Birleşik Krallık merkezli düşünce kuruluşu Official Monetary and Financial Institutions Forum (OMFIF) küresel merkez bankalarının ileriki dönemde USD alımına daha fazla yönelmeyi planladığına işaret ediyor. OMFIF tarafından toplamda 5,4 trilyon USD’lik uluslararası rezerve sahip olan 73 kurumun katılımıyla düzenlenen anketin sonuçlarına göre, küresel merkez bankalarının net %18’i önümüzdeki dönemde USD alımlarını artırmayı planlıyor. Aynı ankete bir yıl önce verilen cevaplar ise merkez bankalarının yalnızca net %6’sının USD alımını artırmayı planladığını gösteriyordu.Küresel kutuplaşmanın ve yerel para birimlerine yönelimin her geçen gün daha fazla arttığı bir ortamda, USD varlıklarını artırmayı planlayan merkez bankalarının bir yıl içinde keskin bir artış göstermesi, otoritelerin USD’de hâlâ potansiyel gördüğüne ve ABD’de faiz oranlarının uzun bir süre daha yüksek kalmasını beklediklerine işaret ediyor.&nbsp;Özellikle gelişmekte olan ülkelerin BRICS gibi de-dolarizasyon yanlısı uluslararası örgütlere rağbet göstermesi ve yerel para birimiyle ticaret anlaşmalarının keskin bir hacim artışı segilemesi, kamuoyunda USD’nin küresel hakimiyetini kaybedeceğine dair beklentileri ateşlemişti. Ancak istatistikler ve anket sonuçları, USD’nin en azından bir süre daha hakimiyetini sürdüreceğini gösteriyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">De-dolarizasyon çabaları</h2>Küresel çapta USD’nin hegemonyasını kırmak ve yerel para birimlerini değerlendirmek konusundaki çabalar çok öncelerden beri mevcuttu Ancak ABD ve AB’nin Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin ardından Rusya Merkez Bankası’na ait olan 300 milyar USD’lik rezerv varlığını dondurması ile Rusya ve Çin’in de dahil olduğu BRICS grubu bu tarz çabalara hız verdi. Güney Afrika’da düzenlenen BRICS zirvesinde liderlerin, bürokratlara ülkeler arasındaki ticarette dolara bağımlılığı azaltacak önlemler geliştirme görevi vermesi, sonraki BRICS zirvesinde ortak para biriminin tartışılacağının ifade edilmesi ve zirveye ev sahipliği yapan Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa’nın&nbsp;“Yerel para birimlerinin kullanımı, alternatif finansal düzenlemeler ve alternatif ödeme sistemleri için küresel bir momentum var” sözlerini sarfetmesi bu çabalara birer örnek olarak gösterilebilir.&nbsp;Buna ek olarak Birleşik Arap Emirlikleri, İran, Etiyopya ve Türkiye gibi ülkelerin BRICS bloğuna katılma yönünde görüş bildirmesi, ayrıca birlik üyeleri arasından Rusya’nın başta Çin olmak üzere çeşitli ülkelerle yerel para birimleri üzerinden ticaret anlaşmaları imzalaması ve BAE, Hindistan gibi ülkelerin yurt dışı para transferlerinde yerel para birimi kullanacağının sözünü vermesi, bu çabaların genişlemekte olduğuna işaret ediyor.Başta Çin olmak üzere BRICS ülkeleri yerel para birimleriyle yapılan ticaretin küresel USD talebine sekte vurabileceğini ve bunun da USD’nin küresel hegemonyasının sona erdirebileceğini düşünüyor. Bazı kurumlar, Çin’in ticaret hacmini de göz önünde bulundurarak, bu yolla özellikle CNY’nin JPY’yi dahi geride bırakarak dünyanın en büyük üçüncü rezerv para birimi olabileceğini söylüyor.OMFIF’in