Yoğun iş temposu ve özellikle sosyal medyada sıkla altı çizilen “başarılı olmaya mecbur hissetme hali”, günümüzde pek çok kişinin iş tarafından domine edilmiş bir yaşamı sorgusuz sualsiz kabullenmesine yol açıyor. Fakat uzmanlara göre iş ve kişisel yaşam arasında denge kuramamak, sağlık üzerinde önemli etkiler yaratıyor. Compare the Market’tan Steven Spicer, bu etkilerin stres, anksiyete bozukluğu, kilo kaybı, kilo alımı ve tükenmişlik sendromu gibi birçok olumsuz belirtiyle kendini gösterebileceğine işaret ediyor.&nbsp;Çözüm önerisi: Keyif alınan boş zamanlara sahip olabilmenin önemine dikkat çeken Spicer; iş yaşamında yoğun dönemler geçiren, düzenli olarak geç saatlere kadar çalıştığını fark eden ve sürekli olarak stresli ve endişeli hissetmeye başlayan çalışanların bir adım geri atıp iş-yaşam dengesini korumaya odaklanması gerektiğini söylüyor.&nbsp;Peki ama nasıl? Compare the Market Avustralya, iş-yaşam dengesini korumaya yönelik atılması gereken adımları 3 maddede özetliyor. Tüm bu maddelerin özünde ise kişinin hem kendisi hem çalışma arkadaşlarına ilişkin sınır koyabilme kabiliyeti yatıyor. Bu sınırlar, kişisel ve profesyonel yaşamı ayrı tutmaya büyük oranda yardımcı oluyor.<ol fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uzmanlara göre yeri geldiğinde görevleri başkalarına devretmeyi öğrenmek, iş-yaşam dengesini korumada önemli bir rol oynuyor. Üzerinde çok fazla sorumluluk olduğunu fark eden ve işlerini yetiştirmek için sürekli geç saatlere kadar çalışan bir kişinin yapması gereken ilk şeyin, görevleri çalışma arkadaşları, yöneticileri veya çalışanlarına devretmek olduğu ifade ediliyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yıllık tatili atlamamak da iş-yaşam dengesini korumada hayati bir önem taşıyor. Tatiller, çoğu zaman çalışanların rahatlaması, zihinlerini sıfırlaması, yeniden enerji kazanması ve işe enerji dolu bir şekilde geri dönmesine olanak tanıyor. Bu nedenle tatil için herhangi bir planı olmayan çalışanların bile izinleri atlamadan kullanması öneriliyor. Uzmanlar, gün içerisinde yapılacak kısa molaların da zihnin sıfırlanması açısından büyük önem taşıdığına dikkat çekiyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İş ve kişisel yaşam zamanları arasında net sınırlar oluşturmak da denge kurmada önemli bir etken… Bu noktada uzmanlar, belli bir saatte bilgisayarı kapatmak ve telefondan iş iletişiminin kurulduğu kanallara erişmiyor olmanın bir çözüm oluşturabileceğini dile getiriyor. Çoğu zaman “Hayır” demek, hem çalışanlar hem patronlar için oldukça zor olabiliyor. Fakat sektör uzmanları, düzenli olarak çalışma saatleri dışında iletişime geçilmesi veya iş-yaşam dengesini tehlikeye atabilecek ekstra sorumluluklar verilmesi durumunda “Hayır” demenin oldukça önemli olduğunu vurguluyor.</li></ol>Perspektif:&nbsp;İzinler, mevzuat, çalışma saatleri ve ücretlendirme gibi farklı parametreleri analiz eden Compare the Market Avustralya, iş-yaşam dengesi konusunda en iyi 5 ülkenin sırasıyla İspanya, Lüksemburg, Fransa, Hollanda ve Finlandiya olduğuna işaret ediyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Analiz ayrıca, Almanların yılda ortalama 1,340 saat ile en az çalışma saatine sahip ulus olduğuna işaret ediyor. Listenin ilk 3 sırasında Almanları, sırasıyla Danimarkalılar ve Norveçliler takip ediyor.</li></ul>

Pareto

Yoğun iş temposu, kimi zaman yaşamın bütününü domine ediyor olsa da uzmanlar, iş ve kişisel yaşam arasında denge kuramamanın sağlık üzerinde önemli etkileri olabileceğine işaret ediyor. Bu etkiler, stres ve anksiyete bozukluğundan ciddi kilo kaybı veya kilo alımına kadar geniş bir yelpazeye yayılıyor. 

