Çikolata ve çikolatalı atıştırmalıklar, milyarlarca dolarlık bir sektör ve tüketiciler tarafından da kolayca kenara atılabilecek bir zevk değil. Bu zevkin en son ve en önemli oyuncularından biri ise haftalardır herkesin dilinde olan Dubai çikolatası. Dubai’de küçük bir çikolata üreticisinin mutfağından çıkan bu ürünün sosyal medyada viral olmasından sonra dünyanın dört bir yanındaki işletmelerin kendi versiyonlarını çıkarmalarına şahit olduk.&nbsp;Yaşanan çılgınlık, bize trendlerin ambalajlı gıda ve içecek sektöründeki Ar-Ge süreçlerini ne ölçüde hızlandırabileceğini de gösterdi. Ürün viral olduktan çok kısa bir süre sonra artizan versiyonlarının yanı sıra Ülker ve Bolçi gibi büyük firmalar da–ki bu ölçekteki firmalar genellikle bu gibi gelişmelerde karşısında yavaş kalmalarıyla bilinir–çok hızlı bir şekilde kendi Dubai çikolatalarını piyasaya sürdü. Hatta yine çikolata devlerinden Lindt bile deneme amaçlı bir üretimi yakın önümüzdeki günlerde Almanya’da piyasaya sürecek.&nbsp;Elbette ürünün ismi politik ortamdan dolayı ülke içerisinde tartışma yaratmadı da diyemeyiz. "Neden Dubai?", "Dubai’de kakao mu yetişiyor?", "Künefe/baklava&gt;&gt;&gt;&gt;" gibi yorumları her yerde görebilirsiniz. Hatta bu tartışmalara cevap olarak Antep fıstığı ezmesi yerine fındık ezmesi bulunan Trabzon çikolatası çıkaran bir firma dahi var: Fındık Ocağı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2024/10/2/1731421557103.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Menşei kavgalarını bir kenara bırakıp kakao krizine dönecek olursak görünen o ki çikolata ile insanlığın birlikteliği kakaonun tarımsal çıktılarına bırakılabilecek bir şey değil. Bu nedenle insanlık olarak kakaosuz bir gelecektense farklı metodlar uygulayarak ona yakın bir tada sahip ürünleri elde etmek için çalışmaya başladık bile.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kakaonun güncel durumu</h2>Kakao fiyatlarındaki yüksek artışlar, çikolata sektörü için büyük bir sorun hâline geldi. Fildişi Sahili ve Gana gibi ana üretici ülkelerde yaşanan verim kayıpları, üretimin %55'ini karşılayan bu bölgelerde arzı ciddi biçimde daraltmış durumda.&nbsp;Öte yandan küresel çaptaki üretim El Niño kaynaklı kuraklıklar, siyah koza hastalığı ve şişkin sürgün virüsü gibi krizlerle boğuşuyor. Bu zorlayıcı koşullar, kakao arzını kısıtlayarak fiyatları yukarı çekerken bir yandan AB’nin ormansızlaşma karşıtı regülasyonları da üretim süreçlerinde radikal değişiklikler talep ediyor. Elbette bu yaşananlara gözünü yummak istemeyenler de mevcut.&nbsp;Bakalım kakaosuz çikolatanın öncüsü bu girişimler neler yapıyor...