aposto-logo
TR
TREN
KUŞBAKIŞI
YAPAY ZEKA
GÜNÜN HİKAYESİ
Bugünkü Destekçimiz
GİRİŞİM | DÜNYA
UZAY & BİLİM
GÖZÜMÜZE TAKILANLAR

👶 Yapay zeka umudu, 'neredeyse' embriyo

Clubhouse'un dönüşü. Grammy'de yapay zeka tartışması. Rahim, sperm ve yumurta kullanılmadan geliştirilen insan embriyosu modeli. SpaceX'e Starship için test uçuşu yasağı.
12 Eylül - Paribu Ventures - Quando
Paribu Ventures ile birlikte

19 girişime 6.5 milyon doların üstünde yatırım: Paribu Ventures Paribu , blokzincir ekosistemi başta olmak üzere internet girişimlerine yatırım yapmak amacıyla Paribu Ventures ’ı kurdu. Nedir? İlk yılında 19 girişime toplam 6.5 milyon doların üstünde yatırım gerçekleştiren Paribu Ventures , 30 milyon dolarla Türkiye’nin en aktif, dünyanın ise web3 alanındaki aktif yatırım fonları arasında yer alıyor. Neler var? Paribu Ventures 'ın portfolyosunun yarısını blokzincir tabanlı oyun stüdyoları ve oyun alanında altyapı geliştiren şirketler oluşturuyor. En çok yatırım yaptığı alanlar arasında; web3 oyunları, merkeziyetsiz finans (DeFi), geleneksel iş modellerini web3’e taşıyan ürünler ve yaratıcı ekonomisi yer alıyor. Gelecekte: Paribu Ventures , bu yıl itibarıyla web3’le yakından ilgili olan fintech gibi, web2’deki iş modellerini taşıyan, yenilikçi ve adaptasyonu hızlandıran alanlarla da ilgilenmeye başlıyor. Oyunlar dışında merkeziyetsiz finans, adaptasyon projeleri, fintech ve yaratıcı ekonomisi gibi alanları da odağına aldı.

Daha fazlasını öğren

Jacob Hanna/ScienceNews

12 Eylül Salı gününden herkese merhaba.

Uluslararası Uzay İstasyonu'nun 69. sefer ekibinin üyesi olan NASA astronotu Frank Rubio, 11 Eylül Pazartesi itibarıyla bir başka NASA astronotu olan Mark Vande Hei tarafından 2022 yılında kaydedilen 355 gün, 3 saat ve 45 dakikalık süreyi geride bırakarak en uzun süre uzay görevinde kalan Amerikalı rekorunun sahibi oldu. 21 Eylül 2022'de Dünya'dan ayrılan ve uzayda geçen 371 günün ardından 27 Eylül'de yeryüzüne dönmesi beklenen Rubio, konuya ilişkin olarak "Ve eminim ki bu rekor yakında tekrar kırılacaktır." ifadelerini kullandı.

  • Bugün bültende: Clubhouse'un dönüşü, Apple'ın yapay zeka için günde milyonlarca dolar harcaması, Grammy'de yapay zeka tartışması, rahim, sperm ve yumurta kullanılmadan geliştirilen insan embriyosu modeli, SpaceX'e Starship için test uçuşu yasağı ve çok daha fazlası sizleri bekliyor.

Keyifli okumalar,

İrem

Quando

Quando

Türkiye’den ve dünyadan en önemli teknoloji, inovasyon, girişimcilik ve bilim haberleri.

KUŞBAKIŞI

• Pandemi sırasında yakaladığı popülariteyi kaybeden Clubhouse, sesli mesaj uygulaması olarak geri dönmeye hazırlanıyor. Şirket tarafından yayımlanan bir blog yazısında kullanıcıların artık Clubhouse'ta sesli grup sohbetleri gerçekleştirebileceği; isteyenlerinse uygulamanın asıl çıkış noktası olan canlı sohbet odalarını kullanmaya devam edebileceği aktarıldı. 

