasını oluşturuyor. Çin'in ekonomik büyümesinin arkasındaki ivme azalıyor ve daha da yavaşlarsa fosil yakıt talebi için daha büyük bir aşağı yönlü potansiyel var.&nbsp;Fosil yakıtlar için büyüme döneminin sona ermesi, fosil yakıt yatırımlarının sona ermesi anlamına gelmiyor. Kömür, petrol ve doğal gazın küresel enerji arzındaki payının yüzde 80 civarında gezdiğinin altını çizmekte fayda var.

Enerji dünyası kırılgan olmaya devam ediyor

Dünya Enerji Görünümü 2023 Raporu 

Bir şirketin kendisini "karbon nötr" ilan etmesi, bir anda iklim sorununun dışında kaldığı anlamına gelir mi? Son yıllarda büyük şirketlerin web sitelerinde sürdürülebilirlik raporları öne çıkıyor; fakat bunların içi ne kadar dolu?<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Her şirketin ait olduğu değer zinciriyle; tedarikçileriyle, müşterileriyle, ortaklarıyla ele alınması gerekiyor. Söz konusu emisyonlar kendilerine ait olmasa da bu senaryodaki risk mülkiyetten değil, bağımlılıktan kaynaklanıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bunu kompanse etmek için bazı şirketler ağaç dikiyor; bazıları ağaçların kesilmemesi için ödeme yapıyor. Bazı şirketler daha da ileri giderek günlük yaşamı karbondan arındıran teknolojilere yatırım yapıyor. Bunların hepsini birbirine bağlayan nokta, tüketicilerin –genellikle küçük miktarlarda– para ödeyerek, faaliyetlerinin yarattığı emisyona karşı koydukları iddiası.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hatta: Karbon kredilerinin kolay satın alınabilirliği ve ekonomikliği, iklim değişikliğinin aciliyetiyle uyuşmuyor gibi görünüyor. Çoğu şirkete göstermelik katkılarına ek olarak neredeyse bir "kirletme lisansı" sağlayan uygulamalar, vicdanı rahatlatma ve müşteriyi ikna etme ajandasından öteye gidemiyor.</li></ul>Nedir? Belirli miktarda karbondioksit –veya eşdeğer miktarda farklı bir sera gazı– salma hakkını temsil eden ticari sertifikalar, karbon kredisi olarak adlandırılıyor. Sera gazı emisyonlarını azaltmak için maddi bir teşvik mekanizması olarak geliştirilen karbon kredileri, sahip olduğu emisyon hakkından daha azını kullanan şirketlerin bu haklarını başkalarına satarak gelir elde etmesini sağlıyor. Emisyonlarını azaltmayı başaramayanlarsa karbon kredisi satın almak zorunda olduklarından artan maliyetlerle baş başa kalıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu aşamada, emisyonları ekonomik büyümeden ödün vermeden azaltabilmek için geliştirilen karbon dengelemeleri (carbon offsets) devreye giriyor. Karbon dengelemeleri, gerçekleşen emisyonları telafi edebilmek için eşit miktarda karbondioksit vb. sera gazını azaltmak veya ortadan kaldırılmak suretiyle gerçekleştiriliyor. Dengelemeler karbondioksite eşdeğer tonaj (CO2e) cinsinden ölçülüyor. Karbon dengelemesi ile üretilen karbon kredileri, şirketlere daha çok karbon emisyonu yapma hakkı sunarken başkalarına da satılabiliyor.</li></ul>Geçtiğimiz hafta: Avrupa Parlamentosu, üye ülkeler ile yeşil aklama (green-washing) olarak nitelendirilen ve bir şirketin çevresel sorumluluğa sahip olduğu imajını vurgulamak amacıyla yaydığı yanlış bilgiler ve yanıltıcı iddiaları kapsayan ifadelere karşı yaptırımlar <a fr-original-style="" href="https://www.ft.com/content/53f84f03-1f1c-4240-977f-9de0e4893377" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">uygulayacağını açıkladı</a>.