Cuma günü piyasalar, Birleşik Krallık Başbakanı Liz Truss’ın, Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng’i görevden alacağı iddiaları ile çalkalandı. Kwarteng Twitter üzerinden bir açıklama yayımlayarak iddiaları doğruladı ve 38 günlük kısa bakanlık kariyerinin sona erdiğini açıkladı. Kwarteng’in yerine ise önceden Sağlık Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı görevlerinde bulunmuş olan Jeremy Hunt getirildi.Kwarteng’in görevden alınmasına piyasalar tarafından şaşkınlıkla karşılanan vergi kesintisi paketinin sebep olduğu düşünülüyor. Başbakan Liz Truss’ın bakanın istifasının ardından yaptığı “vergiler yükselecek” açıklamaları da bunu doğrulayıcı mahiyette.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neler Oldu?</h2>23 Eylül’de piyasalar, Birleşik Krallık Maliye Bakanı Kwarteng tarafından yapılan vergi kesintisi açıklamalarıyla şoka uğradı. Bakan tarafından açıklanan mini-bütçede, hazineye yaklaşık 45 milyar GBP maliyeti olması planlanan ve kamu borçlanması yoluyla finanse edilecek dev bir vergi kesintisi paketi yer alıyordu.&nbsp;Bakan Kwarteng, bunun 50 yıldır yapılan en büyük vergi indirim paketi olduğunun üzerinde duruyor ve “dahasının geleceğini” söylüyordu.Paketin içeriğinde yıllık 150 bin GBP üzerinde yer alan en yüksek gelir grubuna %5’lik, yıllık 12 bin - 50 bin GBP bandında yer alan gelir grubuna ise %1’lik gelir vergisi indirimi yapılması, emlak alımlarında damga vergisi muafiyeti eşiğinin yükseltilmesi, sosyal güvenlik primlerine bir önceki hükümet tarafından konulan, her bir GBP için 1,25 penny’lik artışın geri alınması, alkollü içkilere getirilmesi planlanan yeni vergilerin iptali ve 2023’te gerçekleştirileceği duyurulan %6’lık kurumlar vergisi artışının iptal edilmesi gibi vergi indirimleri yer alıyordu.Piyasa katılımcıları ve ekonomistler bunun oldukça yanlış bir adım olduğu konusunda uyarılarda bulundu. Çünkü ülkede halihazırda enflasyon %9,9 seviyesine yükselerek çift hanelere yaklaşmıştı ve USD/GBP paritesi sürekli yükselmeye devam ediyordu. Böylesine bir ortamda vergi indirimleri yoluyla parasal genişlemeye gitmek, bu paritelerin daha da kötüleşerek ülke ekonomisinin ciddi zarar görmesine sebep olabilirdi. Bazı ekonomistler hükümeti “ekonomiyi gelişmekte olan ülkelerde görülen bir sarmalın içine soktukları” konusunda uyardı.Bakan Kwarteng ise kısa dönem piyasa hareketlerine değil, büyümeye odaklı olduğunu, enflasyonu düşürme görevinin ise Bank of England’a (BoE) ait olduğunu söyleyerek yapılan eleştirilere kulak tıkadı.Nitekim beklenen oldu ve GPD/USD paritesi 26 Eylül’de %4’ten fazla düşüşle 1,03 seviyesine kadar gerileyerek tarihinin en düşük seviyesini kaydetti. Birleşik Krallık 10 yılık tahvil faizleri %4,5’e kadar yükselerek 1998 yılından bu yana en yüksek seviyesine ulaşırken, piyasada Bank of England tarafından yapılacak bir acil toplantı ve yıl sonunda kadar 200 baz puan faiz artırımı beklentileri fiyatlanmaya başladı.Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, açıklanan paketin orta vadede mali açıkları artıracağını belirterek ülkenin kredi notu görünümünü durağandan negatife çevirdi.BoE ise beklendiği gibi acil bir toplantı yapmadı fakat tahvil piyasasına müdahale edeceğini açıkladı. Banka 13 iş günü içerisinde her gün 5 milyar GBP’lik tahvil alım ihalesi açacağının sözünü verdi ve 10 Ekim’e kadar 40 milyar GBP’lik tahvil ihalesi açarak piyasadan 5 milyar GBP’lik tahvil alımı yaptı. Müdahaleler sonucunda gösterge tahvil faizi 4 Ekim’de %3,8 seviyesine kadar gerilemiş olsa da, tahvil alımlarının sona ermesi ve Bank of England tarafından 100 baz puan faiz artışı yapılması beklentileri sonucunda tekrardan %4,1’e yükseldi.Bankanın “geçici” olarak nitelendirdiği tahvil alım programı 14 Ekim tarihinde sonlandırıldı. Fakat bazı ekonomistler müdahalelerin beklenen etkiyi vermemesi üzerine kasım ayına kadar uzatılabileceğini ifade ediyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Geri Adımlar</h2>Başbakan Truss ve Bakan Kwarteng ilk zamanlarında önceliklerinin "ekonomik büyüme" olduğunu söyleyerek plandan vazgeçmeyi reddetseler de piyasalarda oluşan kaotik ortam, onları birtakım geri adımlar atmaya zorladı.&nbsp;Öncelikle Bakan Kwarteng, büyük tepkilere yol açan en yüksek gelir grubunda yer alan şahıslara yönelik yapılması planlanan %5'lik gelir vergisi indiriminden vazgeçtiklerini açıkladı. Bakan söz konusu vergi indiriminin hükümetin, ülkenin karşılaştığı zorluklarla başa çıkma misyonuyla "uyuşmadığını" söyledi."U dönüşü" haberlerinin ardından GBP/USD paritesi yükselişe geçse de, bu hamle pakete karşı yapılan itirazları dindirmek konusunda yeterli olmadı. Truss, ne başkanı olduğu Muhafazakar Parti milletvekillerinden ne de muhalefetten destek bulamıyordu. Bunun üzerine Başbakan, paketten tam anlamıyla vazgeçtiği sinyalini verecek bir harekette bulunarak Bakan Kwarteng'i görevden aldı.Truss görevden almanın yanı sıra “misyonumuzu yerine getirme şeklimiz değişmeli” diyerek kurumlar vergisinde yapılması planlanan %6'lık zammın iptal edilmeyeceğini de duyurdu. Böylece kurumlar vergisinden elde edilecek 18 milyar GBP’den de vazgeçilmemiş oldu.Kwarteng'in yerine atanan yeni Maliye Bakanı Jeremy Hunt ise görevine başlar başlamaz, alınan kararların birer hata olduğunu söyleyerek "Başbakan bunların farkına vardı, bu yüzden ben buradayım" ifadelerini kullandı. Yeni bakan ayrıca bazı vergilerin yükselebileceği, kamu harcamalarında ise kesintilere gidilebileceği konusunda uyarılarda bulundu.Vergi kesintisi planının kalan maddelerinden vazgeçilip vazgeçilmeyeceği konusunda ise henüz bir hamle mevcut değil. Fakat Jeremy Hunt, piyasa güvenini tekrardan kazanma konusunda kararlı görünüyor ve Birleşik Krallık basını tarafından ortaya atılan iddialara göre yeni vergi kararları üzerinde çalışıyor.

