<img src="https://images.aposto.com/2025/3/2/1745322526114.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.79" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Tepeli pelikanlar | Fotoğraf: Alper Tüydeş<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; Tepeli pelikanlar azalıyor: Doğa Derneği’nin Gediz Deltası ve Marmara Gölü’nde 2016-2023 yılları arasındaki izleme verilerine dayanan araştırmasına göre Türkiye’deki tepeli pelikan nüfusunda endişe verici bir düşüş yaşanıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıntılar:&nbsp;Çalışmada, Gediz Deltası’nda üreyen tepeli pelikan çifti sayısının 2017 yılında 183 iken 2023’te 117’ye düştüğü, deltadaki başlıca üreme alanlarından biri olan Homa Lagünü’nde, adaların erozyona uğramasının da etkisiyle, 2022 itibarıyla üremenin tamamen durduğu kaydedildi.</li></ul>

Canlı Gündem

✳️ Doğa Derneği, EGEÇEP ve İzmir Barosu; Gediz Deltası’nda planlanan jeotermal kaynak arama projesine karşı dava açmaya <a fr-original-style="" href="https://www.iklimhaber.org/gediz-deltasini-tehdit-eden-jeotermal-kaynak-arama-faaliyetlerine-karsi-dava-aciliyor/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; background-color: transparent; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">hazırlanıyor</a>.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Daha önce: Projenin yeniden gündeme gelmesiyle 23.01.2024 tarihinde “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir” kararı verilmişti.</li></ul>

Angst

<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sima_ozkan/?hl=en" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sima Özkan</a>“Kuş göçü, yaklaşık 50 milyar hayvanın katıldığı dünya çapında bir fenomen.” Bugün okuduğum kitaptan bu cümle, &nbsp;Ağaçların Gizli Yaşamı’nın yazarı, hayatını ormanları korumaya adayan Peter Wohlleben’ın Türkçeye en yeni kazandırılan kitabı Doğanın Gizli Ağı’ndan. Bu cümlenin altını çizdim çünkü aklımda bu hafta sonu göreceğim, dinleyeceğim kuşlar ve kuşlara dair öğreneceklerim, keşfedeceklerim var. Şehrime Flamingo Festivali geliyor.&nbsp;20. Türkiye Kuş Konferansı ile başlayan üç güne yayılan <a fr-original-style="" href="https://instagram.com/izmirizdoga?igshid=MzRlODBiNWFlZA==" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Flamingo Festivali,</a> 15-17 Eylül tarihlerinde, Doğa Derneği ve İzmir Büyükşehir ev sahipliğinde, İzmir’in kuş cenneti Gediz Deltası, Mavişehir Balıkçı Barınağı ve İzmir Tarımı Geliştirme Merkezi - İZTAM’da gerçekleşecek. Üstelik tüm kuş severler festivalin gecelerini delta içindeki kamp alanında birlikte geçirebilecek. Dahası, festival kapsamında İzdoğa Turizm tekne ve otobüslerle &nbsp;“Flamingo Yolu” turları gerçekleştiriyor olacak. Daha önce bu turlara katılmış biri olarak, uzman kuş gözlemcileri, kuş bilimcileri ve Türkiye’nin her yerinden gelen doğa tutkunlarıyla deltada gözleme çıkmak, profesyonel saha çalışmalarına katılabilmek festivalin en özel yanlarından olacak.&nbsp;Peki, bu üç günde bizi neler &nbsp;bekliyor?&nbsp;Doğa Koruma ve Milli Parklar, Doğa Derneği, İzdoğa, BirdlLife, eKuşbak, eBird, İstanbul Kuş Rasathanesi Derneği, Alakır Nehri Kardeşliği, &nbsp;kuş fotoğrafçısı dostumuz Alper Tüydeş ve daha nice yerli ve yabancı uzman ve dernek festivalde yer alırken, kuş gözlemciliğinde vatandaş biliminin önemi, Osmanlı’da kuş gözlemi gibi çok çeşitli sunumlar olacak. İlk gün İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’in açılış konuşmasından sonra akşam programı “İki kuş iki dans" adlı Flamenko-semah-İzmir Flamenko Atölyesi’nin gösterisi ve “Kuşlar ve İnsanların Göçü” üzerine sohbetli eğlence ile devam edecek. Son gün ise flamingo gölge oyunu ve uçurtma şenliği &nbsp;yapılacak.&nbsp;Siz bu yazıyı okurken ben günümü kuşlara adamış, kanatlarımın altında size anlatacaklarımı çoktan biriktirmiş olacağım. Belki, her neredeyseniz, düşersiniz yollara göçmen kuşlar gibi ve İzmir’in ilk sakinleri olan flamingoların festivaline kanatlanırsınız. &nbsp;

Dünyahali

Kuşlara dair öğreneceklerimiz, keşfedeceklerimiz var.

