<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bilim insanları&nbsp;biranın tadının soğukken neden daha iyi olduğunu açıkladı.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 0px; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Araştırmaya göre: Çin Bilimler Akademisi'nin yayımladığı çalışmaya göre, biradaki etanol kümeleri düşük sıcaklıklarda daha çok zincir benzeri bir yapıdadır. Bu kümeler ısındıklarında küçük küçük piramitler oluşturuyor. Piramit kümelerinin konsantrasyonunun daha düşük olması nedeniyle de bira sıcaklığı arttıkça etanol tadını kaybeder.</li></ul></li></ul>

apéro

Formula 1, 2030 itibarıyla net sıfır olmayı öngören iddialı sürdürülebilirlik programını 2019 yılında<a fr-original-style="" href="https://corp.formula1.com/wp-content/uploads/2019/11/Environmental-sustainability-Corp-website-vFINAL.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;açıkladı.</a>&nbsp;Dünyanın en verimli hibrit motorunu geliştiren F1, aynı zamanda sürdürülebilir yakıt için çözümler üretiyor. 2026'da F1'deki yeni nesil hibrit motorlara güç sağlamak için %100 sürdürülebilir yakıt kullanılacak. 2030 yılında ise hedefleri sıfır karbon emisyonu.Bu sezon F1 otomobilleri, tamamen yenilenebilir olduğu söylenen %10 etanol içeren E10 yakıtı kullanıyor. Sadece birkaç yıl içinde %10 yenilenebilir yakıttan tamamen sürdürülebilir bir versiyona geçmek zor olsa da, F1 liderleri bu hedefe ulaşabileceklerinden eminler.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">A planı E yakıtı</h2><img src="https://images.aposto.com/2022/7/4/1661435719432.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Just Stop Oil" ratio="1.91" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Just Stop Oil destekçileri, 2022 İngiltere GP’sinde pistte oturma eylemi gerçekleştirmişti. (Telegraph)Formula 1 yönetimi, sıfır karbon emisyonuna ulaşmak için sporun daha geniş bir şekilde nasıl bir araya geldiğini herkesin anlamasını sağlamak amacıyla Formula 1 organizasyonunun da stratejik ortağı olan Suudi Aramco firmasıyla çalışmaya başladı.&nbsp;F1 motor sporları genel müdürü Ross Brawn yaptığı açıklamada, "Karbon çemberinin tamamen nötr olduğu bir E yakıtı üzerinde çalışıyoruz, bu nedenle bu yakıtı üretmek için kullanılan karbon, içten yanmalı motordan yayılan karbonla aynı miktarda. Bu da motorların atmosfere ekstra karbon yükü salmayacağı anlamına geliyor." dedi.Aslında amaç, genel performansı etkilemeyecek şekilde Formula 1’de kullanılan yakıtla aynı enerji yoğunluğuna sahip %100 sürdürülebilir bir yakıt formüle edebilmek. Havada bulunan karbondioksiti yenilenebilir şekilde tekrar işleyip havaya bırakarak atmosferde bulunmayan herhangi bir karbondioksit üretilmemiş olacak.&nbsp;Formula 1 yazarı <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/FiratKeskinF1" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Fırat Keskin’e</a> sürdürülebilirliğin mümkün olup olamayacağını sorduk: “Formula 1 araçlarının kullandığı yakıtı sürdürülebilir hale getirmek, tüm organizasyonun sıfır karbon ayak izi hedefine ulaşması için yetersiz. Çünkü Formula 1 araçlarının kullandığı yakıt, Formula 1 organizasyonunun toplam karbon emisyonunun sadece %1’i. Yani sanılanın aksine, Formula 1 araçları çevreyi sanıldığı kadar çok kirletmiyor. Aksine, dünya üzerinde içten yanmalı motor kullanan hiçbir araç Formula 1 araçları kadar verimli değil. Formula 1 araçlarının termal verimliliği ortalama %52 seviyesinde. Normal yol arabalarında bu oran ortalama %33 civarında.” sözleriyle Formula 1 araçlarının çevre kirliliğinin çok az olduğuna dikkat çekti.Formula 1 sadece araçlarının emisyonunu azaltmaya odaklanmayacak. Hedefinde tüm operasyon tesislerinin %100 yenilenebilir enerji ile çalışması var. Döngüsel ekonomiye uyum sağlamak için de 2025 itibarıyla tek seferlik plastiği kullanımdan kaldırarak ve tüm atıkları geri dönüştürerek tüm organizasyonların sürdürülebilir olmasını sağlayacak.Formula 1, bir aylık aranın ardından sezona geri dönerken, hem spor olarak hem de toplum olarak karşı karşıya olduğumuz önemli sorunları çözmek için daha fazla çalışması gerekiyor. Motorsporlarının uzun vadeli geleceği için önemli, ancak aynı şekilde içindeki topluluklar ve dünya üzerinde de büyük bir etkisi var. Bu büyük etkinin çok ufak bir parçası olan Formula 1 pilotu Sebastian Vettel’in bireysel çalışmalarını ve samimiyetini görmezden gelemeyiz. Fakat bu kadar büyük küresel bir sorunun bireylerin üzerine yıkılarak sorumlu hissettirilmesi ise başka bir yazının