Swift turnesi kaosunun ardında: ABD'de müziğin tekelliği

Geçtiğimiz haftalarda Taylor Swift'in, yaklaşık 5 yılın ardından yapacağı ilk turnesi olan ve 52 konserden oluşan Eras turu biletlerinin ön satışlarına hayranlarından olağanüstü talep geldi. Live Nation Entertainment'a ait Ticketmaster üzerinden yapılan ve ilk başta yalnızca belirli bir üye grubuna açılan ön satışta 1 günde 2,4 milyon bilet satıldı. Şirket, bunun şu ana kadar 1 günde satılan en fazla bilet miktarı olduğunu belirtirken sistemde 3,5 milyar talep aldığını ve bunun önceki rekorun 4 katı olduğunu söyledi. Ticketmaster.com trafiği kaldıramadı ve hayranların çoğu, hatalar veren sitede bilet almak için uzun süre beklemek ve çoğunlukla da vazgeçmek durumunda kaldı.

Kaosun ardından Ticketmaster "olağanüstü yüksek talep ve yeterince bilet bulunmaması nedeniyle" bu durumun yaşandığını belirterek genel satışı iptal etmek ve bazı üyelerinin bilet satın alabileceği tarihleri değiştirmek gibi çözümlere gitti. Swift ise yaşananlardan şirketi sorumlu tuttu ve açıklamasında şunları söyledi: 

"Kimse için mazeret üretmeyeceğim; böyle bir talebi karşılayıp karşılayamayacaklarını defalarca sorduk ve yapabileceklerine dair temin edildik. 2,4 milyon kişinin bilet alması gerçekten şaşırtıcı, ancak bunun için ayı saldırısına uğruyormuş gibi hissetmeleri beni çok öfkelendiriyor."

Rekabetsizlik ve iptal çağrıları

Yaşanan bu kaos, 2010 yılında birleşen Ticketmaster ile etkinlik mekanları işleten, turne reklamları hizmeti veren ve bilet satışı yapan Live Nation'ın piyasadaki rekabet dinamiklerine zarar verdiği, tekel hâline geldiği ve rekabetle karşı karşıya olmaması nedeniyle süreçlerini ve operasyonlarını iyileştirmek, kullanıcı deneyimi geliştirecek inovasyonlar yapmak için yeterince çaba harcamadığı eleştirilerini beraberinde getirdi. 

Ancak bu Ticketmaster'ın karşı karşıya kaldığı ilk olay değildi, zira birleşme sırasında şirketler, biletleme platformunu kullanmamayı tercih eden mekanlara karşı ayrımcılık yapmayacağı, kullanılan yazılımının lisansını rakiplerinden birine vereceği gibi taahhütlerde bulunmuş; 2020'deyse bunları yerine getirmediği gerekçesiyle ABD Adalet Bakanlığı (DOJ) bazı yeni düzenlemeler getirmişti. New York Times’a konuşan kaynaklar, DOJ'in Swift kaosundan bir süre önce etkinlik mekanları, tüketiciler ve bilet şirketlerinin şikayetleri üzerine Live Nation ve Ticketmaster'a yönelik soruşturma başlattığını, şirketin müzik endüstrisindeki hakim gücünü kötüye kullanıp kullanmadığının ise son olayların ardından gündeme geldiğini belirtti. 

Bloomberg'ün haberine göre, ABD'den senatörler Richard Blumenthal, Amy Klobuchar ve Edward Markey, DOJ'a gönderdiği notta "Live Nation'ın önceki 2 karara rağmen piyasadaki hakim konumunu kötüye kullanmaya devam ettiği tespit edilirse Ticketmaster ve Live Nation birleşmesini iptal etme ve şirketleri ayırma çağrısında bulunuyoruz." ifadelerine yer verdi.

Sorun gerçekten neydi?

