<a fr-original-style="" href="http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/milliyet//milliyet_1930/milliyet_1930_tesrinisani_/milliyet_1930_tesrinisani_29_.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mehmet Selahattin, 29 Kasım 1930</a>Sokaklar hıncahınç. Sinemalar tıklım tıklım. Pastahaneler, birahaneler ağzına kadar dolu. Kapalı olanlar yalnız mağaza ve dükkânlar. Onların da hepsi değil. Mesela berber dükkânları açık, sebzeciler açık, kasaplar açık, fırınlar açık, muhallebiciler açık, şekerciler açık. Cuma günlerine mahsus olan bu yarı kapalılık hoşa gider bir şey değil. Asıl gezilecek günde vitrinlerin göz kamaştırıcı manzarasına hasret kalıyoruz.Mesela şu dükkâncıkta dün gece geç vakte kadar pırıl pırıl yanan bir akar su gerdanlık vardı ki gördüğüm zaman ağzımın suyu akmıştı. Bugün onun yerinde siyah bir kepenk gözlerime diken gibi batıyor. Yine şuracıkta bir ıtriyat mağazası vardı ki önünden geçerken kendimi binbir çiçek kokan esrarlı bir bahçeye girmiş sanırdım. Kapkaranlık cephesine bakarak onun dünkü hâlini gözlerimin önüne getirmeye çalışıyorum.Dükkânların kapalı olması bizi etrafımızdakilerle meşgul olmaya sevk ediyor. Bir bakıma bu daha iyi. Çünkü vitrinlerde manken seyredecek yerde caddelerde canlı olmak gibi meziyetleri olan mahlukları temaşa etmek fırsatını buluyoruz.Ben çok defa bir köşeye çekilip önümden akın akın geçip giden simaları tetkik etmesini pek severim. Sesli ve sessiz hiçbir sinemada bu kadar değişik çehre, değişik kıyafet, değişik manzarayı bir arada görmek imkânı yoktur. Mesela işte şu siyah kürk mantolu genç madam mutlaka bir randevusundan dönüyor. Bakışları söylemese bile bozulan tuvaleti bu günahı ifşa ediyor. Bir kere koyu lepiska saçları belli ki az evvel deste deste dağınıktı.Mini mini madam bunları uzun uzadıya taramaya bile vakit bulamamış. Sonra elbisesinin bu kadar buruşması, hiç de hayra alamet değil. Haydi hepsini bir kenara bırakalım. Ya yüzünün uçuk rengi, dudaklarının boyasızlığı? Hasılı hiç düşünmeden günah boynumuza diyip yaramaz madamın kulağını çekebiliriz.Sonra şu kırmızı yüzlü, kırmızı burunlu, donuk mavi gözlü, bastonuna dayana dayana yürüyen kırklık adam da mutlaka akşamlık gıdasını almaya gidiyordur. Hah işte! Bodrum Palas’ın kapısından içeri girdi. Siz bu Bodrum Palas’ı bilmezsiniz. Yine de bilmeyiniz! Çünkü adı üstünde bodrumdan farkı olmayan bir yeraltı meyhanesidir. Mamafih kurtlu baklanın kör alıcısı olduğu gibi yeraltı meyhanesinden hoşlanıp her gece çakırkeyif olmaya gelenler de az değildir.Cuma akşamları rivayete bakılırsa Bodrum Palas’ın küf kokan mini mini salonunda Pera Palas’a meydan okuyacak bir faaliyet görülürmüş. Müşterileri arasında ehli dil, ehli muhabbet kişiler bulunurmuş ki insan nasıl vakit geçtiğini ve bir iki saat sonra kaç şişe içtiğini fark edemez bir hâle gelirmiş.Ne ise, orası lazım değil. Biz tekrar önümüzden geçenlere bakalım. Şu beyaz önlüklü çocuğu gördünüz ya nasıl koşuyor? Tanımadınızsa haber vereyim ki bu çocuk Sirkeci berber dükkânlarının birinde çıraktır. Kıyafetine bakarsanız onu hali vakti yerinde bir ailenin çocuğu zannedersiniz. Karınca kaderince o da eğlenmeye çıkmış olacak. Niçin böyle koştuğuna gelince. Onu ben de merak ettim. Meğer bu acelenin sebebi varmış. Sinemaya tam vaktinde yetişmek istiyormuş da ondan.Eğer şehirde yeni yeni sinema salonları açılmasına