Yazan:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/dilerciftci/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Diler Çiftçi</a>Düzenleyen:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/gulsenaytac/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Gülşen Aytaç</a>20. yüzyılın ortalarından bu yana küresel sıcaklıklar, yağışlardaki düzensizlikler ve topraktaki çölleşme artıyor. Bunun nedenleri ise fosil yakıt kullanımının, ormansızlaşmanın, bazı tarımsal ve endüstriyel uygulamaların ve sera gazlarınının artırması. <a fr-original-style="" href="https://public.wmo.int/en/media/press-release/greenhouse-gas-concentrations-hit-record-high-again#:~:text=Carbon%20dioxide%20is%20the%20single,fuel%20combustion%20and%20cement%20production." style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dünya Meteoroloji Örgütü</a>’ne &nbsp;göre karbondioksit, atmosferdeki en önemli sera gazı. Fosil yakıt ve sanayiden kaynaklanan karbondioksit dünyadaki sera gazı salımlarının yaklaşık yüzde 64' ünü oluşturuyor. Bu gazın etkisinin azaltılması için “karbondioksit yakalama ve depolama teknolojileri" gibi kimyasal yöntemler ve ağaç dikimi veya bazı tarım pratiklerinin kullanımı gibi doğal yöntemler bulunuyor. Özellikle ekonomik ve çevreyle uyumlu olmalarından dolayı bilim adamları tarafından ağaçların karbondioksit yakalama potansiyeli daha çok gündeme getiriliyor. Hatta bir çevre yardım kuruluşu olan <a fr-original-style="" href="https://onetreeplanted.org/pages/climate-change" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Onetreeplanted</a> ağaçlandırma çalışmalarını 1 numaralı iklim değişikliği çözümü olarak gösteriyor. Öyle ki ağaçlar;&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hava sıcaklığını düzenliyor,&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hava kirleticilerini filtreliyor,&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Karbondioksiti absorbe ediyor, karbon olarak depoluyor ve oksijeni serbest bırakıyor.</li></ul>Olgun bir ağaç ortalama olarak ömrü boyunca 1 ton CO₂ absorbe edebiliyor. Ağaçların türlerine göre CO₂ absorbe etme &nbsp;oranları ise &nbsp;değişim gösteriyor:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Meşe ağacı 13 ton,&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Londra Çınarı 9,5 ton,&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ladin 7 ton,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">At kestanesi 3,5 ton,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Amerikan sığlası ise 3,3 ton CO₂ ömrü boyunca absorbe edebiliyor.</li></ul>Kereste yapımı için kesildiklerinde ise karbon, ahşap ürünün içinde depolanmaya devam ediyor. Dolayısıyla inşaatta, mobilya yapımında veya kağıt üretiminde odun ürünleri kullanılması iklime olumlu yönde katkı sağlar diyebiliriz. Fakat karbon, ahşap veya kağıt ürün yandığında veya çürüdüğünde karbondioksit olarak tekrar açığa çıkıyor.&nbsp;Geçtiğimiz sene ETH Zurich yüksek lisans programında Zurich Ormanları'nı ele alan bir proje üzerine çalıştım. Zurich’te de iklim krizinden ötürü ormanlar, dünyanın birçok yerinde olduğu gibi tehlike altında. Ülkenin yaklaşık yüzde 30’unu kaplayan ormanlar kuraklıktan dolayı 2022 yılında &nbsp;yüzde 2,7 oranında azalmış. Her geçen sene ormanlar, kuraklığın bir sonucu olan kabuk böceğinden daha fazla etkileniyor ve bu durumun ilerleyen dönemlerde artması bekleniyor. Özellikle ladin ağaçları bu durumdan çok zarar görüyor. Kuraklıktan dolayı ladin ağacı kökleri kısa olduğundan toprak altında biriken suya erişemiyor ve metabolizması zayıflayarak kabuk böceği istilasına uğruyor. Bu durum gelecekte hem ekonomik hem de ekolojik olarak ciddi zararlar verme potansiyeline sahip maalesef. Aynı zamanda kabuk böceği saldırısından etkilenen zarar görmüş bir odun sadece yakacak odun olabileceği için ciddi &nbsp;karbon salınımına da neden olabiliyor.&nbsp;Bu duruma çözüm üretmek amacıyla projede ekip arkadaşlarımla beraber Winterthur şehrine çok yakın bulunan Töss Vadisi’ndeki ormanlık alanlarda çalışmalarımızı yürüttük.&nbsp;Töss Vadisi; Winterthur şehrine içme suyu sağlayan, içinden Töss Nehri’nin geçtiği doğal güzelliklerin ve biyoçeşitliliğin fazlaca olduğu özel bir bölge. Hem orman hem de tarım alanlarına sahip. Yoğunluklu olarak ladin, göknar ve kayın ağaçlarına sahip ormanları, ormancılık faaliyetleri için kullanıldığı gibi, rekreasyon alanı olarak da hizmet veriyor.&nbsp;Araştırmalarımız sonucu, bölgede en çok kabuk böceği zararının, tarım ile yakın temas kuran orman kenarlarında olduğunu tespit ettik. Yaptığımız sıcaklık etkisi haritaları ile ladin ağaçlarının yoğunlaştığı bölgeleri belirledik ve kabuk böceği yayılımı gerçekleşmeden istila alanlarına yakın ağaçların kesilerek alandan uzaklaştırılmasını önerdik. Yerlerine ise gelecekteki sıcaklık artışlarına daha dayanıklı, bölgenin ekolojisine uygun, karbon depolama kapasitesi yüksek olan ve yine endüstriyel değeri olabilecek meşe, sarıçam ve kestane ağaçlarını seçtik.Bu öneri sonucunda, ladinlerin kesilerek alandan uzaklaştırılması ile çok fazla odun hasılatı olacağından bu ağaçların özellikle inşaat sektöründe kullanılmasının uygun olabileceğini düşündük. Yapılan son araştırmalarla eğer inşaat malzemelerinin çoğu ahşap ile değiştirilirse inşaatta beton kullanımından kaynaklanan yüksek emisyonları azaltma yönünde ek bir fayda sağlanacağı ortaya kondu. Ayrıca araştırmalarımız sırasında bu fikrimizi destekleyen uygulama projelerinin de var olduğunu keşfettik. Üstelik bu projelerden biri çalışma alanımızın bulunduğu Winterthur şehrinde &nbsp;konut projesiydi. Yerel haberlere göre dünyanın en yüksek ahşap gökdeleni olarak öne çıkan “The Rocket &amp; Tigeli Building” adındaki bu projenin temeli yakın zamanda atılacak ve 2026 senesinde tamamlanacak. Projede yüzey kaplamaları ve iç mekanlarda ahşap kullanıldığı gibi beton çekirdek yerine de ahşap malzeme kullanılması öneriliyor. Yapının çoğunluğunda iklim dostu olan ahşap malzeme kullanılacak diyebiliriz.&nbsp;Evet, iklim krizi etkisi ile ormanlarımız zarar görebiliyor ancak İsviçre’de ve dünyanın herhangi bir yerinde yaşanacak benzer durumlarda yenilikçi ormancılık yöntemleri, doğru inşaat yatırımı, doğru mimari malzeme seçimleri ve bilim ile yaşanan krizler fırsata dönüştürülebilir ve yaşanabilir dünyalar yaratılabilir.&nbsp;