EXANTE

Birleşik Krallık Maliye Bakanı tartışmalı vergi planının ardından görevden alındı, Downing Street şimdi nasıl bir rota izleyecek?

Birleşik Krallık Maliyesinde Oyuncu Değişimi

Geçtiğimiz cuma günü Jackson Hole sempozyumunda konuşan&nbsp;ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell, beklenenden daha şahin bir <a fr-original-style="" href="https://www.federalreserve.gov/newsevents/speech/powell20220826a.htm" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">konuşma</a> yapmış ve enflasyonu düşürmek adına ekonomide sancılı bir döneme girilebileceğini söylemişti.. Fed'in duruşunu "görev tamamlanana kadar" koruyacağını söyleyen ve tarihsel örneklerin para politikasında erken gevşemeye karşı uyarı yaptığını söyleyen Powell, "Enflasyon yüksekken ekonomi tam potansiyeline ulaşamaz." ifadelerini de kullanmıştı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Üyelerin görüşleri:&nbsp;Başkanın konuşmasının ardından diğer Fed yetkililerinin de mesajları benzer tonda geliyor. Philadelphia Fed Başkanı Patrick Harker, Fed'in hâlihazırda %2,5 olan politika faizini yıl sonuna kadar %3,5 seviyesine çekmesi ve bir süre orada tutması gerektiğini savunurken St Louis Fed Başkanı James Bullard ise faizlerin yıl sonunda %3,75-4 bandını yakalaması gerektiğini söyledi.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Cep Bilgisi:&nbsp;Yılın geri kalanında 3 Federal Open Market Committe (FOMC) toplantısı yapılacak. Toplantı tarihleri 21 Eylül, 4 Kasım ve 14 Aralık.&nbsp;</li></ul>Avrupa Merkez Bankası (AMB) üyeleri arasında da benzer bir tutum mevcut. AMB Yönetim Konseyi Üyesi Olli Rehn, enflasyonun çok yüksek seviyelere ulaştığını ve artık harekete geçme zamanının geldiğini söyledi. Bir başka AMB üyesi olan Martin Kazaks ise politika faizinin eylül toplantısında en az 50 baz puan artırılması gerektiğini savundu. Fransa Merkez Bankası Başkanı Francois Villeroy de Galhau ise faizlerde %1-2 bandına yılbaşından önce ulaşılması gerektiğini söyledi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Enflasyon:&nbsp;Avro Bölgesi'nde enflasyon temmuz ayında %8,9 seviyesine yükselerek 25 yılın zirvesine çıktı. 16 AB ülkesinde ise enflasyon çift hanelere ulaştı.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Avro/dolar:&nbsp;Fed'in şahin duruşu paralelinde doların küresel çapta değer kazanma trendine girmesi ve Rusya'nın enerji akışını eylül ayında keseceğini duyurmasının gibi sebeplerin ardından avro/dolar paritesi 23 Ağustos'ta eşitlendi. Değer kaybeden avro, Türkiye'nin ihracatını da önemli ölçüde etkiliyor. Avrupa Birliği, toplam ihracattan aldığı %41,3'lük pay ile Türkiye'nin en önemli ihracat pazarı konumunda bulunuyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Cep Bilgisi: AMB, temmuz ayında politika faizini 11 yıl sonra ilk kez artırmıştı.&nbsp;</li></ul>

