<p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Trump’ın 2 Nisan’da ilan ettiği ve adeta bütün dünyayı endişeye sürükleyen karşılıklı tarifelerin erteleme süresi <strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">1 Ağustos’ta doluyor.</strong> Trump tarifeleri erteleyerek verdiği 3 aylık sürede pek çok ülkeyle müzakere masasına oturdu ve çoğu birbirine benzer pek çok anlaşma yaptı. Anlaşmaya varılamayan ülkelere ise mektuplar gönderilerek ne kadar ödeyecekleri “bildirildi”.</p><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Peki ABD bu dönemde majör aktörlerin hangileriyle anlaşmaya vardı, hangileriyle anlaşmazlık yaşadı? Kim ne kazandı, hangi tavizler verildi?</p><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">İngiltere</strong></h2><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">İngiltere ABD ile anlaşmaya varan ilk ülke oldu. İki ülke arasında 8 Mayıs’ta imzalanan Ekonomik Refah Anlaşması (EPD) kapsamında İngiltere’den ABD’ye ihraç edilen ilk 100 bin otomobile %27,5 yerine %10 tarife uygulanması, İngiltere menşeli havacılık ürünlerine 0 gümrük vergisi getirilmesi ve İngiltere menşeli çelik-alüminyum ürünlerinin bir kısmı için gümrüksüz kota uygulanması, kalanı içinse vergilerin %25’e düşürülmesi gibi hükümler yürürlüğe girdi. &nbsp;İngiltere ise bunun karşılığında ABD’den yaptığı hayvancılık ve etanol ihracatını artıracak; ABD ürünlerine karşı tarife dışı engelleri azaltacak ve belirli havacılık ürünlerinde tarifeleri sıfırlayacak.&nbsp;</p><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">İngiltere’de işverenlerin önemli kısmı anlaşmayı olumlu karşıladı. Ülkenin en önemli imalatçı birliği Make UK’in Başkanı Stephen Phipson hükümetin misilleme yapmayarak doğru bir karar verdiğini ve sanayicilerin anlaşmayı memnuniyetle karşıladığını söylerken, İngiltere Motor Üreticileri ve Satıcıları Derneği anlaşmanın otomotiv üreticileri için harika bir haber olduğunu ifade etti. İngiltere Ulusal Çiftçiler Birliği ise anlaşmayı memnuniyetle karşılamakla birlikte tüm yükün tarım sektörünün üzerine yıkılmasından endişeli olduklarını belirtti.&nbsp;</p><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Ancak kamuoyunda anlaşmayla ilgili bir konsensüs oluşmuş değil. Örneğin YouGov tarafından düzenlenen ankete göre katılımcıların yalnızca %37’si ABD ile bir ticaret anlaşmasına varmanın olumlu olduğunu düşünüyor. Politico tarafından düzenlenen ankete göre ise katılımcıların üçte birinden daha azı Trump’ın anlaşmanın yükümlülüklerine uyacağını düşünüyor.</p><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Japonya</strong></h2><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">ABD’nin bir diğer yakın müttefiki olan Japonya, Trump ile ticaret anlaşmasını 23 Temmuz günü imzaladı. Anlaşma kapsamında Japonya ABD’ye yapacağı çelik ve alüminyum hariç ihracat kalemlerine %15 gümrük vergisi ödemeyi, ABD’ye 550 milyar dolarlık yatırım yapması ve belirli ABD ürünlerine 0 gümrük vergisi uygulamayı kabul etti. ABD bunun karşılığında ayrıca bazı yüksek teknoloji ürünlerinin ABD’ye gümrüksüz ithal edilmesini de onayladı. Trump bu anlaşmayı tarihte benzeri görülmemiş büyük bir anlaşma olarak duyururken, Japon yetkililer ülke ekonomisine ciddi zarar verebilecek en kötü senaryodan kaçındıkları için memnun olduklarını ifade etti.&nbsp;</p><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Temel olarak en büyük ticaret ortağı ABD’nin tarifeleri %25’ten %15’e düşürmesi özellikle Japon ihracatçılar için bir rahatlama sağlamış görünüyor. Bunun en önemli göstergesi, anlaşmadan sonra başta otomotiv şirketleri olmak üzere ihracatçı şirketlerin hisse fiyatlarında güçlü artışların yaşanması.