Toplumsal Tarih

İstanbul'un beklenmeyen misafirleri olan Beyaz Ruslar açtıkları galeriler ve fotoğraf stüdyoları, ortak resim sergileri, verdikleri özel müzik ve resim eğitimleri, bale ve şan dersleri, konserler ve sanat alanındaki örgütlenmelerle şehrin kültürel hayatına tesirde bulunmuşlardır.

İstanbul’un Beyaz Rus Fotoğrafçısı: Jules Kanzler (İzzet Kaya Kanzler)*

Afganistan'da geçtiğimiz günlerde Taliban yönetimi, kadınların yerli ve yabancı sivil toplum kuruluşlarında (STK) çalışmalarını yasakladıklarını duyurdu. Sivil toplum çalışanı kadınların başörtüsü takmadığına işaret eden Taliban yönetimi, şeriat yasasını ihlal ettiklerini belirtti. Taliban ayrıca geçtiğimiz hafta kadınların üniversitelerde eğitim almalarını ikinci bir emre kadar yasakladıklarını duyurdu.&nbsp;Ağustos 2021'den bu yana ülkeyi yöneten&nbsp;Taliban, başa geldiğinde verdiği ilk sözlerden biri, 1996-2001 yılları arasında kadınlara getirilen kısıtlama ve kurallar kadar ağır yaptırımlar uygulanmayacağı; "daha ılımlı" politikalar izleneceğiydi. Ancak bugün Taliban rejimi altındaki kadınlar yaşadıklarını&nbsp;"Tüm hayallerinizle birlikte diri diri gömülmek gibi. Tüm temel haklardan mahrumsunuz." diye anlatıyor. Rejimle, rejime karşı savaşan kadınlar, seslerinin tüm dünyadan duyulmasını istiyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir buçuk yılda neler oldu?&nbsp;</h2>Taliban'ın yönetime geldiği Ağustos 2021'den itibaren bir dizi kararname ve resmî kararlarla kadınlara yönelik çeşitli kısıtlamalar getirildi. Öncelikle kadınların hakları için başlattıkları eylemlere müdahale&nbsp;eden yönetim, eylül ayında açıkladığı kabineyi tamamen erkeklerden oluşturdu. Taliban yönetimi öncesinde kabinede kadın bakanlar da bulunuyordu.&nbsp;Daha sonra kadınların spor müsabakalarına katılmaları yasaklandı, Kadın Bakanlığı'nı kapatan Taliban, yerine Fazilet Yayma ve Ahlaksızlığı Önleme Bakanlığı kurdu. Başkent Kabil'de çalışan kadın devlet memurlarına evde kalmaları gerektiği bildirildi. Taliban yönetiminde 150'den fazla medya kuruluşu kapatılırken kadınların da bu kurumlarda çalışmasının engellendiği&nbsp;bildirildi.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/11/0/1671978706084.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Afganistan'da 3 kadın yolda yürüyor. Kadınlardan 2'si burka giymiş, diğeri iste yüzünü tamamen kapatmış" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kasım 2021 Hector Retamal/AFP/Getty ImagesAralık 2021'de yönetim, uzun mesafe seyahat etmek isteyen kadınlara erkek bir refakatçinin eşlik etmesi gerektiğine hükmetti. Fazilet Yayma ve Ahlaksızlığı Önleme Bakanlığı, Kabil'in çeşitli bölgelerine, kadınları yüzünü kapatmaya ve siyah peçeye teşvik eden posterler astı. Posterlerde "Şeriat'a göre Müslüman kadın tesettürlü olmalıdır." ifadeleri yer alıyordu.&nbsp;Mart 2022'de Taliban, kız çocuklarının orta öğretime katılmasını&nbsp;yasakladı. Karar ülkede protesto edilirken uluslarası camiada da tepki çekti. Taliban yönetiminin reddetmesine rağmen, ülkenin büyük bölümünde kadınların ehliyet almasının engellendiği&nbsp;ve sokağa çıkarken yüzlerini örtmek zorunda olduğu haberleri paylaşıldı. Şu anda da ülkenin büyük çoğunda bu kuralların geçerli olduğu biliniyor. Yönetim mayıs ayında kadın sunuculara&nbsp;yüzlerini örtmeleri gerektiğini bildirdi. Karar erkek sunucuların maske takarak program sunmasıyla protesto edildi.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/11/0/1671978852347.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Afganistan'da bir kadın sunucu yüzünün bir kısmını siyah bir örtüyle kapatmış, sadece gözleri ve alnı görünüyor" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">BBCKasım ayında kadınların Kabil'de eğlence parkı ve bahçelere gitmelerine de yasak getirildi. Geçtiğimiz hafta ise Taliban yönetimi, ikinci bir duyuruya kadar kadınların üniversitede eğitim görmesinin yasaklandığını bildirdi. Yüksek Öğrenim Bakanı Nida Muhammed Nedim karara ilişkin gerekçeleri şu şekilde sıraladı:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Üniversitelerde kız öğrenciler örtünme kurallarına riayet etmedi. Yasağa rağmen hâlâ bazı üniversitelerde karma eğitim devam ediyordu. Kız öğrencilerin üniversite eğitimi için farklı vilayetlere gidip ailesi olmadan orada yaşaması ve buradaki yurtlarda kalması uygun değil. Çarşaf giymediler, çoğunlukla kadınların düğünde giydikleri kıyafetlerle okula geliyorlardı. Amacımız kızları eğitimden mahrum bırakmak değil. Üniversitelerdeki sorunların çözülmesi için çalışmalar devam ediyor."</blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kadınlar ne diyor? Ne yapıyor?