Unsplash

WhatsApp'a, platformun diğer mesajlaşma uygulamalarıyla birlikte çalışmasını mümkün kılan yeni bir özellik geliyor. Bu özellik sayesinde WhatsApp hesabı olmayan kişiler, Telegram ve Signal gibi üçüncü taraf uygulamalar üzerinden WhatsApp kullanıcıları ile iletişime geçebilecek.

  • Neden: Avrupa Birliği, geçtiğimiz hafta Dijital Piyasalar Yasası'ndan (DMA) etkilenecek şirketleri açıklamış; 22 hizmetin bulunduğu listede WhatsApp da yer almıştı. Mesajlaşma uygulamalarının rakipleriyle uyumlu bir şekilde çalışmasını gerektiren DMA'yı ihlal etmeleri hâlinde şirketler, yıllık küresel cirolarının %10'una kadar para cezası ile karşı karşıya kalacak.

Apple, 5G çiplerinin tedariki için Qualcomm ile bu yıl sona ermesi beklenen anlaşmasını 2026 yılına kadar uzattı. 

  • Neden önemli: Bu, MacBook'larda kendi çiplerini kullanmaya başlayan ve iPhone'lar için de aynısını yapmayı planlayan Apple'ın önümüzdeki üç yıl boyunca tanıtacağı iPhone cihazlarda Qualcomm'un çiplerini kullanmaya devam edeceğine işaret ediyor.

Samsung'un bir süredir geliştirmekte olduğu akıllı yüzüğün gelecek yıl Ocak ayında düzenlenecek olan S24 etkinliğinde tanıtılacağı iddia edildi. İsminin "Samsung Curio" olması beklenen; kalp atış hızı ve sıcaklık izleme için EKG ve PPG sensörlerine sahip olacağı belirtilen cihazın fiyatının 299 doların üzerinde olacağı tahmin ediliyor.

• Ethereum'un kurucu ortağı Vitalik Buterin'in X hesabını ele geçiren bir hacker, "ücretsiz NFT dağıtımı" iddiasıyla Buterin'in hesabından yaptığı paylaşıma tıklayanlardan yaklaşık 700 bin dolar para çaldı. Şu ana kadar çalınan en değerli NFT'nin 250 bin dolar değerindeki CryptoPunk #3983 olduğu bildirildi. 

YAPAY ZEKA

The Information tarafından yayınlanan yeni bir rapora göre Apple, yapay zeka çalışmaları için her gün milyonlarca dolar harcıyor. ChatGPT geliştiricisi OpenAI'ın CEO'su Sam Altman, daha önce yaptığı açıklamada şirketin büyük dil modeli GPT-4'ü eğitmek için 100 milyon dolardan fazla harcadığını ifade etmişti.

  • Bununla birlikte: Bilindiği kadarıyla Apple, yakın gelecekte tüketici odaklı bir ürün piyasaya sürmeyi planlamıyor; ancak The Information, Apple'ın üzerinde çalıştığı sohbet robotu Ajax'ın ChatGPT 3.5'ten daha yetenekli olduğunu aktarıyor.

• Facebook ve Instagram'ın çatı şirketi Meta, ChatGPT'nin mucidi OpenAI'ın en gelişmiş modeli GPT-4 kadar güçlü yeni bir yapay zeka sistemi geliştirmek üzere çalışmalara başladı. Açık kaynaklı ve ücretsiz olması beklenen sistem için Nvidia'nın en gelişmiş çipi olan H100'den satın alan ve veri merkezleri inşa eden Meta, yeni sistemi önümüzdeki yıl kullanıma sunmayı hedefliyor.

Avustralya'nın e-Güvenlik Komiseri, yapay zeka araçlarının çocuk istismarı görüntüleri ve terör propagandası oluşturmak için kullanılabileceği uyarısında bulunarak teknoloji devlerinin yapay zeka destekli arama motorlarında bu tür materyalleri ortadan kaldırmasını gerektirecek yeni endüstri standardını duyurdu.

