Şarabın yıllandırılması, üretim sürecinin son adımı olmaktan çok şarabın kimliğini tamamlayan en kritik evrelerden biri. Bu süreçte amaç sadece zamana bırakılmış bir bekleyiş değil; şarabın yapısal bileşenlerinin kontrollü bir şekilde olgunlaşması, aromatik bileşenlerin gelişmesi ve bütünleşmesi sağlanıyor. Yıllandırma işlemi fıçıda ya da şişede olmak üzere iki temel biçimde uygulanıyor ve her bir yöntem şarabın tat, doku, renk ve genel dengesi üzerinde farklı etkiler yaratıyor.Fıçı yaşlandırması özellikle meşe fıçılar kullanılarak yapılan bir uygulama. Şaraba mikrooksijenasyon yoluyla yapı kazandırırken fıçıdan geçen aroma bileşenleriyle tat profiline de derinlik katıyor. Kullanılan fıçının türü, büyüklüğü, yaşı ve yanıklık derecesi gibi değişkenler şarabın gelişim yönünü belirleyen başlıca unsurlar. Şişe yaşlandırması ise şarabın oksijenle temasının neredeyse tamamen kesildiği, daha kapalı ve uzun süreli bir olgunlaşma dönemi. Bu evrede özellikle tanenlerin yuvarlanması ve aromatik karmaşıklığın artması bekleniyor.Şarabın yıllandırma sürecinin teknik yönlerini ayrıntılı biçimde ele alıp kullanılan fıçı tiplerini, fıçı ve şişe yıllandırmasının şarap üzerindeki kimyasal ve duyusal etkilerini incelemeye ne dersiniz?&nbsp;"Yıllar geçse de üzerinden, bu kalp seni unutur mu?"&nbsp;diye sorar Fikret Kızılok. Unutmaz. Hele de şarap söz konusuysa kim olduğunu asla unutmuyor, dönüşüyor. Ama nasıl?<img src="https://images.aposto.com/2025/4/4/1747925683409.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Fıçıda olgunlaşma</h2>Şarabın fıçıda olgunlaşma sürecinde bir miktar oksijen, şarap ile temas hâlinde oluyor. Oksijen bu, rahat durmuyor. Sebebi gözenekler. Gözümüz görmese de fıçılar gözenekli yapıdadır ve bu gözenekler oksijenin şaraba geçiş yolları vazifesinde. Oksijen fıçıdaki gözeneklerden geçerek şaraba temas edince şarap ufaktan hava alıyor gibi düşünülebilir. Bu az miktardaki oksijenin etkisi çok da azımsanacak gibi değil. Bu etki üç başlıkta inceleniyor: Aromatik dönüşüm, renkteki değişim, tanendeki gelişim.Aromatik dönüşüm:&nbsp;Birincil aromalar direkt olmasa da yavaş yavaş üçüncüllere dönüşüyor. Birincil aromalar üzümün kendisinden veya fermantasyon sürecinden gelen aromalar; taze meyveler, uçuşan çiçekler, belki biraz bitkiler. Üçüncül aromalar ise aslında şişede olgunlaşmadan gelen kuru meyveler, mantar, ceviz, deri gibi notlar. Bu bir meyvenin önce taze olması sonra da kuruması ya da tamamen aramızdan ayrılıp yerini deri ve topraksı notlara bırakması gibi düşünülebilir.Renkteki değişim: Dönüşüm sadece içeride değil, biraz dışarıda da yaşanıyor. Kırmızı şarabın canlı kırmızısı hafifçe solarak kiremite kaçıyor, beyazın o berrak parlak beyazı yerini daha kahverengimsi tonlara bırakıyor.&nbsp;Tanendeki gelişim: Gözeneklerden ufak ufak giren oksijen, şaraptaki taneni ufaktan yumuşatıyor. Yani belki de dili damağı vuran, hafiften kurutan tanen daha yuvarlak ve yumuşak bir yapıya evriliyor.&nbsp;Fıçıda az da olsa tanen var. Şaraptaki tanen, oksijen ile temas hâlinde yumuşarken biraz da fıçıdan gelen tanen ekleme yapıyor: Fıçıdan biraz tanen çokça aroma gelse de burada başrol aromalar. Fıçının belirgin birtakım aromaları var; türüne ve memleketine göre bu değişkenlik gösterse de vanilya, sedir, karanfil, odunsu notlar başı çekiyor.Fıçılar da birbiriyle aynı değil, değişkenlik gösteriyor. Şarabın fıçı ile ilişkisi de boyut, yaş, memleket ve yanıklık üzerinden örülüyor. İlişki durumu anlayacağınız biraz karışık.<img src="https://images.aposto.com/2025/4/4/1747925695651.