konusu. Vettel’in bu konudaki görüşlerinin yer aldığı video:<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/bbcquestiontime/status/1524856532789346326" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/7/2022-08-25T13:43:56.075Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.74" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Formula 1 yorumcusu<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/MaliSelisik?ref_src=twsrc%5Egoogle%7Ctwcamp%5Eserp%7Ctwgr%5Eauthor" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"> Mali Selışık </a>Formula 1’in sürdürülebilir olmak zorunda olmadığını belirterek: “Formula 1 yapısal olarak sürdürülebilir olmak zorunda değil aslında. Ama popüler bir spor dalı olarak belli konularda hassasiyet gösterme zorunluluğunu hissetmelerini olumlu buluyorum. Baskıcı yönetimlerin ülkelerine gidip yarışan, araçlarında türlü çeşitli kabahatlerin arkasındaki büyük isimleri taşıyan ve otomotiv ile petrol endüstrisiyle ayrılmaz bağı olan bir sporun çoğunlukla sporcuları sayesinde bu hassasiyeti gösterip doğru mesajlar verme baskısını yaşaması gerçekten güzel bir gelişme. Endüstriyel spordan bir adım ötede, endüstrinin sporu olan motor sporları hiçbir zaman tamamen temiz olmayacaktır, fakat bu adımlar kocaman bir spor dalını kayıp bölge olarak nitelemememizi sağlıyor,” diyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yöneticiler neler söylüyor? </h2><img src="https://images.aposto.com/2022/7/4/1661436232241.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.80" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Formula 1 pilotu Sebastian Vettel iklim kriziyle bireysel olarak mücadele eden isimlerden. (Grande Premio)Formula 1 teknik sorumlusu Pat Symonds: “Çevresel sürdürülebilirlik sadece Formula 1 için önemli değil, herkes için önemli. Artık iklim değişikliğini tartışmıyoruz, bu tartışma yıllar önce bitti. Şimdiki tartışma, iklim değişikliğini azaltmaya katkıda bulunduğumuzdan, gezegenimize yardımcı olacak teknolojilere katkıda bulunduğumuzdan nasıl emin olacağımız.” diyerek sorunun farkında olduğunu ve aslında yapmaları gerekenin tam olarak ne olduğuna dikkat çekiyor.Ferrari yöneticisi Binotto ise elektrikleşme haricinde de çözümler olduğunu belirtiyor: "Formula 1'in sürdürülebilir olması için hazırladığı yol haritasında bu gerekli bir şey. F1 her zaman sadece performans, dayanıklılık ve teknolojinin değil inovasyonun da önde olduğu platform oldu. Sürdürülebilirlik konusunda da inovasyon olabilir. Tamamen elektrikli olmak, tek çözüm değil. Tamamen sürdürülebilir yakıtlarla hibritleşme gibi diğer çözümler de olduğuna inanıyoruz."Sürdürülebilir havacılık yakıtları üretimine yatırım yapan ilk spor takımı olan Mercedes, yakın gelecekte bu girişim sayesinde karbon ayak izini %50 oranında azaltmayı hedefliyor.Sürdürülebilirliğin F1'in önümüzdeki yıllara yaklaşımının önemli bir yönü olduğunu belirten Mercedes yöneticisi Toto Wolff; “Ben ve ekip çok seyahat ediyoruz. Hava yolunu kullanarak seyahat etmek zorundaysak, bunu yapmanın daha iyi bir yolunu bulmalıyız. SAF şu anda havacılık endüstrisi için mevcut en iyi çözüm.” diyerek bu konun hem kişisel hem de profesyonel olarak düşünülmesi gerektiğini belirtiyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kıtalara yayılan yarış takvimi</h2><img src="https://images.aposto.com/2022/7/4/1661435993185.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Extinction Rebellion" ratio="1.74" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Çevreci protesto grubu Extinction Rebellion'ın dört üyesi, 2020 İngiltere GP’sini hedef aldıktan sonra tutuklanmıştı. (Race Fans)Formula 1'in takvimi, 2022'de, 23 Grand Prix’ye ulaşacak ve mart ayından kasıma kadar tüm dünyayı dolaşan bir yarış maratonu olacak. Bu doğal olarak daha fazla seyahat, daha kapsamlı operasyonlar ve daha fazla karbon emisyonu anlamına geliyor. Önemli olan bunu dikkate alıp gerçek adımlar atmak ve alternatif kaynakları araştırmaya devam etmek olmalı. F1’in önceliği, takvimi düzgün ayarlamak, Formula E vb. serilere destek vermek ve fosil yakıt dışı kaynak araştırmalarını arttırmak.Sonuç olarak Formula 1 bu yapısıyla tamamen masum değil, hatta çabasını görünür kılmakta bir vizyon ve prestij kazanıyor. Bu sporun içinde Hamilton ve Vettel gibi pilotların sosyal konulara dikkat çekmesiyle bu konunun popüler hale geldiği söylenebilir. Fakat şirketlerin arasında bu çabanın bireye yüklenmemesi ve düzenin somut bir şekillenmeye gitmek istemesi umut verici.