bulgularına göreyse bu durumun yakın vadede gerçekleşmesi olası değil. Konuyla ilgili konuşan OMFIF Genel Müdürü Nikhil Sanghani, “Doların yakın vadede en çok talep gören para birimi olması, buna karşın renminbiye (CNY) olan talebin düz bir çizgide kalması, geniş çaplı de-dolarizasyon anlatısının en azından durakladığını gösteriyor"&nbsp;ifadelerini kullanıyor. Sanghani ayrıca Asya ve Latin Amerika ülkelerinde yer alan merkez bankalarının USD alımına daha fazla yöneldiğini ve CNY alımlarını sınırlandırdığını söylüyor.&nbsp;Kurum, küresel rezerv kompozisyonunda bir değişim beklemiyor da değil. Ancak bunun çok kademeli ve yavaş bir biçimde olması bekleniyor. Sanghani bu beklentinin son 10 yılda izlenen trende uygun olduğunu da ifade ediyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Uluslararası rezervler ne durumda</h2>Uluslararası Para Fonu (IMF) istatistiklerine göre dünyada resmi otoritelerin sakladığı 12,3 trilyon USD’lik uluslararası döviz rezervinin %58,4’ü yine USD cinsi rezervlerden oluşuyor. Bu rezervlerin %20,0’si EUR cinsi, %5,7’si JPY cinsi, %4,8’i GBP cinsi, %2,3’ü CNY cinsi, %3,8’i ise diğer para birimi cinsinden varlıklardan meydana geliyor.&nbsp;Yıllık bazda bakıldığında de-dolarizasyon çabalarının hız kazandığı 2022’den bu yana USD’nin toplam rezervlerden aldığı payın yalnızca 0,1 puan azalırken, bu dönemde CNY’nin aldığı payın 0,3 puan, EUR’un aldığı payın ise 0,4 puan gerilediği görülüyor. Bu dönemde majör rezerr para birimleri haricinde ‘diğer’ para birimlerinin aldığı payın ise 0,4 puan artışla %3,9’a yükselerek 2011 yılından bu yana en yüksek seviyesini görmüş olması ise dikkat çekiyor.&nbsp;Son 20 yıla bakıldığında ise kompozisyonun daha büyük değişime uğradığı görülüyor. IMF verilerine göre USD’nin küresel rezerv paralar içindeki payının 2003 yılından bu yana 7,1 puan, EUR’un aldığı payın ise 5,1 puan gerilediği göze çarpıyor. Ancak yine de herhangi bir para biriminin USD veya EUR’a karşı güçlü bir pozisyon kazanamadığı da görülüyor. Örneğin bu dönemde USD ve EUR’a karşı alternatif olarak gösterilebilecek en güçlü para birimi olan JPY’nin küresel rezervlerden aldığı payın yalnızca 1,3 puan artarken, GBP’nin aldığı payın 1,9 puan, ‘diğer’ para birimlerinin aldığı payın ise 1,8 puan arttığı görülüyor. 2003 yılından daha sonra majör rezerv para birimi sayılan CNY, CAD ve AUD’un aldıkları payların ise sırasıyla 1,2, 1,1 ve 0,6 puanlık artış yakaladığı, ancak bu para birimlerinin küresel rezervlerden aldığı payın toplamının %7,0’yi dahi geçmediği dikkat çekiyor.

EXANTE

Birleşik Krallık merkezli düşünce kuruluşu OMFIF'in merkez bankaları ile düzenlediği anket, para otoritelerinin ileriki dönemde USD alımına daha çok meylettiği sonucunu verdi. 

Küresel merkez bankaları dolar alımına mı yöneliyor?

• Birleşik Krallık merkezli Barclays, TCMB politika faizinin yıl sonunda %35; 2024'te ise %40 seviyesine ulaşmasını beklediğini açıkladı. Dolarizasyon baskılarının yeniden gelişmesi hâlinde dolar/TL'de risklerin yukarı yönlü olduğunu vurgulayan banka, doların 2023 sonunda 29 liraya, Eylül 2024’te ise 39 lira seviyesine yükselmesini bekliyor.

Dolarizasyon ile ilgili hikayeler