Matbuat Balosu, yani Basın Balosu... Basın çalışanlarının kendi aralarında düzenlediği bir balo. Bu baloya gazeteci ve yazarlar en şık kıyafetleri giyip gelirdi.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/0/2/1675152723289.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.41" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">1930'larda Maksim’de düzenlenen Matbuat Balosu, Fotoğraf: Selahattin Giz, Pera Müzesi arşivinden<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">1931 yılında düzenlenen baloya dair Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan yazıdan:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Evvelki gece Maksim'de verilen Matbuat Balosu, çok nezih ve neşeli geçti. Baloda, İstanbul'un en güzide tabakalarına mensup birçok maruf sima vardı. Sabaha kadar dans edilerek neşe ve şetaret (sevinç) içinde geçen mevsimin bu en kibar balosunda çekilen kurada isabet eden hediyeler, ayrıca bir revnak vermiştir. Salon saati, vazo ve emsali kıymetli hediyeler arasında bebek, tütünçubuğu gibi eşyalar da vardı.</blockquote> <div fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2023/0/2/1675152890392.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.28" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/gazete/cumhuriyet/1931-01-31/1" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">31 Ocak 1931 tarihli Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan balo fotoğrafı</a></div><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">130 parçaya yakın hediyenin dağıtıldığı gazete haberlerine yansımış. Hediyelerin dağıtılabilmesi için dans iki defa durduruluyordu.&nbsp;1931 yılındaki baloya dair bir başka haberde bu baloda iki tane caz grubu olacağı, yurt dışından gelmiş artistler tarafından numaralar yapılacağı belirtiliyor. Aynı zaman bir de güzellik yarışması düzenlenmiş.&nbsp;Vakit gazetesi 1931 senesinde baloya gelen kadınların kıyafetlerinin kendileri kadar güzel olduğunu belirterek "en şık kadın" yarışması başlattığını duyuruyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Baloya gelen hanımların tuvaletleri ve kendileri cidden güzeldiler. Eğer aralarında bir seçme yapılmak icap etseydi, en mütehassıs jüri heyeti güçlük çekerdi. Ve esasen böyle bir seçmeye lüzum da vardı. Nitekim bunu düşünen VAKİT, şimdiye kadar görülmemiş ve herkes tarafından çok takdir edilen bir buluşla 1931 senesinin en şık kadınını bulmak üzere bir müsabaka tertip etmiştir. </blockquote>Bu balolarda aynı zamanda iki yaprak, dört sayfadan oluşan da bir gazetede yayımlanıyordu: Balo Gazetesi.<img src="https://images.aposto.com/2023/0/2/1675153417012.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.68" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Baloya konsolosluklar ve yabancı gazeteciler de davet edilirdi. Balo 10 gibi başlar. Gece yarısından sonra caz gruplarının müziği eşliğinde danslı eğlenceler düzenlenirdi.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/0/2/1675154039335.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="11.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">

İstanbul'da Nasıl Eğleniyorduk?

Cumhuriyetin ilanından sonra Ankara'da düzenlenen balolar diğer illere de yayıldı. Bunların arasında İstanbul'da düzenlenen Matbuat Balosu en ilgi çekenlerden biriydi.

