<a fr-original-style="" href="http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/milliyet//milliyet_1931/milliyet_1931_temmuz_/milliyet_1931_temmuz_18_.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mehmet Selahattin, 18 Temmuz 1931</a>İstanbul eğlence ve sefahat yerlerinin birçoğu burunların üzerindedir. Misal mi istiyorsunuz, sayayım: Marmara sahillerinde Kılburnu, Sandıkburnu, Anadolu sahilinde Moda Burnu, Boğaz’da Akıntıburnu, Mesar Burnu… Şimdilik hatırıma gelen bunlar. Yalnız dikkat edilecek nokta şurasıdır: İsmini yukarıya yazdığım burunların hepsinde içilir. Tabi su değil, gazoz değil! İçilen halis rakıdır.Dün bir aralık aklıma esti. Şu meşhur Akıntıburnu’nu ne zamandır görmedim. Gidip şöyle bir saat açık Boğaz havası alayım dedim. Gün kavuşmak üzere. Kandilli tepelerinden kopan rüzgâr soluğu doğruca buraya alıyor. Mutat akşam piyasası başlamış. Ellerde tenis raketleri, ayakta golf pantolon, sırtta ince delikli gömlek, yeni yetişmiş delikanlılar, kolsuz ipek gecelikler içinde yanık vücutlarını teşhir eden mini mini köy kızları… Açıkta bir sürü sandal, kik, futa, motör, kayık ve sahil gazinolarında hicazdan bir fasıl:“Çılgınca seviştik, o benim candan eşimdi.”Ohh, geldiğime meğerse ne kadar iyi etmişim. İlk rast geldiğim gazinoya girdim. İsmi de pek cazibeli: Zevk gazinosu. Ha şunu da söylemeyi unutmayayım, yalnız değilim. Yanımda candan bir arkadaş var. Derhal fena tefsire kalkıp arkadaşın cinsiyeti hakkında şüpheye düşmediniz değil mi?Birer iskemle alıp denize karşı yan geldik gelmedik garson göründü.“Ne içeceksiniz efendim?”Ne mi içeceğiz? Akıntıburnu’nda sorulur sual mi bu! Herhâlde birer acı kahveye fit olacak değiliz. Arkadaş atıldı:“Rakı getir, rakı! Tabi buzlu tarafından.”Benim rakı ile başım pek hoş değildir amma kırk yılda bir böyle açık manzaralı yerlerde birkaç kadehcik rakıyı reddedemem.İçi buz dolu kovalar içinde rakı geldi.“Meze ne emredersiniz?”Ha bakınız bu çok mühimdir. Akıntıburnu’na gelip buranın meşhur-u âlem -evet ne sandınız ya- ıstakozundan bir tane olsun yememek Cennet’e gidip de huri görmeden dönmeye benzer.Aman efendim bu ıstakozların tazeliği! Size sütunlarla yazı yazsam bu beyaz etli deniz mahlukunun lezzetini tarif edemem. Bol limonla sızdırılmış zeytinyağı içinde mübarek şey âdeta “Ye beni!” diye haykırıyor. Hani âdeta yemeyip yanında yatılacak cinsten amma insan dayanamayıp çatalla derhal taarruza geçmekten kendini alamıyor.Akıntıburnu ıstakozlarının bu kadar makbul olması nedenmiş bilir misiniz? Bir kere burada sepetlerle avlanan ıstakozun üzeri hiç pislik tutmazmış. Sonra eti başka yerlerde yetişen ıstakozlara kıyas kabul etmeyecek derecede lezzetli olurmuş. Ağzınıza layık, enfes şey doğrusu!Bakın az kaldı unutuyordum. Akıntıburnu’nun istiridyesi ile balık yumurtası da hilkatin birer şaheseri. Arkadaşım masaya eliyle hafifçe dokundu.