<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver</a>Yaz sıcakları iyiden iyiye bastırmaya başladı. Kimimiz yıl boyu hayalini kurduğumuz tatili dört gözle beklerken, kimimiz yoğun iş temposundan biraz nefes alacak bir mola peşinde. Ben ise yağmurlardan sonra gelen sıcak ile coşan teras bostanımın keyfini sürerken bir süredir uzakta olan sevdiklerime kavuşmanın mutluluğunu yaşıyorum. Güneş ışınları pek çoğumuz için mutlulukla ve iple çekilen kavuşmalarla ilişkilendirilmiş olsa da sıcaklar özellikle toplumun kırılgan kesimleri ve sıcak havaya maruziyeti yüksek olan iş ve meslek grupları için oldukça zorlayıcı olabilir.&nbsp;Daha önce Toprağın Bilgeliği’nde artan sıcaklıklar ve sıcak hava dalgaları ile ilgili sağlık risklerini birkaç kez gündeme <a fr-original-style="" href="https://dunyahali.com.tr/yazilarimiz/eriyen-buzdaglarinin-sesi-ve-ruh-sagligimiz-483" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">taşımıştık</a>. Sıcak hava dalgalarının fizyolojik olarak kırılgan olan bebekler, çocuklar, gebeler, ileri yaşlı ve kronik hastalıklarla yaşayan bireyler için ciddi riskler içerdiğini ve ölüme kadar varabilen tablolara yol açabildiğini <a fr-original-style="" href="https://dunyahali.com.tr/yazilarimiz/bir-iklim-afeti-olarak-artan-sicakliklar-ve-sicak-hava-dalgalari-2486" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">biliyoruz</a>. Bu tablolar içerisinde en önemli olanı ise sıcak çarpması. İç vücut sıcaklığının 40°C'nin üzerine çıkması sonucu hücresel işlevlerde bozulma ciddi nörolojik bulgulara, doku ve organlarda zarara ve zamanında müdahale edilmediği takdirde de ölüme ilerler. Eğer kişinin kronik hastalıkları için kullandığı ilaçlar fizyolojik uyum mekanizmalarını da engelliyorsa bu süreç hızlanabilir. Bu nedenle kronik hastalıkları olan kişilerin sıcak havalarda almaları gereken önlemler konusunda bilgilenmeleri, kullandıkları ilaçların ve cihazların saklama koşulları, kullanım sıklıkları ve dozları açısından hekimlerine danışmaları ve sıcağa bağlı hastalıklar konusunda erken müdahaleyi sağlayacak belirti ve bulguları tanımlamaları önemlidir.&nbsp;Sıcağa bağlı hastalıklar açısından ciddi risk altında olan bir başka kırılgan grup ise sıcak ortamlarda fiziksel olarak zorlayıcı işler yapan kişilerdir. Paris 2024 Yaz Olimpiyat Oyunları dolayısıyla sıcak havanın yoğun efor harcayan olimpiyat sporcuları için ciddi bir risk oluşturduğuna vurgu <a fr-original-style="" href="https://dunyahali.com.tr/yazilarimiz/saglik-lensinden-olimpiyat-oyunlari-iklim-krizi-ve-sporcularin-karsilastigi-yeni-tehditler-2460" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yapmıştık</a>. Bu yazıda ise sıcağa bağlı iş ve meslek hastalıklarını gündeme getirmek isterim. &nbsp;Belirli iş ve meslek alanları sıcağa bağlı hastalıklar ve yaralanmalar açısından daha yüksek riske sahiptir.&nbsp;2021’de Pasifik Kuzeybatı’da oluşan “sıcak hava kubbesi” ile hava sıcaklığı rekor düzeylere ulaşmış ve Kanada’nın Britanya Kolumbiyası bölgesindeki işçiler etkilenmiştir. 2021 yılı ile 2001-2020 yılları arasındaki veriler karşılaştırıldığında, sıcağa bağlı iş hastalığının insidansında %327’lik bir artış olduğu <a fr-original-style="" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39083050/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">saptanmıştır.</a> 2001–2021 arasında, sıcak hava dalgası günlerinde sıcağa bağlı iş hastalığı riskinin, normal günlere göre 4,3 kat daha yüksek olduğu ve özellikle orta yaşlı işçiler ile inşaat, ulaşım ve ekipman kullanımı alanlarında çalışanlarda riskin daha fazla olduğu izlenmiştir. Bununla birlikte 2021 yılındaki sıcak hava dalgası sırasında, önceki yazlara kıyasla genç ve kadın işçilerin daha fazla etkilendiği belirtilmiştir.&nbsp;Amerika Birleşik Devletleri’nde ise 2011-2022 yılları arasında 479 işçinin aşırı sıcağa maruz kalma nedeniyle hayatını kaybettiği <a fr-original-style="" href="https://jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/2835485" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">raporlanmıştır</a>. En yüksek ölüm oranları tarım ve inşaat sektörlerinde görülmüştür. Bu iş kollarında çalışanların önemli bir kısmı göçmen işçiler olup, düşük gelir ve izin haklarından yoksunluk gibi sosyoekonomik engellerin sıcağa bağlı iş ve meslek risklerini artırdığı belirtilmiştir.