Yeniköy’le ilk karşılaşma: kuş sesleri arasında, kollar açık yokuş aşağı koşarken hissedilen o coşku, deniz kokusu eşliğinde seyredilen gün doğumları ve gün batımları, kendi sesini duyabildiğin bir yerde içilen bir kadeh şarap ve cazın getirdiği şükür. Ağaçtan düşen bir yaprak gibi Yeniköy’ün ritmi. Dışarıdan durgun ama yaşayanına rüzgârını hissettiren bir akış. Kahkaha, müzik ve yeşilin kokusu. Mahallelinin yarattığı İtalyan filmi neşesine her gün ilk defa keşfeden misafirlerinin şaşkın sevinci ve hafta sonu kendini sahile atmak isteyeni eklenince çok daha renkli ve canlı bir yere dönüşüyor. Yaşama alan açıyor Yeniköy.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/4/6/1653758226763.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Yeniköy mahallelisi Rana Mengü<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">&nbsp;Yeniköy’ün ruhunda saygı var: doğaya, cana, farklılıklara karşı oluşan bu saygı Yeniköy’ün çeperi. Her sokağı sevilene kavuşma telaşının, eve dönüş huzurunun, dostlara yetişmek için atılan o hızlı hızlı adımların yonttuğu izleri taşıyor. Burada kaldırımlar suyun geçişine izin veriyor. Yağmurun aşındırdığı yollar seni her seferinde bir deniz kıyısına çıkarıyor, bir seyir armağan ediyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kommarodes mi Geniköy mü?</h2>Bir yere gitmeden ilk araştırdığım şey, isminin nereden geldiği. Yeniköy hakkında da araştırma yaptığımda çeşitli hikâyelere rastladım. Milattan sonra birinci ve ikinci yüzyılda yazılmış gezi kitaplarında Dionysos Byzantios Yeniköy’den “Kommarodes” adıyla bahsediyor. Bizans döneminde burada bol miktarda bulunan çilek bahçeleri ve kocayemiş ağaçları nedeniyle bölgeye bu ismin verildiğini söyleniyor.Diğer ismin hikâyesi bir rivayetten ibaret gibi duruyor. <a fr-original-style="" href="https://www.themagger.com/yenikoy-tarihi-inceleme/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Magger’</a>da yayımlanan “Yeniköy: Adına Şarkılar Yazılan Semt, Bir İstanbul Masalı” isimli yazıda buranın ilk sakinlerinin Romanya’nın Geni Bölgesi’nden olduğunu, bu nedenle “Geniköy” denildiğini ve zamanla bu ismin Yeniköy’e evrildiğini anlatıyor. Bir tarihçi olmadığım için hikâyelerin doğruluğu hakkında değil, bir okur olarak bana hissettirdiklerine odaklanmak istiyorum.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/4/6/1653749637696.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Yeniköy'ün yeşil yalıları<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Bu iki hikâye de kalbimdeki Yeniköy’e bir ucundan bağlanıyor. İstanbul’daki çoğu yerin aksine Yeniköy hâlâ yemyeşil, dolayısıyla bir nevi Kommarodes, eskisi kadar olmasa da Romanya’dan gelmiş sakinleri var, dolayısıyla bir nevi Geniköy de. İki ismin hikâyesi de ayrı dursun, bu mahallenin bendeki adıysa dostluk.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">17. yüzyıldan bugüne mimari ve sanat</h2>Yalılar, adım başı görebileceğin yapılar Yeniköy için. 17. yüzyıl sonlarında saray erkanı, devlet görevlileri burada kendi konutlarını zamanının çok önemli mimarlarına yaptırıyor. 1850’lerden itibaren Yeniköy'e ilgi artınca yapıların sayısı da çoğalıyor. Bu durumun yansıması olarak da mahallede 19. yüzyıl ve 20. yüzyıl arasında inşa edilen yapıları hâlâ görebiliyoruz.&nbsp;Bu yapılardan biri ve benim en çok ilgimi çeken Erbilgin Yalısı. Zamanında binanın deniz tarafındaki kısmını, yolun karşı tarafında yer alan koruya bağlayan bir köprüsü varmış. Bugün, Yeniköy Garanti Bankası’nı geçip biraz ilerlediğinde duvarda bir çıkıntı vardır, o çıkıntı 1957-58 yıllarında yalıyı koruya bağlayan köprünün kalıntısı. Tarihî açıdan yıkılan köprülere dair en kuvvetli kalıntılardan biri.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/4/6/1653750281885.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Yeniköy'ün yalıları<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Yeniköy’ün yolları mimari çeşitliliği bir arada tutuyor. Sahil hattında tarihî eser değeri taşıyan yalılar, arka sokaklarında bir patika gibi iç içe geçmiş taşlardan oluşan kagir yapılar ve sanki bir film platosundaymışsın hissini veren rengârenk ahşap Rum evleri… Hepsi özel mülk ama dokusu ve önemi gereği aynı zamanda mahallelinin. Yeniköy yaşanmışlığa hürmet eder, yapılanlar koruma anlamında birebir temasa dayanmasa da burada nefes alan buranın mihenk taşına sahip çıkıyor.