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Boyut önemli:&nbsp;Fıçı ne kadar küçük olursa içindeki bir birim şarabın o küçük fıçının içindeki yüzey alanıyla teması o kadar fazla oluyor. Temas, fıçıdan gelen aromaların geçişini sağlıyor, bir alışveriş yaşanıyor. Küçük fıçıların büyük fıçılara göre şarap ile temas eden yüzey alanı daha büyük olduğu için aynı zamanda daha çok oksijen alıyorlar. Yani küçük fıçılarda bu etki daha çok görülüyor. Dolayısıyla fıçının boyutu önemli bir faktör.Yeni mi eski mi? Henüz şarap ile temas etmemiş bir fıçı yeni, pek çok şarap ile temas etmiş bir fıçı ise eski olarak nitelendirilir. Yeni fıçının hem aroması hem de taneni yoğun oluyor. Temas arttıkça şaraba vereceği aromalar ve tanen azalıyor. Bir, iki, üç derken fıçı eskidikçe ne aroma kalıyor ne tanen. Gözenekler baki, hep yerli yerinde. Oksijen giriş çıkışı da hep var. Fıçı eskidikçe aroma ve tanendeki azalma direkt olumsuz bir özellik gibi görülmemeli. Bazı şaraplarda özellikle eski fıçılar kullanılıyor. Sebebi ise oksidasyonun istenip fıçıdan gelen aromaların çok da tercih edilmemesi. Anlaşılan bu bir stil meselesi.Memleket neresi?&nbsp;Fıçılar meşe ağaçlarından yapılıyor. O meşenin memleketi neresiyse yapısal özellikleri de oraya göre değişiyor. Fıçıya "Memleket neresi?" denildiğinde ufukta Avrupa ve ABD beliriyor. Fıçıların çoğunluğu bu iki bölgeden geliyor. Avrupa’da genelde Fransa ve Macaristan öne çıkıyor. Farklı türde fıçıların farklı aromatik etkileri oluyor. Çoğunlukla gördüğümüz Fransız fıçıların genel notları karanfil ve fındık kabuğu; Amerikan fıçıların genel notları ise vanilya ve hindistan cevizi.&nbsp;Yanıklık:&nbsp;Fıçı yapılırken meşenin kurutulması, çelik çember içerisinde fıçı formuna sokulması ve fıçının yakılması temel adımlar. Bu adımlar fazlasıyla zaman ve emek istiyor. Yakma işlemi esnasında meşedeki tanen ve aroma bileşenleri de ısıyla dönüşüme uğruyor ve farklı aromalar geliştiriyor. Yanıklık oranı arttıkça aromatik etki artıyor. Bu etki hâliyle şaraba da yansıyor.<img src="https://images.aposto.com/2025/4/4/1747925712885.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şişede olgunlaşma</h2>Şarap artık hazır, şişede. Meşede olgunlaştı ya da olgunlaşmadı, şişelendi. Eski rekoltelerden bahsedildiğini duymuşsunuzdur. Yıl 2025, etikete bakıyoruz 1995. Bu ne anlama geliyor? Şarap neden ve nasıl yıllanıyor? Yaygın inanışın aksine, havalı cümlelerin tersine çoğu şarap zamanla daha iyi hâle gelmez. Yani her şarap yıllanmaz. Şaraplar yıllanmaya uygun olmayanlar ve yıllanmaya uygun olanlar olarak ikiye ayrılır.Yıllanmaya uygun olmayanlar:&nbsp;Şarapların çoğunluğu şişelendiği sene tüketime uygun şaraplardır. Genelleme yapıyorum, aman dikkat. Bu genç tüketime uygun olan şaraplar zaman geçtikçe taze meyvemsi notlarını kaybederler. Yıllanmadan tüketilmelerinin sebebi de budur. Şarabı insana benzetecek olursak; biraz deli dolu, enerjik, hızlı yaşayan ama kolay yorulan biri gibi düşünebiliriz.&nbsp;Yıllanmaya müsait olmayan şaraplar yapısal olarak içerisindeki aroma profilini ve dokuyu ileriye taşıyamayacak olan şaraplardır. Anlatabilmek için genellemeleri yanıma alıyorum. Asidite ve tanen, aromaları taşıyan bu yapının iskeleti sayılır. Asidite yıllanma potansiyeline katkıda bulunuyor. Turşudan farzı misal uzunca süre dayanmasının sebebi asit ve tuz. Şarapta da asit bu görevi görüyor, koruyor.&nbsp;Tanen ise bu yapının iskeleti gibi. Antioksidan özelliği ile birleşince şarabın yıllara, yollara, oksijene meydan okumasına destek oluyor. Bu her asiditesi yüksek şarabın yıllanabileceği, her tanenden zengin şişenin kava atılması gerektiği anlamına gelmiyor. Aroma konsantrasyonu, zenginliği de çok önemli. Bir şarabın yıllanma potansiyeli olup olmaması onun iyi ya da kötü bir şarap olduğunun göstergesi değil, bunun altını çizmek isterim. Genç tüketim için yapılan, taze taze içime hazır olan şaraplar ile yıllanma potansiyeli yüksek olan bir şarabın kalite değerlendirmesini karşılaştırmayı tercih etmiyorum. Farklı iki stili karşılaştırmak gibi oluyor, doğru bulmuyorum.