Dünyahali

Yaşanabilir yeşil bir dünya yaratmak

Yenilikçi Ormancılık Yöntemleri

• <a fr-original-style="" href="https://www.engadget.com/researchers-quantify-the-carbon-footprint-of-generating-ai-images-173538174.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Carnegie Mellon Üniversitesi</a> ile Hugging Face isimli yapay zeka girişiminin yaptığı çalışma, yapay zeka araçlarıyla görsel oluşturmanın bir akıllı telefonu şarj etmeye eşdeğer karbon ayak izine sahip olduğunu ortaya çıkardı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Detaylar:&nbsp;Araştırmada, yapay zeka destekli sohbet robotlarını kullanmanın ise bir akıllı telefonu %16 şarj etmekle eşdeğer karbon ayak izine sahip olduğu aktarıldı.</li></ul>

Aposto Gündem

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, COP28 iklim zirvesinin hemen öncesinde hızla erimekte olan Antarktika’yı ziyaret etti. Guterres, ülkelerin gezegenin ısınmasından sorumlu sera gazı emisyonlarını düşürmek için verdikleri taahhütlerin ele alındığı zirvede de yoğun eylem çağrısında bulundu.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Açıklama: Guterres, Antarktika’daki buzulların erime hızının "tamamen yıkıcı" hâle geldiğini belirtti ve kıtanın "uyanmakta olan bir dev" olduğunu ve dünyanın da uyanması gerektiğini ifade etti.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2023/10/2/1701183351987.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">© UN/Mark Garten<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Zamanlama: BM Genel Sekreteri, BM İklim Değişikliği Konferansı'na başkanlık eden Abu Dhabi Ulusal Petrol Şirketi’nin CEO'su Sultan al-Jaber’e, sektörle bağlantıları nedeniyle fosil yakıt endüstrisini daha fazla temiz enerji yatırımı yapmaya teşvik etmede "daha büyük bir sorumluluk" düştüğünü söyledi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Birkaç adım geriden: Bilim insanları ve ekoloji aktivistleri, küresel ısınmanın önemli bir göstergesi olan Batı Antarktika Buz Levhası’nı yakından izliyorlar. Nature Climate Change&nbsp;dergisinde geçen ay yayımlanan bir çalışma, gezegeni ısıtan gaz emisyonları azalsa da buz tabakasındaki erimenin "kaçınılmaz" olduğunu belirtiyor.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 0px; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Geçen ay Science Advances dergisinde yayımlanan başka bir çalışma, 1997’den bu yana yaklaşık 50 Antarktika buz rafının en az %30 oranında küçüldüğünü bildirdi. Buz raflarının %28’inin çok kısa sürede yarısından fazlasını kaybettiği ortaya çıktı.</li></ul></li></ul>

Angst

Antarktika, güneş ışınlarını yansıttığı ve büyük okyanus akıntılarını sürüklediği için Dünya’nın iklimini düzenlemede önemli bir rol oynuyor.