&nbsp;Sıcak hava dalgalarında vücudun uyum mekanizmalarının yetersiz kalmasının ve bunun sonucunda sıcak çarpması tablosunun gelişmesinin yanında hastalık ve ölüm nedeni olan başka etkenler de vardır. Örneğin, sıcak maruziyeti pestisit emilimini ve bu kimyasal toksinlerin metabolizmasını artırabilir. Mezoamerikan nefropatisi olarak isimlendirilen ve tarım işçilerinde görülen kronik böbrek hastalığı tablosunun bu nedenle ortaya çıktığı düşünülmektedir. Sınırda kalp işlevleri ve kronik kalp hastalıkları olan işçiler kalp krizi ve inme gibi akut durumlar yaşayabilirler. Yağ dokusu vücutta ısının hapsedilmesine neden olarak obezitesi olan işçi ve çalışanlarda sıcaklık bağlantılı riskleri artırabilir. Sıcak hava dalgalarında bilişsel ve nörolojik işlevlerin bozulması yüksekten düşme gibi iş kazalarına ve travmalara neden olabilir. İklim krizi ile her yıl daha sık tanık olduğumuz orman yangınlarına müdahale gibi durumlarda ise sıcak kaynaklı stres ve yangın dumanı kalp-akciğer hastalıklarını şiddetlendirebilir ve akut solunum yetmezliği, kalp krizi gibi durumlara yol açabilir. Bunlar kötü haberler olmasına rağmen iyi haber tüm bu hastalık ve ölümlerin önlenebilir nitelikte olmasıdır!Çalışanları sıcağa bağlı sağlık risklerinden korumak için hayata geçirilmesi gereken stratejiler üç ana başlık altında toplanabilir:1. Risk değerlendirmesi: İş ve meslek hastalıklarının önlenmesindeki en temel ve ilk basamak olan risk değerlendirmesi sıcağa bağlı hastalıkların önlenmesinde de ilk adım olmalıdır. Burada hem kişiye ait riskler hem de yapılan işe ve ortama ilişkin riskler göz önünde bulundurulmalıdır. Çalışanın bireysel sağlık riskleri ve tıbbi hikayesi, sosyal ve ekonomik durumu, çalışırken kullandığı kıyafet ve koruyucu ekipmanlar ile çalıştığı ortamın ve çevrenin koşulları, iş yeri güvenliği ile mevcut yasa ve düzenlemeler gibi unsurlar değerlendirilmelidir.2. Belgelendirme: Yukarıda bahsedilen risk unsurları ile ilgili detaylı ve düzgün kayıt tutulması risklerin önlenmesi ve gerekli önlemlerin alınması için yapılacak planlar için temel oluşturmaktadır.&nbsp;3. Önleme: Risk faktörleri değerlendirilip belgelendikten sonra iş ortamı ile ilgili genel önlemlerin yanında bireye özgü önlemlerin de alınması için harekete geçilmelidir. Çalışanların sıcağa karşı korunması için danışmanlık yapılmalı; gölgeli/serin alanlarda dinlenme molaları verilmesi, sık aralıklarla (her 15-20 dakikada bir) su tüketimi sağlanması, hava alan hafif kıyafetler giyilmesi ve ultraviyole radyasyona karşı koruma sağlanması, çalışma saatlerinin düzenlenmesi ve gerekirse görevlerin hafifletilmesi gibi önlemler alınmalıdır. Tarla, inşaat alanı gibi dış ortamlarda doğal soğutma sağlayan dinlenme alanları gibi mekânsal çözümler geliştirilmelidir. Tıbbi durumları nedeniyle yüksek riskli olan çalışanlar için özel önlemler alınmalıdır. Sıcak ortamda çalışmaya alışık olmayan kişiler işe başladıklarında aşamalı olarak ‘ısıya alıştırma’ süreci sorasında tam zamanlı çalışmaya başlamalıdır. Çalışanlara sıcağa bağlı hastalıklarla ilgili eğitimler verilerek belirtilerin erken tanınması ve gerekli müdahalenin yapılması sağlanmalıdır.&nbsp;Bu stratejilerin etkin bir şekilde hayata geçirilmesinin çalışanlardan politika yapıcı ve uygulayıcılara kadar her düzeyde bir ekip çalışması gerektirdiği açıktır. Sağlık çalışanlarından iş güvenliği uzmanlarına, özel sektör yöneticilerinden kamu kuruluşlarının görevlilerine kadar herkesin bireysel önlemlerden ülke politikası düzeyine kadar belirli sorumlulukları vardır. Risk azaltım ve önleme planlarının değişen şartlara uyum sağlayacak şekilde güncellenebilmesi için düzenli olarak risk değerlendirme çalışmaları yapılmalıdır. İşgücünün korunması ve iklim krizinin etkilerine dayanıklı sürdürülebilir sistemler kurulmasının kamu düzeninin sağlıklı bir şekilde işlemesi ve üretkenliğin devam etmesi için de gerekli olduğu unutulmamalıdır.