  • Nedir: Yeni standart kapsamında Google, Bing ve DuckDuckGo gibi yapay zeka destekli arama motorları, arama sonuçlarından çocuk istismarı materyallerini kaldırmakla yükümlü olacak. Bununla birlikte, şirketler,  üretken yapay zeka ürünlerinin bu materyallerin deepfake versiyonlarını oluşturmak için kullanılmaması için de önlemler almak zorunda kalacak.

• Google'ın Çin'deki karşılığı diyebileceğimiz Baidu'nun CEO'su Robin Li, Çin'de 1 milyardan fazla parametreye sahip 70'ten fazla büyük yapay zeka dil modelinin piyasaya sürüldüğünü açıkladı. 

  • Ayrıca: Baidu'nun yapay zeka sohbet robotunun son sürümü Ernie 3.5'in seleflerine kıyasla iki katı işlem hızına sahip olduğu ve %50 verimli olduğunu belirten Li, yakında yeni bir versiyonun piyasaya sürüleceğini de sözlerine ekledi.

Drake ve The Weeknd'in sesi kullanılarak yapay zeka aracılığıyla üretilen "Heart on My Sleeve" isimli şarkının Grammy Ödülü için yarışacağı iddia edildi. Ancak The Recording Academy CEO'su Harver Manson Jr., "Ghostwriter" takma adını kullanan biri tarafından oluşturulan şarkının "Grammy değerlendirmesi için uygun olmadığını" söyleyerek konuya açıklık getirdi.

  • Neden: Daha önce şarkının "yaratıcı yönü itibariyle, bir insan tarafından yazıldığı için" değerlendirilmeye uygun olduğunu söylese de Mason; vokallerin yasak olarak elde edilmemesi, plak şirketi veya sanatçılar tarafından onaylanmaması ve şarkının ticari olarak mevcut olmaması nedeniyle değerlendirilemeyeceğini söyledi.
GÜNÜN HİKAYESİ

Yapay zeka ile 'yapabilmek'

Yapay zeka, tıbbın birçok alanında çığır açmaya devam ediyor

Ann Johnson, bundan yaklaşık yirmi yıl önce beyin sapı felci geçirdiğinde henüz 30 yaşındaydı. Hayatta kalmış olmasına rağmen kilitlenme sendromu olarak bilinen durum nedeniyle felç olan Johnson, konuşma yetisini de kaybetti.

Johnson zaman içinde yavaş yavaş kendi başına nefes almaya, boynunu hareket ettirmeye ve göz kırpabilmeye başlasa da beyni, aradan geçen 18 yıla rağmen birkaç kelimeden fazlasını konuşması için gerekli olan kasları harekete geçirecek yeteneği asla kazanamadı. Ancak yaşamın tüm alanlarında kendini göstermeye başlayan yapay zeka bu durumu da değiştirmeyi başardı.

Geçtiğimiz ayın sonlarına doğru Nature'da yayımlanan bir çalışmaya göre, California San Francisco Üniversitesi (UCSF) ve California Berkeley Üniversitesi'nden (UCB) araştırmacılar, beyin sinyallerini okuyacak şekilde özelleştirdikleri; 253 elektrottan oluşan ince bir tabakayı Johnson'ın beynine yerleştirdi. Yapay zeka destekli bu beyin implantı sayesinde Johnson; beyin sinyallerinden konuşma ve yüz ifadelerini sentezleyen devrim niteliğindeki bir nöroteknolojiyi başarıyla kullanan ilk kişi oldu.

Nasıl: Nöroteknoloji, konuşmaya çalışan Johnson'ın beyin sinyallerini çözmek için yapay zekayı kullanıyor. Böylece, her ne kadar kasları hareket etmese de Johnson'ın beyni elektrotlara algılanabilir bir sinyal gönderiyor ve elektrotlar da ne söylemeye çalıştığını çözerek bilgisayar tarafından oluşturulan avatar için konuşma ve yüz ifadeleri sentezliyor.