Ticketmaster ve Live Nation'ın en büyük hissedarı Liberty Media, Swift'in turnesinden sorumlu olan ve aynı zamanda Live Nation'ın rakibi AEG'nin Ticketmaster ile çalışmayı tercih ettiğini öne sürerken AEG ise CNBC'ye iddiaların doğru olmadığını söyledi ve Ticketmaster'ın etkinlik mekanlarının büyük çoğunluğuyla yaptığı özel anlaşmaları gerekçe göstererek "Biletleri Ticketmaster sistemi üzerinden satmak zorundaydık, başka seçeneğimiz yoktu." açıklamasında bulundu. 

Bu, yalnızca Taylor Swift'in yaşadığı bir sorun değildi, nitekim "Break Up Ticketmaster" (Ticketmaster’ı ayırın) adındaki koalisyon "Live Nation'ın biletleme ve canlı etkinlik mekanları pazarının %70'ini kontrol ettiğini, bu nedenle sanatçıların ve temsilcilerinin biletlerinin satılacağı platformlar konusunda çok az seçeneğe sahip olduğunu" aktardı.

Üstelik grup, DOJ'i Ticketmaster ve Live Nation'a "bilet fiyatlarını yükselttiği" ve "çok yüksek ek ücretler aldığı" nedeniyle soruşturma açmaya çağırdı. DOJ'a yazan senatörler ise "2010'daki birleşmenin aslında rekabeti teşvik edeceğini ve bilet fiyatlarını düşüreceğini öngördüklerini; ancak Ticketmaster'ın tüm etkinlik türleri ve mekanları için fiyatları son 20 yılda 3 kattan fazla artırdığını" belirtti.

• Fiyatlandırma: Ticketmaster'ın kulandığı bilet fiyatlandırma yöntemi, fiyatı talebe göre belirliyor ve sırada bekleyen kişi sayısı arttıkça fiyatların da artmasını sağlıyor. 2021'de Live Nation'ın 13 milyondan fazla bilet satışından 1 milyar doların üzerinde, rakibi AEG'ninse 3 milyon bilet satışından 281 milyon dolar hasılat elde ettiği aktarılıyor.

Yale School of Management'tan Ekonomi Profesörü Florian Ederer ise, Ticketmaster'ın piyasada tek satıcı olmadığını, dolayısıyla tekel olmadığını belirtiyor. Ancak piyasada sahip olduğu %70 payın etkisiyle gücünü kötüye kullanabileceğini ve aslında 1995'ten beri satılan büyük konserlerin biletlerinin %80'inden fazlasından sorumlu olduğunu söylüyor. Öte yandan, The Economist'e konuşan Rutgers University'den Michael Carrier, bir pazarı kontrol etmek için %70'in üzerinde pazar payının yeterli olduğunu dile getiriyor.

Tekelleşmenin genellikle benzersiz bir ürün veya hizmet sunulması suretiyle meydana geldiği de aktarılırken Ticketmaster'ın %30 olarak açıkladığı pazar payının inovasyon becerisinden kaynaklanmadığını düşünmek yanlış olmayacaktır; zira uyguladığı fiyatlandırma yöntemi, Live Nation ile birleşmesi sonucu ekosistem içinde elde ettiği avantajlar gibi faktörler, şirket için internet sitesini ve kullanıcı deneyimini iyileştirecek inovasyonlar ve yatırımlar yapma yönünde bir motivasyon kaynağı oluşturmuyor gibi görünüyor. Nisan 2021'de ABD Temsilciler Meclisi'nin 5 üyesinin, ABD Başkanı Joe Biden'ı "tekel" olarak adlandırdıkları Live Nation ve Ticketmaster birleşmesine yönelik soruşturma başlatmaya çağırdığını da düşünürsek tekelleşmeyi önleme konusunda özellikle son dönemlerde adımlar attığı gözlemlenen kurumların önümüzdeki süreçte müzik endüstrisinde rekabeti korumak için neler yapacağını bekleyip göreceğiz.