BM Genel Sekreteri, erime sürecindeki Antarktika’da

İklim İçin 350 Derneği ve Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA), Borsa İstanbul’da işlem gören ilk 30 şirketin iklim karnelerini inceledi. "<a fr-original-style="" href="https://350turkiye.org/files/2023/11/rapor-bist30-firmalarinin-gorunumu-2911123.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">BIST 30 Firmalarının Görünümü</a>" raporunun 2023 verileri, şirketlerin iklim kriziyle mücadele konusunda gereken noktaya gelmediğine işaret etti.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Her ne kadar 2021 yılına göre gelişimler olsa
da 2022 yılı itibarıyla BİST 30 firmalarının bu
yönde hızlı adımlar atma konusundaki ilerlemesi
yeterli düzeyde değildir."&nbsp;</blockquote>Raporun çıktıları:&nbsp;Sınırda Karbon Düzenlemesi Mevzuatı (SKDM) kapsamında 9 şirket herhangi bir faaliyeti bulunmazken, 16 şirketin takip etmekten etki analizleri yapmaya ve fizibilitelerine karbon fiyatı dahil etmeye uzanan bir kapsamda SKDM'ye hazırlandığı görüldü.Çevresel, Sosyal, Yönetişimsel (ESG) puanları:&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sasa Polyester, Türk Telekom, Vestel bu yıl &nbsp;"orta risk"ten "düşük risk"e geçti.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bim ve Pegasus ise geçen yıl "yüksek risk" skoru almışken bu yıl&nbsp;"orta riskli" kabul edildi.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2022 yılında "yüksek riskli" kabul edilen Hektaş, 2023 yılında ESG puanı kötüleşen tek şirket olarak "şiddetli"&nbsp;kategorisine geçti.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">19 şirket ESG skorlarını korurken BIST 30’a bu yıl dahil olan AKSA Enerji’nin 2022 ESG skoru bulunamadı.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2022 yılında endeksin (bankacılık hariç) "yüksek" ve "ciddi yüksek" riskli şirket oranı %44, düşük riskli şirket oranı %8 olarak kaydedilirken bu yıl "yüksek" ve "ciddi yüksek" riskli şirket oranı %38 ve "düşük" riskli şirket oranı %19 oldu.</li></ul>Yıllık emisyonlarını açıklayan şirketlerin 2022 yılı karşılaştırmasına göre 10 şirketin 2022 yılına göre K-1 emisyonları artarken 7 şirketinkinde azalma görüldü. 9 şirket ise emisyonlarını raporlamadı.Net sıfır ve karbon nötr
için verilen hedef tarihler incelendiğinde 10 şirketin
net sıfır, 11 şirketin ise karbon nötr için hedef
tarihi bulunduğu belirtiliyor. 2022 yılından
bugüne net sıfır hedefi olan&nbsp;5 yeni şirket eklendi.Ne dediler?&nbsp;İklim İçin 350 Derneği Türkiye Koordinatörü Efe Baysal, Türkiye'nin 2053 net sıfır emisyona ulaşma hedefini yakalayabilmesi için şirketlerin hızlı bir emisyon azaltım politikası izlemesinin gerekliliğine dikkati çekerek şu ifadeleri kullandı:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Ne var ki BİST 30 firmalarının 2022'de de bu konuda gereken adımları atma konusunda hâlâ gerekli hızda yol alamadıkları görüldü. İklim krizinden çıkışın ve Türkiye'nin 2053 hedefini tutturabilmesinin tek yolu en az karar alıcılar kadar şirketlerin de karbonsuzlaşma çalışmalarını bir an önce başlatmaları. İklim İçin 350 Derneği olarak, BIST 30 şirketlerine, bu konuda diğer şirketlere de örnek olacak ve yol gösterecek adımları hızla atmaları, Türkiye'nin 2053 hedefini tutturabilmesi için üzerlerine düşen sorumlulukları yapmaları çağrısında bulunuyoruz."</blockquote>

Pareto

İklim İçin 350 Derneği ile SEFİA, BIST 30 şirketlerinin iklim karnelerini inceledi. Rapor, şirketlerin iklim kriziyle mücadele konusunda gereken noktaya gelmediğini gösterdi.

