En temel piyasa göstergelerinden biri olan verim eğrisi, hemen her gün karşımıza çıkan önemli terimlerin başında geliyor. Bu yazıda verim eğrisinin ne olduğu, neler anlattığı ve nasıl kullanabileceğine odaklanacağız.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Nedir?</h2>Verim eğrisi, özünde belirli bir yatırım aracının çeşitli vadelerdeki getirilerini sıralayan bir grafiksel gösterimdir. Diğer bir ifadeyle, verim eğrisi aynı kredi kalitesine ancak farkı vadelere sahip kıymetlerin getirilerinin gösteriminden ibarettir. Bu sebeple, söz konusu grafik, bir zaman serisi değil, bir “fotoğraf” ya da birleştirilmiş bir nokta grafik olarak değerlendirilmelidir.&nbsp;Dip toplamda, bir çizgi grafik gibi görünen (ancak bir zaman serisi olmayan) verim eğrisi, karşımıza genellikle üç şekilde çıkar. Yukarı eğimli (normal), aşağı eğimli (ters) ve yatay olarak sınıflandırılabilecek bu durumların işaret ettikleri durumlar birbirlerinden doğal olarak oldukça farklıdır.&nbsp;Bu noktada tahvilin fiyatları ile getiri oranları arasındaki ilişkiye de kısaca değinmekte fayda olacaktır. Tahvilin fiyatı temel olarak taleple ilişkilidir ve doğru orantılıdır. Getiri ise, tahvil için tahsis edilen yatırım tutarının yatırımcısına yıllık bazda sağladığı yüzdesel kazanç olarak tanımlanabilir. Örneğin 1.000 birim ederindeki bir tahvili nominal değerinden satın alan ve yıl sonunda 150 birim kâr elde edecek yatırımcı için getiri %15,0 seviyesindedir. Tahvile olan talebin bir noktada artması, tahvil fiyatının 1.000 birimin üzerine çıkmasına (mesela 1.100 birim) yol açacak ve vade sonundaki kupon getirisi sabit kalacağı için yeni yatırımcılar için daha düşük yüzdeli bir getiri sağlayacaktır. Burada, fiyatlama detaylarına girmeyecek olsak da taleple fiyat arasındaki ters yönlü ilişki verim eğrisinin okunabilmesi için olmazsa olmaz temel bilgiler arasındadır.&nbsp;Kavramları daha fazla karmaşıklaştırmadan farazi A ülkesinin görsel örnekleriyle gitmek daha faydalı olacaktır.&nbsp;A ülkesinin hazinesinin ihraç ettiği menkul kıymetlerin getirileri vadeleri ile pozitif korelasyona sahip olduğunu var sayalım. Yani, daha kısa vadeli kıymetler için daha düşük getiriler söz konusuyken, daha uzun vadeli kıymetlerin getiri oranları daha yüksektir. Böylelikle eğri yukarı doğru eğimli şekilde oluşur.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2024/7/2/1722976777446.png" width="550" height="227" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.42" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Para ve zaman ilişkisinin doğru fiyatlandığına işaret eden bu görünüm temelde (faiz seviyesinden bağımsız olarak) ilgili ülkedeki ekonomik durumun stabil olduğuna işaret eder.&nbsp;Söz konusu ilişkinin ters yönlü fiyatlamalara işaret ettiği durumlarda ise aşağı ters getiri eğrisi oluşur. Kısa vadeli faiz oranlarının uzun vadeli faiz oranlarını aştığı bu formasyonda, ilkin ilgili ekonomiye dair gelişme ve beklentilerin piyasa normlarının dışında olduğu sonucuna ulaşmak mümkündür. Söz konusu eğri, yatırımcıların uzun vadeli getiri beklentilerinin düşeceğine işaret eder. Bu, yatırımcıların görece daha güvenilir buldukları uzun vadeli ihraçlara gösterdiği talebin artmasının doğal bir sonucudur.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2024/7/2/1722976814980.png" width="550" height="227" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.42" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Yatay verim eğrisi ise vadeler arasındaki fiyat değişimlerinin birbirlerine yakın ya da belirli bir örüntü içinde hareket etmediği durumlarda oluşur. Temel olarak belirsizlik ortamlarında ya da geçiş dönemlerinde izlenen bu durum beklentilerin netleşmesi eşliğinde normalleşme eğilimi gösterir.