Aposto Gündem

Formula 1 sürdürülebilirlik yarışı

<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Alkolsüz şarap olur mu?&nbsp;</h3>Olmaz, o üzüm suyu olur. Şaraptaki alkol alkolik fermantasyon ile oluşur. Elimizde üzüm suyu var, ve bu üzüm suyunun içinde doğal olarak bulunan şeker var. Üzüm suyuna dışarıdan maya ekleniyor (veya kabukta olan doğal maya çalışıyor) ve maya şekeri yiyor. Ortaya alkol ve karbondioksit çıkıyor. Üzümde ne kadar şeker varsa, o kadar çok alkol çıkıyor. Ne kadar ekmek o kadar köfte. Ne kadar şeker, o kadar alkol.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şarabın ne kadar alkollü olduğunu nereden anlayacağım?</h3>Abvden. Alcohol by volume, hacmen alkol. Global olarak geçerli olan ölçüm standardı. Belirli bir hacim sıvıdaki etanol miktarı % olarak paylaşılıyor. Mesela şişenin üzerinde %13 hacmen yazısı görebilirsin. Veya 14.5% Alc/Vol görebilirsin. İşte alkol oranı hacimsel olarak bu. Aşağıda etiket örneklerini paylaşıyorum. Alkol oranını bilmek, şarabın seçiminin yanında ne kadar alkol tükettiğimizi anlamak için de önemli. “Tükürmek ya da tükürmemek, işte bütün mesele bu.”&nbsp;yazımda minik hesaplar yapmıştım, bakmak istersen yazı <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/6164717e454723000662801a" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">burada.</a><img src="https://images.aposto.com/2021/9/2/1635253447508.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.81" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Alkol oranını içerken nasıl hissedebilirim?</h3>Şarabı yuttuktan sonra genizde yakıcılık, damakta ve boğazda hafif bir ısı varsa tamam! Sen muhtemelen %14leri geçtin, yüksek alkollü bir şarap içiyorsun. Yanıyorum, yanıyorsun, yanıyor. Viski yudumladığında ısınır ya hafiften boğazın; o kadar kuvvetli bir etki değil tabi ki, ama benzer yönde bir etki diyebiliriz. Yanında yediğimiz yemeğe aman çok dikkat edelim, acı yersek fena yanarız.🔥Bu yakıcılığa ek olarak alkolün vermiş olduğu bir dolgunluk ve ağırlık hissi de vardır. Yani şarabın gövdesine de etki eder. Örneğin suya göre daha yoğun bir yapısı vardır, ve damakta ağırlığını ve dolgunluğunu hissettirir. Düşük alkollü bir şarapta daha sulu ve hafif bir içme deneyimi yaşarken; daha yüksek alkollü bir şarapta daha dolgun, dolu dolu bir etki olur.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şarapta neden alkol farklılıkları oluyor?</h3>Ne demiştik? “Ne kadar şeker, o kadar alkol.” Burada üzümün olgunluğu çok önemli. Buna da en büyük etken sıcaklık.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İklim şartlarına bağlı olarak o sene sıcaklık ne kadar fazla ise üzüm o kadar olgun olur, ve bu olgunluk da aslında şeker oranının artması demektir. Gelsin mayalar, yensin şekerler, çıksın alkoller.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İklim şartlarına bağlı olarak o sene sıcaklık ne kadar az ise üzüm o kadar az olgunlaşır, ve bu da şeker oranının çok artmaması demektir. Gelsin mayalar, yensin şekerler, çıksın daha az alkoller.