BIST 30 iklim krizi ile mücadelede istenilen seviyede değil

• Dünya Ekonomik Forumu (WEF), "2023 Sektörel Net Sıfır Takibi" raporunu yayımladı. Raporda imalat, enerji ve ulaştırma gibi karbondan arındırmanın zor olduğu sektörleri sürdürebilir kılmak ve net sıfır emisyon hedeflerine ulaşmak için 2050 yılına kadar 13,5 trilyon dolarlık yatırıma ihtiyaç olduğuna dikkat çekildi.

Uzmanlar, gelecekte turistik seyahatlere getirilen kısıtlamalardan derinden etkileneceğimizi öngörüyor. Avustralya merkezli seyahat acentesi Intrepid Travel ve The Future Labs Institute tarafından hazırlanan "<a fr-original-style="" href="https://www.thefuturelaboratory.com/blog/intrepid-travel" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">A Sustainable Future for Travel</a>" isimli rapor, bazı bölgelerde turizmi tamamen durduracak kadar radikal değişikliklerin yaşanacağı konusunda uyarıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Rakamlar: Günümüzde, her bireye düşen karbon emisyonunun yılda 2,3 ton ile sınırlandırılması gerektiği belirtiliyor. Somutlaştırmak gerekirse bu, Brezilya'nın Rio de Janeiro kentinden Suudi Arabistan'ın Riyad kentine bir gidiş-dönüş yolculuğa eşdeğer. Ancak kişi başına düşen ortalama karbon ayak izi ABD'de yılda 16 ton, Avustralya'da 15 ton ve İngiltere'de ise 11,7 ton seviyesinde. Yani, genele bakıldığında ortalama %85'lik bir azalış,&nbsp;emisyon miktarlarını "ideal seviyelere" yaklaştıracak gibi görünüyor.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Turizmin ve seyahat sektörünün geleceği</h2>Seyahat sektörü, iklim kriziyle mücadelede kritik bir noktada duruyor. Bu endüstri, toplam karbondioksit emisyonlarının %8'inden sorumlu. Havacılık ise tek başına toplam miktarın %2,5'ine neden oluyor. İklimle ilgili tarihin bu kritik döneminde seyahat sektörünün sorumluluk almaktan kaçınması, tehlikeli gidişatın devam etmesine neden olacak.&nbsp;Raporda, hiçbir değişiklik yapılmadan devam edildiği takdirde sektörün uyum sağlamak zorunda kalacağı üç ana başlıktan söz ediliyor. Bunlardan ilki karbon pasaportları. Kişisel emisyon sınırlamalarının yeni bir norm hâline gelmesi, bugün sahip olduğumuz "sınırsız uçma hakkı"nda değişikliğe gidilmesi söz konusu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne diyorlar? The Future Laboratory Kurucu Ortağı Martin Raymond, karbon pasaportlarının turizmin çehresini değiştireceğini söylüyor.</li></ul><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Kişisel karbon izinleri, karbon emisyonlarını kontrol altına almaya ve seyahatin yarattığı ayak izini azaltmaya yardımcı olabilir. Bu izinler, 2050'ye kadar 750 milyar tonu hedefleyen küresel karbon bütçesiyle uyumlu pasaportlar olarak ortaya çıkacaktır. 2040'a kadar, izin verilen yıllık seyahat sayısının sınırlandığını görebiliriz."</blockquote>İkinci önemli başlık, seyahat destinasyonlarındaki muhtemel değişimler. Bugünün popüler destinasyonlarının artan sıcaklıklarla birlikte gitgide elverişsizleşmesi, seyahat tutkunlarını "güneş" yerine "gölge" aramaya itebilir. Aşırı sıcakların ve sel, deprem, yangın endişelerinin artmasıyla birlikte, geleneksel plaj tatillerinden daha serin ve güvenli destinasyonlara doğru bir kayma görülebilir. Sağlık ve güvenlik, insanların seyahat kararlarını doğrudan etkiliyor ve iklim değişikliği artık uzak bir risk değil, bugüne dair bir endişe kaynağı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne diyorlar?&nbsp;Sürdürülebilir Turizm Uzmanı Elissa Garay, "2050 yılına kadar kadar, Maldivler gibi alçak adalar yaşanmaz hâle gelebilir. Denize yakın oldukları için sevdiğimiz Venedik ve Amsterdam gibi birçok destinasyon da büyük risk altında." ifadelerini kullanıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası:&nbsp;Intrepid Travel Çevresel Etki Yöneticisi Dr. Susanne Etti&nbsp;ise şu açıklamalarda bulunuyor:</li></ul><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Seyahat alışkanlıkları evrilecek. Örneğin, Nepal'de treking sezonu olan Mart-Nisan ve Eylül-Kasım arası dönemler, toprak kayması riskini önlemek amacıyla kısalabilir. Geleneksel yaz tatilleri, Akdeniz, Avustralya ve Kanada gibi ülkelerin ormanlık alanlarına geziler yangınlar nedeniyle yeniden gözden geçirilecek. Norveç Fiyortları, İzlanda'nın Akureyri ve Finlandiya'nın Kuzey Ostrobotniya gibi kentleri, İskandinavya ve Baltık bölgelerinin bazı yerleri, yükselen yaz sıcaklarından kaçmak isteyenler için cazip seçenekler olabilir. Belçika, Slovenya ve Polonya da Güney Avrupa'nın alternatif rotaları olabilir."</blockquote>Gelelim üçüncü başlığa, sanal destinasyonlar. Rapora göre, iklim kriziyle mücadele için yeterli önlem alınmadığı takdirde 2040'a kadar dünyanın birçok favori destinasyonu sanal hâle gelmek zorunda kalacak. Kovid-19 sırasında turizm kurulları, 360 derece videolarla ilgi çekici destinasyonlar yarattı; tur şirketleri, havayolları ve oteller turistleri sanal gezilere yönlendi. Tatil destinasyonları turist dostu olmaktan çıkarsa doğal olarak bu tür sanal etkinlikler ana akım hâline gelecek. Metaverse, iklim değişikliği nedeniyle konaklamaya elverişsiz hâle gelen veya yok olan yerlerle etkileşime geçmenin tek yolu olabilir.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Cep bilgisi:&nbsp;Okyanusya'da küçük bir Pasifik ülkesi olan Tuvalu, yükselen deniz seviyeleri nedeniyle dijital bir versiyonunu oluşturan ilk ülke.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ancak:&nbsp;Böyle bir durumda, etkileşimli teknolojiler hiçbir zaman gerçek dünya deneyiminin yerini tutamayacağından küresel turizmin ekonomik etkisi risk altına girecektir.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne diyorlar? Intrepid Travel Başkanı ve Kurucu Ortağı Darrell Wade, şu ifadeleri kullanıyor:</li></ul><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Seul gibi büyük şehirler, fiziksel dünyaya sanal paraleller oluşturarak dijital ikizlerini oluşturmaya başladı bile. Sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik kombinasyonunu kullanılarak küresel destinasyonları simüle edilmiş bir ortamda canlandırmak için ellerinden geleni yapacaklar.
2040'a kadar insanlar, Kuzey Işıkları'nı görmek için İzlanda'ya veya Beş Büyükler'i görmek için Güney Afrika'ya seyahat etmeye ihtiyaç duymayabilir."&nbsp;</blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sonuç olarak</h2>İklim değişikliği ileride karşımıza çıkabilecek bir risk değil, güncel bir tehlike. Gelecekte, iklim değişikliği sebebiyle elverişsiz hâle gelen coğrafyalar ve seyahat kısıtlamaları insanların dünyayı rahatça keşfetme özgürlüğünü elinden alabilir.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hatırlatma dozu:&nbsp;Seyahatin dönüşümü, 2021 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı'nda (COP26) imzalanan Glasgow İklim Eylemi Bildirgesi ile başlatıldı. Bildirge, sektörün gelecek on yıl içinde emisyonları yarıya indirme ve 2050'den önce net sıfıra ulaşma konusundaki taahhütlerine işaret ediyor.</li></ul>Gerekli yeniden yapılandırmanın bilinçli bir şekilde uygulanması elzem. Eko-inovasyon ve teknolojiye kucak açma, seyahatin devrim niteliğinde bir dönüşümün eşiğinde olduğuna işaret ediyor; ama bir an önce de aksiyon almak gerek.