<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Voyage Foods</h2>Voyage Foods, kakaoyu üzüm çekirdeği ve ayçiçeği proteini gibi bileşenlerle değiştirerek çikolatanın ne olabileceğini yeniden tanımlamak için adım attı. Bu yenilikçi yaklaşım, su kullanımını %99, emisyonları ise %81 oranında azaltarak sürdürülebilirlikten ödün vermeyen ürünler sunuyor. USDA’den aldığı 25 milyon dolarlık kredi ve büyük sektör oyuncularının desteğiyle inşa edilen yeni tesisleri, sektörde yeni bir dönemin başlangıcı olabilir.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Döhler'in Nukoko yatırımı</h2>Döhler'in baklaları (fava) fermantasyon yoluyla kakaosuz çikolataya dönüştüren Nukoko'ya yaptığı son yatırım, hammadde ve inovasyon devinin sürdürülebilir bir geleceğe olan bağlılığını gösteriyor. Yatırımla birlikte Döhler’in üretim ve dağıtım gücünü arkasına alan Nukoko, bu sayede laboratuvar ürünlerini endüstriyel üretime çok hızlı bir şekilde adapte edebilecek.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Agrain</h2>Danimarkalı girişim Agrain, ileri dönüştürülmüş tahıllardan un ve cipslerin yanı sıra aynı hammaddeden kakao alternatifi de üretiyor. Endless Foods’un THIC (this isn’t chocolate) adlı kakaosuz çikolata markası da Agrain’in yarattığı bu ürünü kullanarak yeni nesil çikolatalar üretiyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Döhler Türkiye&nbsp;</h2>Döhler Türkiye, bölgede yenilikçi ürünler üzerine çalışan iyi bir Ar-Ge ekibine sahip. Bu ekibin yaptığı çalışmaların sonucunda ortaya çıkan ürünlerden biri de kakao alternatifi olarak geliştirdikleri malt bazlı karışım. Yapılan tarif denemelerinde gördük ki malt unu karışımını kakao ile yarı yarıya karıştırınca bile tat ve doku açısından istenilen sonuçları elde etmek mümkün. Ek olarak bu karışımların besin değeri açısından–yüksek lif ve antioksidan–kakaoyu zenginleştirdiğini söylemekte de fayda var.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Harekete katılan diğer öncüler</h2>WNWN ve Planet A Foods gibi markalar tahılların fermente edilmesiyle kakaosuz çikolata üretiyor ve her biri bu büyüyen harekete farklı bir bakış açısı sağlıyor. Yakın bir zamanda çikolata ve atıştırmalık devi Hershey’s’den yatırım alan Blue Stripes Cacao ise kakao meyvesinin yalnızca çekirdekleri yerine kabuğu ve suyu dahil her bir parçasını kullanarak çikolata ve çikolatalı atıştırmalıklar üretiyor.

İştah ve ufuk açan yemek yayını. Her çarşamba ve cumartesi önlüğünü giyer.

Aposto'nun iştah ve ufuk açan yemek yayını.

apéro

Kakao, çikolatayı çikolata yapan ana bileşen. Ancak iklim değişikliği, verimsizlik, hastalıklar ve yanlış tarım uygulamaları kakao fiyatlarını hızla yükseltirken geleneksel çikolata üretimini de bir yol ayrımına getiriyor. Dubai çikolatasından kakaosuz üretime, çikolatada yeni yollar.