</li></ul>Anlamak için bir genelleme yapacak olursak; “Sıcak bölgelerdeki şaraplar soğuk bölgelerdekinden daha fazla alkol oranına sahiptir.” diyebiliriz, ama genellemeleri pek sevmiyoruz,&nbsp;aman dikkat.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şarapta düşük, orta ve yüksek alkolü rakamlarla ve örneklerle anlatıyorum:</h3><img src="https://images.aposto.com/2021/9/2/1635251586130.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.81" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İllüstrasyon: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/estersaba.design/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ester Saba</a><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Düşük alkol seviyeleri: Hacmen %11 ve altı</li></ul>Örnek: Kabinett Riesling. Alman şarapları hasatta üzümdeki şeker miktarına bağlı olarak gruplandırılıyor. Kabinettler de sek ve orta tatlılıkta şaraplar olarak değerlendiriliyor. Örneğin %8-9 hacmen alkol oranına sahip bir Kabinett Riesling, alkol oranı düşük ama hafif tatlı bir şarap olacaktır. Aynı üzümlerin %12lik şaraplarını da görebiliriz. O zaman tatlılık düşecek, çünkü o şekerler alkole dönüşecek.Not: bir sonraki sayıda şekeri didiklemek farz oldu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Orta alkol seviyeleri: Hacmen %11 ve %13.9 aralığı</li></ul>Örnek:&nbsp;Sauvingnon Blanc, Chianti verebiliriz. Genelde tüketilen şaraplar orta alkol seviyelerinde dolaşıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yüksek alkol seviyeleri: Hacmen %14 üzeri</li></ul>Bazı Shirazlar, bazı Cabernet Sauvigonlar olabilir. Daha ileriye gidelim dersen de fortifiye şaraplara yöneliriz : Port, Sherry, Marsala<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yemek-Şarap Eşleşmesi</h3>Minik bir deney ile acı biber ve %15 lik bir kırmızı şarabı deneyelim demiyorum, hatta sakın diyorum. Alkol, acılık hissini daha da artırır ve yandıkça yanabilirsin.&nbsp;"İmkansız Eşleşmeler" yazımda acı kırmızı biber ile bir şarap eşleştirmiştim, <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/614981ca38a76a00062cae78" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> okuyabilirsin.Alkolü yüksek olan şaraplar ile az baharatlı, mümkünse acısız ve az acılı yemekleri tercih etmek iyi oluyor. Çünkü alkol ve acı birbirlerini tetikleyen iki sevgili gibi, kavga çıkıyor ortalık yanıyor. Acılığı daha geride olan, belki tatlı dokunuşlu yemekler daha dengeli bir ilişki gibi olacaktır. Ahenk, uyum, karında bütmeyen kelebekler.<img src="https://images.aposto.com/2021/9/2/1635252037256.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.67" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">"Klişe Peynir Şarap Eşleşmeleri" yazımda eşleşmelerdeki duyusal deneyimleri yapısal (dokusal) ve aromatik olarak ikiye ayırmıştım. İkisini de benzerlikler, zıtlıklar ve&nbsp;tamamlayıcılar üzerinden paylaşmıştım. Örneklerle eşleşmeleri anlamak istersen yazı <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/61407aba9ac3820006466e29" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">burada.</a>

Veraison

Sorular ile alkolü irdeleyelim.