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2024/7/2/1722976942871.png" width="550" height="227" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.42" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bu ana formasyonlar, sadece şekline bakılarak geniş kapsamlı ekonomik yorumlar yapma konusunda yetersiz kalacaktır. Kapsayıcı bir analiz için çok sayıda detay bileşen ve tamamlayıcı verinin bir araya getirilmesi şart olmakla birlikte verim eğrilerinin harika birer “ilk bakış” öngörüsü sağladığını söylemek yanlış olmayacaktır.&nbsp;Verim eğrisinin kısa vadelere işaret eden kısımları temel olarak yerel para otoritesinin politika seti tarafından şekillenir. Referans faiz oranı olarak kabul edilen politika faizindeki hareketler eğrinin kısa kenarını yukarı ya da aşağı doğru hareket ettirecektir. Uzun bacakta ise devreye beklentiler girer. Enflasyon beklentilerinin çıpalanması ifadesi de aslında tam olarak buna işaret etmektedir. Uzun vadeli faiz beklentilerinin vade primi haricinde göstereceği sapmalar beklentilerdeki norm dışı hareketlere işaret eder. Beklentilerin verim eğrisindeki yansımasının gerçek hayattaki karşılığı, merkezi yönetimlerin borçlanma maliyetleri olarak özetlenebilir. Bu sebeple, uzun vadeli beklentilerin oluşturulması ya da “çıpalanması” kritik önem arz eder.&nbsp;Eğrinin hareket etmesi bir yana makro çapta tüm faiz oranlarını etkileyen ani politika değişimleri, beklenmedik siyasi gelişmeler, savaş gibi durumlar eğrinin kaymasına yol açabilir. Bu durum, eğriyi oluşturan hemen tüm vadelerde yeniden fiyatlamaya işaret eder. Bu durum, yatırımcılar için en önemli risklerden biridir. Yatırımcıları, yukarı kayan bir verim eğrisinde elindeki kıymetlerin değerlerinin düşme riski beklerken, aksi yöndeki harekette, getirilerini garanti altına alabilecek uzun vadeli strateji çalışmaları bekler.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ne işe yarar?</h2>Sabit getirili menkul kıymetler dünyasında net gelir yaratabilmek için bu temel bilgiden fazlasına sahip olmak aşikardır. Piyasanın kendi dinamikleri çerçevesinde kurgulanan stratejiler ve yatırımın temel felsefesinin sindirilmesi bir yana, fiyatlama değişkenlerinin daha yalın araçlara göre karmaşık olması, standart yatırımcıların bu alana mesafeli yaklaşmasının en önemli sebepleri arasında yer alır. Bu alandaki temel stratejileri başka bir yazının konusu olarak kenara park etmek bu noktada daha faydalı olacaktır.&nbsp;Vade/fiyat kombinasyonları ve uygulanan senaryolar aracılığıyla elde edilmesi hedeflenen finansal getirilerin haricinde de verim eğrisinden ve değişimlerinden çıkartılabilecek sonuçlar mevcuttur.&nbsp;Uzun vadeli beklentiler, mevcut para politikasının etkileri ve &nbsp;likidite koşullarındaki olası değişimler bu genel mesajlar arasında yer alır. Bunun yanında şirketlerin borçlanma süreçleri sırasındaki fiyatlama çıpaları da büyük oranda verim eğrilerine dayanır. Türev ürün fiyatlamalarından yatırım tercihlerinin zamanlamasına kadar (ileri vadedeki potansiyel fonlama maliyeti) pek çok konuda net bir karar vermeden önce verim eğrisine bakmakta büyük fayda vardır. Örneğin faizlerin düşeceğine işaret eden bir verim eğrisi söz konusu iken, uzun vadeli değişken faizli borçlanmak ya da borçlanma zamanlamasını ötelemek gibi stratejik kararların temelinde verim eğrisi yatar.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sonuç olarak&nbsp;</h2>Verim eğrisi, bir ekonomi veya şirkete dair beklentilerin özetlendiği en yalın grafiklerden biri olarak özetlenebilir. Büyüme beklentilerinden uzun vadeli risk fiyatlamalarına kadar hemen her konuda içgörü sunan bu göstergeye dair verileri yakından takip etmek tüm ilişkili tarafların yararına olacaktır. Sonuç olarak, verim eğrisinin tek başına bütün dertleri çözen bir araç olmadığı bir gerçek olsa da “olmazsa olmaz” etiketi ile başucunda bulundurulması gereken veriler arasında yer alır.

EXANTE

En temel piyasa göstergelerinden biri olan verim eğrisi, hemen her gün karşımıza çıkan önemli terimlerin başında geliyor. Peki verim eğrisi nedir, bizlere neler anlatır?

grafik ile ilgili hikayeler