<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/kseeens.40/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Enes Köse</a>İçinde yaşadığımız politik iklim, giderek zorlandığımız gündelik hayat pratikleri, süregelen kriz dalgaları ve tüm bunlarla beraber gelen yeni iletişim formları bizi yeni bir dünyanın ortasına bıraktı. Hayatın her alanında devam eden krizler o kadar zorlamaya başladı ki birkaç sene önceye bile büyük bir özlem ve biraz da abartıyla geride kalmış bir cennet gibi bakılıyor artık. Hatta biraz da semptomatik diyebileceğimiz bir geçmiş tasavvuruna sıkıştık. Bir taraftan milat beklerken, öte taraftan kendi bireysel “mücadelemizin” çıkmaz sokaklarında daima kriz hâlinde yaşamaya devam ediyoruz. Bireysel mücadele anlatısı belki de tarihte hiç olmadığı kadar gündelik hayata entegre edildi. Neoliberal ethos’un “uçurumun kenarındaki özne” retoriği bizi cangılda hayatta kalmaya çalışan ve diken üstünde mücadele veren varlıklar olarak resmediyor. Dolayısıyla kolektif dayanışma imkânlarının yerini bireyin önceden çizilmiş sınırların içerisinde debelendiği bir çerçeve aldı.&nbsp;Tüm bunlarla birlikte kaygı ve stres gibi aslında belirli bir aşırılığı ifade etmesi gereken duygu durumları artık gündelik hayatın yerleşik parçası. Bu noktada içimize dönmemiz gerektiğini söyleyen ya da çeşitli stres kontrol mekanizmalarını devreye sokmamızı salık veren öğretilerin bizleri geçici reaksiyonlara sevk ettiğini söylemek mümkün. Peki bunların arkasındaki yapısal sorunlar nedir? Bunca kaygı ve stres tamamen gündelik karmaşanın ya da kişilik özelliğinin bir çıktısı olamaz. Yani başka bir yere bakmamız gerekiyor.&nbsp;Nöroendokrinoloji doktoru Sapolsky <a fr-original-style="" href="https://books.google.com.tr/books/about/Zebralar_Neden_%C3%9Clser_Olmaz.html?id=x0S6ygEACAAJ&redir_esc=y" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Zebralar neden ülser olmaz?”</a> isimli stres, stresle ilişki hastalıklar üzerine bir litap yazmış.İlk bakışta sıkıcı bir alternatif rock grubu ismi gibi duran bu soru aslında oldukça geniş kapsamlı soruları beraberinde getiriyor. Burada insana ait kompleks bir yapının yani beynin izleklerine yönelik büyük bir soruşturmayla karşılaşıyoruz. Bu soru ve rehber niteliğindeki cevaplar için kitaba bakılabilir. Sapolsky kitabın “Gelir eşitsizliği ve yoksul hissetmek nasıl olur da kötü sağlık anlamına gelir?” başlıklı bölümünde Harvard Üniversitesi'nden Inchiro Kawachi&nbsp;tarafından yapılan bir çalışmaya atıf yapıyor. Çalışmada Kawachi&nbsp;gelir eşitsizliğin herkes açısında ne kadar stresli olduğuna odaklanıyor. Buradan hareketle de sosyal kapitalin zayıf olduğu toplumlarda bireylerin stresi daha fazla yaşadığına yönelik bir çıkarım yapıyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Sosyal kapital ne yapar? Sosyal kapitalin çok olduğu bir toplumda, gönüllülük çoktur; kişilerin katılabileceği ve kendilerini kendilerinden daha büyük bir bütünün bir parçası gibi hissedecekleri kuruluşlar vardır; insanlar kapılarını birbirlerine kilitlemezler.”</blockquote>Dolayısıyla kolektif sorunların bireysel çözümlerle karşılanması, toplumsal stresin de tek tek bireylerin yüklendiği bir dünya yaratıyor. Üstelik bunun bir modern ahlak olarak sunulması, hegemonik anlamda bu konuda bir çeşit “sağ duyunun” ortaya çıkmasını sağlıyor. Herkesin kendi sınırları dahilinde boşuna çabaladığı koca bir amfitiyatro kalıyor geriye. Dolayısıyla Sapolsky’nin de belirttiği gibi “aynı anda hem dramatik gelir eşitsizliği hem de yüksek miktarda sosyal kapitali olan bir toplum olamaz.”Tüm bunlarda içinde yaşadığımız iş modeli, güvencesizlik ve bunlarla birlikte dönüşen ilişki biçimleri etkili oluyor. Mark Fisher&nbsp;<a fr-original-style="" href="http://habituskitap.com/kitaplarimiz/kapitalist-gercekcilik-baska-alternatif-yok-mu/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kapitalist Gerçekçilik</a> kitabında stresin özelleştirmesinden bahsediyor. Ona göre yeni dünya düzeniyle birlikte hoşnutsuzluk bireyselleştirilip içselleştirilirken stres ve sıkıntının sosyal ve siyasal nedenleri göz ardı edilir. Durmaksızın rekabete sevk edildiğimiz ve günlük ritmimizi asla yetişemeyeceğimiz bir tempoda sürdürdüğümüz bir dünyada stres yalnız kişisel parametrelerin bir sonucu olamaz.&nbsp;Kanadalı tarihçi Quinn Slobodian rekabetçi ahlakın çıktılarından bahsederken, bu düzenin herkesin sürekli olarak komşusundan daha fazlasını ya da daha iyisini elde etmek için çabalamasıyla ortaya çıkan bir dünya düzeni olduğunu <a fr-original-style="" href="https://www.ineteconomics.org/perspectives/blog/our-economic-system-is-making-us-mentally-ill" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söylüyor.</a>&nbsp;Kaybettiğimiz sosyal bağların bedeli düşündüğümüzden de ağır sonuçlara sahip. Bunu da eskinin katı sınırları olan cemaat düzleminde değil, sahici ilişkilenme biçimlerine imkân tanıyan bir çerçevede yaşamak stres ve kaygı gibi duygu durumlarının bireysel yüklerden ibaret hâle gelmesini engelleyebilir.&nbsp;Sürekli kriz hâlinin yeni normale dönüştüğü bir dünyadaki giderek asimetrik bir yere doğru ilerleyen eşitsizliğin bedelleri etkisini katlanarak gösterecektir. Bunun için de kişisel sınırların ötesine bakmamız, söz konusu eşitsizliğe yol açan dinamikleri daha iyi kavramamız gerekiyor.&nbsp;

Neoliberal ethos ile ilgili hikayeler