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Detaylar: Şirketler iddialarının doğruluğunu kanıtlayamazsa, 2026 yılına kadar "iklim dostu" ya da "ekolojik" gibi kapsamlı çevresel iddiaların kullanımının yasaklanması <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberght.com/ab-den-sahte-cevreci-imajina-yasak-2338714" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">planlanıyor</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Perspektif: AB'nin yeşil aklama konusunda yaptığı bir çalışmada, üye ülkelerde incelen ürünlerde ileri sürülen çevresel iddiaların %53'ünün muğlak, yanıltıcı veya asılsız, %40'ının da doğrulanmamış olduğu ortaya çıkmıştı.</li></ul>Çözüm ne olabilir? Buna bireysel taraftan yaklaşabiliriz, neyse ki şirketler için önemli olan birimler de müşterilerin ta kendisi. Bir karbon dengeleme vaadi veya projesi gerçekten var olsa bile, yanlış gitme potansiyeline sahip. Ne de olsa bugüne dek %53'lük bir sapma tespit edilmiş. Göz göre göre kandırılmamak adına, Verified Carbon Standard, Gold Standard ve Green-e Climate Standard gibi üçüncü taraf sertifikasyon programları tarafından onaylanmış projeler tercih edilebilir.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan: Eleştirilen noktalardan biri dengeleme programlarının genellikle temel sorunu ele almaması. Temiz ulaşım seçeneklerinin eksikliği çoğu şirket ve tüketicinin ayak izlerini hafifletmesini zorlaştırıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Unutmadan: Net Zero projeleri birçok ülkede karbon emisyonlarını azaltmanın ötesinde, yenilenebilir enerji gelişimini desteklemek ve yerel ekonomileri iyileştirmek gibi ek faydalar sağlamak üzere kurgulanmış durumda. Yani aslında tüm partiler için uzun vadeli bir "kazan-kazan" senaryosuna işaret ediyor.</li></ul>Bir başka çözüm: Çetele tutmak. Birleşmiş Milletler tarafından bir araya getirilen çevre grupları ve yüzlerce işletme tarafından başlatılan Science Based Targets, dünya çapında yeterli emisyon verisine sahip olduğu 338 büyük şirketin 2015-2019 yılları arasında emisyonlarını toplu olarak %25 oranında azalttığını <a fr-original-style="" href="https://sciencebasedtargets.org/resources/files/SBTiProgressReport2020.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söyledi</a>.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Son araştırmanın çıktılarını içeren <a fr-original-style="" href="https://sciencebasedtargets.org/resources/files/SBTiMonitoringReport2022.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2022 raporuna</a> bakıldığında, 2022 yılında son yedi yılın tamamından daha fazla şirketin hedef belirlediği görüldü. 2022 yılında "bilime dayalı" hedefler belirleyen şirketlerde keskin bir artış olduğunu ve önceki yedi yılın toplamından %87 daha fazla şirketin –1.097 adet– hedeflerini doğrulattığı bildirildi. Japonya 201 ile en yüksek şirket sayısına sahipken, onu 181 şirket ile Birleşik Krallık ve 109 şirket ile ABD takip etti.</li></ul>