Dubai çikolatasından kakaosuz üretime: Çikolatanın evrimi

Son dönemde market raflarında dikkatimizi çeken bir trend var: Acı, baharatlı veya "tatlı acı" başlığıyla piyasaya çıkan ürünler. Cips, patlamış mısır, kraker, dondurma ve içecekler dahil birçok kategorinin en yeni üyesi bu akımdan izler taşıyor.&nbsp;Tabi trendlerin genellikle gençler tarafından yönlendirildiği çoğu senaryoda su götürmez bir gerçek olsa da konu acı olunca çizginin dışında bir eğilim söz konusu çünkü acılı tüm ürünler eski nesiller arasında da epey popüler.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Acı geçici bir heves mi?&nbsp;</h2>Acı trendi dün çıkmadı. Son on senedir günden güne artan Sriracha, acı sos ve acı bal tüketimini –ve de arzını– göz önünde bulundurursak, yavaş yavaş geliyorum diyordu zaten.&nbsp;Ancak bu sene itibariyle içeceklere de el atınca sektördeki herkes bir, "vardık galiba" havasına girmiş oldu.Starbucks’ın geçen bahar ABD pazarında acılı ejder meyvesi, acılı ananas ve acılı çilek olmak üzere üç farklı tatta limonata çıkarması buna en büyük örneklerden. Ya da Şubat 2024’te Coca-Cola’nın yıllar sonra ilk kalıcı aromasını piyasaya sürmesi ve bu içeceğin baharatlı olması da. Özellikle bu iki örnekten anlamamız gereken şey, bu büyük markaların trendden faydalandığı değil, bunun kalıcı olacağını bildiğinden dolayı bu hamleyi yapmış olmaları.Araştırma şirketi Mintel’in hizmet sektörü bölümünde analist olarak çalışan Varchasvi Singh de bunu onaylıyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Bu trend geçici bir heves değil, kalmak için burada."</blockquote>Yine araştırma üzerine lider firmalardan Circana’nın topladığı verilere göre "baharatlı" veya "acı" olarak tanımlanan yiyecek ve içeceklerin satışlarında yıllık %19’luk bir artış mevcut. Yine aynı araştırmaya göre 25 ila 34 yaş arası yetişkinlerin %11’i "cesur" tatlardan hoşlanıyor. 2019’daki araştırmada bu rakam sadece %7 idi.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kültürel ve küresel etkiler</h2>ABD, İngiltere, Kanada, Avrupa ve son on senedeki göç politikası göz önünde bulundurulduğunda Türkiye’de etnik çeşitlilik son derece arttı ve bu da farklı hammadde ve yemeklerin kapısını açtı. Şu an Çin, Kore, Suriye, Afgan ve Uygur marketlerinden tutun da restoran ve son tüketici ürünleri yapan firmalara kadar, bundan 10 sene önce hayali bile kurulamayacak kadar farklı tatlara ve ürünlere erişimimiz var.Bahsi geçen tüm ülkeleri göz önünde bulundurduğumuzda da chili crisp, salca macha ve sriracha gibi sosların özellikle yeni nesil arasında ketçap ve mayonez kadar yaygın olduğunu söyleyebiliriz.Pandeminin etkisini de unutmak olmaz. Seyahat kısıtlamaları sebebiyle farklı ülkelerde ya da en basitinden şehrindeki etnik bir restoranda yiyebileceği yemekleri yapabilmek için yeni baharat ve soslar deneyen tüketiciler bunları tüketim alışkanlıkları hâline getirdiler ve bu da sos ve baharat kategorilerinde bir talep artışı yarattı.<img src="https://images.aposto.com/2024/8/3/1725413729498.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Acının raftaki hâli ne durumda?</h2>1. Öne çıkan markalar&nbsp;Doritos Flamin’ Hot:&nbsp;2022’deki Super Bowl reklamından bu yana acıların değil ama ateşlerin kadını olan Megan Thee Stallion ile iş birliğinde olan Flamin Hot sadece ABD'yi değil, tüm dünyayı kasıp kavuran ürünlerden biri. Geçtiğimiz haftalarda özel yapım raflarını ateşe vermeleri de son zamanların en ilgi çekici pazarlama hamlelerinden biriydi.