20'likten "En büyük korkun ne?!" sorusu geldiğinde tüm gün düşündüm. Aklıma hemen bir şey gelmemesini de garipsedim. "Benim, korkum yok mu? Korkusuz olamam sanırım" diye düşünüp neden korktuğumun peşine düştüm. Cevap belki oradadır diyerek, bilinçaltının en gizli çekmecelerinin açıldığı rüyalarımı düşünmeye başladım. Ve buldum!Dijital mecrada arşiv niteliği taşıyan bir iş yaptığını düşünen ve bu alanda üreten bir insan olarak en büyük korkum bir gün Üretim Kaydı ile herhangi bir linkin "404 not found" hatası vermesi.Blade Runner'daki gibi kara gün sayılan bir dijital yok olma en korktuğum şey.&nbsp;Evet! Rüyalarıma bile giren korkum dijital dünyada ürettiğimiz şeylerin geri gelmeyecek bir şekilde yok olması.

20'lik

Korku #1: Dijital izin kaybolması

"404 not found"

İsmail Kadere ile ilk tanışmam bu kitapla oldu ama bunun sadece bir başlangıç olduğunu ve devamının da tüm hızıyla geleceğini daha kitabı yarıladığımda anlamıştım. Öncelikle benim için Arnavutluk Edebiyatı, fazlasıyla uzak bir alan olduğu için sanırım yazarla daha güçlü bir bağ kurabilmek için yavaş yavaş bu süreci anlamam gerekti. Coğrafi ilişkiler bakımından Osmanlı Devleti ile sıkı ilişkiler içinde olan Arnavutluk'un edebiyatında da Osmanlı izlerini zaman zaman görmek mümkün. Bununla beraber 2. Dünya Savaşı'nın dönüşüme uğrattığı her alan gibi Kadere'nin doğduğu Ergiri Kasrı'da bu süreçten fazlasıyla etkileniyor.Kadere, yetiştiği ortamı ve çocukluk travmalarını satır aralarına yerleştiriyor, ülke rejiminin edebiyat alanındaki yoğun etkisini göstererek kendine özgün bir kalem yaratıyor.Milli kimliğin oluşmasının ve benimsenmesinin siyasi ideoloji ve kurguyla bağını öne çıkarmak için çabalayan Kadere, Arnavutluk'un Doğu-Batı arasındaki sıkışmışlığından da fazlaca esinleniyor, hatta Mark-Alem karakterine de bu sebeple bu iki tarafı çağrıştıracak iki isim veriyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Bazıları kıyamet gününün, rüyaların uyku hapsinden çıkacağı gün olduğunu söylüyorlardı."</blockquote>Alegorik bir sistem eleştirisi anlatısı olan Rüyalar Sarayı, baştaki kişinin baskıcı yönetimi ile toplum ve siyasi iktidara karşı bir o kadar da karamsar, distopik bir hava barındırıyor. Edebiyatta iz bırakan distopik metinlerin iskeletine yerleştirdiğimizde birçok alandaki kısıtlamalarıyla tamamen bu baskıcı işleyişle örtüşüyor. Benim için distopik bir metnin en rahatsız edici noktası bilinmezlikle dolu hiyerarşik bir evren yaratımı olsa da maalesef bazı zamanlarda distopyanın gerçeğe bu denli yaklaştığını hissetmek üzücü oluyor. Tıpkı Kafka'nın Dava'&nbsp;sı gibi Kadere de, bu etkileyici kurgusuyla bürokratik yapılanmanın genel bir eleştirisini sunarken tarihî öğelerden de yararlanıyor.Bir yandan da tamamen absürt bir havası var bu romanın, bir yanıyla da Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü'&nbsp;nü andıran bir yöne sahip. Bireyin, kendisinin bile yorumlamaya gücünün yetmediği, en kişisel alanlarından biri olan bilinç-bilinçaltı terazisindeki rüyaların, başkaları tarafından yorumlanması nasıl mümkün olabilir ki? İnsanların rüyalarını hatırlamaya zorlandığı, gerektiğinde bu yüzden cezalandırıldığı bir sistem... Bir yandan manipülasyon, yazılı bir kural gibi bir güç unsuru hâline dönüşmesiyle beraber sosyal kontrolü de genişletmenin bir yolu olarak ele alınıyor. Diğer yandan sistem eleştirisine karakterler de katılıyor, "bakan ama göremeyen" bir toplumun yansıması bu düzen. İçine girdikçe bilinmeyenlerin artmaya devam ettiği, arttıkça bireyi kendi içine çeken ve sosyal hayatla bağını hiç fark ettirmeden kopartan bir düzenin varlığı, bize de pek yabancı değil aslında...<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Tutkular veya karanlık düşünceler, felaketler, ayaklanmalar ya da suçlar kendilerini göstermeden önce gölgelerini mutlaka yansıtırlar."</blockquote>Bu sistem eleştirisini rüyalar üzerinden yapma fikri aslında bu kitabı benim için bu kadar özel kılan nokta. Edebiyatta rüyalar oldukça önemli bir yere sahiptir, özellikle Sigmund Freud&nbsp;ile beraber rüya yorumları da oldukça dikkat çekmeye başlar. Rüyaların anlamlandırılması, sembollere dökülerek ortak bir yorum yapılmaya çalışılması ile toplumsal alanda da bu semboller kendilerine önemli bir yer edinirler. Bence anlatı içinde rüyaları kullanmak bir noktada da gerçek dünyadan başka bir dünyaya geçişisin yollarından biri, bir dönüşüm yolculuğu. Edebiyat ve rüya dediğimizde Jorge Luis Borges'i&nbsp;anmadan da olmaz tabii.Mikhail Bakhtin'in kronotop&nbsp;kavramına değinmeden bitirmek istemedim, bu romandaki rüyalar da tıpkı Bakhtin'in anlatı içinde bir kırılma yaratan kronotopları gibi romanın akışına farklı bir yön vermiyor mu sizce?<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"> </h3><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Okuma Önerisi:</h3>- Akışkan Gözetim / Zygmunt Bauman- Hafıza Polisi / Yoko Ogowa-Unutmanın Kitabı / Douwe Draaisma