Dünyahali

Risk altında olan meslek grupları ve alınması gereken önlemler

Güneş her zaman mutlulukla mı ilişkilidir?

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver</a>Bilinçli ve farkında seçimler yaparak, daha az hayvansal gıda tüketerek hem sağlığımızı yıkıcı şekilde etkileyecek riskleri hem de karbon ayak izimizi ve iklim üzerindeki etkimizi azaltabiliriz.&nbsp;Toprağın Bilgeliğinde bir önceki hafta, obezite ve yetersiz beslenmenin iklim krizi ile ilişkisini&nbsp;incelemiştik. Yüksek kalorili ve hayvansal protein içeriği yüksek bir beslenme tarzının bizi bir çok kronik hastalık açısından çok riskli hale getireceği bilimsel olarak kanıtlanmış bir gerçek. Ve maalesef neyi ne kadar yediğimiz sadece bizim değil, yuvamız Dünya’mızın sağlığı ile de yakından ilişkili.&nbsp;Gıda sistemleri çevresel yıkımın en büyük nedenlerinden birisidir.&nbsp;İnsanlığın artan kalori ihtiyacını karşılamak için daha fazla ormanlık ve doğal alan tarıma açılmakta, hem tarımsal faaliyetlerle ilişkili sera gazı üretimi artarken hem de toprağın karbon bağlama kapasitesi azaltılmaktadır. Bu aynı zamanda biyoçeşitlilikte azalma ve toprağın organik tabakasında yıkım demektir. Gıdasal üretim içerisinde kırmızı et üretimi sera gazı salımı açısından en büyük payı oluşturmaktadır. Günümüzde dünyamızdaki <a fr-original-style="" href="https://ourworldindata.org/global-land-for-agriculture" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yaşanabilir alanların yaklaşık yarısı</a> tarım ve hayvancılık için kullanılmaktadır. Bu alanın yüzde 77’sinde hayvancılık yapılmaktadır, ancak bu küresel kalori tüketiminin sadece yüzde 18’ini karşılamaktadır. Yani gıdasal üretime ayrılmış dünya topraklarının dörtte üçünü kaplayan ve gıda üretiminde en büyük karbon ayak izine sahip olan hayvancılık endüstrisi, insanlığın ancak beşte birine gıda sunmaktadır. &nbsp;<a fr-original-style="" href="https://ourworldindata.org/less-meat-or-sustainable-meat" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Proteinden zengin gıdaların karbon ayak izlerine</a> bakıldığında, dana eti kaynaklı 100 gram protein üretmenin bedeli ortalama 25 kg karbondioksit iken peynir için 8,4 kg, tavuk için 4,3 kg, çiftlik balığı için 3,5 kg, baklagiller için 0,65 kg karbondioksite düşmektedir. Ayrıca üretim teknikleri göz önüne alınarak yapılan hesaplamalarda da daha az et tüketmenin hemen hemen her zaman daha sürdürülebilir et tüketmekten de az karbon ayak izine sahip olduğu hesaplanmıştır. Ancak gene de kırmızı et tüketmek isterseniz, daha doğal ortamlarda daha sorumlu üretim yapan üreticileri tercih etmeniz fark yaratacaktır.&nbsp;Bu arada akılda tutulmalıdır ki, endüstriyel hayvancılık için kullanılan alan öncesinde bir orman ya da mera idiyse, oluşan sera gazı salımının yanında, sera gazlarının toprak tarafından tutulma kapasitesi de azalacağından aslında yıkıcı etki katlanacaktır. Herkesin vegan ya da vejeteryan olması beklenilemez. Ancak, bilinçli ve farkında seçimler yaparak, daha az hayvansal gıda tüketerek hem sağlığımızı yıkıcı şekilde etkileyecek riskleri hem de <a fr-original-style="" href="https://ourworldindata.org/carbon-opportunity-costs-food" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">karbon ayak izimizi</a> ve iklim üzerindeki etkimizi azaltabiliriz. Üstüne üstlük yapacağımız seçimlerle üreticileri de daha sorumlu, doğaya daha saygılı, daha düşük karbon ayak izi olan gıdalar üretmeye yönlendirebiliriz. Çünkü biz ne talep edersek, sistem er ya da geç o yöne evrilecektir.