Şaraptaki Alkol

Merhabalar! Döngüsel sistem şemasını detaylıca incelediğimiz yazı dizimizin son bölümünde sizlerle bir arada olmaktan dolayı çok mutluyuz. Şemayı bölümlere ayırıp detaylı inceleme yapmaya çalıştığımız bu yazı dizisinde biz çok şey öğrendik, umuyoruz sizler için de yararlı olmuştur. Dilerseniz son bölüme başlamadan önce kısa bir hatırlatma yapalım. Ellen MacArthur Vakfı tarafından hazırlanan bu döngüsel ekonomi sistem şeması, diğer adı ile kelebek şeması, temelde döngüsel ekonomi modelinde materyallerin yaşamaları gereken tüm süreçleri anlatan detaylı bir şema. Teknik ve biyolojik döngüler olarak ikiye ayrılan şemayı anlattığımız yazı dizimizin ilk iki bölümünde teknik (materyal bazlı) döngüleri incelemiştik. Teknik döngüler kısaca; -ilk adımda elimizdeki ürünü bakım ve onarım işlemlerinden geçirmiş, -ikinci adım olarak yeniden kullanılması için gerekli süreci başlatmış, -üçüncü adımda gerekli parçaların yenilenmesini sağlamış ve ürünü yeniden kullanılabilir hale getirmiştik, -son adımda ise ürünün tüm değerini kullanıp, geri dönüşüm sürecine girmesine ve bu sayede, farklı ürünlerin üretilmesi sürecinde hammadde olarak değer kazanmasını sağlamıştık. Ardından geçen hafta ilk bölümünü incelediğimiz biyolojik döngülerde ise, elimizdeki materyaller daha biyolojik bir süreç yaşamıştı. Peki bu süreçler neydi? Kısaca hatırlayalım; -ilk olarak art arda kullanım(cascading) adımında bir materyalin ilk kullanımdan sonra atığa dönüşmesi yerine aynı veya farklı amaçlarla artık kullanılamaz hale gelinceye kadar defalarca kullanılması süreci ile başlamış, -ikinci adımda biyo-kimyasal maddenin ortaya çıkarılması için hasat veya tüketim sonrası atık haline gelen materyallerin belirli süreçler sonucunda içlerindeki biyo-kimyasal maddeleri ortaya çıkararak etanol, butanol veya biyodizel gibi biyo yakıtlara dönüşmesine imkân vermiş, -üçüncü adımda ise anaerobik sindirim, yani hepimizin kompost adı ile aşina olduğu süreçte, oksijensiz ortamda evsel veya endüstriyel atıkları oksijensiz havada bırakarak mikroorganizmaların biyolojik olarak parçalanabilen materyalleri parçalaması ve bu sayede bu materyallerin biyogaz veya verimli gübre gibi tamamen farklı amaçlarla kullanılacak materyallere dönüşmesini görmüştük. Şimdi hep birlikte bu biyolojik döngüyü tamamlayacak diğer adımlara göz atalım. Dördüncü adım: restorasyon Biyogaz ya da verimli bir gübre haline gelen materyalimiz, artık tüm canlı hayatını, doğayı ve tüm gezegeni kapsayan biyosfere karışma sürecine başladı. Bu biyosfere geri dönme sürecinde, yeni ve verimli toprağımız belki de kötü kullanım dolayısı ile artık verimsiz olan ve ekin vermeyen bir tarladaki ekosistemi yeniden yarattı ve yenilenme sayesinde