Aposto Gündem

Şirketlerin karbon-nötr hedefleri ve sürdürülebilirlik raporları ne derece güvenilir?

Karbon-nötr, gerçek bir taahhüt mü?

Yeni bir&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://phys.org/news/2023-09-plant-based-food-alternatives-shift-global.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırmaya</a> göre,&nbsp;2050 yılına kadar et ve süt ürünlerinin yüzde 50'sinin bitki bazlı alternatiflerle değiştirilmesi, tarım ve arazi kullanımına bağlı sera gazı salımlarını yüzde 31 oranında azaltabilir ve orman ve doğal arazilerin bozulmasını durdurabilir.Nature Communications dergisinde&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.nature.com/articles/s41467-023-40899-2" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yeni yayımlanan bir çalışmaya</a> göre, et ve süt ürünleri yerine bitki bazlı alternatifler ikame edildiğinde hayvancılıktan arta kalan arazilerin yeniden ağaçlandırılmasıyla iklim ve biyoçeşitlilik açısından ek faydalar elde edilebilir, bu da iklim faydalarını iki katından fazla artırabilir. Ek olarak, 2050 yılına kadar ekosistem bütünlüğünün gelecekteki azalmasını yarıya indirebilir.Vermont Üniversitesi'nden (UVM) çalışmanın eş yazarı Eva Wollenberg, "İklim değişikliğine neden olan küresel sera gazı salımlarını azaltmak için 'Etsiz Pazartesiler'den çok daha fazlasına ihtiyacımız olacak ve bu çalışma bize ileriye dönük bir yol gösteriyor" dedi. Wollenberg ayrıca şunları söyledi: "Bitki bazlı etler sadece yeni bir gıda ürünü değil, aynı zamanda dünya çapında sağlık ve biyoçeşitlilik hedeflerine ulaşırken gıda güvenliği ve iklim hedeflerine ulaşmak için kritik bir fırsattır. Bu tür geçişler zorludur ve bir dizi teknolojik yenilik ve politika müdahalesi gerektirir."UVM, Uluslararası Uygulamalı Sistem Analizi Enstitüsü (IIASA), Bioversity International İttifakı ve CIAT araştırmacıları tarafından yapılan çalışma, gıda sistemlerinin karmaşıklığını göz önünde bulunduran büyük ölçeklerde bitki bazlı et ve süt tüketiminin küresel gıda güvenliği ve çevresel etkilerini inceleyen ilk çalışma.IIASA'da araştırmacı olan çalışmanın başyazarı Marta Kozicka, "Beslenme biçimindeki değişimlerin etkilerini anlamak, sera gazı salımlarını azaltma seçeneklerimizi genişletiyor. Diyetlerin değiştirilmesi biyoçeşitlilik için de büyük gelişmeler sağlayabilir." dedi.Yazarlar, yüzde 50'lik bir değişim senaryosunun 2050 yılına kadar gıda sistemlerinin doğal çevre üzerindeki artan etkilerini önemli ölçüde azaltacağını bulmuşlardır. 2020 ile karşılaştırıldığında öngörülen etkiler ise şu şöyle:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Orman ve diğer doğal alanlardaki azalma neredeyse tamamen durur.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Küresel tarım alanı orman ve doğal alanların tarım arazisine çevrilmesinin durması ile &nbsp;genişlemek yerine yüzde 12 oranında azalır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tarım arazilerine azot girdisi tahminlerin neredeyse yarısına iner</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Su kullanımı artmak yerine yüzde 10 oranında azalır</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yetersiz beslenme, referans senaryodaki yüzde 3,8'e kıyasla küresel olarak yüzde 3,6'ya düşebilir yani yetersiz beslenen insan sayısı 31 milyon azalabilir.</li></ul>Yazarlar sığır eti, domuz eti, tavuk eti ve süt için bitki bazlı tariflere dayanan diyet değişiklikleri senaryoları geliştirmiştir. Bu tarifler, orijinal hayvansal kaynaklı protein ürünlerine besinsel olarak eşdeğer ve mevcut gıda üretim kapasiteleri ve küresel olarak mevcut üretim bileşenleri için gerçekçi olacak şekilde tasarlanmış.IIASA Biyoçeşitlilik ve Doğal Kaynaklar Programı Direktörü Petr Havlík "Analiz edilen diyet değişiklikleri iklim ve biyoçeşitlilik hedeflerine ulaşmada güçlü bir destekleyici olsa da, tam potansiyellerini ortaya koyabilmeleri için hedeflenen üretim tarafı politikaları ile desteklenmeleri gerekmektedir. Aksi takdirde, üretimin genişlemesi ve bunun sonucunda ortaya çıkan sera gazı ve arazi kullanım verimliliği kayıpları nedeniyle bu faydalar kısmen kaybolacaktır" diyor.

Bitki bazlı gıda alternatifleri küresel sürdürülebilir geçişi destekleyebilir.

Bitki Bazlı Gıdalar

<a fr-original-style="" href="https://www.reuters.com/sustainability/no-g20-consensus-emissions-mitigation-targets-talks-source-2023-07-28/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">G20 ülkeleri</a>, Güney Hindistan’ın Chennai kentinde üç gün süren toplantıların ardından, emisyon azaltım için somut hedefler üzerinde anlaşmaya varamadı. Yalnızca iklim değişikliğine yönelik mevcut önlemleri "yetersiz" olarak nitelendiren bir bildiri yayımladı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Arka plan: Toplantı, bilim insanlarının insan kaynaklı iklim değişikliğinin Kuzey Amerika, Avrupa ve Çin’i kasıp kavuran aşırı sıcak dalgalarında “kesinlikle ezici” bir rol oynadığını söyleyerek yeniden alarma geçmesinden günler sonra geldi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yorumlar: Yayımlanan belgenin, bloğun gelişmiş ülkeler tarafından yönetilen sera gazı emisyonlarını 2035’e kadar 2019 seviyelerine göre %60 azaltma çağrıları konusunda bölünmüş kaldığı ifade ediliyor.</li></ul>

