<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Felsefe, ne alaka?&nbsp;</h2>Hadi gelin sizinle geçmişe doğru bir yolculuk yapalım ve DeLorean’ımıza atlayıp felsefe öncesi döneme gidelim... 2.500 yıllık bir yolculuk yapalım.&nbsp;O dönemde bize biri gelip, “duydun mu iklim krizi diye bir şey varmış” dese ilk tepkimiz ne olurdu? Veya biz gidip, o dönemden birine iklim krizini sorsak?Elbette, “ne diyorsun kardeşim”, falan derdik ama aklımızı kurcalamaya da devam ederse dönemin ‘bir bileni’ne gidip bize açıklamasını isterdik. O da sağ olsun bizi kırmaz ve olayı anlatmak için en güçlü silahlarını çıkarır ve mitler, mitolojiler, ilkel dinsel ögelerle dolu bir bulamacı kafamıza boca ederdi. Biz de karşı çıkacak bir argümana sahip olmadığımızdan, el mahkûm kabul eder, giderdik.<img data-fr-image-pasted="true" alt="Bazı yazım hataları var, ama olayı anlatıyor. " src="https://lh4.googleusercontent.com/rDNHrPvrwVcnKTBXiJYhaBQToG59KUDU_KOW6aYVj7baFJqc5EzwYc4jK9YD1rFWCMnC0di7_ALb0ZUu1AcuXNTqI1x9XnZ2o4szmgKuZwJKfRO-manRSYam1Iflt5O-itw3oFws=s0" width="377" height="437" fr-original-style="" fr-original-class="fr-draggable" style="vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; max-width: 100%; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;">[Meme'de typo var, ancak ana fikri anlatıyor!]<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Peki felsefeyle ne değişti?&nbsp;</h2>Özgür, kuramsal, tutarlı, kanıtlanabilir veya yanlışlanabilir bilgi edinme dönemine geçildi. Çünkü - felsefeciler lütfen beni linç etmesin, istirham ederim- felsefe ile “doğru ve tutarlı akıl yürütme” dönemine giriş yapılmış oldu.&nbsp;“Eeee, tamam iyi hoş da bunun hâlâ iklim kriziyle ne alakası var” diyenleri duyar gibiyim. Genelden aldık, yavaş yavaş konuyu asıl meselemize getiriyoruz.&nbsp;Şöyle bir ilişkisi var; felsefe ve en yakın dostu mantık, bizi hatalı ve/veya çarpıtılmış akıl yürütmelere karşı koruyan temel kalkan görevini görüyorlar. Her ne kadar günümüzde mitler, mitolojik efsaneler veya ilkel dinler geçerliliğini sürdürmüyorsa da, başka bolca engel “doğru ve tutarlı akıl yürütmenin” önüne çıkmaya devam ediyor.&nbsp;Örneğin; safsatalar, komplo teorileri, troller ve ilk etapta farkına varamadığımız her tür manipülasyon. Veya vaktinizi, ilginizi ve alakanızı tabir-i caizse ‘çalmak’ için can atan 280 karakterli Twitter kahramanları, haber bültenleri, gazeteler, dergiler, yayınlar… Bu konuda güzel bir Washington Post makalesi vardı. 2014 yılında ABD’de yayınlanan bir rapora ilişkin gazetelerde yer verilen 30 başlığı sıralamışlar. Aynı rapordan bahsettiklerini kavramak bile imkânsız. Meraklısı için makalenin <a fr-original-style="" href="https://www.washingtonpost.com/news/the-fix/wp/2014/05/06/1-climate-report-and-30-different-headlines-written-on-it/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">linkini</a> buraya bırakalım. Bir de “post-truth” meselesi var ki, o konuya hiç girmeyelim.&nbsp;Konuya ve günümüze geri dönecek olursak 21. yüzyılda felsefe mevzusuna; “Bilim varken felsefeye ne gerek var. Onun modası geçeli çok oluyor” diyenler olabilir, gayet makul. Nitekim Stephan Hawking de “felsefe öldü” diyerek, felsefenin önceki dönemlerde olduğu hâliyle bilime öncülük eden yapısının aşındığını kast ederek, onu ışıklar içine yolcu etmiştir.&nbsp;İklim kriziyle felsefeyi bağlayacakken araya bilimi sokup işleri iyice karıştırdığımın farkındayım. Biraz daha sabır istiyorum bu noktada sizden. Evet günümüzde bilimsel bilgi ile pek çok alanı anlamak, sorular sormak, teoriler üretmek, doğrulamak ve yanlışlamak mümkün. Öte yandan, farklı farklı bilim dallarından beslenen iklim krizinin bütünsel olarak anlaşılması için tüm bu bilimlerin bir temelde birleşmesi gerekiyor. Bu temeli de felsefe oluşturuyor. Çünkü tek boyutlu düşünmenin imkânsız ve yetersiz olduğu bu konuda, felsefeyi aradan çıkarmaya kalkarsak, binanın temelini oturttuğumuz zemini de yok etmiş oluruz.&nbsp;Ya da şöyle diyelim; tanımlanması ve anlaşılması için pek çok alandan desteklenen ve pek çok farklı alana biz farkına bile varmadan etki eden bu olguyu felsefe tutkalından mahrum bırakırsak, bütünsel bir çözüm elde etmenin de balonu uçurmuş oluruz.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ya da olur muyuz?&nbsp;</h2>Bilemiyorum, benimki bir akıl yürütme. Bu konuda sizin fikirleriniz neler onları duymayı ve üstüne tartışmayı da çok isteriz.&nbsp;