  • Geçirdiği felç sonrası bilişsel veya duyusal bozukluğu olmaya Johnson, yeni yöntemden önce küçük baş hareketlerine yanıt veren bir cihaz sayesinde yazma yöntemini kullanarak dakikada 14 kelime ile iletişim kurabiliyordu. Yeni implant ise Johnson'ın dijital avatarı aracılığıyla dakikada 80 kelimeye kadar konuşabilmesini mümkün kılıyor.
  • Amaçlarının "başkalarıyla konuşmamızın en doğal yolu olan tam ve somut bir iletişim biçimini yeniden tesis etmek" olduğunu belirten UCSF Nörolojik Cerrahi Bölüm Başkanı Dr. Edward Chang, çalışmaya ilişkin olarak "Bu gelişmeler bizi bunu hastalar için gerçek bir çözüm haline getirmeye çok daha yaklaştırıyor." şeklinde aktarıyor. Johnson ise konuya ilişkin açıklamasında şu ifadelere yer veriyor:

"Bu çalışmanın bir parçası olmak bana bir amaç duygusu verdi, topluma katkıda bulunduğumu hissediyorum. Yeniden bir işim varmış gibi hissediyorum. Bu kadar uzun yaşamış olmam inanılmaz; bu çalışma hala hayattayken gerçekten yaşamamı sağladı!"

Yapay zeka, bedensel yetilerini kaybedenler için umut olmaya devam ediyor

UCSF ve UCB araştırmacıları Johnson'ın vakasının, kilitlenme sendromu olan kişilerin nöroteknoloji kullanarak iletişim kurmasına olanak sağlaması açısından bilimsel bir ilk olduğunu iddia ediyor. Gelgelelim, Avusturya'daki Wyss Biyo ve Nöromühendislik Merkezi'nden iki araştırmacı da geçen yıl benzer bir başarı elde ettiklerini iddia etmişti:

  • Felç geçirdikten sonra konuşma yeteneğini kaybeden 34 yaşındaki bir adamla çalışan Avusturyalı araştırmacıların elde ettiği sonuçlar o zamanlar oldukça "umut verici" olarak nitelendirilmişti. 
  • Ancak, daha önce konuyla ilgili bir makaleleri geri çekilen araştırmacılara karşı çalışmanın bir kısmını finanse eden Alman Araştırma Vakfı (DFG) tarafından 2019'da yürütülen bir soruşturmada "birkaç bilimsel suiistimal vakası" tespit edilmesi, etik kaygılar etrafına dönen birtakım tartışmaların alevlenmesine neden olmuştu.
  • Buna göre, araştırmayı yürüten sinirbilimci Niels Birbaumer ve biyomühendis Ujwal Chaudhary daha önce de kilitlenme sendromlu hastalarla iletişim kurabildiklerini iddia ettikleri araştırmalar yayımlamış; ancak hakemli dergilerin makaleleri geçersiz kılacak hatalar keşfetmesini takiben her iki makale de geri çekilmişti.
  • DGF tarafından yürütülen soruşturmada, Birbaumer ve Chaudhary'nin "hastalarının muayenelerini yalnızca kısmen videoya kaydetmeleri" de dahil olmak üzere "birkaç bilimsel suistimal vakası" tespit edilmişti.

Öte yandan, yapay zeka çalışmalarının hız kazandığı günümüzde benzer vakaları daha da sık duyar olduk. Aslına bakacak olursanız, tüm tartışma ve etik kaygılara karşılık son yapay zeka gelişmeleri, Birleşmiş Milletler gibi gruplar tarafından insan hayatını iyileştirme olasılığı en hızlı büyüyen alanlar arasında yer alıyor.

