2011’de başlayan Libya iç savaşında karşı karşıya gelen Türkiye ve Mısır arasında son günlerde görülen diplomatik yumuşama dikkatleri çekti. Abdülfettah es-Sisi yönetiminin darbeyle başa geçmesinden beri Türkiye-Mısır ilişkilerinde ilk defa bu derecede görülen yumuşama, Doğu Akdeniz ülkeleri arasında hareketlenmeye yol açtı.<ul><li>Libya’daki anlaşmazlık:&nbsp;İki ülke arasındaki gerginliğin en büyük sebeplerinden biri olan Libya’daki iktidar mücadelesinde Türkiye, uluslararası meşruiyeti olan Ulusal Mutabakat Hükümeti’ni; Mısır, Rusya ve Birleşik Arap Emirlikleri ise Halife Hafter yönetimindeki Libya Ulusal Ordusu’nu destekledi. Halife Hafter, Libya'daki Türkiye kuvvetlerini “sömürgeleştiren düşman” olarak tanımlarken bölgedeki Kahire delegasyonu, hem Ulusal Mutabakat Hükümeti hem Libya Ulusal Ordusu ile görüşmeler yapmış ve Türkiye'nin askerî üslerini hedef alarak bölgedeki konumlarını <a href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwNDhkYzc5YWI3MmQwMDAwNjY5NDUwYiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWY5ODgzMmQ1MDM5NjQwMDA2ZmIxNjUxJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVneXB0aW5kZXBlbmRlbnQuY29tJTI1MkZjYWlyby1zYXlzLWl0LXV0dGVybHktcmVqZWN0cy1hbGwtdHVya2lzaC1taWxpdGFyeS1iYXNlcy1pbi1saWJ5YSUyNTJG" rel="noopener noreferrer" target="_blank">reddetmişti</a>. Halife Hafter’in sürdürdüğü askerî hareketin 14 ay sonunda çökmesi üzerine Mısır, haziran ayında Türkiye’ye Libya’da ateşkes anlaşması teklifinde bulunmuş ve Türkiye bu teklifi “samimi ve inanılır” bulmadığını belirterek&nbsp;reddetmişti. Gelişmeler üzerine Türkiye ve Mısır’ın Libya’da savaşma ihtimalleri medyada yer almıştı. İki hafta önce Mısır merkezli Egypt Independent&nbsp;haber sitesinde Türkiye ve Mısır ordularını karşılaştıran bir <a href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwNDhkYzc5YWI3MmQwMDAwNjY5NDUwYiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWY5ODgzMmQ1MDM5NjQwMDA2ZmIxNjUxJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVneXB0aW5kZXBlbmRlbnQuY29tJTI1MkZlZ3lwdC12cy10dXJrZXktaW4tMjAyMS13aG8taGFzLXRoZS1zdHJvbmdlci1taWxpdGFyeSUyNTJG" rel="noopener noreferrer" target="_blank">yazının</a> yayımlanması bu bağlamda dikkat çekici oldu. &nbsp;</li><li>Azalan gerilim: Aralık 2021’de Libya’da yapılması planlanan seçimler için Birleşmiş Milletler Libya Siyasi Diyalog Forumu öncülüğünde hazırlıklar yapılırken Türkiye-Mısır arasındaki gerilimin de azaldığını, hatta Doğu Akdeniz konusunda görüşmeler yapıldığını gözlemliyoruz. Mart ayı itibarıyla iki ülke arasındaki yakınlaşma devam ediyor. Geçen hafta Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Doğu Akdeniz’de Mısır’ın iddia ettiği münhasır ekonomik bölge sınırının kabul edilerek deniz yetki alanları konusunda Mısır ile anlaşmaya varılabileceğini belirtirken Akdeniz’de en uzun kıyı şeridine sahip olan iki ülkenin anlaşmasının da öneminin altını <a href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwNDhkYzc5YWI3MmQwMDAwNjY5NDUwYiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWY5ODgzMmQ1MDM5NjQwMDA2ZmIxNjUxJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5hYS5jb20udHIlMjUyRmVuJTI1MkZtaWRkbGUtZWFzdCUyNTJGdHVya2V5LXNheXMtY291bGQtc2lnbi1kZWFsLXdpdGgtZWd5cHQtb24tbWFyaXRpbWUtem9uZSUyNTJGMjE2MzQ1OA==" rel="noopener noreferrer" target="_blank">çizdi</a>. Mısır’la ilişkilerin gelişiminden yana memnuniyetini belirten Çavuşoğlu, geçen yıl Mısır'la Yunanistan arasında imzalanan ve Doğu Akdeniz’de petrol ve doğal gaz arama faaliyetlerini düzenleyen anlaşmada Mısır’ın Türkiye’nin kıta sahanlığına saygı duyduğunu hatırlattı. &nbsp;</li><li>Mısır-Yunanistan-Türkiye üçgeni: Basına “Türkiye’nin Mısır açılımı” olarak yansıyan iki ülke arası pozitif diyaloglar, Doğu Akdeniz bölgesindeki bir diğer önemli aktör olan Yunanistan’ı harekete geçirdi. Uluslararası Deniz Hukuku altında münhasır ekonomik bölge ve kıta sahanlığı sınırları konusunda süregelen Türkiye-Yunanistan anlaşmazlıkları, Yunanistan’ı Mısır ile görüşmeye itti. Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis’in Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi’yi telefonla aradığı kaydedildi. Yunanistan basınında yer alan bir habere göre Mısır'daki diplomatik kaynaklar, Kahire-Ankara arasında münhasır ekonomik bölge görüşmelerinin yapılmadığını; Kahire’nin hâlâ Yunanistan ve Kıbrıs ile yaptığı anlaşmalara sadık olduğunu <a href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwNDhkYzc5YWI3MmQwMDAwNjY5NDUwYiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWY5ODgzMmQ1MDM5NjQwMDA2ZmIxNjUxJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5la2F0aGltZXJpbmkuY29tJTI1MkZuZXdzJTI1MkYxMTU2NjE5JTI1MkZkaXBsb21hdGljLXNvdXJjZXMtcmVwb3J0ZWRseS1kZW55LWNsYWltcy1vZi10dXJrZXktZWd5cHQtZWV6LWRlbGluZWF0aW9uLXRhbGtzJTI1MkY=" rel="noopener noreferrer" target="_blank">belirtti</a>. Aynı kaynaklar, Mısır’ın Libya-Türkiye arasında yapılan deniz anlaşmasını da hâlâ reddettiğini söylerken Yunan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias’ın Kahire ve Lefkoşa’ya ziyarette bulunmasının beklendiğini de açıkladı. Dendias, Kahire’de yaptığı görüşme sonrasında Türkiye ile Mısır'ın kıta sahanlıklarının kesiştiği EGY-MED-W18 numaralı parselin enlem ve boylamları hakkında bilgi istediğini ve Mısır’ın haritadaki teknik hatayı gidermesiyle bir sorun kalmadığını&nbsp;açıkladı. &nbsp;</li><li>Doğu Akdeniz çevresinden tepkiler: İsrail Enerji Bakanı Yuval Steinitz, Yunanistan basınına verdiği röportajda Doğu Akdeniz Doğal Gaz Boru Hattı (Eastmed) projesinin öneminden bahsederken “Türkiye’nin de bölgeye dâhil olmasını umduğunu, Türkiye’nin tutumunu değiştirmesi hâlinde İsrail’in iş birliğine hazır olduğunu” belirtti. KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, “Türkiye’nin bölgedeki tutumuyla ezber bozduğunu” belirterek “artık iki devletli çözüm haricinde bir çözüm olamayacağını” söyledi. Libya’da geçici hükümete liderlik eden Başbakan Abdülhamid Dibeybe, Türkiye ile 2019 yılında imzalanan deniz yetki alanlarını sınırlandırma mutabakatına değinerek anlaşmanın “Libya’nın Doğu Akdeniz’deki çıkarlarına katkı sağladığını” ifade etti. Diğer yandan, ABD’den silah hibesi alan Yunanistan’ın silahları Türkiye sınırına 20 kilometre uzaklıkta bulunan Dedeağaç’a yerleştirmesi dikkat <a href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwNDhkYzc5YWI3MmQwMDAwNjY5NDUwYiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWY5ODgzMmQ1MDM5NjQwMDA2ZmIxNjUxJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5zb3pjdS5jb20udHIlMjUyRjIwMjElMjUyRmR1bnlhJTI1MkZhYmRkZW4teXVuYW5pc3RhbmEtc2lsYWgtaGliZXNpLXR1cmtpeWUtc2luaXJpbmEteWlnaXlvcmxhci02MzAyMDc5JTI1MkYlMjUzRnV0bV9zb3VyY2UlMjUzRGRhaGFmYXpsYV9oYWJlciUyNTI2YW1wJTI1M0J1dG1fbWVkaXVtJTI1M0RmcmVlJTI1MjZhbXAlMjUzQnV0bV9jYW1wYWlnbiUyNTNEZGFoYWZhemxhaGFiZXI=" rel="noopener noreferrer" target="_blank">çekti</a>. &nbsp;</li><li>Yazarın yorumu: Gelişen Ankara-Kahire ilişkilerinden hareketle bölgedeki etkinliği artışta görünen Türkiye, bu bağlamda bölgedeki komşularının beklentilerine uygun çizgide ve onlarla koordinasyon hâlinde iletişime devam ederse olumlu diplomasi görülebilir. Fakat, İYİ Parti lideri Meral Akşener’in Mısır'la olan ilişkilerin geçmişine dair <a href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwNDhkYzc5YWI3MmQwMDAwNjY5NDUwYiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWY5ODgzMmQ1MDM5NjQwMDA2ZmIxNjUxJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5rYXJhci5jb20lMjUyRm1lcmFsLWFrc2VuZXItbWVjbGlzdGUta29udXN0dS0xLTE2MDg0ODI=" rel="noopener noreferrer" target="_blank">eleştirisi</a> de hükümetin dış politika işleyişinin iç siyasete hâlâ olumsuz yansıdığını gösteriyor.</li></ul>