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/5/4/1655386636774.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Peki bu noktada, sağlığımızı sera gazı salımlarını azaltmak için nasıl bir motivasyon aracı haline getirebiliriz?&nbsp;Örneğin, kalın bağırsak kanserinden korunmak için beslenme alışkanlıklarımızı değiştirerek aynı zamanda karbon ayak izimizi de azaltabiliriz. Amerika Birleşik Devletleri verisine göre 50 yaşından genç kişilerde ortaya çıkan kolorektal kanser insidansında 1988 ve 2015 yılları arasında yüzde 63 artış saptanmıştır. Bilim insanları bu artışı son elli yıldır beslenme alışkanlıklarımızda olan değişikliğe <a fr-original-style="" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35443109/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bağlamaktadır</a>, yani daha fazla kırmızı ve işlenmiş et tüketimi, rafine tahıl ve işlenmiş şekerden zengin bir diyete. ‘Batılı diyeti’ olarak adlandırılan bu diyet stilinin yanında, sigara kullanımı, şekerli içecekler tüketmek ve fazla kilolu ve obez olmanın da kolorektal kanser için risk faktörü olabileceği gösterilmiştir. Bunun tersine, tam tahıllı bir diyet tüketmek ve fiziksel aktiviteyi artırmak kolorektal kanser riskini azaltmaktadır. <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/environment/2019/oct/28/healthy-diet-means-a-healthy-planet-study-shows" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kırmızı et ve işlenmiş kırmızı etin</a> hem ölüm riski hem de çevresel etki anlamında göreceli olarak en büyük etkiye sahip olduğu hesaplanmıştır. Sağlıklı bir beslenme tarzının,&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/environment/2019/oct/28/healthy-diet-means-a-healthy-planet-study-shows" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dünyanın sağlığına</a> da katkı sağlayacağı aşikardır.Üretim ekonomisinin acilen sağlıklı, ulaşılabilir, karşılanabilir ve de karbon ayak izi düşük bir <a fr-original-style="" href="https://ec.europa.eu/research-and-innovation/en/horizon-magazine/climate-friendly-diet-means-rethinking-entire-food-system-researchers" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">diyet</a> çerçevesinde buluşması gerekiyor.&nbsp;Biz de tüketici olarak nereye paramızı harcadığımızla sistemi bu yönde değişmeye zorlayabiliriz. Elbette ki, bilgilendirilmiş seçimler yapabilmek için tükettiğimiz tüm gıdaların karbon ayak izlerini biliyor olmamız da gerekiyor. ‘Buzdolaplarımızı enerji verimliliği açısından etiketliyorsak yediklerimizi neden etiketlemeyelim ki?’ diye soruyor <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/environment/2018/oct/10/we-label-fridges-to-show-their-environmental-impact-why-not-food" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Joseph Poore yazısında</a> ve harika bir çerçeve sunuyor. Ve ekliyor, ‘Dünya genelinde bitki temelli bir beslenmeye geçmekle neredeyse Afrika kıtası büyüklüğünde bir alanın ekosistemini kurtarabiliriz.’&nbsp;Hem kendimizin ve ailemizin hem de dünyamızın sağlığını koruyacak bilinçli seçimler yapmak elimizde! Ve hemen bugün yiyeceğiniz ilk yemekte tabağınıza koyduklarınıza bu gözle bakabilirsiniz.&nbsp;

Toprağın Bilgeliği ile ilgili hikayeler