<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün araştırması Kahramanmaraş’ın güneydoğusunda yer alan Afşin-Elbistan A kömürlü termik santralinin&nbsp;çevrede yaşayan insanlara zarar verdiğini tespit etti. Örgüt, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın söz konusu santralda iki ek ünite kurulmasına ilişkin çevresel etki değerlendirmesi raporuna onay vermemesi için çağrıda bulundu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası: Temiz Hava Hakkı Platformu'nun raporuna göre Afşin Elbistan A Termik Santrali’ne eklenmesi planlanan toplam 688 MW kapasiteli iki ünite, ilk işletme yılı olacağı tahmin edilen 2028’de, tahmini olarak 42 ölüme, 43 astım şikayeti ile acil servis başvurusuna, 87 çocuğun astım hastası olmasına, 27 erken doğuma, 15 düşük doğum ağırlıklı doğuma ve 16.917 iş günü kaybına yol açacak.</li></ul>

Angst

<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/rabiaakutlu" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Rabia Kutlu</a>Kanal İstanbul projesi, bugüne kadar ekolojik sonuçları, bölgede sebep olduğu emlak hareketliliği, rant tartışmaları ve son olarak İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu’na proje karşıtı afişler için açılan soruşturma sebebiyle çokça tartışıldı. Yaklaşık iki hafta önce, TBMM Başkanı Mustafa Şentop’un katıldığı bir televizyon programında Montrö Sözleşmesi’nden çekilmenin “teknik olarak mümkün” olduğunu söylemesi ise Kanal İstanbul’un tamamlanması durumunda Montrö Sözleşmesi kapsamına girip girmeyeceğiyle ilgili yeni bir tartışma başlattı.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Projede son gelişmeler: Kanal İstanbul, 2011 yılında o dönem Başbakan olarak görev yapan Recep Tayyip Erdoğan’ın “çılgın projesi” olarak tanıtıldı. Karadeniz ve Marmara Denizi arasında İstanbul Boğazı’na alternatif bir geçiş oluşturacak yapay bir su yolu oluşturmayı amaçlayan proje, aynı zamanda kamu-özel sektör iş birliği ile kanal çevresinde gerçekleştirilecek geniş bir yerleşim planını da kapsıyor. İktidarın argümanları, İstanbul Boğazı’nın trafiğinin azalacağı ve gemi geçişlerinin daha güvenli hâle geleceği yönünde. Muhalefet partileri, bazı sivil toplum kuruluşları, meslek örgütleri ve akademisyenler ise projeyi geri dönülemez bir ekolojik kıyıma yol açacağı yönünde eleştiriyor. WWF Türkiye, TEMA ve TMMOB gibi birçok sivil toplum örgütü, yayımladıkları raporlarla projeyi eleştirirken İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu da projeyi “İstanbul’a ihanet projesi” olarak nitelendiriyor. Kanal İstanbul karşıtlığını her fırsatta dile getiren İmamoğlu hakkında, yakın bir zaman önce proje karşıtı afişler için kamu kaynaklarını kullandığı gerekçesiyle İçişleri Bakanlığı tarafından soruşturma açılmıştı. Son olarak Ocak 2020’de çevresel etki değerlendirmesi (ÇED) raporu onaylanan projenin imar planlarının da onaylanarak askıya çıkarıldığı, Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum tarafından geçtiğimiz günlerde&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/bakan-kurum-kanal-istanbul-projesi-icin-imar-planlari-onaylandi-ve-askiya-cikti/2190234" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıklandı</a>. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kim, ne dedi? Geçtiğimiz günlerde, TBMM Başkanı Mustafa Şentop’un Cumhurbaşkanı’nın sözleşmelerden çekilme yetkisine dair yorumu, Kanal İstanbul’la ilgili yeni bir tartışma yarattı. Şentop’un sözleri, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Montrö Sözleşmesi’ni sorgulayan açıklamalarıyla birleştirilince kamuoyunda geniş çaplı bir tepki oluştu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ocak 2020’de Kanal İstanbul’un Montrö Sözleşmesi’ne etkisine dair bir soruya “Montrö'yü hiç kafaya takmayın. Montrö sadece Boğaz'ı bağlar. Kanal İstanbul, Montrö kapsamında değildir," şeklinde&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/erdogan-montroyu-hic-kafaya-takmayin-1712697" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yanıt vermişti</a>. Bu açıklamanın ardından 30 Ocak 2020’de 126 emekli büyükelçi ve başkonsolos, Kanal İstanbul’un Montrö Sözleşmesi’ni tartışmaya açarak Türkiye’nin boğazlardaki mutlak egemenliğini tehdit edeceğini söyleyen bir açıklama yayımlamış