JP Morgan Chase, 2021 ve 2022’de toplam 80 satın alım ve stratejik yatırım <a fr-original-style="" href="https://www.ft.com/content/790d3039-81b2-4efc-b8f1-187196efc482" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gerçekleştirdi</a>. Yatırımlar, yemek blogu The Infatuation ve lüks seyahat acentesi Frosch gibi küçük şirketlerin satın alımının yanı sıra Volkswagen’in ödeme biriminde kontrol hissesi ve Brezilya merkezli dijital banka C6’da azınlık hissesini de içeriyordu. Bu yazıda bahsedeceğimiz hikâyenin ana kahramanı çevrim içi burs platformu Frank’in kurucusu Charlie Javice de bu yatırımlardan faydalananlardan sadece bir tanesi; ancak çoğumuz kendisini şirketinin başarılarıyla değil, son günlerde süslediği manşetlerle tanıyoruz: <a fr-original-style="" href="https://www.forbes.com/sites/alexandralevine/2023/01/19/charlie-javice-jp-morgan-frank-lawsuit/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“JP Morgan’ı dolandıran kişi”</a>.JP Morgan’ın CEO’su Jamie Dimon, 2021’de şirketi yeni bir yatırım dalgasına sürükleyen vizyonunu açıklarken bankanın teknoloji şirketlerinden kaynaklanan tehditlerden “boşuna korkmak” yerine harekete geçmesi gerektiğini belirtmişti. Fakat beklediği tehdit, karşısına hiç beklemediği bir şekilde çıktı. JP Morgan’ın Eylül 2021’de 175 milyon dolara satın aldığı çevrimiçi burs platformu Frank’in kurucusu Javice, geçen hafta ABD Adalet Bakanlığı ve ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) tarafından şirketinin kullanıcı sayısını “yanlış ve dramatik” bir şekilde şişirdiği ve satın alım sürecinde JP Morgan’ı yanılttığı gerekçesiyle suçlandı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Frank: Burs arayışından JP Morgan’ın genel merkezine</h2><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Nasıl başladı?&nbsp;</h3>Bugünlerde günah keçisi ilan edilen Charlie Javice, birkaç sene öncesine kadar medyanın çok sevdiği genç simalardan biriydi. 2016 yılında henüz 24 yaşındayken Frank’i kuran Javice, iş fikrinin “gerçek yaşam tecrübelerinden” doğduğunu belirterek üniversite sürecinde yaşadığı maddi sıkıntılara sıkça vurgu yapıyordu. Javice’in hayat hikâyesi ve burs arama süreçlerinde form doldurma, ödeme yapma gibi işlemleri basitleştirme vaatleri etkili olmuş olacak ki Frank’in melek yatırımcılar, risk sermayedarları ve basının radarına girmesi uzun sürmedi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Business Insider, Ekim 2018’de yayımladığı bir makalede Javice için “26 yaşındaki bir kurucunun, Bill Gates'in üniversiteye giden “gereksiz bir engel” olarak adlandırdığı şeye bir çözümü var,” manşetini kullandı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Forbes, 2019 yılında “30 Altı 30” listesinde finans sektöründen seçtiği 30 başarılı kişinin arasında Javice’e de yer verdi. Javice, ayrıca the Crain’s New York Business’ın “40 Altı 40” listesine de seçildi.</li></ul>Frank, aylık üyelik ücreti karşılığında burs süreçlerini kolaylaştırmanın yanı sıra 2019’da hizmetlerini genişleterek öğrencilere ABD’nin önde gelen üniversitelerinin sertifikalı programlarına katılma imkânı da sağlamaya başladığını açıkladı. Tüm bu gelişmelerin ardından JP Morgan, Eylül 2021’de Frank’i 175 milyon dolara satın aldığını şu sözlerle duyurdu: “Frank, birlikte çalıştığı 6 binden fazla yüksek öğrenim kurumunda okuyan 5 milyon öğrenciyle “daha derin bir etkileşim kurabilmemiz için benzersiz bir fırsat” sunuyor.”<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Satın alımdan sonra neler oldu?</h3>JP Morgan’ı ikna eden, elbette ki sadece medyanın Frank’e veya kurucusu Charlie Javice’e yönelik ilgisi değildi. JP Morgan, müşteri kitlesini genişletmek ve yüksek öğrenim gören genç bir kitleye hitap etmek istiyordu. Javice’in iddiası ise Frank’in 4 milyon 250 bin kullanıcısı olduğu yönündeydi. Yani, kabaca hesaplayacak olursak JP Morgan, satın alım sürecinde her bir kullanıcı için 35 dolar civarında bir ücret ödedi. Satın alımdan birkaç ay sonra ise bu kullanıcılardan 400 bin tanesine e-posta atmak istediğinde gerçeklerle yüzleşti. Atılan e-postalarının %70’inden fazlası iletilemedi. Üstelik iletilen e-postalarda, yalnızca 103 kişi Frank’in web sitesine yönlendiren bağlantıya tıkladı.Durumu “felaket” olarak nitelendiren banka, hızlıca soruşturmaya başladı ve Ocak 2023’te resmî olarak dava açıldı. Açılan davada JP Morgan, Frank’in müşteri tabanın %10’undan daha azının gerçek kişilerden oluştuğunu ve Javice’in sahte veritabanı oluşturması için bir üniversite profesörüne 18 bin dolar ödeme yaptığını iddia ediyor. JP Morgan ve Frank arasındaki davaya yönelik bilgilerden bazıları şöyle:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">SEC’e sunulan belgelere göre, Frank’in gerçek kullanıcısı sayısı 300 binin altında.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">TutitonFit’in kurucu ortağı Mark Salisbury’in araştırmalarına göre, satın alma sürecinde Frank'in ayda yalnızca 67 bin tekil web sitesi ziyaretçisi <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2023/01/21/business/jpmorgan-chase-charlie-javice-fraud.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">vardı</a>. Bu rakamı, şirketin kuruluşundan bu yana geçen süreyle çarpsanız bile 5 milyona yaklaşmıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Frank’in 6 bin yüksek öğrenim kuruluşuyla birlikte çalışma iddiası da Keiser Üniversitesi, Lee Üniversitesi gibi birçok kuruluş tarafından yalanlandı.