&nbsp;Bachan’s: Paketli gıda ve içecek –kısaca CPG– sektörünün geçtiğimiz ay en çok konuşulan sos markasıydı. Ailenin geleneksel Japon barbekü sosu tariflerini uzun yıllar süren arge sürecinden sonra piyasaya 2019’da süren firma, 2023’ü 70 milyon dolar satışla kapattı. 2024 Temmuz’da açıklanan son veriye göre ise markanın değeri 350 milyon dolar. Acı sos markası Cholula’nın 2020’de yıllık 80 milyon dolarlık satışı varken, 800 milyon dolara McCormick tarafından satın alınmasını göz önünde bulundurursak, Bachan’s’ın satıldığı takdirde benzer bir değere satılmasını bekleyebiliriz demek isterdim ancak 2020’den bu yana şirket satın almalarının ve evliliklerinin eskisi kadar şişkin değerlerde gerçekleşmediği gerçeğiyle yüzleşmemiz gerek.Truff:&nbsp;Trüf mantarını merkezinde tutarak kendini lüks bir segmente taşıyan Truff da son zamanların en çok konuşulan "acı" markalarından. 2021’de The Weeknd’in klibine ürün yerleştirmesi, geçen senenin sonunda Kim Kardashian’ın özel sermaye şirketinden yatırım alması ve mantar şeklindeki özel kapağı sayesinde Super Mario filmi ile iş birliğine gitmesine kadar birçok farklı açıdan ana başlıklarda kendine yer buldu.<img src="https://images.aposto.com/2024/8/3/1725413900737.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">2. Öne çıkan kategorilerChili Crunch/Crisp/Acı Kıtırı: Henüz ülkemizde yalnızca Biberco tarafından yapılsa da özellikle ABD pazarının yeni acı biber sosu hâline gelen chili crunch, sos pazarının en gözde kategorisi. Geçtiğimiz aylarda şef David Chang’in kurduğu Momofuku Goods’un "chili crunch" teriminin patentini alıp kategorinin isim sahibi olmaya çalışması da bundan olsa gerek.Acı Bal (Hot Honey): Mike’s Hot Honey markasıyla pizza üzerine odaklı sos olarak hayatına başlayan acı bal, kendini şimdilerde birden fazla yemekle eşleşirken buluyor. Hatta yeri geldi mi patates cipsi Utz ile ortak ürün çıkardığı bile oluyor. Mike’s harici şu anda piyasada onlarca ve belki yüzlerce yeni oyuncu mevcut ve de toplam pazar büyüklüğü 2022 verilerine göre 100 milyon doları çoktan aşmış durumda.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Not: Ürünü isim benzerliğinden ötürü deli bal ile karıştırmamakta fayda var.</li></ul>Protein bar: Türkiye’deki ilk acı biberli protein bar örneği ZBars’a ait olabilir. Almanya pazarından Chimpanzee, Arnavutluk’tan Hot Chip ve ABD pazarından Mezcla ile Unite Mexican hot chocolate ise global örnekler arasında. Hem protein hem de acı aynı anda en hızlı büyümeye sahip trendler iken, daha birçok markanın bu ikiliyi bir araya getireceği kesin.&nbsp;Çikolata: Kakao ile acı biberlerin birleşimi yeni değil. Antik Amerikan uygarlıklarına kadar gidiyor ortak geçmişleri. Ancak zaman içerisinde de böyle kalacaklardı diye bir şey yok. Avrupa’ya ayak bastığı gibi her damağa hitap edebilmesi için tek başına kullanılmaya başlayan kakaonun acıyla buluşması endüstri devriminden çok sonra, bugünleri beklemek zorundaydı. Piyasaya baktığımızda ABD'den öne çıkanlar arasında Taza Chocolate’ın guajillo biberli çikolatası mevcut. "Perfectly unrefined"&nbsp;sloganıyla sattıkları bu seriyi tatmakta fayda var çünkü geleneksel yöntemlerle üretildiği için bildiğiniz çikolataya göre çok farklı, kumlu bir yapıda. Bu da çikolata karşı bildiğiniz birçok şeyi değiştiriyor.