Tifo hümması hâlâ her yerde çok görülüyor. Bilhassa her yaz ortaya çıkar; vakalar birdenbire çoğaluverir. Sebeplerini biliyoruz; o sebeplerden sakınmak da mümkün, o halde çok sürmeden defolup gitmesi lâzım. Korunmak için ne yapmalı?İlkin aşılanmalı. Artık burada bir daha tekrara lüzum yok. Aşılananların tifoya tutulmıyacaklarına kesin olarak hükmolunabilir. Vaktile tifo orduları kırar geçirirdi, müdafaa kuvveti bırakmazdı. Aşının tatbikinden sonra birdenbire kökünden kesildi. Deri altına şırınga edilmek suretile yapılan aşılar müessirdir. Kimlere aşı yapmak lâzım geleeğini kestirmek de hekimlere düşer, ayrı bir meseledir.Pis sular tifonun en mühim sebeplerindendir. En pis su, kuyu suyudur. Bir tifonun kirlettiği durgun veya akar sudan bir tifo salgını çıkabilir. Irmakta, denizde lâğım ağzına yakın yerlerde banyo edenlerden tifoya tutulanlar görülmüştür.Bulaşık gıdalar bilhassa söylemeğe değer. Çok zamandan beri biliriz. İstiridye tifoyu bulaştıran belli başlı sebeplerdendir. Fransızca hekim gazeteleri: "Genç evliler tifosu" diye tifo vakarı yazdılar. Balayı gezintisine çıkan bazı gençler limanlara uğradıkça çiy olarak yedikleri istidiyelerden tifoya tutulmuşlar. İstiridyeleri satanlar, bayatlamasın diye bunları pis sularla ıslatırlar ve satılmıyan istidiyeleri limanın kirli sularına salarlarmış.Sebze bahçelerinin sulanması ve gübrelenmesi de tifo bahsinde mühimdir. Bahçelere temiz su salmak ve toprağı şimik gübrelerle gübrelemek sayesinde Avrupada bostanlardan çıkan tifo söndürülmüştür.&nbsp;Tifo salgınlarında suçlulardan biri de bulaşık sütlerdir. Süt bulaşık kaplara konmak, bulaşık su katılmak, tifo tohumlarını taşıyan ineklerden sağılmış olmak suretile bulaşmış olabilir. Süt çiy içilirse tehlikelidir; tereyağı ve taze peynir gibi ateş görürse tehlike kalmaz.Dondurma şerbetler bazı defalarda tifonun meçhul kalmış sebeplerinden olmuştur.Tifonun tohumunu taşıyanlar, tifodan yeni kalkanlar, çok defa başkalarına hastalığı bulaştıran bunlardır. Bunlar bilmiyerek işledikleri suçun bir cinayet olduğunu sanmazlar. Bunlar bir sanat sahibi ise yaptıkları şeyleri; yiyecek, içecek maddeler satan esnafsa sattıklarını parmakları ile kirlettiler. Sattıkları çiy yenilen şeylerdense yazık yiyenlere!...Tifo çok kere kirli el hastalığıdır.Tofu tohumu taşıyanların sebep oldukları sirayetten sakınmak çok zordur. Bunları tanıyamazsınız. Tanımış olsanız bile safra keselerinin muhtevisini; böbrek ve mesâne cihazlarını mikroptan temizlemek için emniyet edilecek bir usul yoktur.Sinekler... Tifo tohumunu taşıyanlar arasında sinekleri unutmamak lâzım gelir. Ayaklarile, hortumlarile, pisliklerle, tifo basilini taşırlar. Tifoluların barsaklarından çıkan şeylerin üstünden basilleri alarak çok uzaklara yayarlar.***Söylediklerimizi şöyle kısaca toplıyabiliriz. Yukarıda gördük, tifoyu yayan sebepler çok. Lâkin hepsini birleştirirsek keyfiyet sadeleşir. Tifo hümması tifo hümmasından doğar, denebilir. Salgın başlarken bir tifolu veya tifo tohumunu taşıyan biri vardır. Eski tifoluları göz altında bulundurmak hastalıktan korunmak için birinci usul olacaktır. Şunu da söylemeli gayet basit birçok temizlik tedbirleri de tifodan hastalananların sayısını azaltır. Suların temizliği; istiridye ve buna benzeyen kabuklu deniz mahsullerinin - gerek tutuldukları yerlerde, gerek oradan naklolunurken - temizliği; sütlerin ve sütten yapılan şeylerin temizliği; bunlar yapılamıyacak şeyler değildir.Şunu da unutmayınız. Bu yapılması lâzım gelen tedbirler yapılmaz; yahud eksik yapılırsa zararını çekecek sizsiniz. En sağlam tedbir, vücudumuzu tifodan müteecessir başlarken söyledim, bitirirken de tekrarlıyorum. Tifo aşısile aşılanmanız ve aşıyı deri altına yaptırınız. Bunu mutlak sizi tedavi eden hekiminizin kontrolü altında yaptırmalısınız; size tifo aşısı yapılabilir mi, yapılamaz mı, o bilir.Dr. Rusçuklu Hakkı<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Kaynak: <a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/gazete/aksam/1937-07-01/6" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Akşam, 1 Temmuz 1937, Sayfa 6.</a>

Kupür

Tifo ve tifoyu yayanlar

Hekim Öğütleri

<img src="https://images.aposto.com/2023/2/3/1677681383622.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.60" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">&nbsp; &nbsp; &nbsp;İstanbul Doktorlarının Tifo Hakkında Sıhhiye Müdürlüğündeki Toplantısı. &nbsp; &nbsp;Kaynak: Talat Öncü Arşivi.<img src="https://images.aposto.com/2023/2/3/1677681576109.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.75" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">&nbsp; &nbsp; &nbsp;Dr. M. Mesrop, 1937 Yılında Öğrenciye Tifo Aşısı Yapıldığına Dair Rapor. Kaynak: Talat Öncü Arşivi.<img src="https://images.aposto.com/2023/2/3/1677682373610.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.34" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İstanbul Gureba Hastanesi-Ord.Prof.Dr.E.Frank Kaynak: Talat Öncü Arşivi.

Tifo ile ilgili hikayeler