<img src="https://images.aposto.com/2025/4/4/1747925757265.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Yıllanmaya uygun olanlar:&nbsp;Bu şaraplar şişelendiklerinde içime hazır olmuyorlar. Zamana, olgunlaşmaya ihtiyaçları oluyor. Biraz yaş almaya, geçen zamandan nasibini almaya, birikime, görüp geçirmeye gereksinim duyuyorlar. Üniversite yıllarının başında birini düşünelim, daha kendi potansiyelini henüz keşfeden, öğrenen biri. Yıllar sonra bilgi birikimi ve deneyimler ile bambaşka birine dönüşecek. Konuşacakları da anlatmak istedikleri de değişecek. Burada işin içine kimyasal durumlar giriyor.&nbsp;Henüz şişenin içinde olanlar bilimsel olarak anlaşılmış ve açıklanmış değil. Fakat bir bağ ve dönüşüm olduğu aşikar. Şarap aromatik olarak kompleks ve yoğun, asiditesi yerinde ve tanenden de zengin ise yıllanma potansiyeli yüksektir. Yeniden belirtiyorum: Genelleme yaparak konuşuyoruz. Bu parametrelerin yüksek olması her zaman bir şarabın yıllanabileceğini göstermez.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yıllanmaya uygun olan örnekler: Tanenden çok zengin Boğazkereler, meyve konsantraysonu pek yoğun Öküzgözüler, yüksek asiditeli Rieslingler.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2025/4/4/1747925769752.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yıllandıkça şişede neler oluyor?</h2>Yıllar geçse de üzerinden şarap kim olduğunu unutmuyor. İçerisindeki fermantasyondan ve olgunlaşmadan gelen aromatik yapıyı tamamen koruyamasa da üçüncül aromalara dönüştürüyor. O taze kırmızı meyveler çok olgunlaşıyor, pişiyor, kuruyor. Otların yanında mantar bitiyor, mantarın bittiği toprağın kokusu geliyor burunlara. Hafiften tütün ve deri kokuyor. O taze notların hepsi evriliyor. Peki nasıl yıllandıracağız bu şarabı?&nbsp;Sıcaklık: 10-15°C aralığında sabit sıcaklıkta. “Ben şarabımı 2-3 ay sonra içer keyfime bakarım” diyenler buzdolabına koyabilir ya da oda sıcaklığında muhafaza edebilir. Dolapta mantarın kuruma ihtimali söz konusu. Mantar kurursa içeri daha çok hava girip oksidasyona sebep olabilir. Bu sebeple uzun süreli saklama koşulu olarak pek uygun değil. Aşırı sıcaklık değişimleri şaraba zarar veriyor. Mutfaktan uzak duruyoruz, ocağın sağına solun üzerine altına yanaşmıyoruz.Karanlık:&nbsp;Güneş ışığı ve doğrudan aydınlatmada hem ısı hem de ışık faktörleri birleşince birtakım bozulmalara sebep olabilir. Işıktan uzak, karanlığa yakın muhafaza ediyoruz.Hareketsiz: Hareket hâli şarabın sürekli rahatsız edilmesi demek. Sarstıkça içindeki tortular da sarsılıyor, aroma bileşikleri sakince olgunlaşamıyor. O yuzden hareketsiz, sakin bir ortam buluyoruz.Yatay:&nbsp;Şarap mantar ile kapatılmışsa yatay olarak muhafaza etmek gerekiyor. Çünkü mantarlar kurudukça büzülerek az da olsa hava girişine izin veriyor ve bu şarabın ufak ufak oksidasyonuna yol açabiliyor. Şişeleri yatay saklamak, mantarın nemli ve şişkin kalmasını sağlayarak havanın içeri geçmesine engel olmaya yardımcı oluyor. Vida kapaklı şaraplar ise dikey konumda saklanabilir çünkü zaten bir hava geçisi yok, dolayısıyla risk de yok.Bunlar ideal koşullar. "Tamam da mahzenim mi var benim? Şarap dolabı da almadım, almayı da düşünmüyorum!" diyenler için önerim: Çok sıcak olmayan, çok da kuru olmayan, ışıktan uzak serin yerleri tercih edebilirsiniz.

apéro

Şarapta fıçı ve şişe yaşlandırması nasıl yapılır? Kullanılan fıçı türleri ve yaşlanma süreci bir şarabın tat ve dokusunu nasıl etkiler? Kadehte biraz vanilya biraz mantarla zamanın şarap üzerindeki etkilerini keşfe çıkıyoruz. Meşe fıçılarını, oksijenin oyunlarını ve tanen evrimini anlıyoruz. 

mikrooksijenasyon ile ilgili hikayeler