İklim krizi konuşmuyor muyduk, konu ne ara felsefeye geldi diyebilirsiniz, belki de haklısınızdır. Cidden konu ne ara buralara geldi?  Ancak, biz yine de sizi peşin hükümlü olmamaya davet ediyoruz. Yeni editörümüz Merve Apaydın sizler için yazdı! 

Felsefe yapma

Akıl ve Mantık mı, İş Birliği ve Dayanışma mı?&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-15T08:32:24.214Z_sm.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.32" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Görsel: Girisimhaberİnsan davranışlarını anlamak kolay iş değil. Bilim insanları uzun yıllardır buna çalışıyor. Stanford* &nbsp;Üniversitesi araştırmacılarınca yapılan bir dizi deney insanların gerçeği gösteren açık kanıtlar olmasına rağmen yanlış görüşlerine ısrarla tutunduklarını gösteriyor. Peki neden? Akıl ve mantık aksini gösterirken kendi görüşünden vazgeçmemenin sebebi ne? Dr. Mercier ve Dr. Sperber mantığın evrimle gelişen bir özellik olduğunu <a fr-original-style="" href="https://www.newyorker.com/magazine/2017/02/27/why-facts-dont-change-our-minds" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söylüyorlar</a>. İnsan Afrika savanalarında dört ayak üzerinde yaşıyorken nasıl iki ayağı üzerinde kalktıysa mantık da öyle gelişmiş bir insani özellik. Dolayısıyla mantığı da evrimleştiği koşullar içerisinde anlamaya çalışmak gerekiyor. Tüm canlıların temel amacının varlığını ve soyunu devam ettirmek olduğunu hatırlayalım. İnsanlar için hayatta kalmanın yolu gruplar halinde, iş birliği ve dayanışma ile yaşamak. Ama beraber yaşamak ve iş birliği de kolay değil: insan ilişkileri karmaşık, kurması ve sürdürmesi zor bir bilinmezlik ağı adeta. İşte mantık, grup halinde yaşarken karşılaşılan problemleri çözebilmek için gelişmiş.<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-15T08:33:23.851Z_sm.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.72" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Görsel: <a fr-original-style="" href="//Matters.com" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Matters.com</a>Bize sorsanız mantığın büyük ihtimalle soyut ve tanıdık olmayan bilgileri anlamlandırmak amacıyla geliştiği yönünde akıl yürütürdük, ama gerçek bu değil. İnsan dediğimiz canlıda mantık son derece basit ve yaşamsal bir nedenle, var olmaya devam etmek için gelişmiş. Vahşi hayvanlar, doğal olaylar rakip insan grupları ve diğer tüm tehlikeler karşısında hayatta kalmak için bir gruba dahil olmak ve grubun devamlılığı için de üyeler arasındaki sorunları çözmek gerekiyordu.&nbsp;Dr. Mercier ve Dr. Sperber şöyle yazıyorlar: Mantık, insanların yaşadıkları küçük hipersosyal avcı-toplayıcı gruplara uyum sağlama yoluydu. Mantığın entelektüel bir kavramdan ziyade ilişkisel olduğunu söyleyebiliriz. Amaç grup içindeki tartışmaları kazanmak ve diğer üyelerin sizi harcamasını ya da riske atmasını önlemekti. İnsanın karşısındakinin argümanındaki zayıf ve tutarsız noktaları hemen fark ederken kendi savına kör olmasında şaşılacak bir şey yokmuş öyle değil mi? Araştırmacılarımız bunu “onay önyargısı” olarak adlandırıyorlar: insanın kendi inanış ve düşüncelerini destekleyen bilgiyi kabul ve aksi bilgiyi reddetmesi, görmezden gelmesi hali.Amacınız hayatta kalmaksa akıl yürütmenin değil tartışmaları kazanmanın daha avantajlı olduğu çok açık öyle değil mi? &nbsp;

mantık ile ilgili hikayeler