  • Örnek vermek gerekirse, bundan kısa bir süre önce 2020 yılında göğsünden aşağısı felç olan bir adam, beynine yerleştirilen yapay zeka destekli bir implant sayesinde uzuvlarında yeniden his kazanmış; deney, türünün ilk örneği olarak tarihe geçmişti.
  • 2011 yılında geçirdiği kaza sonucu kalçasından aşağısı felç olan Gert-Jan Oskam, İsveçreli araştırmacılar tarafından yürütülen çalışma kapsamında beyni ile omuriliği arasında "dijital bir köprü" sağlayan bir implant sayesinde vücudunun alt kısmını yeniden kontrol edebilmişti. Oskam, implantın yardımıyla sadece bir yürüteç yardımıyla ayakta durmayı, yürümeyi ve dik bir rampayı tırmanmayı başarabilmişti.
  • 80 bini aşkın kadının mamografisinin incelendiği bir başka araştırma ise yapay zekanın meme kanseri teşhisindeki başarısını ortaya koymuş; araştırma kapsamında standart yöntemlerle tespit edilen meme kanseri vaka sayısı 203 iken yapay zeka ile tespit edilen meme kanseri vaka sayısı 244 olmuştu.
Hikâyeyi paylaşmak için:
Bugünkü Destekçimiz

19 girişime 6.5 milyon doların üstünde yatırım: Paribu Ventures


Paribu, blokzincir ekosistemi başta olmak üzere internet girişimlerine yatırım yapmak amacıyla Paribu Ventures’ı kurdu.

Nedir? İlk yılında 19 girişime toplam 6.5 milyon doların üstünde yatırım gerçekleştiren Paribu Ventures, 30 milyon dolarla Türkiye’nin en aktif, dünyanın ise web3 alanındaki aktif yatırım fonları arasında yer alıyor. 

Neler var? Paribu Ventures'ın portfolyosunun yarısını blokzincir tabanlı oyun stüdyoları ve oyun alanında altyapı geliştiren şirketler oluşturuyor. En çok yatırım yaptığı alanlar arasında; web3 oyunları, merkeziyetsiz finans (DeFi), geleneksel iş modellerini web3’e taşıyan ürünler ve yaratıcı ekonomisi yer alıyor.

Gelecekte: Paribu Ventures, bu yıl itibarıyla web3’le yakından ilgili olan fintech gibi, web2’deki iş modellerini taşıyan, yenilikçi ve adaptasyonu hızlandıran alanlarla da ilgilenmeye başlıyor. Oyunlar dışında merkeziyetsiz finans, adaptasyon projeleri, fintech ve yaratıcı ekonomisi gibi alanları da odağına aldı.

GİRİŞİM | DÜNYA

• İsveç merkezli H2 Green Steel, Hy24 ile mevcut yatırımcılar Altor, GIC, ve Just Limate tarafından yönetilen turda 1,5 milyar avro yatırım aldı. Yatırım, dünyanın ilk büyük ölçekli yeşil çelik tesisi ile Avrupa'nın ilk giga ölçekli elektrolizörünün inşası için kullanılacak.

  • Nedir: H2 Green Steel'in Boden kasabasında kuracağı; kömür yerine yenilenebilir elektrikten elde edilen hidrojenin kullanıldığı yeşil tesisin, geleneksel yüksek fırın teknolojisiyle üretilen çeliğe kıyasla %95'e varan oranda daha az karbondioksit ürettiği iddia ediliyor. 
  • Bir adım geriden: 2021 yılında gerçekleşen Seri A turunda 86 milyon avro; 2022'deki Seri B1 turda ise 260 milyon avro toplayan H2 Green Steel'in bugüne kadar aldığı yatırım miktarı, yeni yatırımla birlikte 1,8 milyar avroya ulaşmış bulunuyor.

• İrlanda merkezli e-ticarete bağlı gelir bazlı finansman girişimi Wayflyer, ABD merkezli varlık yöneticisi Neuberger Berman'dan 1 milyar dolar yatırım aldı. Girişim, yeni yatırımı büyüme ve yeni teklifler sunma planlarını desteklemek için kullanacak.

  • Ne yapıyor: 2019 yılında Aidan Corbett ve Jack Pierse tarafından kurulan Wayflyer, e-ticaret markalarına gelecekteki gelirlerinin bir kısmı karşılığında bir veri analizi platformu ve işletme sermayesi sağlıyor. Wayflyer tarafından işletmelere verilen krediler genellikle 300 bin ila 400 bin dolar arasında değişiyor.
  • Bir adım geriden: E-ticaret işletmelerine 2 milyar dolardan fazla finansman sağladığı belirtilen Wayflyer, son olarak Haziran ayında JP Morgan'dan 300 milyon dolar borç yatırım almıştı.