SEFiA İklim Gündemi

Yazar:&nbsp;Mustafa Burak Yıldız, Pazarlama Uzmanı, Fütürist, Danışmanİklim değişikliği, Dünya'nın iklim sisteminde meydana gelen uzun vadeli değişiklikleri ifade eder. Bu değişiklikler, atmosferdeki sera gazlarının yoğunluğundaki artışlar gibi insan etkinlikleri ile ilişkili olabileceği gibi, doğal faktörlerin etkisi altında da gerçekleşebilir. İklim değişikliği sonucunda, Dünya'da sıcaklık, yağış, deniz seviyeleri ve buzullar gibi birçok faktör değişebilir. İklim değişikliği, küresel bir sorun olarak kabul edilir ve ekonomik, sosyal ve çevresel etkilere neden olabilir.İklim değişikliği, birçok faktörün etkileşimi sonucu ortaya çıkar. Bunlar arasında insan faaliyetleri ve doğal faktörler yer alır. İklim değişikliğine neden olan en önemli etmenler şunlardır:1. Fosil yakıt kullanımı: Fosil yakıt kullanımı, atmosfere sera gazı salınımının artmasına neden olur. Bu da dünya genelinde sıcaklık artışına yol açar.2. Sanayi faaliyetleri: Sanayi faaliyetleri de sera gazlarının atmosfere salınmasına neden olur. Özellikle enerji üretimi, ulaşım, imalat ve kimya endüstrisi sera gazı salımına büyük ölçüde katkıda bulunur.3. Orman yok edilmesi: Ormanların yok edilmesi, atmosferdeki karbondioksit miktarının artmasına neden olur. Çünkü ağaçlar karbondioksiti emer ve oksijen üretir.4. Tarım faaliyetleri: Tarım faaliyetleri de sera gazı salınımına neden olur. Özellikle hayvancılık faaliyetleri, metan gazı salınımını artırır.5. Doğal faktörler: İklim değişikliğine doğal faktörler de etki eder. Örneğin, güneş aktivitelerindeki değişiklikler, volkanik patlamalar ve deniz akıntıları gibi faktörler, iklimde değişikliklere neden olabilir.Bu faktörlerin hepsi bir arada, küresel iklimdeki değişiklikleri tetikleyebilir ve hızlandırabilir.<img src="https://images.aposto.com/2023/7/2/1690872255646.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İklim değişikliğine karşı birçok farklı önlem alınmaktadır. Bu önlemler, sera gazı salınımını azaltmak, yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmak, ormanları korumak ve sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek gibi çeşitli alanları kapsar. İşte iklim değişikliği ile mücadelede alınan ve alınması önerilen önlemlerden bazıları:1. Sera gazı emisyonlarını azaltmak: Hükümetler, şirketler ve bireyler sera gazı emisyonlarını azaltmak için çeşitli tedbirler alıyorlar. Örneğin, enerji verimliliğini artırmak, yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmak, toplu taşımayı teşvik etmek ve karbon salınımını düşüren teknolojiler geliştirmek bu önlemler arasında yer alır.2. Ormanları korumak: Ormanların korunması, atmosferdeki karbondioksit miktarını azaltmaya yardımcı olur. Bu nedenle, ormansızlaşmanın önlenmesi ve ağaçlandırma çalışmaları iklim değişikliğiyle mücadelede önemlidir.3. Sürdürülebilir kalkınma: Sürdürülebilir kalkınma, ekonomik büyüme ve çevre korumasının birleştirilmesidir. Bu, iklim değişikliğiyle mücadele için devletlerin izlediği önemli bir yaklaşımdır.4. Düzenlemeler ve yasalar: Hükümetler, iklim değişikliğiyle mücadele etmek için yasal düzenlemeler yapabilirler. Örneğin, sera gazı emisyonlarını sınırlandıran yasalar, çevre koruma yasaları ve enerji verimliliği standartları gibi düzenlemeler iklim değişikliğiyle mücadelede kullanılabilir.5. Uluslararası iş birliği: İklim değişikliği küresel bir sorundur ve bu nedenle, uluslararası iş birliği önemlidir. Uluslararası anlaşmalar, iklim değişikliğiyle mücadelede etkili bir araçtır. Örneğin, Paris Anlaşması gibi anlaşmalar, sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik hedefler belirler ve ülkeleri bu hedeflere ulaşmak için teşvik eder. Mısır’ın Şarm El-Şeyh kentinde gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 27. Taraflar Konferansı (COP 27) da bu konuda önemli bir örnektir.Tüm bunların yanında, bireyler olarak da iklim değişikliğiyle mücadeleye katkıda bulunabiliriz. İşte bireysel olarak yapabileceğimiz bazı şeyler:1. Enerji tasarrufu yapmak: Evlerimizde enerji tasarruflu ampuller kullanmak, suyu akıtmamak, gereksiz yere elektronik aletleri açık bırakmamak gibi basit önlemler alarak enerji tüketimimizi azaltabiliriz.2. Yenilenebilir enerji kaynaklarına geçmek: Evlerimizde güneş enerjisi ya da rüzgâr enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanarak fosil yakıtların kullanımını azaltabiliriz.3. Toplu taşımayı kullanmak: Araba kullanmak yerine toplu taşımayı tercih etmek, karbon salınımını azaltmaya yardımcı olur.4. Sürdürülebilir ürünler tercih etmek: Sürdürülebilir tarım ürünleri, organik gıdalar ve çevre dostu temizlik ürünleri gibi sürdürülebilir ürünleri tercih ederek, iklim değişikliğiyle mücadeleye katkıda bulunabiliriz.5. Geri dönüşüm yapmak: Geri dönüşüm yaparak, doğal kaynakları koruyabilir ve sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yardımcı olabiliriz.6. Politikacılara çağrı yapmak: Politikacılara çağrıda bulunarak, iklim değişikliğiyle mücadele için daha fazla kaynak ayrılmasını ve daha etkili politikaların uygulanmasını talep edebiliriz.Bu gibi bireysel çabalar, küçük bir katkı gibi görünse de toplumsal farkındalık yaratarak, hükümetlerin ve kurumların iklim değişikliğiyle mücadelede daha etkili önlemler almasını hep birlikte sağlayabiliriz.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Sevgili Okuyucularımız,Fütürist Bülten hakkındaki görüş ve yorumlarınızı <a fr-original-style="" href="mailto:bulten@futurizm.org" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulten@futurizm.org</a>'a e-posta atarak bizlere iletebilirsiniz.