&nbsp;Çikolata devlerinden Lindt'in acı çikolatasını tatmak sanıyorum Taza’ya göre çok daha kolay. Türkiye’deki zincir marketlerde bile rahatça denk gelme şansınız bulunuyor. Daha yüksek kalite bir şey denemek isteyenler için ise O Atolye mevcut. Birkaç sene önce acı sos markası Padronero ile ortak bir ürün çıkarmışlardı diye hatırlıyorum.Kuru meyve: Sosyal medyadaki Meksika sokak yemekleri videolarında mangoya tajin (acı biber ve lime karışımı) eklendiğine muhtemelen denk gelmişsinizdir. Bu ikiliden ilham alınmış olunacak ki, ABD'deki kuru meyve firması Solely’nin acı biber kaplamalı kuru mango ve ananas sattığını görüyoruz. Yine ABD'den Chuza ise daha yeni örneklerden. Pazara çıkış ürünü olarak hepsi acı baharat kaplı olan mango, turna yemişi, çilek, kayısı kurusu seçtiklerini görüyoruz.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bundan sonrası?</h2>Bundan on sene kadar önce tüketiciler için tatlı-tuzlu birlikteliği damaklarda ve akıllarda yeni yeni oturuyordu. Bugünlere baktığımızda ise artık trend olmaktan çıkıp, gıda ve içeceklere dair her alanda, çok farklı şekillerde karşımıza çıktığını görüyoruz.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şimdi sıra acıda</h2>Ürün kategorisi ister sos, isterse de kuru meyve olsun, acının da artık tüketici nezdinde beklenen temel tatlardan biri olduğu ortada. Bu yüzden de markalar hem hâlihazırda bulunan ürünlerinin acı versiyonlarını çıkarmalı hem de piyasaya yeni sürecekleri inovatif ürünlerde acıyı nasıl kullanacakları sorusunu kendilerine sormalı.&nbsp;Yarının tüketicilerinin bu alanda "sade acıda" kalmayıp daha farklı bileşenlere adım atmak isteyeceğini de göz önünde bulundurursak, belki de bu inovatif acı ürünlerin üzerine ekstra kafa patlatmaktan hiçbir zarar gelmez.

Acı trendi dün çıkmadı elbet fakat son on senedir hiç olmadığı kadar yükselişte. Kültürel ve küresel etkiler ışığında, acının raftaki hâli masada.

Raflar alev alev: Acılı yiyecekler bir hevesten mi ibaret?

Yetişkinlerin çoğu, market rafları arasında gezinirken jelibonların yanından pek de ilgilenmeden geçip gider. Çocukları ise hızlıca oradan uzaklaştırır. Bunun bir nedeni jelibonun sağlıksız olduğu düşüncesiyse, bir diğer nedeni de şimdiye kadar kendisini yenilemeyi pek başaramayan ürünlerin demodeliğine dayanıyor.Oysa 2017'de 22 yaşındayken şeker tüketimini azaltmayı kafasına koyan Tara Bosch'un kurduğu Smart Sweets ile start alan düşük şekerli jelibon pazarı, her geçen yıl daha da büyüyor. Bosch, yola nasıl başladığını şöyle anlatıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Şekere hep çok düşkün biriydim. Ancak hayat kaliteme ve sağlığıma negatif etkisinden ötürü onunla ilişkimi değiştirmek istedim. Daha az şeker yemeye çalıştığım da oldu ancak bu sadece daha çok şeker istememe neden oldu. Ben de beyaz şekeri çıkarıp, şekerlemenin kendisini tutmaya karar verdim."</blockquote>Pazarın durumu: ABD’deki düşük şekerli jelibon pazarının yıllık %9.3 büyümeyle 2028'e kadar 5.6 milyar dolara ulaşması bekleniyor. ABD pazarı bu işin lideri olsa da henüz kategorinin gideceği çok yol var, zira oradaki markaların sayısı bile 20’yi geçmiyor.&nbsp;Nasıl? Bu markalar, düşük şekerli ürünlerini yapay tatlandırıcılar kullanmadan üretiyor. Son yıllarda aspartam, sukraloz ve eritritolün uzun vadede insan sağlığına olumsuz etkileri olduğunu gösteren çalışmaların arttığı da düşünülünce, bu oldukça mantıklı bir hamle.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Hangi marka, ne yapıyor?</h2><img src="https://images.aposto.com/2024/6/3/1722399942775.