&nbsp;Mimari çeşitliliğin yarattığı bütünlük insan ilişkilerine de yansıyor. Yeniköy’de sinagog da kilise de cami de görebilirsin. Burada kutlamalar herkes için. Paskalya zamanı elinde hediyesiyle kiliseye giden imamı da var, iftar zamanını birlikte bekleyen papazı da. Komşusunu seven bir mahalle Yeniköy. Yan sokağında olup bitene sırtını dönmeyen, elinden tutan, ayağa kaldıran. Bu eskiye dayalı güven bağının yanı sıra sanat üretiminin de canlı canlı gözlemlenebilmesi "insan daha ne ister ki" dedirtiyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/4/6/1653750386519.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><div data-qa="message_content" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><div data-qa="message-text" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><div data-qa="block-kit-renderer" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><div dir="auto" fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; box-sizing: border-box;">Panayia Rum Kilisesi</div><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"> Yeniköy sırtlarındaki Gate 27 isimli Sanatçı Konuk Evi, caz günleri ve daha nicesi sanatçıyı da sanat severi de merkezine alıyor. Sanata alan açma klişesi, yapı çeşitliliği sayesinde burada kelimenin hakkını veriyor. Mimari olarak en uygun lokasyonlarla üretenleri birleştiriyor mahalleli. Panayia Rum Kilisesi’nde konsere gidip Gate 27'te sanatçıların atölyelerini gezerken adımların bir yalıdan gelen piyanoya eşlik edebiliyor.&nbsp;</div></div></div><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Festival ruhunu sokaklara taşımak</h2>Mahallelisi de ziyaretçisi de doğa ve sanat düşkünüdür Yeniköy’ün. Mahallede son iki yıldır <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/yenikoycazgunleri/?hl=en" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yeniköy Caz Günleri</a> yapılıyor. Ve şimdi, tam festivalin olduğu dönem. Önümüzdeki hafta, 4 Haziran Cumartesi Avusturya Kültür Ofisi’nde üç büyük: David Friedman &amp; François Lindemann &amp; Andreas Metsler’ı dinleyebilirsin.1920-1930’lu yıllara bir iade, tekrar cazı söz konusu etme meselesi. Mahallecilik sonucu oluşan, gelişen ve büyüyen bu etkinlik, pandemi nedeniyle zorluk yaşayan sahne çalışanları hariç herkes tarafından gönüllü olarak yapılıyor. Aradaki sıcak bağ için açılan lokal kapılar müzisyenlerin mahalleliyle buluşma noktası oluyor.&nbsp;İstanbul’da çok az sayıda olan bisiklet kafelerinden biri, Sedona’nın da mahalleye büyük katkısı olduğunu düşünüyorum. Eskiden mola vermek için Sarıyer’de duran sporcuların yeni lokasyonu şimdilerde Yeniköy, bu da tabii ki kültür çeşitliliğini ve iletişimi arttırıyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/4/6/1653750551036.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Yeniköy'de denize atlayanlar<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kalabalığın ve yalnızlığın buluşma noktası</h2>Eskiden çoğu insan için yazlıkmış zamanla şehrin içine katılmış Yeniköy. Benden eskilerle konuştuğımda burada ikibine yakın Rum’un yaşadığını öğreniyorum. Kulaklarda hep bir Rum şarkısı çalarmış yani. Şimdi, özellikle hafta sonları trafik sesleri duyuluyor müzik niyetine. Azaldı artık. O çok kültürlülük, sessizlik, sakinlik. Kalabalıklaştı, kendine göre hızlandı Yeniköy.Açık hava vitrinine benzetiyorum bazen. Sahil hattının o kaosu, restoranlara gelenlerin yarattığı küçük galeri havası rahatsız etmiyor desem yalan söylerim. Gün içinde “Yeter artık şu kornaya basmayın!” diye avaz avaz bağırasım geliyor bazen. Buranın doğasına aykırı o gösteriş, o acele. Aslında arka sokaklar hâlâ durgun, dingin daha bir kendi gibi. Zaman zaman bu ayrımı hissettirse de kalabalığın ve yalnızlığın buluşma noktası. İki kutupluluğun yarattığı bu çoğalma başka bir katman ekliyor mahalleye.&nbsp;Yeniköy, mahallelinin kendine verdiği izin. Yalılardaki hayatın manzarası-seyir alanı, bisikletçinin başta uğrak zamanla yaşam alanı, sanatçının evi-ilhamı-üretim alanı. Gün geçtikçe dönüşüyor burası. Diğer her yer gibi. Kuşaklardır var olan esnafcılık yerini sıklıkla üstünü değiştiren birinin dolabı gibi konumlanan kafelere bıraksa da mahallecilik inatla bırakmıyor Yeniköy’ün yakasını. Buraya geldiğinde biriyle tanışmadan dönemezsin. Öyle sıcakkanlıdır mahalleli. Yaklaşık 10 yıldır buradayım, çok şey değişti zamanla, bu durum hariç. Bir bardak suyunu esirgemeyen Başak’lar, içten gülümsemesiyle yan masanda konuşmak için bekleyen Mert’ler, elinin uzandığı yardımı esirgemeyen Ahmet Abi'lerle dolu. Geleni, gideni, kalanı, ayrılamayanı çok.