Gelecekte, iklim değişikliği sebebiyle elverişsizleşen konumlar ve seyahat kısıtlamaları insanların dünyayı rahatça keşfetme özgürlüğünü elinden alabilir.

Güneşten gölgeye: İklim değişirken seyahat

<a fr-original-style="" href="https://instagram.com/ozgur_eskara_?igshid=MzRlODBiNWFlZA==" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Özgür Eşkara </a>Geçtiğimiz hafta, İngiltere başbakanı Rishi Sunak “net sıfır hedeflerini riske attığı” iddia edilen bir açıklama yaptı. Sert eleştiriler alan, siyasi bir hata olarak görülen ancak kendisini destekleyenler tarafından yerinde ve pragmatik olarak değerlendirilen <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/environment/2023/sep/21/factchecking-rishi-sunak-claims-on-the-net-zero-transition" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıklamalarından biri</a>, petrol ve dizel araçların satışının yasaklanmasının 2030’dan 2035’e ötelenmesi. Sunak, ekonomik gelişmeleri öncelediğini ve yüksek enflasyondan dolayı etkilenen ailelere ekstra maddi yük getirmemek için bu kararı aldığını savunuyor. Sıfır karbon hedeflerine ulaşmak için planlanan et tüketimine ek vergi, uçakla seyahate kısıtlama ya da araç paylaşımlı seyahat gibi uygulamalar da şimdilik rafa kaldırıldı.En büyük eleştiri ise, milyar poundluk bir proje olan <a fr-original-style="" href="https://www.hs2.org.uk/building-hs2/environmental-sustainability/climate-resilience/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">HS2</a> demiryolu altyapı çalışmalarının Birmingham-Manchester kısmının şimdilik durdurulması kararına geldi. HS2 ile Londra-Manchester arası tren ulaşımının sıfır karbon salınımlı elektrikle sağlanması hedefleniyor. Bu kararın arkasında da önceliğin enflasyonla mücadeleye verilmesi tercihi var. Sürdürülebilir yeşil enerji yatırımının en iyi örneklerinden biri olan HS2 projesinin yeşil ekonomiye büyük katkılar sağlayacağını ve bu kararın iklim krizi hedefleri ve sürdürülebilirliği riske sokacağını savunuluyor.İklim kriziyle mücadelenin başarılı olması sadece bizlerin gönüllü olarak atacağı adımlarla değil ülkelerin ekonomik gidişatıyla da yakından ilgili. Görünen o ki enflasyonist ortamların devam etmesi ayrılacak fonların, atılacak adımların gecikmesine yol açabilecek. Ülkelerin politikacıları iklim kriziyle mücadelenin ve sürdürülebilirliğin kaderini belirlerken, bu alanda aldıkları kararlar da görülüyor ki &nbsp;kariyerleri için alacakları desteği etkileyebilecek.&nbsp;