Aposto Gündem

Uzun süredir gergin olan ikili ilişkiler, son dönemde gelen olumlu sinyallerle rahatladı.

Türkiye-Mısır ilişkileri

• Ulusal Mutabakat Hükümeti ve Libya Ulusal Ordusu yönetimleri arasında ikiye bölünmüş olan Libya’da parlamento, Başbakan Abdülhamid Dibeybe liderliğinde geçici bir ulusal birlik hükümeti kurulmasını <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwNDhlZjU5YWI3MmQwMDAwNjY5NTgzNCZ1c2VyPTVlNWJlYTU3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuZHcuY29tJTI1MkZlbiUyNTJGbGlieWFuLXBhcmxpYW1lbnQtYXBwcm92ZXMtdW5pdHktZ292ZXJubWVudCUyNTJGYS01NjgyNjMwNg=="">onayladı</a>. Parlamento Sözcüsü Aguila Saleh, yönetimin yetkisinin seçimlerin yapılacağı 24 Aralık tarihine kadar geçerli olduğunu söyledi.

• Libya'da devam etmekte olan iç savaşın taraflarından Halife Hafter, "ülkenin başına geçmesi için halkın kendisine yetki verdiğini, Birleşmiş Milletler himayesinde imzalanan Suheyrat Anlaşması'nın hükmünü yitirdiğini ve ülkenin başına geçtiğini, kendisine bağlı Libya Ulusal Ordusu'nun ülkenin tümünde kontrol sağlayacağını" <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.aa.com.tr/tr/dunya/hafter-kendisini-tek-tarafli-devlet-baskani-ilan-etti/1820624">duyurdu</a>.<ul><li>Tepkiler: ABD Trablus Büyükelçiliği "gelişmeden üzüntü duyduklarını" açıklarken, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da gelişmeyi onaylamadıklarını <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.karar.com/rusya-disisleri-bakani-sergey-lavrov-hafterin-kendini-devlet-baskani-ilan-etmesini-onaylamiyoruz-1559701">bildirdi</a>. Birleşmiş Milletler Libya Özel Temsilci Vekili Williams da ülkede gerçekleşecek herhangi bir siyasi değişimin demokratik yollarla meydana gelmesi gerektiğini <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.aa.com.tr/tr/dunya/bm-libyada-yapilacak-herhangi-bir-siyasi-degisim-demokratik-yollarla-olmali/1821924">söyledi.</a></li><li>Arka plan:&nbsp;2011 yılından beri siyasi istikrarsızlık içindeki Libya, 2014 yılından beri iç savaşa sahne oluyor. Birleşmiş Milletler Ulusal Mutabakat Hükümeti'ni meşru kabul etse de birçok devlet, bu hükümete karşı savaşan ve daha önce de yönetime el koyduğunu açıklayarak darbe girişiminde bulunan Halife Hafter kuvvetlerine <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://tr.euronews.com/2020/01/02/libya-da-neler-oluyor-kim-kiminle-neden-savasiyor?utm_source=aposto&amp;utm_medium=email&amp;utm_campaign=aposto&amp;utm_source=aposto&amp;utm_medium=email">destek veriyor</a>.&nbsp;</li></ul>

• Libya’da Birleşmiş Milletler tarafından tanınan Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin Halife Hafter önderliğindeki Libya Ulusal Ordusu’nun kontrol ettiği Vatiyye Üssü’nü geri alması bölgede gerilimi artırdı. Türkiye tarafından silahlı insansız hava araçları ve askerî eğitimlerle desteklenen UMH, ülkenin batısında kazanımlar elde ederken 8 adet Rusya yapımı savaş uçağının Hafter güçlerine teslim edildiği yönündeki iddialar nedeniyle BM uzmanları <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.aa.com.tr/tr/dunya/bmden-libyaya-sevk-edilen-rus-savas-ucaklarina-inceleme/1849419">inceleme başlattı.</a><ul><li>Bir adım geriden: Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan tarafından desteklenen Hafter güçlerine bu yıl 10 bin ton askerî ekipman ve 11 bin ton jet yakıtı gönderildiği de iddialar arasında yer alıyor. Son sevkiyat ile Suriye’den nakledildiği iddia edilen Rusya yapımı Mig-29 ve Su-24’lerin Misrata, Trablus ve Vatiyye’yi hedef alabileceği <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.haberturk.com/bm-den-libya-ya-sevk-edilen-rus-savas-ucaklarina-inceleme-haberler-2687508">tahmin ediliyor.</a></li></ul>

Libya Ulusal Ordusu ile ilgili hikayeler