</li></ul>30 yıla varan hapis cezası ile yargılanan Javice, tüm suçlamaları reddederken JP Morgan’a yönelik karşı dava açtı. Javice, JP Morgan’ı “başarısız ve artık pişmanlık duyulan bir satın almanın suçunu kolay bir hedef olarak gördükleri birine, yani genç bir kadına kaydırmakla” suçluyor. Üstelik, JP Morgan’ı hedef alan tek kişi Javice değil. Financial Times’ın konuya hâkim kaynaklara dayandırdığı haberine göre, ABD Bankacılık Denetim Otoritesi (The Office of the Comptroller of the Currency), JP Morgan’ın 2021 ve 2022’de gerçekleştirdiği satın alım süreçlerine yönelik özel bir denetim gerçekleştirmeyi <a fr-original-style="" href="https://www.reuters.com/business/finance/jpmorgans-dealmaking-flurry-being-scrutinized-by-us-regulator-ft-2023-04-07/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">planlıyor</a>.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Forbes’un “30 Altı 30” listesi neden eleştiriliyor?</h2>&nbsp;JP Morgan ve Frank arasındaki dava sürecinde eleştirilerin hedefi haline gelen bir diğer kurum ise ABD merkezli iş dünyası dergisi Forbes. Zira Frank’in kurucusu Charlie Javice ile ilgili haberlerin hepsinde 2019’da Forbes’un “30 Altı 30” listesine seçildiğine vurgu yapılıyor. Javice’in bu listeye giren ve adı dolandırıcılıkla anılan ilk kişi olmaması ise Forbes için işleri zorlaştırıyor.“Anne bak, Forbes’a çıktım.” (Look mom, I made it to Forbes.) Eğer az çok iş dünyası ile ilgili gündemi takip ediyorsunuz veya “Para Avcısı” (The Wolf of Wall Street) gibi Hollywood filmlerinden birini izlediyseniz bu cümleye aşinasınızdır. Özellikle ABD’de iş dünyasındaki başarı kriterlerinden biri, Forbes’ta herhangi bir listeye seçilmek veya direkt kapağa çıkmakla ölçülür. Son dönemde bu listelerde veya kapaklarda yer alan kişilerin suç dosyaları ise oldukça kabarık.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2004’te kurulan biyoteknoloji şirketi Theranos’un kurucusu Elizabeth Holmes, “Forbes 400” listesinin yer aldığı sayıda kapakta yer alarak büyük bir üne kavuştu. Holmes, her ne kadar “30 Altı 30” listesine girememiş olsa da liste için düzenlenen zirvenin başkanlığını yaptı. Kasım 2022'de yatırımcı ve müşterileri dolandırmaktan 11 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırılan Holmes'ün kefaletle serbest kalma talebi ise geçtiğimiz günlerde reddedildi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yaklaşık 6 ay öncesine kadar dünyanın en büyük ikinci kripto para borsası olarak lanse edilen FTX’in kurucusu Sam Bankman-Fried,&nbsp;Forbes’un “30 Altı 30” listesine 2021 yılında girmişti. FTX, Kasım 2022’de iflas ederken kurucusu, Aralık 2022’de gözaltına alınarak bir süre sonra 250 milyon dolar kefaletle serbest bırakıldı. Hakkındaki yargı süreci devam ediyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Forbes’un 2012’de “30 Altı 30” listesinde yer verdiği Martin Shkreli de 2018’de menkul kıymet dolandırıcılığından 7 yıl hapis cezasına çarptırıldı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sıfır emisyonlu kamyon üreticisi Nikola Motor’un kurucusu Trevor Milton ise Forbes 400'deki en genç milyarderler arasında yer aldı. Dolandırıcılıktan hüküm giyen Milton, haziran ayında cezasını çekmeyi bekliyor.</li></ul>Bu hikâyeleri yazmamın bir nedeni var, daha doğrusu özel olarak bu konuyu seçmiş olmamın. Yıllar önce, kariyerimin başlarında ben de bu listeyi hazırlayanlardan biriydim. Hatta Türkiye’deki ilk “Forbes 30 Altı 30” projesinin mimarıydım. Kendimden emin bir şekilde söyleyebilirim, bu listeye seçilmek için çok sıkı bir prosedürler silsilesinden başarıyla çıkmanız gerekiyor. Bu prosedürler, çevrim içi aday gösterilme veya bireysel başvuru süreçlerinden tutun geniş bir editör kadrosunun kapsamlı araştırmalarına ve her bir adayla yüz yüze görüşmeye kadar uzanıyor. Editörler, adaylarının güvenilirliğini ve hikâyelerin tutarlılığını ispatlamak için büyük bir uğraş veriyor. Yine de yanılma payı var mı? Evet var, zaten bu tartışmanın çıkış noktası da bu yanılma payları.Forbes, burada en çok ses getiren listelerden biri olduğu ve bir prestij meselesi haline geldiği için öne çıkıyor; ancak dikkat çekilmesi gereken bir nokta var. Bu isimlerin yer aldıkları tek medya kuruluşu, yazının ilk başlarında da bahsedildiği gibi Forbes değil. Tabii ki, Forbes'un listeyi hazırlarken nasıl bir araştırma yaptığı ve gerekli özenin gösterilip gösterilmediğinin tartışılması gerekir. Belki de bu hikâyelerden sonra listelerin amaçları ve hazırlanış süreçlerini yeniden kurgulamak en sağlıklısı olacaktır. Zira <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/business/2023/apr/06/forbes-30-under-30-tech-finance-prison" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Guardian</a> yazarlarından Arwa Mahdawi’nin yorumuna katılmamak pek mümkün değil:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left-width: 2px; border-left-style: solid; border-left-color: rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Buradaki sorun elbette Forbes değil. Sorun bize satılan başarı vizyonu ve gençliğin fetişleştirilmesi. “30 Altı 30” sadece bir liste değil, bir zihniyet. Gençlik elinizden kayıp gitmeden önce büyük işler başarma baskısı. Bu baskı, bazı hırslı insanların kestirme yollara sapmasına neden olabiliyor. Aslında kestirme yollar teşvik ediliyor. Ne de olsa Y kuşağı, "Başarana kadar numara yap" denilerek büyüdü, 30 yaşında kurumuş bir ahmak olana kadar şimdi para kazan. Biraz abartırsanız, bu dolandırıcılık değil, aceleciliktir! Ta ki adalet bakanlığı kapınızı çalana kadar.”</blockquote>