• Eski adıyla Generally Intelligent olarak bilinen San Francisco merkezli yapay zeka araştırma laboratuvarı Imbue, Astera Enstitüsü, Nvidia, Cruise CEO'su Kyle Vogt ve Notion kurucu ortağı Simon Last'in katılımıyla gerçekleşen Seri B turunda 200 milyon dolar yatırım aldı. Bugüne kadar aldığı yatırım miktarı 220 milyon doları aşan girişimin değerlemesi ise 1 milyar dolar olarak açıklandı.

  • Nedir: 2022'de hayata geçirilen girişim, "akıl yürütme" optimize edilmiş temel yapay zeka modellerini eğiterek insan gibi mantık yürütebilen ve kod yazabilen yapay zeka sistemleri geliştiriyor. Girişimin hedefleri arasında kullanıcıların kendi özel yapay zeka modellerini geliştirebileceği bir platform yaratmak yer alıyor.

• Silikon Vadisi merkezli yapay zeka çipi girişimi d-Matrix,  Playground Global ve Microsoft'un da katılımlarıyla Temasek tarafından yönetilen Seri B turunda 110 milyon dolar yatırım aldı. Geçtiğimiz yıl 44 milyon dolar yatırım alan ve bu yıl müşterilerden 10 milyon doların üzerinde gelir elde edeceği tahmin edilen girişimin bu meblağı iki yıl içinde 70 ila 75 milyon doların üzerine çıkaracağı öngörülüyor.

  • Ne yapıyor: Üretken yapay zeka uygulamalarına güç sağlamak için optimize edilmiş çipler tasarlayan d-Matrix, yapay zeka bilgisayar kodunun daha verimli çalışması için çiplerini dijital "bellek içi işlem" ile tasarlıyor. Bu teknoloji, üretken yapay zekanın yanıt üretmesinde gereken verileri kırmak için daha az enerji kullanıyor.
  • Öte yandan: Merkezi Kaliforniya'da bulunan Güney Koreli yapay zeka çipi girişimi Sapeon, Ağustos sonunda 45 milyon doların üzerinde yatırım almıştı.

• Birleşik Krallık merkezli dinamik holografik teknoloji girişimi Envisics, M&G Investments tarafından yönetilen Seri C turunu 100 milyon dolar ile kapattı. Girişim, yeni yatırımı ürün geliştirme ve uluslararası genişlemeyi hızlandırmak için kullanacak.

Envisics

  • Ne yapıyor: Envisics, artırılmış gerçeklik Head-up Display (AR-HUD) ve otomotiv sensör sistemleri için holografik teknolojiler geliştiriyor. AR-HUD; hız ve yakıt seviyesi gibi bilgileri aracın ön camına yansıtarak sürücülerin gözlerini yoldan ayırmamalarını sağlarken dinamik holografi platformu, aynı anda birden fazla düzlemde ve farklı mesafelerde artırılmış gerçeklik görüntüleri sunuyor.

• ABD merkezli biyoteknoloji girişimi Star Therapeutics, Sofinnova Investments tarafından yönetilen Seri C turunda 90 milyon dolar yatırım aldı. Kuruluşundan bu yana aldığı toplam yatırım miktarı 190 milyon dolara ulaşan girişim, yatırımı yeni tedaviler geliştirmek için kullanacak.

  • Kimdir: Nadir rastlanan hastalıklara odaklanan Star Therapeutics, her biri terapilerle biyolojinin belirli bir alanına odaklanan bir şirketler grubundan oluşuyor. Girişim, aldığı yatırımlarla ilk olarak Von Willebrand hastalığı için Faz 1a/1b çalışmasında değerlendirilen; sınıfının ilk antikoru VGA039'un klinik çalışmalarını destekleyecek.