</li></ul><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Aslında Nisan ayında başlayan gümrük krizinin ardından ABD-Japonya ticaretinde büyük bir değişim kaydedilmemişti. Japon ihracatçılar gümrüklerin getirdiği ek maliyetleri üstlenerek ABD’deki pazar paylarını korumayı başardılar. Bu durum elbette uzun süre devam edemezdi, bu yüzden iki ülke arasında anlaşmaya varılmış olması Japon şirketleri bir miktar rahatlattı. Ayrıca geçtiğimiz aylarda ABD’nin ticaret tedbirleri nedeniyle bir resesyon olabileceğine dair uyarılarda bulunan Japon yetkililer, artık bir resesyon öngörmediklerini ifade ettiler.&nbsp;</p><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Bununla birlikte %15 gümrük vergisinin her halükarda Japon şirketlerin kâr marjlarını baskılayabileceği ve özellikle otomobil üreticilerinin bu nedenle ABD'deki fabrikalarına kaydırmak zorunda kalabileceği düşünülüyor. Bu durum, zamanla Japonya'daki istihdam ve sanayi üretimini önemli ölçüde etkileyebilir.&nbsp;</p><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Anlaşmadan memnun olmayanlar da var. Nitekim Amerikan Otomotiv Politikası Konseyi (AAPC), Japon otomobillerine uygulanan tarifenin indirilirken Kanada, Meksika gibi ülkelere tarife uygulanmasının Kuzey Amerika tedarik zincirini tehdit ettiğini, Japon rakiplere anlamlı avantaj sağladığını ve ABD sanayisini dezavantajlı bıraktığını açıklayarak tepki gösterdi.&nbsp;</p><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Avrupa Birliği&nbsp;</strong></h2><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Avrupa Birliği ile ABD oldukça sancılı geçen bir müzakere sürecinin ardından 27 Temmuz’da nihayet anlaşmaya vardı. Avrupa Birliği çelik ve alüminyum ürünleri hariç ABD’ye ihraç ettiği ürünler için %15 gümrük vergisi ödemeyi kabul etti. Böylece Trump’ın AB için belirlediği tarife oranı olan %30 yarıya indirilmiş oldu.</p><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Ancak AB’nin bu orana ulaşabilmek için ABD’den 750 milyar dolarlık enerji ithalatı yapmak, ABD’de 600 milyar dolarlık yatırımda bulunmak ve kritik sektörler hariç ABD’den ithal edilen ürünlerin büyük kısmına 0 gümrük vergisi uygulamak gibi çok ciddi tavizler vermesi gerekti. Dolayısıyla AB çevrelerinde bu anlaşmayla ilgili karışık tepkiler verildi. Örneğin Almanya Şansölyesi Friedrich Merz anlaşmanın iki blok arasındaki gereksiz gerginliği önleyen önemli bir metin olduğunu söylerken, Fransa Başbakanı François Bayrou anlaşmayı “Avrupa'nın boyun eğdiği karanlık bir gün” olarak nitelendirerek, AB’nin kazanımlarının çok az olduğunu savundu.</p><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">ABD’nin uygulayacağı %15’lik tarifelerin AB ekonomisini nasıl etkileyeceğine dair çeşitli tahminler mevcut. Trump’ın Nisan’da getirdiği yüksek tarifeler nedeniyle Avrupa merkezli pek çok üretici ABD sevkiyatlarını azaltma yoluna gitmiş, bu da AB ekonomisinin ikinci çeyrekte %0,1 ile 2023’ten bu yana en yavaş büyümesini kaydetmesine neden olmuştu. Yapılan anlaşmayla tarifelerin düşürülmüş olmasının bu etkiyi bir miktar sınırlayabileceği düşünülse de AB ekonomisinin her halükarda olumsuz etkilenmesi bekleniyor. &nbsp;Konuyla ilgili Capital Economics tarafından yapılan analize göre %15’lik tarifelerin önümüzdeki yıl Avro Bölgesi GSYH’sini %0,2 daraltması bekleniyor. Bu daralmadan en kötü etkilenen ülkenin ise AB blokunun en büyük ihracatçısı Almanya olacağı öngörülüyor. Ayrıca kaydedilen daralma nedeniyle Avrupa hükümetlerinin kamu harcamalarını genişletmesi ve bunun %81,8 ile halihazırda yüksek olan kamu borcu/GSYH oranını daha da artırması bekleniyor.