Soli

Mahalle: Yeniköy. Mahalleli & Yazı: Rana Mengü. Fotoğraflar: Deniz Sabuncu. 

Suyun seyrettiği mahalle: Yeniköy


<h2>Yeniköy Kitapçıcı</h2>• Neresi? Yeniköy’ün semte özgü küçük kitap dükkânı: <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYTRmOTQ5M2IyMThlMDAwNzQzYzY1NiZ1c2VyPTVlODRjMWQ0YjdmYWI1NTg4ZDNhNWY0ZCZhdXRob3I9NWVjODBhNTAyYjIxOGM3YTc4NTkwOTI0JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pbnN0YWdyYW0uY29tJTI1MkZ5ZW5pa295a2l0YXBjaXNpJTI1MkY="">Yeniköy Kitapçısı</a>. • Ne zaman ve neden uğradım? Kitapçıyı çok seven arkadaşım Tuna ile mekânı keşfediyorum. Kurucusu Ahmet Şişman ile tanışıyorum ve kısa sohbetimizde semtin belleğine raflarıyla güzel anılar bırakan Yeniköy Kitapçısı’nın hikâyesini dinliyorum. Mühendis, müzisyen ve bir sanat tutkunu olan Ahmet Bey, uzun zamandır Yeniköy’de yaşıyor. Hayatının bir noktasında kitapçıyı açmanın hayali olduğunu söylüyor. Üç yıl önce bir ev olan bu alan, çocukluğundan beri oluşturduğu kitap koleksiyonu ve ardından yeni kitaplarla bir kitapçıya dönüşüyor.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-11-06T07:23:48.579Z.jpeg" alt="Fotoğraf: Sıla Eser"><figcaption>Yeniköy Kitapçısı Fotoğraf: Sıla Eser</figcaption></figure>• Güzel tesadüfler: Girişte gülümseyen yüzleriyle ekip ve geçtiğimiz haftalarda kitapçının tentesine düşen ve şimdi ailenin yeni üyesi olan minik kedi dostları Tente sizi selamlıyor. Kitaplarla dolu raflar, plaklar ve taze kahve kokusu eşliğinde adımlarınızı atıyorsunuz. Kitapçıda yeni basım kitaplar ve ikinci el koleksiyonlar var. Sevdikleri konulardaki koleksiyon kitaplarını dükkânda paylaşıyorlar. Dizilen kitapların sarmaşık bir akışta olduğu raflarda, insanların tanımadıkları yazarlarla veya kitaplarıyla burada güzel bir tesadüfle karşılaşmalarını diliyorlar. Mekân, insanların kitaplar üzerine ayaküstü sohbet edebilecekleri bir alan tanıyor.&nbsp;• Müzik ve kitap: Aynı zamanda minik sanat atölyesini andıran alanda kitaplarla dolu rafların arasında eski fotoğraflar da yer alıyor. Bir fotoğrafın hikâyesini sorduğumda Ahmet Bey, fotoğrafın Giresun'da 60’lı yıllarda annesi ve arkadaşlarının plak dinlediği bir andan olduğunu söylüyor. Geçmişte plakların kolektif bir şekilde keyifle dinlendiği anları hatırlamak beni çok etkiliyor. Yeniköy Kitapçısı'nın <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYTRmOTQ5M2IyMThlMDAwNzQzYzY1NiZ1c2VyPTVlODRjMWQ0YjdmYWI1NTg4ZDNhNWY0ZCZhdXRob3I9NWVjODBhNTAyYjIxOGM3YTc4NTkwOTI0JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy55b3V0dWJlLmNvbSUyNTJGYyUyNTJGSyUyNTI1QzQlMjUyNUIwVEFQJTI1MjVDMyUyNTI1ODdJQUtVU1QlMjUyNUM0JTI1MjVCMEslMjUyRmZlYXR1cmVk"">“Kitapçı”</a> adında toplamda 50 sanatçıyı konuk ettiği ve müzik yapmaya davet ettiği akustik bir seçkisi de var. Ahmet Bey, kitapların ses izolasyonu konusunda iyi bir akustik sağladığını söylüyor. Bu müzikal deneyim, kitapların dinleyiciler olduğu bir an olması açısından müzisyenler için oldukça farklı bir deneyim farklı olmalı. Sohbetimiz sırasında Yeniköy Kitapçısı’nın aynı zamanda Yeniköy Caz Günleri'ni de organize ettiğini öğreniyorum.&nbsp;• Yeniköy: Son olarak semt üzerine sohbet ediyoruz ve Ahmet Bey, Yeniköy’ün müstesna bir semt olduğunu söylüyor. “Mimari olarak deniz kenarında olup deniz görmediğiniz bir semt. Yalılar manzaranız oluyor, yalıları görüyorsunuz.”

Yeniköy ile ilgili hikayeler