1Kitap1Mekan

Rüyalarınızı hatırlamaya zorlandığınız bir distopya üzerinden güçlü bir sistem eleştirisi

Rüyaları denetlemek mümkün müdür?

Raflara sığmayan, etkisi tüm anları içine alan bazı satırlar ve hayatımda önemli bir yere sahip birtakım kitaplar!

Kitapların Hizasında

<h2>Rüyaları yönlendirmek mümkün mü? &nbsp;</h2>Uyku süreci bir insanın hayatının üçte birini oluşturuyor. MIT Dream Lab’den bir grup araştırmacı, günlük hayata kıyasla aktif değil gibi gözükse de uyku evresinin de bilinç ve bilinçaltı için çok önemli olduğunu ve kendine ait bir yaşam döngüsü olduğu düşüncesiyle, rüyaları yönlendirmek veya hafızayı güçlendirmek için bazı cihazlar tasarlıyor. <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://onezero.medium.com/@tessamlove">Tessa Love</a>, bu kapsamda gerçekleştirdiği bazı röportajları aktarıyor.• Dream Lab araştırmacılarından Adam Horowitz ve ekibi, Dormio adında bir bileklik üzerinde çalışıyor. Dormio <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="http://fizyoo.com/kas-tonusu/">kas tonusu</a> ve kalp ritmini ölçerek uyku ile uyanıklık arasındaki evreyi tespit ediyor. Kullanıcının bu evrede olduğuna karar veren cihaz, önceden kaydedilmiş belli kelimeler söyleyerek rüyaya yön vermeyi hedefliyor.• Bir başka Dream Lab araştırmacısı Judith Amores ve ekibi rüyaların ve uykunun hafızayı güçlendirici evrelerini inceliyor. Geliştirdikleri Bioessence adındaki giyilebilir koku üreticisi, kişinin uyku evrelerini takip ederek beynin hafıza taraması yaptığı evrede belirli kokular üreterek bazı anıların güçlenmesini ve rüyanın genişlemesini amaçlıyor.• Bu gelişmeler karşısında Arizona Üniversitesi’nden Rubin Naiman ise uyku evrelerine, rüyalara ve bilinçaltına bu gibi müdahalelerin günlük hayatımızı olumsuz etkileyebileceğini ve bilinçaltının da kendi zekâsı olduğunu unutmamamız gerektiğini belirtiyor. Naiman’a göre yapılması gereken, bilinçaltını domine etmektense onunla diyaloğa girebilmek.

bilinçaltı ile ilgili hikayeler