</p><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Çin ve BRICS bloğu</strong></h2><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Trump’ın Nisan ayında tarifeleri duyurmasının ardından cevabı en çok merak edilen soru; ABD’nin en büyük rakibi Çin ile varacağı anlaşmaya varıp varmayacağı sorusuydu. ABD’nin ilan ettiği karşılıklı tarifeler sonrasında Çin, anlaşma masasına oturmak yerine misilleme yaparak ABD ürünlerine uyguladığı tarifeleri yükseltti ve nadir toprak elementi ihracatına kısıtlamalar getirdi. İki ülkenin gerilimi tırmandırmasıyla birlikte tarifeler kısa süre içinde %100’ün üzerine çıktı ve gayriresmi bir ambargo süreci başladı.</p><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Yüz milyarlarca dolarlık ticaret hacmine sahip olan iki ülke bu durumun sürdürülemeyeceğini anlayınca Mayıs ayında karşılıklı tarifeleri 90 gün süreyle erteleme kararı aldılar. ABD bu süreçte Çin ürünlerine uygulanan tarifeleri %55’e çekerken, Çin ise tarife oranını %10’a indirdi. Ayrıca Haziran ayında yapılan ikinci görüşmede Çin nadir toprak ihracatına getirilen, ABD ise teknoloji ihracatına getirilen kısıtlamaları gevşetme kararı aldı. Görüşmelerin üçüncü turu Stockholm’de yapılıyor ve 12 Ağustos’ta bitecek erteleme süresinin uzatılması bekleniyor.&nbsp;</p><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Bu sırada iki ülke de bu karşılıklı restleşmeden zarar görüyor. Bloomberg Economics’in analizine göre Çin sanayisinin yalnızca ufak bir kısmı tarifelerden zarar görmeden faaliyetlerini sürdürebilirken, çoğu sektör rekabet gücünü kaybederek zarar gördü. Analize göre mevcut %55'lik gümrük vergileri uzun süre devam ederse, Çinli ihracatçılar ya kâr marjı daralması ya da pazar payı kaybıyla karşılaşacak. ABD tarafında ise tüketiciler tarifelerin etkisini henüz sınırlı hissettiler ancak bu durum değişecek gibi görünüyor. Walmart, Home Depot, Best Buy gibi büyük perakendeciler tarifeler yüzünden artan maliyetleri fiyatlara yansıtmaları gerektiğini söylüyor. Trump yönetimi ise bu eğilime şiddetle karşı çıkıyor.&nbsp;</p><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Hindistan</strong></h3><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Hindistan ise ayrı bir muamma. Hindistan'ın ABD ile yürüttüğü ticaret müzakereleri, son tarihe kadar umut verici bir seyir izlerken, sonradan sert bir hal aldı. Başlangıçta Hindistan, Trump'ın ekibiyle ilk temas kuran ülkelerden biriydi. Müzakereler, ABD Başkan Yardımcısı J.D. Vance'in Yeni Delhi'yi ziyaretinin ardından Nisan ayında başladı ve her iki taraf da adil ve dengeli bir ticaret anlaşması için bir çerçeve üzerinde çalışıldığını duyurdu. ABD’ye karşı yıllık 38 milyar dolarlık ticaret fazlası veren Hindistan, stratejik önemi nedeniyle komşularına göre daha hoşgörülü bir tutum bekliyordu.&nbsp;</p><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Ancak Temmuz ayı sonlarında müzakerelerde ciddi engellerle karşılaşıldığı anlaşıldı. 30 Temmuz'da Trump, Hindistan'ın ticaret uygulamalarını kamuoyuna açık bir şekilde eleştirdi ve Hindistan'ın Rus petrolü ve silahları satın almaya devam etmesi nedeniyle tüm Hindistan ihracatına 1 Ağustos’tan itibaren %25 gümrük vergisi ve Rusya ile yapılan ticaret için ayrı bir ceza uygulayacağını açıkladı. Rusya ile ticarete uygulanan yaptırım şimdilik belirsiz. Ancak bu daha da yüksek bir gümrük tarifesi veya Hintli şirketlere uygulanacak yaptırımların sinyalcisi olabilir.