İngiltere Başbakanı Rishi Sunak’ın açıklamaları 

Net sıfır hedefleri riske mi atılıyor ? 

Bir şirketin kendisini "karbon nötr" ilan etmesi, bir anda iklim sorununun dışında kaldığı anlamına gelir mi? Son yıllarda büyük şirketlerin web sitelerinde sürdürülebilirlik raporları öne çıkıyor; fakat bunların içi ne kadar dolu?<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Her şirketin ait olduğu değer zinciriyle; tedarikçileriyle, müşterileriyle, ortaklarıyla ele alınması gerekiyor. Söz konusu emisyonlar kendilerine ait olmasa da bu senaryodaki risk mülkiyetten değil, bağımlılıktan kaynaklanıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bunu kompanse etmek için bazı şirketler ağaç dikiyor; bazıları ağaçların kesilmemesi için ödeme yapıyor. Bazı şirketler daha da ileri giderek günlük yaşamı karbondan arındıran teknolojilere yatırım yapıyor. Bunların hepsini birbirine bağlayan nokta, tüketicilerin –genellikle küçük miktarlarda– para ödeyerek, faaliyetlerinin yarattığı emisyona karşı koydukları iddiası.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hatta: Karbon kredilerinin kolay satın alınabilirliği ve ekonomikliği, iklim değişikliğinin aciliyetiyle uyuşmuyor gibi görünüyor. Çoğu şirkete göstermelik katkılarına ek olarak neredeyse bir "kirletme lisansı" sağlayan uygulamalar, vicdanı rahatlatma ve müşteriyi ikna etme ajandasından öteye gidemiyor.</li></ul>Nedir? Belirli miktarda karbondioksit –veya eşdeğer miktarda farklı bir sera gazı– salma hakkını temsil eden ticari sertifikalar, karbon kredisi olarak adlandırılıyor. Sera gazı emisyonlarını azaltmak için maddi bir teşvik mekanizması olarak geliştirilen karbon kredileri, sahip olduğu emisyon hakkından daha azını kullanan şirketlerin bu haklarını başkalarına satarak gelir elde etmesini sağlıyor. Emisyonlarını azaltmayı başaramayanlarsa karbon kredisi satın almak zorunda olduklarından artan maliyetlerle baş başa kalıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu aşamada, emisyonları ekonomik büyümeden ödün vermeden azaltabilmek için geliştirilen karbon dengelemeleri (carbon offsets) devreye giriyor. Karbon dengelemeleri, gerçekleşen emisyonları telafi edebilmek için eşit miktarda karbondioksit vb. sera gazını azaltmak veya ortadan kaldırılmak suretiyle gerçekleştiriliyor. Dengelemeler karbondioksite eşdeğer tonaj (CO2e) cinsinden ölçülüyor. Karbon dengelemesi ile üretilen karbon kredileri, şirketlere daha çok karbon emisyonu yapma hakkı sunarken başkalarına da satılabiliyor.</li></ul>Geçtiğimiz hafta: Avrupa Parlamentosu, üye ülkeler ile yeşil aklama (green-washing) olarak nitelendirilen ve bir şirketin çevresel sorumluluğa sahip olduğu imajını vurgulamak amacıyla yaydığı yanlış bilgiler ve yanıltıcı iddiaları kapsayan ifadelere karşı yaptırımlar <a fr-original-style="" href="https://www.ft.com/content/53f84f03-1f1c-4240-977f-9de0e4893377" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">uygulayacağını açıkladı</a>.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Detaylar: Şirketler iddialarının doğruluğunu kanıtlayamazsa, 2026 yılına kadar "iklim dostu" ya da "ekolojik" gibi kapsamlı çevresel iddiaların kullanımının yasaklanması <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberght.com/ab-den-sahte-cevreci-imajina-yasak-2338714" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">planlanıyor</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Perspektif: AB'nin yeşil aklama konusunda yaptığı bir çalışmada, üye ülkelerde incelen ürünlerde ileri sürülen çevresel iddiaların %53'ünün muğlak, yanıltıcı veya asılsız, %40'ının da doğrulanmamış olduğu ortaya çıkmıştı.</li></ul>Çözüm ne olabilir? Buna bireysel taraftan yaklaşabiliriz, neyse ki şirketler için önemli olan birimler de müşterilerin ta kendisi. Bir karbon dengeleme vaadi veya projesi gerçekten var olsa bile, yanlış gitme potansiyeline sahip. Ne de olsa bugüne dek %53'lük bir sapma tespit edilmiş. Göz göre göre kandırılmamak adına, Verified Carbon Standard, Gold Standard ve Green-e Climate Standard gibi üçüncü taraf sertifikasyon programları tarafından onaylanmış projeler tercih edilebilir.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan: Eleştirilen noktalardan biri dengeleme programlarının genellikle temel sorunu ele almaması. Temiz ulaşım seçeneklerinin eksikliği çoğu şirket ve tüketicinin ayak izlerini hafifletmesini zorlaştırıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Unutmadan: Net Zero projeleri birçok ülkede karbon emisyonlarını azaltmanın ötesinde, yenilenebilir enerji gelişimini desteklemek ve yerel ekonomileri iyileştirmek gibi ek faydalar sağlamak üzere kurgulanmış durumda. Yani aslında tüm partiler için uzun vadeli bir "kazan-kazan" senaryosuna işaret ediyor.</li></ul>Bir başka çözüm: Çetele tutmak. Birleşmiş Milletler tarafından bir araya getirilen çevre grupları ve yüzlerce işletme tarafından başlatılan Science Based Targets, dünya çapında yeterli emisyon verisine sahip olduğu 338 büyük şirketin 2015-2019 yılları arasında emisyonlarını toplu olarak %25 oranında azalttığını <a fr-original-style="" href="https://sciencebasedtargets.org/resources/files/SBTiProgressReport2020.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söyledi</a>.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Son araştırmanın çıktılarını içeren <a fr-original-style="" href="https://sciencebasedtargets.org/resources/files/SBTiMonitoringReport2022.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2022 raporuna</a> bakıldığında, 2022 yılında son yedi yılın tamamından daha fazla şirketin hedef belirlediği görüldü. 2022 yılında "bilime dayalı" hedefler belirleyen şirketlerde keskin bir artış olduğunu ve önceki yedi yılın toplamından %87 daha fazla şirketin –1.097 adet– hedeflerini doğrulattığı bildirildi. Japonya 201 ile en yüksek şirket sayısına sahipken, onu 181 şirket ile Birleşik Krallık ve 109 şirket ile ABD takip etti.</li></ul>