Fütürist Bülten

İklim değişikliği, etmenleri ve bireysel mücadele

İklim Değişikliği ile Bireysel Olarak Mücadele Mümkün mü?

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver</a>Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü, 5 Mayıs 2023 günü COVID-19’un küresel sağlık acil durumu olmaktan <a fr-original-style="" href="https://www.who.int/director-general/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing---5-may-2023" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çıkarıldığını</a>, ancak hastalığın küresel bir sağlık tehditi olmaya devam ettiğini açıkladı. &nbsp;11 Mart 2020’de Genel Direktör’ün pandemi ilan edişini canlı yayında endişeyle izlerken, bir daha hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağını biliyordum. Üç yılı aşkın bir zamandır yaşamlarımızı alt üst eden, dünyada bildirilmiş 7 milyon, bildirilmemiş misliyle ölüme yol açan, pek çok aileye ateş düşüren COVID-19 sosyoekonomik adaletsizlikleri derinleştirmenin yanında dünyamıza yıkıcı bir etki daha bıraktı: tonlarca evsel ve tıbbi atık. Maske, eldiven, tek kullanımlık ürünler, dezenfektan kutusu gibi malzemelerin hem üretimi, hem atıkların bertarafı ciddi bir karbon ayak izine yol açarken, gelişi güzel doğaya bırakılmış maskelerin ciddi bir <a fr-original-style="" href="https://theconversation.com/the-ppe-used-throughout-the-covid-19-pandemic-is-getting-tangled-up-in-wildlife-189436" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">mikroplastik kirliliğine ve ekolojik sorunlara</a> yol açtığı belirtilmekte.&nbsp;Sağlık sektörünün karbon ayak izi ve ‘sürdürülemezliği’ aslında pandemi ile başlayan yeni bir olay değil. Pandemi öncesinde, 2019 yılında, sağlık sektörünün küresel sera gazı salınımındaki payı <a fr-original-style="" href="https://www.lancetcountdown.org/2022-report/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yüzde 5,2</a> olarak hesaplanmıştır. Eğer sağlık sektörü bir ülke olarak kabul edilseydi, dünyanın en yüksek karbon ayak izine sahip <a fr-original-style="" href="https://www.lancetcountdown.org/2022-report/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">5. ülkesi</a> olurdu. Maalesef daha fazla sera gazı emisyonu, sağlık sisteminin daha kaliteli ve yüksek hacimli çalıştığının bir göstergesi de değildir. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) sağlık sisteminin kişi başına düşen emisyonu en yüksek ülke olmasına rağmen, ABD’de doğumda beklenen yaşam süresi ve sağlık göstergeleri pek çok gelişmiş ülkenin çok gerisindedir.Sağlık sisteminin karbon ayak izini oluşturan <a fr-original-style="" href="https://noharm-global.org/sites/default/files/documents-files/5961/HealthCaresClimateFootprint_092319.