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.61" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Smart Sweets: Kategoriyi tanımlayan marka. Tüketicilerin birçoğuna göre az şekerli olmasına karşın (paket başına 2-3 gram) kıvam olarak klasik jelibona çok yakın ürünler yapıyorlar. Bu dokuya ulaşmak için alüloz ile birlikte birkaç lifi birden kullandıkları için lif oranları oldukça yüksek. Bu durum lif tüketimi düşük Amerikalılar için harika. Ayrıca gün içerisinde birden fazla paket yenmesini de zorlaştırıyor zira bir pakette günlük lif ihtiyacının neredeyse yarısı bulunuyor. &nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2024/6/3/1722399827406.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Behave: Lif oranı en yüksek ve aynı zamanda da karbonhidrat oranı en düşük marka. Ayrıca paketleme açısından da öne çıkıyor. Tatlılığı, kullanılan lifler ve monk fruit’ten geldiği için 50 gramlık bir pakette yalnızca 1 gram şeker bulunuyor. Tüketicilerinin çoğu Gen Z kadınlardan oluşan Behave, son bir senede d2c (Direct-to-Costumer) kanalları haricinde birçok fiziksel mağazada da listelenmeye başladı. Genç kadınları hedefleyen sosyal medya stratejileri de işe yaramış olacak ki bir sene önceye kadar 4.000 takipçiye sahipken, bugün itibarıyla 20.000 takipçiye yaklaşmış durumdalar.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tabii bu artışın bir nedeni de Instagram’da 2 milyon takipçiye sahip sinema oyuncusu Busy Philipps’i&nbsp;yatırımcı olarak almaları.</li></ul>Joyride Sweets: Tyler Merrick tarafından 7 Stick Jelly adıyla 2022’de piyasaya çıkan Joyride, 2024’ün ilk çeyreğinde Youtuber Ryan Trahan’ın ortak kurucu olarak ekibe katılmasıyla birlikte yeni ismini aldı. Şu anda paket başına 4 gram şeker içeren ekşi şerit şekerlemeler yapan marka, yeni içerik üretici ortakları sayesinde Target ve Safeway market zincirlerine girerek ABD çapındaki tüm raflarda yerini aldı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Not: "Better for you" kategorisinde sayılmasa da Haribo’nun bu hafta Münih’de konser verecek olan Adele ile işbirliğine gidip, konsere özel kalp şeklinde jelibonlar çıkarması da ürün ve ünlü uyumu için güzel bir örnek. Adele'in acılı aşk şarkılarının etkisini hafifletmek için tatlı atıştırmalıklardan iyisi yok.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Pandeminin gölgesinde gelişen pazar</h2>Covid-19’dan çok önce başlasa da pandemi etkisiyle patlama yaşayan sağlıklı yaşam trendi, kendini atıştırmalık ve şekerleme kategorisinde de gösteriyor. Ancak pazarlama iletişimleri "Bu ürün sizi turp gibi yapacak"&nbsp;mesajı üzerinden değil, "Bunu yersen fazla şeker yememiş olursun, belki biraz da makro ve mikro besin alırsın"&nbsp;gibi daha gerçekçi mesajlarla yürütülüyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bugün yeni nesil jelibonlar tüm pazarın çok küçük bir payını oluşturabilir, ancak şeker ve doku teknolojileri geliştikçe yeni kategori normunun buraya doğru evrilebileceği öngörüsünde bulunabiliriz.&nbsp;</li></ul>Sağlığına önceki nesillere göre daha fazla dikkat eden millennial&nbsp;ve üst sınırdaki Gen Z’lerin yetiştirdiği çocukların da ilk deneyecekleri jelibon benzeri ürünlerin bunlar olacağını varsayarsak bugünün marjinalinin, yarının normali olacağı görülebiliyor.&nbsp;

Sağlıklı yaşam trendi, kendini atıştırmalık ve şekerleme kategorisinde de göstermeye başladı. Düşük şeker, yüksek lif oranlarıyla eski versiyonlarından ayrılan jelibonlar bugün "sağlıklı ürün" kategorisi altında yeniden tanımlanıyor. 