“Bize biraz balık yumurtası getir.”Aman yarabbi! Yedikçe insanın yiyeceği geliyor. Ağızda yumuşatılmış bir sakız tesiri bırakan bu kuvvetli mezeye hiç diyecek yok. Biz böyle ıstakozla balık yumurtasının senasını ederek tatlı tatlı rakımızı içerken köşedeki saz heyeti de fasıllarına devam ediyor:“Çılgın geceler gölgeli yollarda öpüştük.”Bizim arkadaş alaturka saza bayılır. Her şarkının sonunda bana dönüp mırıldanıyor:“Güzel değil mi? Hicazdan.”Biraz sonra bir başka şarkı:“Hicranla geçen günleri hasretle anarken…”Cezbeye tutulmuş gibi iki tarafa bir hayli sallandıktan sonra gene kulağıma eğildi: “Hüzzam.”Ve ilave etti:“Hanende Ağyazar Efendi okuyor.”Bir aralık denizde lastik kikler içinde dolaşanları seyrederken kolumdan şiddetle çekti.“Dinlesene yahu! Kemençeci Sotiri taksim yapıyor.”“Udu işittin mi? Marko çalıyor. Musullu Hafız Osman Efendi taklidi.”Meğer bütün bu şarkılar yeni çıkmış. İşte size bir tanesi:“Hasretin ruhuma girmiş ebedi bir sızıdır.”Mutlaka söylemesi lazımmış gibi hemen belirtiyor:“Hüzzamdan. Ama ağır hüzzam.”Ve şarkıların biri bitmeden öteki başlıyor:“Avare gönül lütfunu bir gün görecek mi?”Bu da uşşak faslındanmış meğerse.“Kulak versene canım! Hafız Kamil’in gazeli. Kemani İhsan Efendi’nin çalışına bak.”Ve bana alaturka musiki hakkında hiç alakadar olmadığım bir sürü izahat veriyor.Ortalık yavaş yavaş kararırken ağır bir şarkının son nakaratı gazinonun içinde elle dokunur hassas bir gölge gibi kımıldanıyor.“Barışmam buse vermezsen.”Durak yerinde tramvay beklerken arkadaş sordu:“Nasıl Akıntıburnu?”“Güzel,”&nbsp;dedim. “Yalnız tehlikeli. İnsan bir kere dadanırsa akıntıya kapılmak işten değil!”<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">* Mehmet Selahattin Güngör’ün yazılarındaki bazı kelimelerin yerine, okumayı kolaylaştırmak için günümüzdeki karşılıkları yazıldı. Selahattin’in tüm ifadelerine katılmasak da anlamı ve anlatımı bozacak ya da değiştirecek herhangi bir değişiklik yapılmadı. Dönemin anlam dünyasına sadık kalındı. ‘İstanbul’da Nasıl Eğleniyorduk’un amaçlarından biri de, yazara hak ettiği değeri vererek İstanbul’un geçmişine dair zengin bilgiler içeren bu yazıları gün yüzüne çıkarmak.