Aposto Playground

Batı merkez bankalarında faiz artırımı hazırlıkları 

Avro/dolar paritesi gün içinde 1'in altına düşerek 0,9992 seviyelerine kadar geriledi. Bu seviye, 15 Temmuz'dan bu yana avronun en düşük seviyesi olarak kayıtlara geçti. ABD Merkez Bankası'nın (Fed) eylül ayı toplantısında en az 50 baz puanlık bir faiz artırımına gideceği beklentisi dolara girişleri hızlandırırken Rusya'nın "bakım çalışmaları" amacıyla Kuzey Akım Boru Hattı üzerinden Avrupa'ya doğal gaz akışını kesmesi, avrodan kaçış dalgasını güçlendirdi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Enflasyon:&nbsp;Avrupa'da işler bir süredir iyi gitmiyor. Avro Bölgesi enflasyonu temmuz ayında %8,9 ile rekor kırarken 16 AB ülkesinde enflasyon çift hanelere ulaştı. Almanya'da Deutsche Bundesbank Başkanı Joachim Nagel, enflasyonun 70 yılın zirvesini görebileceği konusunda ciddi uyarılarda bulunarak "resesyon" ihtimalinin üzerinde durdu.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Enerji krizi: Yükselen enerji fiyatları Avrupa'nın en büyük sorunlarından biri. Özellikle Almanya'da bir sonraki yıl için referans enerji fiyatları 700 avro seviyelerine kadar yükselerek üç hafta içinde defalarca rekor kırdı. Almanya Maliye Bakanlığı geçtiğimiz günlerde yayımladığı bir raporda ekonomik görünümün "sıkıntılı" olduğuna dair bilgiler paylaştı.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İhracatta parite etkisi</h2>Avro/dolar paritesi Türkiye tarafında da özellikle ihracatçılar tarafından takip ediliyor. Avrupa Birliği, ihracattan aldığı %41,3 pay ile Türkiye'nin en büyük ihracat pazarı konumunda yer alıyor ve hâliyle avroda yaşanan değer kaybı, Türkiye'yi de önemli ölçüde ilgilendiriyor.Özellikle hammadde satın alımının dolar ile, satışların ise avro cinsinden yapılması ihracatçılar için büyük bir handikap. Bloomberg HT'ye konuşan Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Başkanı Cengiz Eroldu, otomotiv sanayi ihracatının %82'sinin avro cinsinden yapıldığını ifade etmiş ve "Avro/dolar kurunun eşitlenmesi ihracat operasyonlarımızda kârlılığı olumsuz etkileyen bir faktör hâline geldi" ifadelerini kullanmıştı.Eroldu aynı röportajda hammadde ihracatının dolar cinsinden gerçekleşmesi konusuna da dikkat çekerek, "Ana sanayinin doğrudan ithal ettiği üretim girdilerindeki dolar payının ağırlığının, ihracatımızdaki ağırlığın üzerinde olduğunu biliyoruz. Öte yandan ülkemiz hammadde ithalatı da ağırlıklı olarak dolar bazlı gerçekleşiyor" demişti.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Parite kaynaklı kayıp 500 milyon dolar"</h3>Sözcü'ye konuşan Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) Yönetim Kurulu Başkanı Baran Çelik ise, otomotiv ihracatının yılın ilk çeyreğinde 7,5 milyar dolar seviyesinde gerçekleşerek %3 azaldığını ancak paritenin aynı seyretmesi hâlinde bu miktarın 8 milyar dolar olacağını ve bunun %3 artış olarak yansıyacağını belirtti. Çelik, "Yılın ilk çeyreğinde parite kaynaklı ihracat kaybımız 500 milyon dolar olmuştu" açıklamasında bulundu. Yalnızca otomotiv sektöründe parite etkisi nedeniyle yılın ilk 6 ayında 1 milyar dolarlık kayıp yaşandığı düşünülüyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kâr marjları eriyor</h3>Sadece otomotivde değil, bütün ihracatçı sektörlerde parite kaynaklı kayıplar artmaya devam ediyor. İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı Mustafa Gültepe, sektör ihracatının %70'inin Avrupa'ya avro ve sterlin cinsinden yapıldığını, girdi alımlarının ise çoğunlukla dolar ile olduğunu ifade etti. Gültepe, fiyat farkı istediklerini fakat müşteri fiyatları değiştirmek istemediği için mağdur olduklarını, bu nedenle parite etkisinden dolayı kâr marjlarının yaklaşık %5 eridiğini aktardı.&nbsp;Türkiye Deri Konfeksiyoncuları Derneği (TDKD) Yönetim Kurulu Başkanı Gürkan Gözmen ise parite etkisinden dolayı %5 ila %10 arası bir kayba işaret ederek, "İhracatımızın çoğunluğunu yaptığımız AB ülkelerinde parite düşüşü, ham ve yardımcı malzeme tedarikini dolar olarak temin eden firmalarımızda %5 ila 10 arası bir kayba neden olmakla birlikte dolar bazında ihracat rakamlarımızın düşüşüne de sebep olacaktır" açıklamasında bulundu.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">ABD'ye etkileri ne olur?</h2>Avro/dolar paritesinin neredeyse eşit hâle gelmesinden en çok etkilenen ülke ise ABD. Avroda yaşanan değer kaybının, Avrupa'da iş yapan ve yatırımları bulunan ABD merkezli &nbsp;şirketlerin kazançlarını önemli ölçüde etkileyeceği ve bu firmaların işlerini küçültebileceği düşünülüyor.Örneğin Microsoft, avro/dolar paritesinin eşitlenmek üzere olduğu haziran ayında satış gelirlerinde 460 milyon dolarlık düşüş olabileceğine, bunun da kârında 250 milyon dolarlık kayba neden olabileceği konusunda bir uyarı yayımlamıştı.Aynı zamanda doların güçlenmesinin ABD menşeli ürünleri, AB pazarında fiyat rekabeti konusunda dezavantajlı konuma düşürmesi bekleniyor. Goldman Sachs verilerine göre S&amp;P 500 şirketleri, satışlarının %29'unu ABD dışında gerçekleştiriyor. Dolardaki yükselişin bu firmaların dünyanın en önemli pazarlarından biri olan Avro bölgesinde birtakım sıkıntılar yaşamasına sebep olabileceği düşünülüyor.

itesi ile ilgili hikayeler