Şirketlerin karbon-nötr hedefleri ve sürdürülebilirlik raporları ne derece güvenilir?

Karbon-nötr, gerçek bir taahhüt mü?

Shell’in CEO’su Wael Sawan göreve başladıktan 6 ay sonra, dünyanın en büyük kurumsal karbon tazminatı planını sessizce <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberg.com/news/features/2023-08-31/shell-silently-abandoned-its-100-million-a-year-plan-to-offset-co2-emissions?cmpid=BBD090123_GREENDAILY&utm_medium=email&utm_source=newsletter&utm_term=230901&utm_campaign=greendaily&in_source=embedded-checkout-banner" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yavaşlattı</a>.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Güncel durum:&nbsp;Haziranda gerçekleşen bir yatırımcı etkinliğinde, Sawan, Shell için güncellenmiş bir strateji sundu. Bu stratejide, 2050 yılına kadar emisyonlarını sıfırlama sözünün bir parçası olan karbon kredileri için yıllık 100 milyon dolar harcama taahhüdünden hiç bahsedilmedi. Şirket, on yılın sonuna kadar ağaçlar, otlar veya diğer doğal kaynaklarla karbonu hapseden projelerden yıllık 120 milyon karbon kredisi toplama planını da rafa kaldırdı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu arada: Bir Shell sözcüsü, şirketin karbon telafisine olan bağlılığını sürdürdüğünü belirtti. Ancak, bu geri çekilme, Sawan’ın petrol ve gaz işine olan yeniden taahhüdünü ve önceki hedeflerin gerçekleştirilemez olduğunu kabul ettiğini gösteriyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geri: Karbon tazminatları, büyük şirketler için tartışmalı bir "iklim çözümü" hâline gelmişti. Ancak, kalite üzerine yapılan birçok eleştiri, birçok tazminatın vaat ettiği çevresel faydaları sunmadığını gösterdi. Shell, kaliteye odaklanmanın tedariği sınırladığını hızla öğrendi. Kaliteli tazminatlar veya onların çokluğu arasında bir seçim yapması gerekiyordu.</li></ul>

Kurumsal dünyanın favori "iklim çözümü"yle ilgili yeni sorunlar var.