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">üç ana alan</a> vardır. Sağlık kuruluşlarının hastane atıkları, tek kullanımlık plastikler, kişisel koruyucu ekipman, ambulans filoları gibi doğrudan emisyonlar karbon ayak izinin yüzde 17’sini; elektrik, buhar, soğutma, ısıtma sistemlerinin kullanımı yüzde 12’sini oluşturmaktadır. İlaçlar, kimyasallar, tıbbi alet ve cihazlar, yemek gibi hizmet alımlarının tedarik zincirinde ortaya çıkan emisyonlar ise sağlık sisteminin karbon ayak izinin yüzde 71’inden sorumludur. Görüldüğü üzere sağlık sisteminin karbonsuzlaştırılması için sağlık hizmetinde yer alan her ürünün sağlık kuruluşlarına gelene kadar geçen üretim, paketleme, ulaşım gibi süreçlerinin karbon ayak izinin azaltılması gerekmektedir. Sağlık camiasının iklim krizi ve sürdürülebilirlik konusunda konuşması ve diğer sektörlere de itici bir güç olması bu nedenle de çok önemlidir.&nbsp;Sistemsel olarak pek çok sektörün bir araya gelerek sağlık sistemini karbonsuzlaştırmak için çalışması, ülkelerin emisyonlarını azaltma konusunda iyi uygulama örnekleri geliştirmelerine de yardımcı olacaktır. İngiltere’nin "<a fr-original-style="" href="https://www.england.nhs.uk/greenernhs/a-net-zero-nhs/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Net Sıfır Ulusal Sağlık Hizmeti Sunulması</a>" raporu yol gösterici bir örnek oluşturabilir. "Döngüsel Sağlık Hizmeti" gibi yeni kavramların hayata geçirilmesi atık üretimini azaltmayı, zararlı kimyasallara maruziyeti en aza indirgemeyi ve sürdürülebilir bir sistem kurmayı sağlayabilir. Sağlık hizmetinde hastaya fayda sağlayacak bir tıbbi endikasyonu olmadan yapılan manyetik rezonans görüntüleme ya da bilgisayarlı tomografi gibi <a fr-original-style="" href="https://www.ejinme.com/article/S0953-6205(23)00021-3/pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tetkiklerin de ciddi bir karbon ayak izi</a> olduğu hesaplanmıştır. Bu nedenle, hekimlere hastalarına yeterli ve kaliteli zaman ayırabilecekleri ve <a fr-original-style="" href="https://www.choosingwisely.org/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">akıllı seçimler</a> yapmalarına imkân sağlayan klinik ortamlar sağlanması hem hastaya hem de dünyaya iyi gelecektir. Bireysel olarak hekimlerin de sağlık sisteminin karbon ayak izini azaltmak için yapabilecekleri ufak ama etkili değişiklikler olabilir: malzemelerde israfı azaltmak, atık bertarafında geri dönüşümü ve yeniden kullanımı desteklemek, enerji tasarrufu sağlayacak alışkanlıklar geliştirmek, karbon ayak izi düşük ilaçlar seçmek gibi. Örneğin, anestezik gazlar yerine damardan verilebilecek anestezi sağlayan ilaçları, ölçülü doz inhaler dediğimiz hidroflorokarbon gazı kullanan solunum ilaçları yerine, kuru toz kullanan ilaç formülasyonlarını tercih etmek gibi günlük pratiğimizde değiştirebileceklerimiz vardır.&nbsp;‘Koruma’ ve ‘iyileştirme’ misyonunu yüklenen sağlık sisteminin, acilen karbon ayak izini hesaplaması, sürdürülebilirlik kavramını günlük hayata entegre etmesi, azaltım için etkili projeler gerçekleştirmesi, sağlık sistemine ürün ve hizmet sunan kuruluşların dönüşümünü sağlamaları için zorlayıcı olması gerekmektedir. Çevreye duyarlı bir sağlık sistemi inşa etmek, tıbbın temelinde yer alan&nbsp;“<a fr-original-style="" href="https://impact.economist.com/sustainability/resilience-and-adaptation/healthcare-professional-and-climate-change" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Önce Zarar Verme</a>” ilkesinin bir gerekliliğidir.&nbsp;