bu elimizdeki tarım arazisi verimli bir hale dönüştü. Önceki yazılarımızı takip edenlerin hatırlayacağı, gıda sisteminden bahsettiğimiz yazımızda bu konuya değinmiştik aslında. Nüfusun ve dolayısı ile tüketimin artması ile, dünyada tarım arazilerinin büyük bir kısmı verimsiz kullanılmakta. Örnek olarak, elimizde bir fındık arazisi olduğunu düşünelim. Bu araziyi fındık gibi değerli ve görece daha farklı alanlarda kullanılacak bir ürün için kullanmak yerine, hayvancılık sektörüne yem sağlamak adına ekilen arpa için kullandığımızı varsayalım. Toprağın verimsiz kullanılmasının yanında, kendi kültürümüzde de toprağı nadasa bırakma olarak geçen, toprağın dinlendirilmesi ve bu sayede eski verimini kazanması için gereken süreçleri atlayarak daha çok tüketime odaklanıyoruz. Bu da toprağımızın zamanla verimsizleşmesine sebep oluyor. İşte bu noktada, restorasyon sürecimiz sayesinde, verimini kaybetmiş toprağımız ve dolayısı ile ekosistemimiz yenileniyor ve eski haline göre çok daha fazla değer yaratan bir alan haline geliyor. Beşinci adım: Hasat ve toplama Evimizde yediğimiz bir elma, çok farklı süreçlerden geçti ve sonunda yeniden toprağa karışarak döngünün son adımının tamamlanmasına olanak sağladı. Biyosfere geri dönen materyalimiz, içinde bulunduğu ekosistemi yeniledi ve artık yeni bir hasat sürecine giden bu yolda büyük bir rol oynadı. Daha verimli topraklar ve daha bilinçli tarım süreçleri doğrultusunda gezegenimiz onu ne kadar tüketirsek tüketelim, her seferinde aldığımızı geri verdiğimiz için yenilenmeye devam etti. Hatırlayacağınız gibi, doğa her zaman kendini yenilemenin bir yolunu buluyor. Bu yenilenme bazen tüm canlılarla uyum içinde olurken, bazen de ekosistemde yaşayan bazı canlıları rahatsız edecek şekilde oluyor. Şu anda içinde bulunduğumuz iklim krizi de tam bu yenilenmenin bir süreci aslında. Bizler bu döngülere uygun şekilde, doğa ile çalışırsak, bu adımlar tüm ekosistemin uyumunu garanti edecek şekilde ilerleyebilir. Üret-Tüket-At lineer süreçlerinde ortaya çıkan atık miktarının doğaya verdiği zararı hepimiz biliyoruz. Bu yazı dizisinden sonra, bu atıklarla neler yapılabilir bunu da öğrenmiş olduk. Umuyoruz ki bu konuda çevremizi bilinçlendirmek için daha fazla çalışıp, gezegenimizle daha uyumlu yaşamanın temellerini bireyler bazında daha sağlam atacağız. Bu dört haftalık yazı dizisinde bizlerle olduğunuz için çok teşekkür ederiz. Bu yazı dizisinin verimi, daha uzun veya daha kısa olması ya da tamamen başka konularda yorum ve önerileriniz var ise bizlerle paylaşmayı unutmayın. Döngüsel ekonomi alanında merak ettiğiniz farklı konular var ise, haftalık yazılarımızda detaylı incelenmesi için öneride de bulunabilirsiniz. Haftaya görüşmek üzere!