Çalışırken yaşamayı unutmamak

<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/kseeens.40/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Enes Köse</a>İçinde yaşadığımız politik iklim, giderek zorlandığımız gündelik hayat pratikleri, süregelen kriz dalgaları ve tüm bunlarla beraber gelen yeni iletişim formları bizi yeni bir dünyanın ortasına bıraktı. Hayatın her alanında devam eden krizler o kadar zorlamaya başladı ki birkaç sene önceye bile büyük bir özlem ve biraz da abartıyla geride kalmış bir cennet gibi bakılıyor artık. Hatta biraz da semptomatik diyebileceğimiz bir geçmiş tasavvuruna sıkıştık. Bir taraftan milat beklerken, öte taraftan kendi bireysel “mücadelemizin” çıkmaz sokaklarında daima kriz hâlinde yaşamaya devam ediyoruz. Bireysel mücadele anlatısı belki de tarihte hiç olmadığı kadar gündelik hayata entegre edildi. Neoliberal ethos’un “uçurumun kenarındaki özne” retoriği bizi cangılda hayatta kalmaya çalışan ve diken üstünde mücadele veren varlıklar olarak resmediyor. Dolayısıyla kolektif dayanışma imkânlarının yerini bireyin önceden çizilmiş sınırların içerisinde debelendiği bir çerçeve aldı.&nbsp;Tüm bunlarla birlikte kaygı ve stres gibi aslında belirli bir aşırılığı ifade etmesi gereken duygu durumları artık gündelik hayatın yerleşik parçası. Bu noktada içimize dönmemiz gerektiğini söyleyen ya da çeşitli stres kontrol mekanizmalarını devreye sokmamızı salık veren öğretilerin bizleri geçici reaksiyonlara sevk ettiğini söylemek mümkün. Peki bunların arkasındaki yapısal sorunlar nedir? Bunca kaygı ve stres tamamen gündelik karmaşanın ya da kişilik özelliğinin bir çıktısı olamaz. Yani başka bir yere bakmamız gerekiyor.&nbsp;Nöroendokrinoloji doktoru Sapolsky <a fr-original-style="" href="https://books.google.com.tr/books/about/Zebralar_Neden_%C3%9Clser_Olmaz.html?id=x0S6ygEACAAJ&redir_esc=y" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Zebralar neden ülser olmaz?”</a> isimli stres, stresle ilişki hastalıklar üzerine bir litap yazmış.İlk bakışta sıkıcı bir alternatif rock grubu ismi gibi duran bu soru aslında oldukça geniş kapsamlı soruları beraberinde getiriyor. Burada insana ait kompleks bir yapının yani beynin izleklerine yönelik büyük bir soruşturmayla karşılaşıyoruz. Bu soru ve rehber niteliğindeki cevaplar için kitaba bakılabilir. Sapolsky kitabın “Gelir eşitsizliği ve yoksul hissetmek nasıl olur da kötü sağlık anlamına gelir?” başlıklı bölümünde Harvard Üniversitesi'nden Inchiro Kawachi&nbsp;tarafından yapılan bir çalışmaya atıf yapıyor. Çalışmada Kawachi&nbsp;gelir eşitsizliğin herkes açısında ne kadar stresli olduğuna odaklanıyor. Buradan hareketle de sosyal kapitalin zayıf olduğu toplumlarda bireylerin stresi daha fazla yaşadığına yönelik bir çıkarım yapıyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Sosyal kapital ne yapar? Sosyal kapitalin çok olduğu bir toplumda, gönüllülük çoktur; kişilerin katılabileceği ve kendilerini kendilerinden daha büyük bir bütünün bir parçası gibi hissedecekleri kuruluşlar vardır; insanlar kapılarını birbirlerine kilitlemezler.”</blockquote>Dolayısıyla kolektif sorunların bireysel çözümlerle karşılanması, toplumsal stresin de tek tek bireylerin yüklendiği bir dünya yaratıyor. Üstelik bunun bir modern ahlak olarak sunulması, hegemonik anlamda bu konuda bir çeşit “sağ duyunun” ortaya çıkmasını sağlıyor. Herkesin kendi sınırları dahilinde boşuna çabaladığı koca bir amfitiyatro kalıyor geriye. Dolayısıyla Sapolsky’nin de belirttiği gibi “aynı anda hem dramatik gelir eşitsizliği hem de yüksek miktarda sosyal kapitali olan bir toplum olamaz.”Tüm bunlarda içinde yaşadığımız iş modeli, güvencesizlik ve bunlarla birlikte dönüşen ilişki biçimleri etkili oluyor. Mark Fisher&nbsp;<a fr-original-style="" href="http://habituskitap.com/kitaplarimiz/kapitalist-gercekcilik-baska-alternatif-yok-mu/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kapitalist Gerçekçilik</a> kitabında stresin özelleştirmesinden bahsediyor. Ona göre yeni dünya düzeniyle birlikte hoşnutsuzluk bireyselleştirilip içselleştirilirken stres ve sıkıntının sosyal ve siyasal nedenleri göz ardı edilir. Durmaksızın rekabete sevk edildiğimiz ve günlük ritmimizi asla yetişemeyeceğimiz bir tempoda sürdürdüğümüz bir dünyada stres yalnız kişisel parametrelerin bir sonucu olamaz.&nbsp;Kanadalı tarihçi Quinn Slobodian rekabetçi ahlakın çıktılarından bahsederken, bu düzenin herkesin sürekli olarak komşusundan daha fazlasını ya da daha iyisini elde etmek için çabalamasıyla ortaya çıkan bir dünya düzeni olduğunu <a fr-original-style="" href="https://www.ineteconomics.org/perspectives/blog/our-economic-system-is-making-us-mentally-ill" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söylüyor.</a>&nbsp;Kaybettiğimiz sosyal bağların bedeli düşündüğümüzden de ağır sonuçlara sahip. Bunu da eskinin katı sınırları olan cemaat düzleminde değil, sahici ilişkilenme biçimlerine imkân tanıyan bir çerçevede yaşamak stres ve kaygı gibi duygu durumlarının bireysel yüklerden ibaret hâle gelmesini engelleyebilir.&nbsp;Sürekli kriz hâlinin yeni normale dönüştüğü bir dünyadaki giderek asimetrik bir yere doğru ilerleyen eşitsizliğin bedelleri etkisini katlanarak gösterecektir. Bunun için de kişisel sınırların ötesine bakmamız, söz konusu eşitsizliğe yol açan dinamikleri daha iyi kavramamız gerekiyor.&nbsp;