İstanbul'da Nasıl Eğleniyorduk?

Buraya gelip de meşhur ıstakozlarından bir tane yememek Cennet’e girip huri görmeden dönmeye benzer!

Akıntıburnu’nda Bir Saat

İstanbul Boğazı’nın ıstakozları 1930’larda Çanakkale’ninkilerle yarışacak kadar meşhurdu. O dönemde Boğaz’ın birçok burun ve koyunda ıstakoz avcılığı da yapılıyordu. Aynı zamanda Boğaz’ın istiridyesinin de çok güzel olduğu söyleniyor.Gazetelere yansıyan yazılara göre en iyi ıstakoz ve istiridyeler Akıntıburnu’nda. Özellikle akşamları güzel bir rakı sofrası için Akıntıburnu’na giden müdavimler, 1 Eylül 1939 tarihli Haber gazetesinde “İstiridye erbabı”&nbsp;olarak ifade <a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/gazete/haber/1939-09-01/6" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">edilmiş</a>.&nbsp;İsminden de anlaşılacağı gibi burası hızı saatte 12 deniz miline kadar ulaşan devamlı yüzey akıntısına sahip. Hatta zamanında Rumlar, buraya Mega Revma (Büyük Akıntı) ismini vermiş. Bu şiddetli akıntı balıkçılar ve kaptanlar için bir problem olsa da ıstakoz avcıları için bir avantaja dönüşmüş. Denizin dibi ve ıstakoz avcılığında kullanılan sepetler, bu akıntılar sayesinde temiz kaldığı için bölgenin hem midyesi hem diğer deniz canlıları daha leziz oluyor ve göze güzel geliyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/6/2/1658826210020.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.72" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://twitter.com/NataliAVAZYAN/status/506535570294968320/photo/1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Üsküdar / Salacak'lı Balıkçı Ali Nam-ı diğer Horoz Ali ve ıstakoz sepetleri - 1964</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Akıntıburnu’nun deniz ürünlerinin o dönem bu kadar meşhur olduğu ve aynı zamanda gazinolarının epey pahalı olduğu öğreniyoruz. <a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/gazete/son_posta/1932-07-29/4" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">29 Temmuz 1932 tarihli Son Posta</a> gazetesindeki bir yazıda muhabir, arkadaşlarıyla birlikte Akıntıburnu’nda güzel bir akşam yemeği yediklerini, sonra hesabı istediklerini, gelen adisyona bakıp&nbsp;“bundan sonra buraya Takıntıburnu” diyeceklerini, “hesabın bir kısmını ödeyemeyip işletmeye taktıklarını” dile getiriyor. <a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/gazete/haber/1938-08-29/5" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">29 Ağustos 1938 tarihli Haber</a> gazetesindeki at yarışıyla ilgili bir izlenim yazısında da Akıntıburnu’nun adı geçiyor. Muhabir, arkadaşının sürpriz ata oynadığını ve tutturduğunu anlatırken “Her kafadan bir ses çıkmaya başladı. ‘Eh üstad, bu akşam sendeyiz. Artık bize bir Akıntıburnu sefası yaptırırsın” diye yazıyor. En azından Akıntıburnu’nda bir akşam sefası için sürpriz atı bilmek gibi bir piyango gerektiğini anlıyoruz.Akıntıburnu’ndaki gazinolara bir eleştiri de <a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/gazete/cumhuriyet/1931-08-07/3" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">7 Ağustos 1931 tarihli Cumhuriyet</a> gazetesindeki&nbsp;“Istakozları imzalayınız” yazısından geliyor. Muhabir, gittikleri gazinoda vitrindeki ıstakozlardan kendileri için “nar gibi al al” olan bir tanesini beğendiklerini ama gazinonun hile yaptığını, sofraya başka bir ıstakoz getirdiğini yazıyor.Sipariş edilen ve sofraya gelen ıstakozlar arasındaki farkın önemini anlatabilmek için 1929'da İstanbul Balıkhane'deki ıstakoz mezatının fotoğrafını bırakabilirim:<img src="https://images.aposto.com/2022/6/2/1658826523487.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.42" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Not: Selim İleri’nin 29 Nisan 1989'da <a fr-original-style="" href="https://openaccess.marmara.edu.tr/server/api/core/bitstreams/0f8d812a-92fc-403d-8b4b-6392aaf68113/content" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yok Edilen Boğaziçi</a>&nbsp;isimli yazı dizisinde ıstakoz ile ilgili ilginç bir tanıklık var: “Özel sepetlere konan yemlerle tutulan ıstakozun Boğaziçi'nde yabana atılamayacak kadar çok olduğu son dönemleri de biliyorum. O zamanlar orta halli memur ailesi mevsiminde bir-iki defa ıstakoz yiyebilirdi.”

Akıntıburnu ile ilgili hikayeler