• Japonya ve ABD merkezli akıllı robotik girişimi Mujin; SBI Investment Co., Pegasus Tech Ventures, 7-Industries, Accenture ve Dr. James Kuffner tarafından yönetilen Seri C turunda 85 milyon dolar yatırım aldı. Girişim, yeni yatırım ile akıllı robotik platformu MujinController'ın entegratörler ve son kullanıcılar için erişilebilirliğini artırmayı hedefliyor.

  • Ne yapıyor: Mujin, platformu ile üretim, lojistik ve tedarik zinciri operasyonları için herhangi bir üreticinin robotlarını akıllı makinelere dönüştürmesini mümkün kılıyor. Bu platform sayesinde kullanıcılar, gelişmiş otomasyon çözümlerini daha hızlı ve daha düşük maliyetle, daha doğru ve güvenilir bir şekilde geliştirip dağıtabiliyor.

• Kara para aklama ve diğer mali suçları tespit etmek için yapay zekadan faydalanan İsrail ve ABD merkezli girişim ThetaRay, Portage Capital Solutions liderliğindeki yatırım turunda 57 milyon dolar yatırım aldı. Bugüne kadar topladığı yatırım miktarı 160 milyon dolara ulaşan ThetaRay, yeni yatırımı müşteri tabanını ve küresel varlığını genişletmek için kullanacak.

  • Kimdir: ThetaRay'in bankalar ve diğer finans kurumlarındaki yasadışı işlem faaliyetlerini otomatik olarak tarayan ve tanımlayan yapay zeka tabanlı bir kara para aklamayı önleme (AML) platformu bulunuyor.
  • Neden önemli: Birleşmiş Milletler'e göre, fon akışını hızlandıran dijital araçların ve tespit edilmekten kaçınmak için giderek daha sofistike hâle gelen tekniklerin de yardımıyla, kötü aktörler yılda 800 milyar dolar ile 2 trilyon dolar arasında, yani küresel GSYH'nin %2-5'ine eşdeğer para transferi gerçekleştiriyor.
UZAY & BİLİM

• Weizmann Bilim Enstitüsü'nden bilim insanları; rahim, yumurta ve sperm kullanmadan erken dönem insan embriyosu modeli geliştirdi. Kök hücre kullanılarak geliştirilen ve 14 günlük gerçek bir embriyoya benzeyen modelin, hamilelik testinden pozitif sonuç aldığı aktarıldı.

Dr. G. Moscoso/Science Photo Library/Getty Images/Fortune

  • Nasıl: Araştırmacılar, uygun embriyo elde etmek için epiblast hücrelerinden, plasenta için trofoblast hücrelerinden ve destekleyici yolk kesesi için de hipoblast ile ekstraembriyonik mezoderm hücrelerinden yararlandı. Bu hücreler ile bir karışım hazırlayan araştırmacılar, karışımın insan embriyosunu andıran ancak aynı olmayan farklı bir yapıya evrildiğini gözlemledi.
  • Neden: Embriyo modeli fikrinin ardında, insan yaşamının ilk günlerini etik yollarla anlamak yatıyor. Doğum kusuru ve düşüklerin çoğu bu dönemde gerçekleşiyor; ancak bu noktada neler olduğuna dair pek fikir sahibi olmadığımız gerçeği, bu durumların engellenmesinin de önüne geçiyor.

Northwestern Üniversitesi'nden araştırmacılar, vücudun organ naklini reddetmesinden hemen önce meydana gelen sıcaklık dalgalanmalarını tespit edebilen bir implant geliştirdi. Tırnaktan daha küçük boyutlardaki sensörün, böbreği çevreleyen lifli tabakanın üzerine doğrudan yerleştirilecek kadar ince olduğu aktarıldı.

  • Nasıl çalışıyor: Kan akışı ve sıcaklıktaki değişiklikleri sürekli izleyen cihaz, 0,004 santigrat derece kadar küçük artışları algılayabiliyor ve Bluetooth aracılığıyla hastayı veya doktoru uyarabiliyor.
  • Neden önemli: Organ nakli içeren ameliyatların ardından vücudun nakledilen organı reddetme olasılığı oldukça yüksektir. Amerikan Böbrek Fonu'na göre, böbrek nakli yapılan hastaların yaklaşık %5 ila 20'sinde böbrek nakli, ameliyattan bir ay sonra akut olarak reddediliyor.