Peki sağlık sisteminin karbon ayak izine ne demeli?

Tıbbın Temel İlkesi: Önce Zarar Verme

<a fr-original-style="" href="https://www.iklimhaber.org/ab-emisyonlari-azaltmayi-hedefleyen-yasalara-onay-verdi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Avrupa Birliği Konseyi</a>, üye ülkelerin Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın bir parçası olan ve emisyonları 2030’a kadar en az %55 azaltmayı hedefleyen “55’e Uyum - Fit for 55” paketindeki çeşitli yasal düzenlemelerin onaylandığını <a fr-original-style="" href="https://www.iklimhaber.org/ab-emisyonlari-azaltmayi-hedefleyen-yasalara-onay-verdi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyurdu</a>.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">ETS'de revizyon:&nbsp;Emisyon Ticaret Sistemi'ndeki sektörlerin seragazı emisyonları, 2030 yılına kadar 2005 seviyelerine kıyasla %62 azaltılacak. Şirketlere sağlanan ücretsiz emisyon tahsisatları da kademeli olarak kaldırılacak.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sınırda karbon vergisi: Üçüncü ülkelerden alınan demir, çelik, çimento, alüminyum, gübre, hidrojen ve elektrik gibi ürünlere sınırda karbon vergisi uygulanmasını içeren yeni Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (CBAM) kurulacak. CBAM ile AB ürünleri için ödenen karbon fiyatı ile ithal mallar için ödenen karbon fiyatı eşitlenecek. Böylece, AB üyesi olmayan ülkelerin iklim hedeflerini yükseltmesi sağlanırken, üretimin daha düşük iklim ve çevre hedefleri olan yerlere kayması önlenecek.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sosyal iklim fonu: İklim dostu dönüşümün adil ve sosyal açıdan kapsayıcı olmasını sağlamak için 2026 yılında AB Sosyal İklim Fonu kurulacak.</li></ul>