Angst

Kaygı ve stresin izini sürmek için kendi dünyamızın önceden çizilmiş sınırlarının ötesine bakmamız gerekiyor

Bireyselleştirilmiş stresin izinde

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver</a>Yaşamak eylemi bazen gerçekten stresli, zor ve yorucu. Böyle anlarda insanın gri bulutlara kapılıp gitmesi kolay oluyor. İşte, bazı günler böyle kekremsi bir tada sahipken öyle bir şey olur ki tüm bulutlar uçup gider. Örneğin, hiç beklemediğiniz bir anda, hatta hiç tanımadığınız birine karşı nazik bir davranış sergileyip bir iyilik yapma fırsatı doğduğunda ne hissedersiniz? Ben heyecanlanırım, önüme böyle bir kapı açıldığı için müteşekkir olurum ve o insanın hayatından kısa da olsa geçeceğim için mutluluk duyarım.&nbsp;Hayatı örümcek ağlarındaki iplere benzetirim. Her bir ip kendi yolunda ilerlerken, zaman zaman bir başkasının ipi ile, yani hayatı ile kesişir. O kesişme noktalarında ipler birbirine tutundukça hem ipler hem de ağ güçlenir. Sonra bir bakarsınız her ip gene kendi yoluna gidip dönmeye, uzamaya, başka iplerle kesişmeye devam etmiş. Ben de hayatımın kesiştiği her bir diğer hayata o gözle bakarım. Ve o kesişme noktasında ne öğreneceğim, nasıl gelişeceğim, hangi yollara ve kapılara yöneleceğim sorularının yanıtlarını heyecanla beklerim. Birbiriyle kesişen hayatlar iyilik üzerine buluştuğunda karşılıklı olarak birbirlerini güçlendirir ve yukarı çekerler. Ben de bugün, iyilik ve nezaketin sağlığımız üzerindeki etkilerinden bahsetmek istiyorum.Yaşamımızı etkileyen ruhsal ve fiziksel stres, değişik hormonları, maddeleri ve yolakları tetikleyerek vücudumuzu infeksiyonlara, inflamasyona, kronik hastalıklara, akut hastalık kaynaklı hasarlara daha meyilli hale getiriyor. Ruh sağlığımız üzerindeki etkileri ile karar verme ve bilişsel kapasitemizi yaralıyor, bizleri daha endişeli ve çökkün bir ruh haline sokuyor. Dolaylı olarak da madde, alkol ve ilaç suistimali, aşırı yeme, hareketsizlik gibi sağlıksız yaşam alışkanlıkları edinmemize yol açarak sağlığımıza zarar veriyor. Tüm bu olumsuzluklar karşısında güçlü bir şekilde ayakta durabilmek için ‘esnek dayanıklılık’ kapasitemizi geliştirmemiz gerekiyor.&nbsp;Nezaket dolu sosyal bağlantıların stres oluşturan etkenlere karşı verdiğimiz yanıtı değiştirebildiği, bu sayede de sağlıklı ve daha uzun bir yaşam sürmemize yardımcı olduğu gösterilmiş. Epidemiyolojik çalışmalar, sosyal davranışların kalp damar hastalıkları ve ölüm riskinde azalmayla ilişkili olduğunu ortaya koymakta. Bir bilim insanı ve hekim olarak beni heyecanlandıran tarafı ise şefkat, nezaket, yardım etme, gönüllülük gibi kavramsal eylemlerle özellikle bağışıklık, hormonal ve sinir sistemlerimizde birçok olumlu biyolojik değişikliğin tetiklendiğinin gösterilmesi. David A Fryburg ‘<a fr-original-style="" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35185431/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Stres Azaltıcı- Sağlığı Geliştirici bir Girişim olarak Nezaket</a>’ başlıklı yazısında nezaket ve sevgi dolu görüntüler içeren görsellerin bile olumlu duyguları tetiklediğini ve insanların sosyal bağlılıklarını artırdığını belirtiliyor. Nezaket dolu ilişkilerimiz, inflamasyon, metabolik bozukluklar ve hücre yaşlanması gibi hastalıklarla ilişkili olan patolojik süreçleri yavaşlatıyor ya da engelliyor, mutluluk hormonlarımızı artırıyor. Durun daha bitmedi: sosyal ve nezaket dolu bir yaşam, sağlığımıza hasar veren stres yanıtlarımızı yöneten <a fr-original-style="" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35905861/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">genlerimizin okunmasını</a> azaltıyor! Yani, nezaket bizi iyileştiren, güçlendiren birçok kimyasal olayı tetikliyor.