hayret edenler varsa berber çıraklarına kadar sirayet eden bu merakı tetkik ettikten sonra umarım ki bu şaşkınlıkları zail olur. Öyle bir hâle geldik ki mesela birine “Namık Kemal kimdir?” diye soracak olsanız belki yüzünüze bön bön bakacak. Hâlbuki aynı adama Adolf Menju, Klara Bov, Emil Yanings, Moris Şovalye gibi isimlerden birini söyleyecek olsanız nerede doğduklarını, şimdiye kadar kaç temsil verdiklerini size ezberden anlatacağına hiç şüphe etmeyiniz.Lüksemburg Sineması’nın yerinde açılan büyük bir sinemanın kapısı bir arı kovanı gibi. Fakat dikkat ediyorum birçokları sinemaya gidip film seyretmekten ziyade duvardaki resimlerin temaşasıyla meşgul olmayı daha kârlı buluyorlar. İkinci sınıf sinemaların rağbetkârları pek o kadar müşkülpesent değil. Bir nikel 25’liği toka edip giriyorlar.Beyoğlu’nun cuma günleri üzerinde işlemeye değer mevzulardan biri de içinde alaturka çalgı çalınan eğlence yerleridir. Bu eğlence yerleri birkaç sınıftır: Kibarcaları, orta hallileri ve nihayet külüstürleri vardır. Kibar sayılabilen yerlerde pek gürültü olmaz. Halk sessizce birasını yahut rakısını içerek saz dinler. Orta hallilerde ara sıra hovardaca eğleniyoruz zannederek hanendelere para gönderen, istedikleri çalgı çalınmadığı zaman masayı yumruklayan aynasızlara tesadüf edilir. Külüstürlerde vaziyet büsbütün başkadır. Evvela duvarlarda kocaman yazı ile ekseriya şöyle bir ihtara tesadüf edilir:“Çalgıya müdahale edilmez. Hariçten gazel okumak memnudur. Aksini yapmaya cüret edenler zabıta marifetiyle dışarı atılır.”İyi amma çalgıyı dinlemeyen adamın böyle ihtarlar hiç kulağına girer mi? Arkadaşlardan birinin zoruyla geçen cuma akşamı böyle bir yere düştük. Kapının tam karşısına gelen köşeye bir sedir kurulmuştu. Sedirin üstünde üç çalgı! Biri tef, öteki sözüm ona keman, bir üçüncüsü de güya kanun çalıyordu. Henüz bir iskemleye yerleşmemiştim ki yanımdaki masa devrildi. On kadar bardak, birkaç şişe rakı şişesi şangır şungur kırıldı.Fakat ne dersiniz? Çalgıcılar hiç oralarda değil, hatta gürültüyü duyunca bir kat daha aşka geldiler. Bağırmaktan âdeta gırtlakları yırtılacak. Derken kemancı kemanını bırakıp hanendeliğe başladı. Tef çalan kemana sarıldı. Kanuncu da eline tefi aldı. Bir âlem ki dokunmayın keyfine!Burada çalışan garsonlar da pek “evet efendimci” şeyler! Zahir maraza çıkarmamak için müşterinin alışından mana sezerek karşısında el pençe divan duruyorlar:“Ne emrettiniz beyim?”“Peki paşam…”“Rakı mı buyurdunuz efendim?”“Cızbızınız aza pişmiş olsun mu dediniz?”Fakat burası adamların nezaketi yerinde kalsın, öyle sıcak bir yerdi ki biraz daha otursak cızbızdan evvel bir pişecektik. Çıkarken böyle sinsi yerlerden hoşlanan akşamcı arkadaşa sordum:“Sen buraya galiba pek sık geliyorsun?”“Yo canım. Akşamdan akşama…”“Demek mekân burası?”“Ne yapayım kardeş. Dünyada mekân ahrette iman!”<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">*Mehmet Selahattin Güngör’ün yazılarındaki bazı kelimelerin yerine, okumayı kolaylaştırmak için günümüzdeki karşılıkları yazıldı. Selahattin’in tüm ifadelerine katılmasak da anlamı ve anlatımı bozacak ya da değiştirecek herhangi bir değişiklik yapılmadı. Dönemin anlam dünyasına sadık kalındı. ‘İstanbul’da Nasıl Eğleniyorduk’un amaçlarından biri de, yazara hak ettiği değeri vererek İstanbul’un geçmişine dair zengin bilgiler içeren bu yazıları gün yüzüne çıkarmak.