ve kanal projesinden vazgeçilmesini tavsiye etmişti. Benzer şekilde, TBMM Başkanı Şentop’un son açıklamasında sonra 4 Nisan gecesi 104 emekli amiral bir bildiri yayımlayarak Montrö Sözleşmesi’nin tartışılmasının Türkiye için bir egemenlik, güvenlik ve beka sorunu yaratacağını belirtti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu bildirinin ardından hâlihazırda daha iyi bir alternatif oluşmadığı sürece Montrö Sözleşmesi’nden çıkmayı düşünmediklerini; ancak Kanal İstanbul’un bu sözleşme sınırları dışında kalarak Türkiye’nin tamamen kendi egemenliğinde olacağını&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.ntv.com.tr/ekonomi/cumhurbaskani-erdogandan-kanal-istanbul-aciklamasi,blviH5QorUa0BN2-YWfR-Q" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıkladı</a>. Açıklama sonrasında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Cumhurbaşkanı Erdoğan’la bir telefon görüşmesi yaparak Montrö Sözleşmesi’nin korunmasının ve Karadeniz’de mevcut rejimin devamının sağlanmasının önemini vurguladı. Aynı tarihlerde, ABD’nin iki savaş gemisinin İstanbul Boğazı’ndan Karadeniz’e geçeceğini açıklaması ise Kanal İstanbul ve Montrö tartışmalarını son günlerin en önemli konusu hâline getirdi. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kanal İstanbul ve Montrö Sözleşmesi: 1936’da imzalanan Montrö Sözleşmesi, Türkiye’nin İstanbul ve Çanakkale Boğazlarındaki egemenlik haklarını ve bu boğazları kullanan ticaret ve savaş gemilerinin geçiş ilkelerini düzenliyor. Sözleşmenin imzalanmasıyla Türkiye, Lozan Boğazlar Sözleşmesi ile Uluslararası Boğazlar Komisyonu’na bırakılan tüm yetkileri geri kazandı. Sözleşme kapsamında, ticaret gemileri için geçiş serbestisi verilirken savaş gemilerinin Boğaz'dan geçişi, gemilerin ait olduğu ülkelerin Karadeniz’e kıyısı olup olmadığına, geminin tonajına ve ülkenin Karadeniz’deki toplam askerî varlığına göre düzenleniyor.&nbsp;Peki, Kanal İstanbul Projesi gerçekten Montrö Sözleşmesi’ni tartışmalı hâle getirir mi?&nbsp;İlk olarak, uluslararası hukukta yapay su yollarının statüsünün boğazlardan farklı olması sebebiyle bölgede inşa edilecek herhangi bir kanalın Montrö Sözleşmesi’nin kapsamına girip girmediği konusunda tartışmalar devam ediyor. Kanal İstanbul’un resmî tanıtım sitesinde, Karadeniz’de Montrö Sözleşmesi’nin öngördüğü rejimin Türkiye’nin lehine olduğu ve bu sebeple bu rejimin uygulanmaya devam edileceği yazıyor. Kanalı kullanmak isteyen gemiler, Marmara Denizi’ne girmeden önce Çanakkale Boğazı’nı kullanmak zorunda oldukları için Kanal İstanbul’un Montrö kapsamına girip girmediğinden bağımsız olarak Montrö’nün şartlarına uymak zorunda olacak. Montrö Sözleşmesi, Boğaz’dan geçişlere ek olarak Karadeniz’de gemilerin kalış süresi ve toplam tonaj sınırlarını da düzenlediği için Karadeniz’deki rejimin Montrö’ye bağlı kalındığı sürece değişmeyeceği düşünülebilir. Bunların yanı sıra projenin tamamlanması durumunda ticaret gemilerinin bu kanaldan geçmeye zorlanıp zorlanmayacağı henüz bilinmiyor. Böyle bir zorlama olması durumunda Montrö’nün öngördüğü ticaret gemilerinin geçiş serbestisi ilkesiyle bir çelişki oluşturacağı için sözleşmenin tartışmalı hâle gelmesi kaçınılmaz duruyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın söylemlerinden, Kanal İstanbul’un Montrö Sözleşmesi kapsamı dışında tutulmasının planlandığı kesin olarak anlaşılıyor. Muhalefet ise Montrö Sözleşmesi’nin bu şekilde tartışmaya açılmasının Türkiye’nin Boğazlardaki egemenliğini tehlikeye atacağı konusunda neredeyse hemfikir. Dolayısıyla Kanal İstanbul’un Montrö sözleşmesinin geleceği ve Karadeniz’deki rejimin sürekliliği üzerindeki olası etkileri daha uzun süre tartışılacak gibi duruyor.</li></ul><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Rabia, Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler bölümü doktora öğrencisi. Aynı bölümde araştırma görevlisi olarak görev yapıyor. Karşılaştırmalı siyasal kurumlar, siyasal katılım, sosyal hareketler, şehir ve çevre politikaları üzerine çalışıyor.

Aposto Gündem

Kanal İstanbul'un tamamlanması durumunda Montrö Sözleşmesi kapsamına girip girmeyeceği ve Karadeniz'deki mevcut rejimin sürekliliği hakkındaki tartışmalar sürüyor.

çevresel etki değerlendirmesi ile ilgili hikayeler