&nbsp;Elbette ki sadece başkalarına karşı değil, kendimize karşı iyi ve nazik olduğumuzda, başka insanlara ve canlılara sunduğumuz kaynaklarımızı da güçlendirmiş oluyoruz. Diğer türlü tükenmişlik, endişe bozukluğu ve depresyon kapımızda bekliyor. Akademik yaşamın oldukça zorlayıcı olduğu bir dönemde <a fr-original-style="" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36006827/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">‘Bilimde Nezaket’</a> isimli bir girişim bilim insanlarını kendilerine, topluma, çevreye ve diğer bilim insanlarına karşı nazik olmaya davet ediyor. Çevreye nezaket kısmı oldukça ilgi çekici: bilim insanlarının sürdürülebilir bilim uygulamaları için faydalanabileceği çözümler sunuyor. Belirli bir iş ve meslek alanında daha özellikli yaklaşımlar olsa da, aslında nezaketi kendi hayatımıza çok basit bir şekilde alabiliriz.&nbsp;Her gün ailemizden ya da arkadaşlarımızdan birine onu mutlu edecek bir mesaj göndermek, çoktandır haber almadığımız bir dostumuzun halini hatırını sormak, belki de hiç tanımadığımız bir kişinin tebessüm etmesini sağlamak, hayatın içinde sıkışmış bir kişiye yalnız olmadığını ve desteklendiğini hissettirmek, karşılık beklemeden bir iyilik yapmak, güzel bir faaliyet karşısında iltifatta bulunmak ve yüreklendirmek gibi davranışlarla başka insanların hayatlarına dokunurken kendi ruh ve bedenimize de sağlık katabiliriz.&nbsp;En geniş çerçeveden baktığımızda da sadece kendimiz değil, içinde yaşadığımız topluluktaki insanlara karşı nazik olmamız ‘kalbimizi açarak’ tüm <a fr-original-style="" href="https://mgiep.unesco.org/article/the-neuroscience-of-kindness" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yaşamla ortaklığımızı</a> bulmamıza yardımcı oluyor. İşte, Yuvamız dünyamızı iyileştirmek için ulaşmamız gereken nezaket düzeyi tam olarak bu: ortak bir insanlık bilinci ve en üst düzeyde etik duyarlılık.

Dünyahali

Ortak bir insanlık bilinci ve en üst düzeyde etik duyarlılık

Nezaketin İyileştirici Gücü

<h1 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">STRES HER ZAMAN KÖTÜ MÜDÜR?</h1>Stres - Performans Eğrisi <img src="https://images.aposto.com/2022/4/0/1653219703211.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.34" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Stres her zaman kötü bir şey mi? Görünüşe göre öyle değil.Stres ve performans arasında Yerkes-Dodson eğrisi adı verilen bir ilişki var. 1900'lerde iki Harvard psikoloğu [Robert Yerkes ve John Dillingham Dodson tarafından keşfedildi. İki psikolog, performans ile stres/kaygı arasında ters U şeklinde bir ilişki olduğunu buldu. Fazla stres, performans için kötü. Ama çok az stres de aynı şekilde kötü. Çünkü işleri halletmek için hiçbir dürtü ya da motivasyon hissetmiyoruz.&nbsp;Hayatındaki stres seviyesi sence "optimal" seviyede mi?&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">

stres ile ilgili hikayeler