<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"43 yıldır örtünmeye zorlanan kadınların tüm hayal kırıklığının doruk noktası. Sadece bir sembol olarak başörtüsü ile ilgili değil. Kadınları ikinci sınıf vatandaş olarak gören, erkeklerin yarısı kadar değerli, sadece eve aitmiş gibi davranan ve kamusal alanda onlara çok az güç veren bir rejimin altında yaşamalarının hayatlarını nasıl etkilediğiyle ilgili."</blockquote>Geçen hafta siyasi bir olgu olarak ele aldığım ve uluslararası desteğini incelediğim İran protestolarını, bu hafta sosyal&nbsp;ve siyasi içeriği doğrultusunda irdeliyorum. İran vatandaşı sanatçı Şirin Neşat'ın DW'ye verdiği <a fr-original-style="" href="https://www.dw.com/en/shirin-neshat-the-biggest-uprising-since-the-islamic-revolution/a-63587780" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">röportajındaki</a> ifadeleri bu anlamda önemli bir çıkış noktası sağlıyor. Rejime karşı ayaklananlar arasında kadınlar, özellikle kendi kimlikleri için hâlâ sokakta.&nbsp;Özellikle farklı etnik grupların düzenli olarak ekonomik ve siyasi sıkıntılarından dolayı ayaklanmaların sıklıkla görüldüğü İran'da bugün insanlar rejime karşı sadece ekonomik gerekçelerle sokakta değil. Hapsedildikleri ideal vatandaş kimliğine karşı derin mesajlar veriyorlar. Peki İran protestoları bu içeriğiyle Orta Doğu için ne anlam ifade ediyor?1970'lerin sonunda siyasal rejimin bölgemizdeki öncülerinden biri hâline gelen İran, bugün halk ayaklanmalarıyla feminizm ve laikliğin öncüsü hâline gelmiş gibi duruyor. Bölgemizde halklar arası bağlar kurulması ne anlama geliyor? Eğer rejim fikirsel olarak zayıflatılırsa, kadın haklarına ve seküler yaşam tarzına müdahalelere başka ülkelerde de halkın sesi yükselir mi? İran halkı, savunduğu özgürlükleri ihraç edebilir mi?<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Soğuk Savaş'ın gölgesinde büyüyen güç: Politik İslam</h2>Soğuk Savaş döneminin farklı yerlerde olduğu gibi Orta Doğu'da da sağ-sol çatışması biçiminde toplumsal yansımaları olduğunu söyleyebiliriz. Bölgedeki farklı hükümetlerde görülen ortak davranışlardan biri milliyetçi-dindar sağ kesimleri tolere ederken asıl darbeyi solcu gruplara vurmak ve sol hareketlerini sonlandırmak oldu.Fakat 1970'lerin sonuna gelindiğinde Irak, Afganistan, Yemen ve İran gibi ülkelerde dindar sağın yükselerek devletlerde yönetimi ele aldığını ve bu ülkelerde seküler-ılımlı siyasetin yerini politik İslam anlayışına ve dinî yönetimlere bıraktığını görüyoruz. İran'da kurulan Şii rejimin, komşu ülkelerde Şiilikle çatışma hâlindeki gruplarca savunma amaçlı bir dalga yarattığı ve politik İslam'ın yayılmasına öncülük ettiğini söylemek mümkün.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Orta Doğu'da feminizm ve laiklik</h2>Bugün tanık olduğumuz uzun soluklu ve kalabalık protestoların içerik anlamında en ilginç yanı, bölgemizde Türkiye dahil birçok devlette kadın hakları ve seküler hayat tarzı her gün darbe alırken İran'da halkın dinî rejimi yıkmaktan söz etmesi. Öyle ki Türkiye'de CHP lideri Kılıçdaroğlu "başörtüsü meselesini toplum olarak aşma"&nbsp;amacıyla kadınların giyim kuşamı hakkında kanun teklifinde bulunulacağını belirterek Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "aileyi de güçlendirecek şekilde başörtüsüne anayasal güvence" açıklamasına yol açtığı ve kadın özgürlüğünün iyice siyasetin emellerine bulaştırıldığı sırada İran'da kadınlar kendilerini baştan tanımlayabilmek için sokaklarda güvenlik güçlerine direniyordu.&nbsp;Bu anlamda İran protestolarına yönelik muhalefetten veya hükümetten herhangi çarpıcı bir açıklama yapılmamasına şaşırmamakla beraber, burada asıl odaklanmak istediğim halklar ve gruplar arası iletişimin neler doğurabileceği. Aynı şekilde, rejimin yıkılması ve/veya geniş çapta bir devrimin gerçekleşmesi gibi öngörüleri de hariç tutmakta fayda var. İran'ın içinde olduğu süreçte uzun dönemde fark yaratabilecek olan faktörler, ülkenin ve İran halkının uluslararası kamuoyunda görünümü ve halk ile kurulan bağlantılar.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye'de siyasetçiler değil, sanatçılar konuştu</h2>Türkiye'de siyasetçilerin sessizliğinin yanında, sanatçıların İran halkına verdiği destek göze çarpıyor. Protestoların 10'uncu gününde, Melike Şahin, 14. gününde ise Hande Yener verdiği konserde saçlarını kesti. Sıla, yeni şarkısı Kalksın Uyuyanlar'ı&nbsp;Mahsa Amini'ye adadı ve iki hafta önce yayınladığı klibinde protestolarda kullanılan saçtan bayrak, İran halkına destek olmak için kullanıldı.Twitter üzerinden açılan Stand with Women of Iran – Turkey&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/IDayanisma?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1575236895415894016%7Ctwgr%5E193a56388155c9a9e8568a966a52b22756aad5ff%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fyesilgazete.org%2Fturkiyedeki-kadin-ve-lgbti-sanatcilardan-irandaki-protestolara-destek%2F" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">hesabında</a> İranlı kadınlara destek için saçını kesen kadınların videoları paylaşılmaya başlandı. Bu gelişmeler, somut olarak rejim değişikliği gerçekleşmese dahi, başta İran'da gerçekleşen kültürel ve fikirsel değişimlerin bölgeye yayılabileceğini gösteriyor. Ayrıca, İran'da yaşanan deneyim, başka ülkelerdeki kadın hareketlerinin ve insan hakları hareketlerinin İranlı fikirdaşlarıyla iletişime geçmesine ve dolayısıyla İran'ın bölgede fikirsel açıdan bir güç tabanı olarak gelişmesine yol açabilir. Uzun vadede ise bu değişim daha büyük toplumsal ve siyasi değişimlere yol açabilir.

Şirin Neşat ile ilgili hikayeler