Döngüsel Ekonomi

Döngüsel sistem şemasının son bölümünde biyolojik döngüleri tamamlıyoruz!

Döngüsel Sistem Şeması - IV

11 yaşımdayken Fransızca öğretmenim “Bir restoranda ‘poisson’ (balık) yerine ‘poison’ (zehir) isterseniz ölürsünüz.”&nbsp;demişti. Zaten menüsünde zehir olan bir restorana gittiyseniz bu riski kabul etmiş oluyorsunuz diye düşünebiliriz. Tek harften doğan bu sinsi ve ölümcül farkın Türkçedeki karşılıklarından biri de metanol ve etanol arasında var. Aslında düşününce hemen hemen her dilde var.&nbsp;Metil alkol:&nbsp;Türkiye’de alkollü içeceklerden alınan vergilerin sürekli artması sonucu, evinde alkollü içeceklerini kendi üretenler arttı. Birçoğu da yaptığı içkinin bilindik markalardan bile daha iyi olduğunu iddia ediyor ama herkesin kaliteli ve doğru malzemeye erişimi olamayabiliyor. Kaçak ya da ev yapımı içkiden sakatlanan veya hayatını kaybeden insan haberleri ise hemen hemen sıradanlaştı. Bu şekildeki zehirlenmelerin en bilindik sebebi de metanol ya da diğer adıyla metil alkol. O yüzden metanolün neden zehirli olduğuna biraz bakalım.Kötülüklerin anası: Etanol, alkollü içeceklerin etkin molekülü ve vücudumuz, çok yüksek oranda olmadığı sürece, etanolü tolere edebiliyor. Ayrıca etanol yıkıldığında oluşan maddelerin toksisitesi az ve bu moleküllerle etanolün kendisi, vücuttan, pek de zarara yol açmadan, atılabiliyor. Bu yüzden etanol tüketmekten hoşlanabiliyoruz. Kararında içki tüketiminin kişiyi rahatlatan, disinhibisyon yoluyla sosyalleşmeyi artıran ve genel olarak insanı pozitif bir moda sokabilen bir etkisi var. Abartılı tüketim ise bağımlılığa ve bu bağlamda birçok fizyolojik ve psikolojik sorunlara yol açabiliyor. Yıllardır insanlığın çeşitli amaçlar için kullandığı etanol, belki çok da masum değil ama kardeşi metanolün yanında melek gibi kalıyor. Metanol gerçek kötülerden. Etanol Thor’sa metanol Loki; etanol Habil’se metanol Kabil. Hatta “Alkol bütün kötülüklerin anası.” sözündeki alkol büyük olasılıkla metanol. En azından bence öyle.&nbsp;Vücuda etkisi:&nbsp;Aslında tükettiğimiz damıtılmış içkilerde, yumuşamış muşmulada ve vücudumuzda eser miktarda metanol var. Ancak bize zarar verecek seviyede değil. Fakat bir duble rakıdaki etanol miktarı kadar metanol tüketilirse zararlar ortaya çıkıveriyor. Metanol vücutta çeşitli moleküllere çevriliyor, bunlardan en tehlikelileri formaldehit ve formik asit. Formaldehiti mumyalamadan ve tahnitten (taksidermi) tanıyor olabilirsiniz. Canlı bir vücuda yapabileceklerini siz düşünün. Formik asit ise vücuda en çok zararı veren madde. Metanol tüketiminden sonra oluşan formik asit ve diğer asitlerin kan pH’ını düşürmesiyle, böbrekler başta olmak üzere, bazı organlar çökmeye başlıyor. Formik asit ve formaldehitten en hızlı etkilenen sistem de sinir sistemi. Özellikle gözümüzün algıladığı ışığı beynimizin başka bölümlerine ileten görsel sinirler bu moleküllere karşı çok duyarlı. Bu nedenle ölümle sonuçlanmayan metanol zehirlenmelerinde körlük sıklıkla görülen bir durum. Yüksek miktarda tüketim ise sistemik organ çökmesi dolayısıyla ölümle sonuçlanabiliyor. Metanol zehirlenmesinin etkilerinin görülmesi birkaç saatten birkaç güne kadar sürebiliyor. Özellikle, ilk görülen etkilerin sıradan sarhoşluğa benzemesi yüzünden de zehirlenmenin farkına geç varılması mümkün.&nbsp;Dert metanol, derman etanol:&nbsp;Zehirlenme ne kadar erken fark edilirse yapılan müdaheleler de o kadar çok işe yarıyor. Bu müdahelelerden biri de kana etanol enjekte edilmesi. Yanlış duymadınız. Halıya dökülen kırmızı şarabı çıkarmak için üstüne beyaz şarap dökmeye çalışan arkadaşınıza inanmak bile zorken metanolün panzehrinin etanol olduğunu kabullenmek biraz güç olabilir. Fakat bu iki molekül kimyasal olarak birbirine oldukça benzer ve etanol, metanolü zararlı moleküllere çeviren enzime bağlanarak bu kimyasalların oluşmasını engelliyor ve aslında kendisi de biraz zehirli olan etanolün panzehre dönüşmesi bu şekilde gerçekleşiyor.&nbsp;Kulkid’in Spin şarkısında da geçen İnsan ile Tanrı Arasındaki Konuşma&nbsp;şiirinde Muhammed İkbal’in Tanrı’ya söylediği gibi: “Zehri şuruba çeviren de benim [insan].”. Siz siz olun hangi zehri kimin şuruba çevirdiğinden emin olun.

etanol ile ilgili hikayeler