<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/vegandiyetisyen/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kevser Başkara</a>Pandemi ile beraber var olan gıda krizi, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ardından daha da görünür hale geldi. Gıda fiyatları artıyor. Gezegenimizin kaynaklarını kullanırken sürdürülebilir tüketimi benimsemek, hem bizim hem de gelecek kuşaklar için çok vazgeçilmez bir öneme sahip.&nbsp;Gıda sektörü, sera gazı emisyonlarının yüzde 34’ünden sorumlu.&nbsp;Gezegenin kaynaklarını kullandığımız başlıca sektörler, enerji, lojistik ve gıda sektörleri. Tarım ve hayvancılık faaliyetleri, arazi kullanımı, su kullanımı, enerji kullanımında israfa neden oluyor. 2018 yılında Science dergisinde yayımlanan bir makalede “Dünyanın&nbsp;kurtuluşu için en önemli yollardan birinin bitki temelli beslenmeye geçmek” olduğu vurgulanmıştı. “Yeşil Akdeniz Diyeti” aslında bitkisel proteinlere yönelmeyi öneriyor.&nbsp;Yuvamız dünyayı, beslenme ve yaşam alışkanlıklarımız ile bu sorunlara &nbsp;dost bir hale getirebiliriz. Sera gazlarının yüzde 18’inin nedeni hayvancılık. Araştırmalara göre proteinlerimizin yüzde 37’sini ise hayvancılık endüstrisi ile elde ediyoruz. Bu besinlerin üretimi için ise mevcut arazilerin yüzde 83’ünü kullanıyoruz.Bitkisel gıdalarla beslenmeyi öneren Yeşil Akdeniz Diyeti, 6 yıldır dünyanın en iyi diyeti olarak seçiliyor.&nbsp;Yeşil Akdeniz Diyeti, başta kalp ve damar hastalıkları olmak üzere pek çok hastalığın oluşum riskini azaltmada etkili. Verilere göre Türkiye, Avrupa’nın diyabet oranı en yüksek ülkesi. Dünyanın en uzun ve sağlıklı yaşayan toplumları olan <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Blue_zone" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Blue Zone</a>’ların bu beslenme alışkanlığı, hem gezegenin sürdürülebilirliği hem de insan sağlığı için kent yaşamında da önem kazanıyor olacak. İçeriğinde neler var derseniz:&nbsp;Protein alternatifleri: Kırmızı et yerine bitkisel protein alternatifleri (Biliyoruz ki hayvansal besin grupları içinde en yüksek karbon ve su ayak izine sahip olan et grubudur.)Doymamış yağ asitleri: Kabuklu yemişler, sızma zeytinyağı&nbsp;Güneş gören sebzeler: Besin değeri yüksek koyu yeşil yapraklı sebzeler&nbsp;Antioksidanı yüksek meyveler: Yaban mersini,<a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Gilaburu" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;gilaburu</a> gibi Anadolu’da yetişen antioksidanı yüksek meyveler&nbsp;Mevsiminde beslenme: Akdeniz coğrafyasının gıdaları, her mevsim farklıdır. Kış ve yaz sebzelerinin besin bileşenleri birbirini tamamlar.&nbsp;Gezegenimiz ve sağlığımız için sürdürülebilir beslenme modellerini uygulamalıyız. Dünyaya karşı sorumluluğumuz var. Dünya iyi olmayınca biz de iyi olamıyoruz.&nbsp;

2023’te geleceği nasıl besleyeceğiz? 

Yeşil Akdeniz Diyeti

• Binaları yeşillendirme hedefiyle 2014'te yola çıkan ABD merkezli iklim teknolojileri girişimi <a fr-original-style="" href="https://www.cnbc.com/2023/03/02/microsoft-kimbal-musk-invest-in-climate-tech-company-blocpower.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">BlocPower</a>, Goldman Sachs liderliğinde gerçekleşen Seri B turunda 155 milyon dolar yatırım aldı. Şimdiye kadar ABD'de 5 bini aşkın konut, ticari bina ve ibadethanede enerji projesini tamamlayan girişim, yeni yatırımı tescilli SaaS analitik platformunu geliştirmek için kullanacak.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir? Temiz enerji projelerinin analizi, kiralaması, proje yönetimi ve izlenmesi için geliştirdiği tescilli yazılımıyla BlocPower, ABD'nin düşük ve orta gelirli mahallerinde bulunan eski binaların karşılaştığı enerji tüketimi ve verimlilik sorunlarını iyileştirmeyi hedefliyor. Girişim, ısıtma ve soğutma sistemleri gibi alanlara odaklanarak yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği konseptleri ve teknolojisi etrafında mevcut gayrimenkulleri inşa etmek ve güçlendirmek için şehirlerle birlikte çalışıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden önemli? ABD Yeşil Bina Konseyi'ne göre, su ve alan ısıtması ve aydınlatma için kullanılan güç gibi doğrudan enerji ve elektrik kullanımı, ABD'deki sera gazı emisyonlarının yaklaşık %38'ini oluşturmakta. 2030 yılına kadar kentsel çevreleri oluşturacak binaların çoğunun hâlihazırda var olduğunu düşündüğümüzde bu, bu etkiyi azaltmanın çok daha hayati bir öneme sahip olduğu anlamına geliyor.</li></ul>

gazı ile ilgili hikayeler