&nbsp;</p><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">GSYH’sinin önemli bir kısmını dış ticaretten sağlayan Hindistan toplam ihracatının %18’ini ABD’ye yapıyor. &nbsp;Ekonomistler, ABD’nin uygulayacağı %25’lik tarife bariyerinin Hindistan GSYH büyümesine 0,3 puanlık aşağı yönlü katkı yapabileceğini düşünüyor. Ayrıca tüm etkiler bununla da sınırlı kalmayabilir. Örneğin Trump’ın tarife açıklamasının ardından Hindistan borsasında yaklaşık 60 milyar dolarlık piyasa değeri eridi ve Hint rupisi üzerinde baskı oluştu.&nbsp;</p><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Olumsuz etkiler yalnızca Hindistan için değil ABD için de geçerli. ABD’nin jenerik ilaç arzının yarısına yakını Hintli şirketler tarafından sağlanıyor. Dolayısıyla analistler, %25’lik bariyerin Hindistan kadar ABD’nin sağlık sektörünü de etkileyebileceğini söylüyor. Ayrıca Hindistan dünyanın en büyük akıllı telefon üreticilerinden bir tanesi. Apple gibi büyük üreticiler yakın zamanda üretimlerinin önemli kısmını Hindistan’a kaydırdı ve ek gümrük bariyeri onların durumunu da zorlaştırıyor. Ayrıca Hindistan’ı cezalandırmak ABD hükümeti açısından da jeopolitik risk taşıyor. Hindistan ile ticaretin kesilmesi, ülke hükümetinin Çin ve Rusya ile daha yakınlaşmasına yol açabilir.&nbsp;</p><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Rusya</strong></h3><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Rusya içinse işler artık çok daha karışık. ABD ilk başta Rusya’ya karşı mevcut yaptırımlara ek olarak bir gümrük yaptırımı uygulamamıştı, ayrıca bu süreçte bir ticaret müzakeresi de yürütülmedi. Yalnızca Rusya-Ukrayna savaşının bitirilmesine yönelik görüşmeler yürütüldü ve ateşkes için çabalandı. Ancak iki ülke arasında anlaşma sağlanamayınca ve Rusya’nın saldırıları artınca Trump, Rusya'ya ateşkesi kabul etmesi için 50 günlük bir süre tanıdı ve aksi takdirde Rusya’dan petrol alan ülkelere %100 oranında ikincil gümrük vergisi uygulanacağı uyarısında bulundu. Trump sonradan bu süreyi 10 güne düşürdüğünü ilan etti.</p><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Rusya ile ABD arasındaki ticaret, uygulanan yaptırımlar nedeniyle yıllar içinde 30 milyar dolardan 3 milyar dolar seviyelerine kadar gerilemişti. Dolayısıyla Trump, Rusya’yı doğrudan bir gümrük vergisiyle tehdit edemezdi. Bu yüzden Rusya’dan petrol alan ülkelere gümrük tehdidinde bulunmayı tercih etti. Rusya’nın 417 milyar dolarlık toplam ihracat gelirinin yaklaşık %43’ü petrol ürünlerinden sağlanıyor. Dolayısıyla Hindistan gibi büyük ithalatçılar ve diğer ülkeler petrol alımlarını kısıtlarsa, Rusya ihracat gelirlerinin önemli kısmını kaybedebilir ve alıcı bulmak için halihazırda düşük olan petrol fiyatlarını daha da düşürmek zorunda kalabilir. Bu durum Rusya’nın Çin’e olan bağımlılığının çok ciddi ölçüde artmasına da neden olabilir.&nbsp;</p></li></ul><p dir="ltr" fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Rus yetkililer ise Trump’ın tehdidini ciddiye almıyor. Örneğin Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Trump’ın tehditlerini önemsemediklerini ve Rusya ekonomisinin ek yaptırımlara karşı hazırlıklı olduğunu söyledi. Rusya Enerji Bakanı Aleksandr Novak Rusya’nın yaptırımlara alışık olduğunu ve ikincil yaptırımların bir etki yapmayacağını ifade ederken, Rusya Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcısı ve eski Devlet Başkanı Dimitry Medvedev Rusya’nın İsrail veya İran olmadığını, her yeni ültimatomun savaşa doğru atılmış bir adım olduğunu söyleyerek ABD’yi uyardı.&nbsp;</p>

EXANTE

Trump’ın 2 Nisan’da ilan ettiği ve adeta bütün dünyayı endişeye sürükleyen karşılıklı tarifelerin erteleme süresi 1 Ağustos’ta doluyor. Peki ABD bu dönemde majör aktörlerin hangileriyle anlaşmaya vardı, hangileriyle anlaşmazlık yaşadı? Kim ne kazandı, hangi tavizler verildi?

Ekonomik Refah Anlaşması ile ilgili hikayeler