&nbsp;</h2>BBC Türkçe'den Fundanur Öztürk'ün <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/articles/c3g12depxzlo" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">haberinde yer alan</a> Afganistan'da yaşayan bir gazeteci olan Sina yaşadıklarını "Biz kadınlar artık özgür insanlar değiliz, evlerimizden dışarı çıkamayan, erkeklerimize hizmet edip çocuklarımızı büyütmek zorunda kalan köleleriz." cümleleriyle özetliyor.Öztürk'e konuşan kadınlardan bir diğeri de 24 yaşındaki Rafa, "Taliban bizi her gün tehdit ediyor. Evlerde toplansak, ev sahibini hapse atarlar. Tüm hayatımız bir kâbus ve cehennem gibi oldu, hiçbir kurum bize yardım etmiyor. Uluslararası toplum bile gözünü kapatmış ve üzerimizdeki zulmü izliyor. Çocuklarım ve ben her gece ölüm kâbusu görüyoruz ama savaşmayı bırakmıyorum. Özgür olana kadar savaşacağım." diyor.<div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><figure fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; box-sizing: border-box;"><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><div dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2022/11/0/1671979950798.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">SkyNewsTaliban'dan önce, şiddete maruz kalan kadınlara ücretsiz hukuki destek sunan Avukat Zohra da Herat’ta saklanarak yaşadığını ve kimliğini değiştirdiğini anlatıyor. "Yakalanan bazı meslektaşlarım, Taliban hapishanesinde 40 gün boyunca bir odada 50 kişi susuz ve yemeksiz tutuldu. Üç meslektaşım ise son bir yıldır tutuklu."&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.birgun.net/haber/afgan-kadinlar-birgun-e-konustu-taliban-rejiminde-yasamak-diri-diri-gomulmek-gibi-414974" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">BirGün'e konuşan</a> kadınlardan Nelofar, "Afganistan'da kadınlar köle gibi görülüyor. Taliban'a göre ‘makul’ kadın, her zaman evde oturan kadındır. Ve kadının en büyük sorumluluğu kocasının şehvetli arzularına boyun eğmek, çocuk doğurmak ve büyütmek bunun dışında da ailedeki erkeklerin rahatını sağlamak. Bu tamamen kölelik. Kadınlar böyle bir hayat istemiyor." diyor.Sharifa S. ise "Desteğe ihtiyaç var. Medya aracılığıyla sesimizi dünyaya duyurmaya çalıştık, uluslararası toplumdan yardım istedik... Ne yazık ki beklenen desteği alabilmiş, sesimizi duyurabilmiş değiliz. Nefret ve hayal kırıklıklarıyla doluyuz. Her gün biraz daha ölüyor gibiyiz." ifadelerini kullanıyor.<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/BBCYaldaHakim/status/1605844417386106880" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2022/11/0/1671982572799.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.95" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Afganistan'da yaşayan kadınlar, dünyadan bir ses ve tepki beklediklerini; ancak yalnızca kınama mesajları gördüklerini vurguluyor. Afganistan'da yaşayan bir kadın durumu "Dünya bizi izliyor ve hiçbir şey yapmıyor" cümlesiyle özetliyor.Geçtiğimiz hafta kadınlar, üniversite eğitiminin yasaklandığı haberinin ardından protesto gösterileri düzenledi. Cumartesi günü Herat'ta düzenlenen protestoda Taliban güçlerinin göstericilere karşı tazyikli suyla müdahale ettiği bildirildi. 100 ila 150 kişinin katıldığı gösteriyi düzenleyenlerden Meryem yaşananları şu şekilde anlatıyor:"Her sokakta, her meydanda güvenlik vardı, zırhlı araçlar ve silahlı adamlar vardı. Tariqi Park'ta protestomuza başladığımızda Taliban ağaçlardan aldıkları dallarla bizi dövdü. Ama biz protestomuza devam ettik. Güvenlik güçlerinin varlığını arttırdılar. Saat 11 civarında tazyikli su getirdiler."<img src="https://images.aposto.com/2022/11/0/1671983070080.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Victor J. Blue/The New York TimesTaliban yönetimine yönelik protesto yalnızca bu değildi. Türlü kısıtlamaların açıklanmasının ardından kadınlar bir araya gelerek kurallara karşı direniş gösterdi. Ağustos ayında "Nan, kâr, azadî" (Ekmek, iş, özgürlük) sloganıyla sokağa çıkan kadınlar Taliban'a karşı var olma mücadelelerine devam edeceklerini gösterdi.</div></div></figure></div><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kadınlar ne istiyor?&nbsp;</h2>Özgürlüklerini geri kazanmak.&nbsp;Bunun için gereken her şeyi bulundukları yerde yaptıklarını ve mücadeleye devam edeceklerini vurgulayan kadınlar, dünyanın ses çıkarması gerektiğinin altını çiziyor. Akademisyen Dr. Bahar Jalali&nbsp;"Bu noktada Afgan kadınların uluslararası toplumun müdahalesiyle 2001’de olduğu gibi bir kez daha Taliban'dan kurtarılması gerekecektir. Askerî müdahaleyi kastetmiyorum, diplomatik ve siyasi müdahaleyi veya sonunda Afganistan'da iktidarı ele geçirebilecek alternatif Afgan grupları bulmayı kastediyorum. Temelde uluslararası toplumun diğer Afgan gruplarla konuşmaya başlaması ve Taliban’ı normalleştirmeyi bırakması gerekiyor" diyor.

tesettür ile ilgili hikayeler