ABD Federal Havacılık Dairesi (FAA), Elon Musk'ın uzay taşımacılığı şirketi SpaceX tarafından geliştirilen uzay aracı Starship'in test uçuşlarını "yasakladı". Buna göre, SpaceX, Starship'in test uçuşlarına devam etmek için ilk olarak FAA tarafından belirlenen 63 "düzeltici eylemi" düzeltmesi gerekiyor.

  • Geniş açı: Nisan'da gerçekleşen başarısız test uçuşunun ardından FAA tarafından açılan soruşturmaya göre, söz konusu 63 düzeltici eylem; sızıntı ve yangınları önlemek için roketin yeniden tasarlanmasına ek olarak güvenlik sistemlerinin ek analiz ve testlerini içeriyor.
  • Ne olmuştu: Starship'in fırlatmadan birkaç dakika sonra kontrolden çıkarak patlaması, fırlatma rampası ve çevrede ciddi hasara yol açmıştı.

• Japonya'nın uzay ajansı JAXA, NASA'nın işbirliği ve Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) katkılarıyla dün gerçekleşen fırlatma ile yeni X-ışını teleskobu XRISM'i ve Ay'a iniş yapmak üzere geliştirdiği araştırma modülü SLIM'i uzaya fırlattı.

  • Detaylar: NASA'nın Chandra başta olmak üzere diğer X-ışını teleskoplarından çok daha gelişmiş olduğu belirtilen teleskop, X-ışını gözlemlerinde bir sonraki adım olarak değerlendiriliyor.

• Chandrayaan-3 misyonu ile Vikram iniş aracı ve Pragyan keşif aracını Ay'a gönderen ve Ay'ın güney kutbuna insan yapımı bir araç indiren ilk ülke olan Hindistan'ın uzay ajansı ISRO, keşif aracının görevi boyunca topladığı tüm verileri aldıktan sonra Pragyan'ı uyku moduna aldı.

  • Neden: 75 milyon dolara mal olan Pragyan, güçlü ve pahalı güç santrallere sahip keşif araçlarına karşılık güneş enerjisi ile çalışıyor. Ay'da bastıran gece ile yüzey sıcaklığının -120 santigrat dereceye düşeceği ve Pragyan'ın elektronik aksamının bunu kaldıracak şekilde tasarlanmadığı belirtiliyor. ISRO, 22 Eylül'de aracı tekrar uyandırmayı deneyecek; ancak Pragyan'ın uyanmama ihtimali bir hayli yüksek.
  • Ayrıca: Pragyan'dan elde edilen bilgilere göre, Ay'ın yüzey sıcaklığı 5 santigrat iken yüzeyin birkaç milimetre altında sıcaklık -10 dereceye kadar düşüyor. Bununla birlikte, aracın, daha önce Ay'ın başka yerlerinde de tespit edilen sülfüre güney kutbunda da rastladığı belirtiliyor.
GÖZÜMÜZE TAKILANLAR

 Aposto Gündem | Twitter (X), insan hakları ihlallerinde Suudi Arabistan’a yardımcı mı oluyor?

Time | Yapay zeka alanında en etkili 100 kişi

Inverse | Stanley Kubrick'in şeytani yapay zeka konusundaki görüşü yanlış anlaşılıyor 

Kaydet

Okuma listesine ekle

Paylaş

Quando

Quando

Türkiye’den ve dünyadan en önemli teknoloji, inovasyon, girişimcilik ve bilim haberleri.

YAZARLAR

Quando

Türkiye’den ve dünyadan en önemli teknoloji, inovasyon, girişimcilik ve bilim haberleri.

İLGİLİ BAŞLIKLAR

Pandemi

WhatsApp

Telegram

Signal

Avrupa Birliği

Apple

Qualcomm

Samsung

+95 more

İLGİLİ OKUMALAR

0%

;