İzmir Flamingo Festivali’ne Kanatlanın!

<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sima_ozkan/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sima Özkan</a>Nüfusu dört buçuk milyonu bulan İzmir gibi büyük bir kentin, kalabalıklarından pek de uzak olmayan ama bir o kadar kalbinin en kuytu köşesinde, tek başına gökyüzünü ve yerin mavi örtüsünü kucaklayan bir ekosistem varmış:&nbsp;Gediz Deltası’ymış adı. Lagünleriyle, tatlı su gölleri, tuzlu çayırları, çamur düzlükleri, sazlıkları ile tuzcul sulak alanlarımızın tacıymış. Oluşumu 2 milyon yıldır devam eden bir jeoloji harikasıymış. Karaburun Yarımadası’nca korunan bir iç körfeze dökülerek oluşan 40.000 hektarlık alanı kaplayan bu deltanın bir eşi benzeri yokmuş.&nbsp;Bu alan hep buradaydı. Biz de bir parçası olduk zamanla. Çünkü flamingolar, Gediz Nehri’nin Ege’ye dökülerek oluşturduğu bu bereketli deltada 2 milyon yıldır yaşarken; bu bölgedeki insan yerleşimi 8.500 yıl öncesiyle tarihleniyor. Tur rehberimiz Yarkın Yaraşlı’nın deyişiyle, yaşayan en eski İzmirliler flamingolar. Öte yandan dünyadaki flamingoların yaklaşık yüzde 10’u burada yaşıyor ve Tuz Gölü’nden sonra Türkiye’de üredikleri ikinci bölge burası. Dünyadaki en büyük yapay kuluçka adası yine Gediz’de. Her yıl 15-20 bin yavru flamingo burada dünyaya gözlerini açıyor.&nbsp;Ancak buranın daha nice sakini var: Ne zaman Bostanlı vapuruna binsem karşılaştığım&nbsp;pelikanlar&nbsp;en sevdiklerimden. Nesli tehlike altına giren bu tepeli pelikanların da dünya nüfusunun yüzde 3 deltada yaşıyor. Kurutulan Marmara Gölü’nden buraya sığınmışlar. İri başlı deniz kaplumbağası&nbsp;ve&nbsp;Akdeniz foku yine burada...&nbsp;Kara gagalı sumrular, karabataklar, gri balıkçıllar, kervançullukları, akbalıkçıllar, kerkenezler, akça cılıbıtlar… &nbsp;Bugüne de 300 farklı kuş türü gözlemlenmiş. Kış aylarında 80 bin kuşun yuvası oluyor delta.Orta ve büyük memelilerden oluşan yaban hayatı da yabana atılmayacak kadar zengin. Tilki, çakal, porsuk, sansar, domuz, tavşan, yılkı atı, susamuru, saz kedisi, sırtlan, IUCN’in Kırmızı Listesi’nde hassas ve soyu küresel ölçekte tehlike altında olan 10’a yakın&nbsp;yarasa türüne da ev sahipliği yapıyor.&nbsp;Gediz Deltası renklerden pembeyle nam salmış elbette. Çilekli patlamış mısır diyarı uzanıyor önümüzde. Her yer flamingo. Boyu 1,5 metreyi bulan, bu denli iri kuşlardan, yanıbaşımızda binlercesi. Mavişehir’in açıklarında ve Kent Ormanı’nda da şehrin daha içlerinde bile onlara rastlamak mümkün. Gediz Deltası’nda onlar kendi dünyalarında gezinirken, beslenirken birden siz beliriveriyorsunuz karşılarında. Turun amacı onları ürkütmeden yaşamlarının kıyısından geçip gitmek, tur boyunca paylaşımlı olarak kullandığımız dürbünlere sarılmak, yaşam alanlarını yaşamak.&nbsp;Dahası bu bereketli alanda yer gök deniz börülcesi. Tuzlu toprak onların en sevdiği yer. Üzücü olansa neredeyse tüm Türkiye’ye burada deniz börülcesi ticareti yapılırken kaçak kökleyenler yüzünden, yumurtlama döneminde flamingoların strese sokulması, bazen yuvalarının yağmalanması. Börülcelerin, börülce adalarında filizlendiği dönemle, kuşların yumurtladığı döneme denk gelince… Biz,&nbsp;deniz börülcelerini meze yapmasak soframıza, sorarım size ne kaybederiz? Çünkü yine o deniz börülceleri flamingoların yediği tuz karideslerine, delta ekosisteminde diğer kuşların dâhil olduğu besin zincirinde önemli bir halka olan böceklere de yaşam alanı oluyor. Peki ya balık tutanların pek sevdiği boru kurtlarını toplamak için yine deltayı işgal edenler…Deltanın girişinde okaliptus ağaçları var. Avustralya’dan gelmiş, yapraklarını koalaların yemesi gereken, yeraltı sularını emen, üzerine tek bir kuşun yuva yapmadığı, konmadığı ağaçlar dikilmiş vakti zamanında. Kurusun diye batalıklar; kimin fikriyse… Onların önünde sazlıklar. Suyu seven sazlıklar, su için kapışıyor tonlarca su çeken okaliptuslarla. O sazlıklar ve ılgınlar ki nice kuşa kucak açmış… &nbsp;Uluslararası Ramsar Sözleşmesi, Dünya Sulak Alanları Koruma Sözleşmesi ile devletin kendi imzasıyla koruduğu bir alan. Türkiye’deki 14 Ramsar Alanı’ndan biri. Az kalsın köprü ve otoban projesine kurban gidecekken, ÇED raporu onaylanmadı ve 2017’de reddedildi. Ama deltayı kuşatan daha sayısız tehdit var. Her birini rehberimizden dinlerken flamingolar narin adımlarıyla geziniyor suda. Sasalı Doğal Yaşam Parkı’nın girişinden kalkan otobüsler, Flamingo Yolu’na doğru yola koyulduğu gibi geri dönüyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı bir oluşum olan İzdoğa’nın düzenlediği bu seferlerin biletlerini İzdoğa’nın internet sayfasından almak mümkün ve hafta içi bir, hafta sonları iki ayrı tur düzenleniyor.&nbsp;</li></ul>Sırada, deltayı denizden gözlemleme deneyimi sunan özel tekne seferi var. Bunun için flamingoların aşk danslarına, flamenkolarına başlama dönemini, Aralık ayının sonlarını bekleyeceğim. Arkadaşımız dünyayı keşfetmeye, öğrenmeye, korumaya devam… Gediz Deltası ve tüm sakinlerinin en kısa zamanda UNESCO Dünya Mirası listesine girmesi dileğiyle…