Pareto

ABD’de, daha önce Forbes’un listelerine seçilen bir girişimci daha dolandırıcılıkla suçlandı. 2021’de JP Morgan tarafından satın alınan Frank’in kurucusu Charlie Javice’e yönelik suçlamalar neler? JP Morgan, yatırım süreçlerinde gereken titizliği gösteriyor mu? Forbes’un “30 Altı 30” listesi neden eleştiriliyor?

“30 Altı 30” listesinden mahkeme koridorlarına: Frank, FTX, Theranos

• JPMorgan Chase,&nbsp;ABD merkezli kendi alanında oldukça popüler restoran değerlendirme sitesi The Infatuation’ı satın almak için anlaşmaya <a fr-original-style="" href="https://www.businessinsider.com/jpmorgan-buying-the-infatuation-report-2021-9" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">vardı</a>.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden:&nbsp;Yeme içme sektörüne girmeye hazırlanan JPMorgan, bu hamleyle sunduğu hizmetleri çeşitlendirmeyi, yemek ve seyahatle ilgilenen “iyi gelirli” tüketici kitlesini genişletmeyi hedefliyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Detaylar: The Infatuation, JPMorgan Chase’e bağlı ayrı bir marka olarak faaliyet göstermeye devam edecek. Satın alma The Infatuation altında hizmet veren Zagat da dâhil olmak üzere şirketin tüm alt markalarını kapsıyor.&nbsp;</li></ul>

The Infatuation ile ilgili hikayeler