İstanbul'da Nasıl Eğleniyorduk?

Bodrum Palas’ta ve çalgılı meyhanelerde eğlenenler az mı? Neye acele ediyor? – Hariçten gazel okumak memnu – Ne emrettiniz Beyim? – Ne yapalım kardeş, dünyada mekân, ahrette iman!

Beyoğlu Caddelerinde Dolaşanların Seyri De Fena Olmuyor

<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bodrum Palas</h2>Beyoğlu’nda Balıkpazarı’nda olduğunu öğrendiğimiz Bodrum Palas üzerine çok fazla kayıt yok. Osman Cemal Kaygılı’nın Son Telgraf gazetesinde 1937 yılında tefrika hâlinde yayımlanan Akşamcılar isimli eserinde Bodrum Palas’tan bahsedildiğini görüyoruz. Yarı kurgu yarı gerçek anı türündeki bu eserde en sık gidilen mekanlardan biri Bodrum Palas’tır. Bodrum Palas, bir koltuk meyhanesidir. Genelde yol üstünde bulunan, az mezeyle ayaküstü içki içilen ucuz meyhanelere koltuk meyhanesi denir.<img data-fr-image-pasted="true" src="https://lh3.googleusercontent.com/8kzmB5YlafiTlir7StxAa98ZfL1d-djO2lWq8MM1xiKkS9-ZOYJ_OqG-DkUD6tRvXfTJ3k2F3LjDZHw4dvdY-7heiwpugb1SWLxZgsvxH2eu4vecq9xxVJpw-VQMhHSwXtnhvQMXDhyYJZri8r4md03fdLhs9OtEZVgnBoTY_c0lUQXucM_vvIZlCY_xIQ" width="550" height="358" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.54" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Balıkpazarı 1930’lardan bir fotoğraf: Belki de aralarından bazılarının yolu Bodrum Palas’a düşecek.1920’lerden itibaren İstanbul ve Ankara’da birçok eğlence mekânı açılırken bu mekânlar git gide daha lüks mekanlara dönüşür, “bar,” “gazino” ya da “kulüp” gibi isimler alır. Ancak Fevai’nin Meyhanesi, Bodrum Palas Meyhanesi, Tabarin Bar ve Macar Bahçesi gibi mekânlar, salaş olma özelliklerini sürdürerek şehrin eğlence yaşamına dahil olmuşlardır.Not: Yakın tarihlerde “Bodrum Palas” ifadesi, Kadıköy vapurlarındaki en alt kata denir. Burası bütün vapurun en sıcak yeridir. Hemen hemen herkes birbirini tanır. Belli ki “bodrum” dönemin işçi ve yoksul kesiminin takıldığı yerlere verilen esprili bir ifade. Bodrum Palas Meyhanesi’nin de ismi bu espriden geliyor olabilir.<img data-fr-image-pasted="true" src="https://lh6.googleusercontent.com/z0HHsPLPAETcrpbbUSqHPTIpNEDVWhwnBEAfNqMhIMVSCn12aUQ_ogEdKYHbeuHXJvc9fV-76jhQ9bXPdKR2Ur15-mQLtT7pxZEPiG2mI6el8PUB_zpj7NqoRqwmnMbEVPH37JPnmbWoaD9IJpOgcKaYZ0FfVmce_yTuxiVuT4uvIYIctyB3klCzfEXccg" width="550" height="436" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.26" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">1930’lardan bir Pera Palace fotoğrafı.&nbsp;Pera Palas, Gardenbar ile birlikte dönemin en yüksek eğlencelerinin yaşandığı mekânlardan biri. Pera Palas da bu anlamda Türkiye’de batılılaşmanın yaşandığı en önemli mekânlardan biri olarak öne çıkar. Özellikle Meşrutiyet’le özgürleşen yaşamın en parlak eğlenceleri, bu büyük ve lüks otelin görkemli salonlarında gerçekleşiyordu.Pera Palas’ı anlatmak için başka bir özel sayı çıkarmamız gerekir. Kısaca Pera Palas, 1892'de Orient Express müşterileri için inşa edilmiştir. Ayrıca Türkiye'nin en eski elektrikli asansörü bu otelde bulunuyor. Bununla birlikte bu otel, Beyoğlu'nda elektriğin kullanıldığı ilk binadır.<img data-fr-image-pasted="true" src="https://lh5.googleusercontent.com/IxuAClIBpv7cAPpU-lBMSpEyUqnkA1pN-mdJKrYx0Qh4Tpnz60n5lHy-5z5UiJJt1puVaVfpHGp4huguXWcA4s4Pz8Dkg32192c6fOJ1WrD6Vv_x2uYepHwofbgibTA0PWJ3sPvLpfIYxD4fxn-55udLUiteq4Rn-Fle7GMhCTTmFwbUoXz0RQrkXs1hWg" width="550" height="435" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.26" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Beyoğlu "Pera Palas"ta dans - 1930'lar. Fotoğraf: Selahattin Giz..

Bodrum Palas ile ilgili hikayeler