Petrol şirketi, karbon ayak izini küçültme planını askıya aldı

<a fr-original-style="" href="https://www.nature.com/articles/d41586-023-02649-8" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Nature bilimsel dergisinde yayımlanan yeni yazıya göre</a>, iklim finansmanını en etkin şekilde iklim çözümlerine yönlendirmek için, iklim kredilerinin, ne kadar karbonun ne kadar süreyle ve ne kadar güvenilir bir şekilde uzaklaştırıldığına göre fiyatlandırılması gerekiyor.Net sıfıra ulaşmak, sera gazı salımlarını azaltmaktan daha fazlasını yapmayı gerektiriyor. Çimento ve çelik üretimi gibi salımların azaltılmasının zor olduğu sektörlerde devam eden salımları dengelemek için karbondioksitin havadan çekilmesi ek çözüm yolları arasında görülüyor. Bunu yapmanın kimyasal yollarla doğrudan havadan karbondioksit çekmekten, ağaç ve deniz çayırı dikmeye kadar birçok yolu var. "Karbon dengeleme" piyasaları küresel olarak karbondioksit giderimini yönetmenin etkili bir yolu olabilir. Ancak bunlar sadece fiyatlar ve teşvikler doğru olduğu takdirde işe yarayabilir. Şu anda ise nasıl kuruldukları ile ilgili iki temel sorun var:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gönüllü piyasada işlem gören denkleştirmelerin en az yüzde 90'ı karbonu uzaklaştırmak için değil, salımını önlemek için.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir ton karbonu hapsetmeye biçilen fiyat anlamsız.&nbsp;</li></ul>Karbon giderimine yönelik her yaklaşım, ne kadar ölçeklendirilebileceğine, karbondioksiti ne kadar etkili ve ne kadar süreyle giderdiğine ve maliyetlere göre farklılık gösterir. Bu nedenle farklı yaklaşımları karşılaştırmak zordur. Güncel piyasalar kullanılan yöntemin güvenilir olup olmadığını gözardı ediyor. Mevcut denkleştirmeler, ister birkaç yıl ister 100 yıl boyunca tutulmuş olsun, bir ton karbonu bir ton olarak değerlendirmekte. Bu bağlamda yapılabilecek dört eylemi aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:1. Kaliteye göre fiyat dengelemeleriTüm denkleştirmeler eşdeğer değildir. Birim miktarda karbondioksitin dengelenmesi için tek bir fiyat belirlemek yerine, karbon giderme yaklaşımlarının çeşitliliğini yansıtan bir maliyet yelpazesi kullanılmalı.&nbsp;2. Vergi ve sübvansiyonların kullanımıYüksek kaliteli olarak nitelendirilebilmek için denkleştirmelerin dayanıklı, güvenli ve doğrulanabilir karbon giderme tekniklerine dayandırılması gerekir. Yüksek kaliteli denkleştirmelere yönelik gerekli adımların atılması için yüksek ve düşük kalite tanımlarının şimdiden belirlenmesi gerekmekte. Denkleştirmelerin hem kalitesini hem de miktarını artırmak için teşviklere ihtiyaç duyulacaktır. Piyasaların en uygun şekilde tasarlanmasına yardımcı olmak için araştırma ve modellemelere ihtiyaç duyulacak.3. Mevcut gözlem ağlarının uyarlanmasıKarbon dengeleme önlemlerinin dayanıklılığının ve herhangi bir yan etki veya istenmeyen sonucun değerlendirilebilmesi için denkleştirmelerin izlenmesi, raporlanması ve doğrulanması için küresel olarak tutarlı bir çerçeve tasarlanmalı. Bu çerçeve, kamu güvenini tesis etmek ve doğrudan karşılaştırmalara olanak tanımak için birçok teknoloji ve yaklaşım arasında çalışabilmeli.4. Garantilerden yararlanılmasıGarantiler, satıcının belirttiği karbon miktarının en azından talep edilen süre boyunca güvenilir bir şekilde giderilmesini sağlamak için gereklidir. Sözleşme hukukunda ve çevresel bağlamda tazminat anlaşmaları yoluyla çevresel kirlenme veya felaketten kaynaklanan kayıp veya hasarlara karşı güvenlik ve koruma sağlamak için yaygın olarak kullanılırlar. Garantiler aynı zamanda beklenmedik yan etkiler ve diğer sorunlarla ilgili riskleri de hesaba katmalı. Örneğin, karbon yakalama ve depolama (BECCS) teknolojilerine sahip biyoenerji, arazi kullanımı konusunda gıda sektörü ile rekabet edebilir. Garantinin ölçeği, yöntemin karbonu hapsetmede ne kadar etkili olduğuna dair belirsizliğinin büyüklüğü ile doğrudan ilişkili olmalı.

karbon ile ilgili hikayeler