Matbuat Balosu

<a fr-original-style="" href="https://sozluk.gov.tr/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Lostra kelimesi</a> İtalyanca lustra’dan gelmekte olup ayakkabı boyama anlamı taşır. Lostra salonunda çalışan kişilere, yani ayakkabı boyacılarına da lostracı denirdi. Kelimenin kendisi gibi lostra kültürü de İtalya’dan geldi.Günümüzün kaybolmaya yüz tutmuş mesleklerinden olan lostracılık Osmanlı’da önemli meslek kollarından birisiydi. <a fr-original-style="" href="https://www.fikriyat.com/galeri/yasam/gecmise-nostaljik-yolculuk-kaybolan-osmanli-meslekleri/28" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Osmanlı’nın</a> büyük şehirlerinde, özellikle de İstanbul’da insanların uğrak yerlerinden biri olan lostra salonlarında gazete okunur, ayaküstü sohbet edilir, soluklanılırdı. Örneğin, 19. yüzyıl sonlarında ortaya çıkan kolera salgını nedeniyle Osmanlı coğrafyasında seyahat eden <a fr-original-style="" href="https://pdfcoffee.com/drerafeddin-mamumi-bir-osmanl-doktorunun-anlar-pdf-free.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Doktor Şerafettin Mağmumi</a>’nin anılarından öğrendiğimize göre Bursa’da modası geçmeyen iki sanattan biri lostracılıktı.&nbsp;Yazımını Ali Özdamar'ın yaptığı, fotoğraflarını Selahattin Giz'in çektiği <a fr-original-style="" href="http://arsiv.sabah.com.tr/1998/01/01/y07.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Beyoğlu 1930</a> isimli kitaba göre ise İstiklal Caddesi’ndeki 273 numaralı dükkanın hemen yanındaki yer Beyoğlu’nun en ünlü berberi ve lostracısı olan Hristo’ya aitti. Üstte berber, altta lostra salonu vardı.<a fr-original-style="" href="https://dijital-kutuphane.mkutup.gov.tr/tr/Periodicals/Catalog/Issue/?IssueId=171868" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">1934 yılına gelindiğinde</a> Vakit gazetesine göre günde üç kez lostracıya uğrayan eski müşteriler artık kalmamıştı. Ancak aynı haberde lostracılar insan sarrafı olarak tanımlanır. Anında müşterisinin nasıl biri olduğunu anlar. Vilayet Caddesi’nin Sirkeci bitimindeki bir lostra salonunda “bir cigara içimi” lostracılarla konuşan muhabir onların <a fr-original-style="" href="https://read.apos.to/i/nostaljik-bulten#istanbulda-nasl-eleniyorduk" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">nostalji</a> dolu serzenişlerine aracılık eder:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Ah efendi ah işler aynasızlaştı. Eski günleri öyle bir arıyoruz ki! Bizde günde üç kere gelen meraklı müşterilerimizin sayısı saymakla bitmezdi… Günde üç kere boyacıya giden meraklı efendi, şimdi haftada bir ancak geliyor. Sebebi mi? Sebebini sormaya lüzum var mı? Ortalıkta para yok. Para yok demek gam, kasavet çok demektir. Neş’eli olmayan adamın aklına ayakkabı boyatmak haftada bir ancak gelir elbet…”</blockquote>Muhabir soruyor: “Kadın müşterileriniz mi daha titizdir, erkek müşterileriniz mi?”<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“...Bizi en çok oyalayan kadınlardır. Kadının iskarpinini saatlerce boya, bıkmaz usanmaz. Saatlerce kanepende oturur kalır. Kadın müşteri bizi kendi halimize bırakmaz. Her saniye emir verir… Bazı kadınlar salona arkadaşlarıyla birlikte gelirler. Bu da bizim için bir işkence olur. Çünkü hepsi de boyanan iskarpine bir kusur bulur... Bir kısım kadınlar da mutaassıptırlar. Bacaklarını göstermek istemezler. Etekleriyle örtünmeye uğraşırlar…”</blockquote>O tarihlerde İstanbul’da üç bin ayakkabı boyacısı olduğunu öğrendiğimiz bu yazı bize daha o tarihlerde lostracılığın geçirdiği dönüşümü anlatması bakımından önemlidir. Refik Halid’in 1940’ların İstanbulundaki bir aşkı konu edinen <a fr-original-style="" href="http://monografjournal.com/sayilar/14/3-hazal-bozyer.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Bugünün Saraylısı</a> isimli kitabındaki hikaye anlatıcısının da lostracı dükkanlarının bugünkü boyacı dükkanlarına benzemediğini söylemesi bu değişim ve dönüşümün giderek hız kazandığını gösterir.&nbsp;Gelelim 2000’li yıllara... Lostracılık günümüzde kaybolmaya yüz tuttu demiştik. Ancak sadece ülkemizde değil dünyada da hala bu mesleği yapmaya devam edenler var. Bunu nereden mi biliyoruz? Stacey Tenenbaum, dünyanın farklı yerlerinde zamana direnen lostracıları <a fr-original-style="" href="https://m.bianet.org/biamag/print/188280-kunduraya-cila" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Shiners</a> isimli belgesinde anlatıyor.

Selahattin Giz ile ilgili hikayeler