Arkadaşımız dünyayı keşfetmeye, öğrenmeye, korumaya devam...

Yaşayan En Eski İzmirlilerin Sucul Mahallesi

İklim ve kültür yayını Dünyahali, düzenli olarak gelişmeleri aktarırken, dünyamız hakkında düşünce yazılarına ve incelemelere de yer veriyor.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Ormandaki Çöpleri Toplamak Size Ne Kazandırabilir?<a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/lDT9z6pe2iYs?c=YIgju8AHOMsjO3NnYlwhY&sub=62b033905d379200061d8935&s=web" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sima Özkan</a>Sonbaharın serinliği kendisini gösterirken rota yeniden hesaplandı ve İzmir’in göbeğindeki bir ormanda buldum kendimi. Balçova Terapi Ormanı’nda. Şehrin kıyısında, tüm karmaşanın âdeta yanı başında. Fahrettin Altay’dan Seferihisar yolunda ilerlerken solunuzda, birkaç sıra apartmanın ardında neredeyse bulutlara kadar yükselen, denize bakan bir ormanın uzandığını görmüşsünüzdür belki. Ben de hep görmüştüm ama bu dağ sırasının yürüyüşe uygun bir parkur olduğundan haberim yoktu. Girişine Balçova Termal Oteli’nin içinden ulaşmak gerekiyor. Otelin hemen arkasındaki ilk sağda, aşağı doğru kıvrılan, dar, toprak bir yol. Tabela olmadığı için kafa karıştırıcı olsa da duvardaki insan eliyle yazılı işaret belki sizin dikkatinizi çeker.Dağ dik olunca yürüyüş parkurunun da kolay olduğunu sanmayın. Yokuşlar bazen öyle dikleşiyor ki sırtınızdaki her bir su damlası, her bir meyve tanesinin ağırlığı bacaklarınıza biniyor.&nbsp;Yol, iş makinesiyle açılmış, geniş, toprak bir yol. Her 500 metrede tabelalarla kat ettiğiniz yolu ölçebiliyorsunuz. Yol boyunca pek çok bank, piknik çardağı ve çeşme var ama çeşmeler akmıyordu. 2.000 metre sonrasında Gediz Deltası’na kadar uzanan bir körfez manzarası arkamıza dönünce şaşırtıyor. 3.000 metreden sonra bir de baraj manzarası da olsa da biz o kadar ilerlemeden, yaklaşık 2.500. metredeki bir çardağın arkasındaki patikayı takip ederek Manastır diye anılan açıklık alana vardık. Kocaman bir orman içi açıklık. Burada eskiden manastır olduğu düşünülen bir yapının duvarları, tam ortasındaki zeytin ağaçları ve gölgesi tatlı bir sürpriz.<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#effe75" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#effe75 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/s/63483c575324c500065a4327" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(239, 254, 117) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Devamını oku</a><p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#effe75" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#effe75 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/n/dunyahali" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(239, 254, 117) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Abone ol</a>

Editörün Seçkisi

<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sima_ozkan/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sima Özkan</a>Sonbaharın serinliği kendisini gösterirken rota yeniden hesaplandı ve İzmir’in göbeğindeki bir ormanda buldum kendimi. Balçova Terapi Ormanı’nda. Şehrin kıyısında, tüm karmaşanın âdeta yanı başında. Fahrettin Altay’dan Seferihisar yolunda ilerlerken solunuzda, birkaç sıra apartmanın ardında neredeyse bulutlara kadar yükselen, denize bakan bir ormanın uzandığını görmüşsünüzdür belki. Ben de hep görmüştüm ama bu dağ sırasının yürüyüşe uygun bir parkur olduğundan haberim yoktu. Girişine Balçova Termal Oteli’nin içinden ulaşmak gerekiyor. Otelin hemen arkasındaki ilk sağda, aşağı doğru kıvrılan, dar, toprak bir yol. Tabela olmadığı için kafa karıştırıcı olsa da duvardaki insan eliyle yazılı işaret belki sizin dikkatinizi çeker.Dağ dik olunca yürüyüş parkurunun da kolay olduğunu sanmayın. Yokuşlar bazen öyle dikleşiyor ki sırtınızdaki her bir su damlası, her bir meyve tanesinin ağırlığı bacaklarınıza biniyor.&nbsp;Yol, iş makinesiyle açılmış, geniş, toprak bir yol. Her 500 metrede tabelalarla kat ettiğiniz yolu ölçebiliyorsunuz. Yol boyunca pek çok bank, piknik çardağı ve çeşme var ama çeşmeler akmıyordu. 2.000 metre sonrasında Gediz Deltası’na kadar uzanan bir körfez manzarası arkamıza dönünce şaşırtıyor. 3.000 metreden sonra bir de baraj manzarası da olsa da biz o kadar ilerlemeden, yaklaşık 2.500. metredeki bir çardağın arkasındaki patikayı takip ederek Manastır diye anılan açıklık alana vardık. Kocaman bir orman içi açıklık. Burada eskiden manastır olduğu düşünülen bir yapının duvarları, tam ortasındaki zeytin ağaçları ve gölgesi tatlı bir sürpriz.Ormanda başka sürpriz olaylar da gelebilir başınıza.&nbsp;Şöyle ki, biz iki eğitmenin bu ormanı keşfetme amacı, Ocak ayına kadar belli aralıklarla çocuklarla bir araya gelip Uludağ Üniversitesi, Doğa ve Orman Pedogojisi Eğitimi’nin portfolyo çalışmasını gerçekleştirmekti. Çocuklar için çocukların gözünden ve onlarla yapacaklarımızın planını yaparak, hiç bilmediğim bu ormanı yerden göğe tanımaya çalışmak... Birden tuttuğumuz yolun anlamlı bir yol olduğunun işareti geldi evrenin bir yerinden. Çocuklar için risk oluşturabilecek ne varsa toplarken, ormanda gözümüze çarpan tüm çöpleri toplamaya başladık. Bunca zamandır çöp toplarım dağdan taştan denizden, hiç aferin almamıştım. Aldık.Akşamüstü artık ormandan inerken, yine adım başı durup yerden bir çöp alırken, gün boyunca daha önce de karşılaştığımız bir adam yanımıza geldi ve İngilizce, “Size bir şey sorabilir miyim?” dedi. Ayak üstü bu kısa sohbet, bizim oralı, onun İngiliz olduğuyla devam etti. “Bu yaptığınıza pek sık rastlanmıyor,” diye ekledi. Kendi ülkemizde, kendi ormanımızda, ortalıkta çöpü atabileceği hiçbir şey olmadığı için vatandaş yaptığı piknikten geriye kalanı, içtiğin suyun önce kapağını, sonra şişesini ve hatta sigarasının izmaritlerini gelişigüzel savururken, bir yabancı, bir turist bizim çöplerimizi kendine dert edinmiş ve bizi takdir etmişti.&nbsp;Siz siz olun, keşfettiğiniz, size huzur veren her ormanı, deniz kıyısını elinizden geldiğince çöplerden arındırın. Belki siz de bir gün bizim ormandaki arkadaşımızla karşılaşırsınız.&nbsp;

Gediz Deltası ile ilgili hikayeler