Düşük şekerli, bol lifli ayıcıklar: Jelibona güncelleme geldi

Yetiştirdikleri lüks çilek ve çeri domateslerle son zamanlarda adını giderek daha sık duyduğumuz ABD merkezli dikey tarım şirketi Oishii, geçen ay B serisi finansman turunu 134 milyon dolar gibi rekor bir yatırımla kapattı. Bu denli büyük bir yatırım, Aerofarms gibi büyük iflasların yaşandığı, yatırımcıların heyecanını büyük oranda yitirdiği bir sektör için yeni bir umut ışığı oldu.Japon telekomünikasyon firması NTT liderliğindeki yatırım turuna Bloom8, McWin Capital Partners, Mizuho Bank, Japan Green Investment Corporation for Carbon Neutrality ve robotik şirketi olan Yaskawa Electric Corporation gibi firmalar da katıldı. Özellikle Yaskawa’nın yatırım yapmış olması önemli çünkü Oishii üretim ve hasat sürecinde robotlardan–ve yapay zekadan– sıkça faydalanan bir girişim.Bu yeni finansman ile Oishii, dağıtım ağını genişletmeyi, güneş enerjisiyle çalışan yeni bir tesis açmayı, robotik alanında güçlenmeyi ve enerji tasarrufunu sağlayacak yeniliklere yatırım yapmayı planlıyor. <img src="https://images.aposto.com/2024/4/4/1714687233107.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.80" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"> </h2><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dikey tarımın anavatanı&nbsp;</h2>Dikey tarım, Japonların 80’li yıllarda geliştirmeye başladığı bir teknoloji. Peki neden Japonya?Bilindiği gibi Japonya adacıklardan oluşan, dağlık bir ülke. Bu yüzden de milyonlarca insanın yaşaması ve düz arazilerde büyük ölçekte tarım yapılması için pek de ideal bir coğrafya değil. Hatta origami adlı kağıt sanatı bile bu yüzden katlama üzerine kurulu. Yani dikey tarım teknolojisinin anavatanının Japonya olması hiç de şaşırtıcı değil. &nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Oishii’yi benzersiz kılan ne?</h2>Amerika’da 2010’lardan itibaren yükselişe geçen ve birçok yatırımcının gözdesi olan dikey tarım sektörü, bugüne dek teknolojisini geliştirirken genelde bunun yan ürünü olarak yeşillik yetiştiren firmalarla dolup taştı.&nbsp;Tabii paranın bol olduğu dönemde ana hedef, teknolojiyi bir an önce geliştirmek olduğu için de bu yeşilliklerin getirisi çok da önemli değildi. Yeşilliklerin kısa üretim döngüleri sayesinde çok daha hızlı veri toplanıp, sürekli iyileştirmeler yapılabiliyordu. Ancak ne zaman ki bu sektör yatırımcıların gözbebeği olmayı bıraktı, o anda hızlıca iflasa sürüklenen firmalara şahit olduk. Oishii hariç!&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden mi? Aynı döngüyü Japonya, Amerika’dan 10 sene kadar önce yaşadığı için, Oishii kurucuları ABD'de yaşanacak <a fr-original-style="" href="https://agfundernews.com/learning-from-japans-mistakes-oishii-ceo-hasnt-spent-a-dime-on-leafy-greens-as-ultra-premium-strawberries-thrive" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">iflasları öngörmüştü</a>.&nbsp;</li></ul>Oishii nedir?&nbsp;2016 yılında kurulan Oishii, dünyanın en büyük “berry” (çilek, çeşitli yemişler, domates) dikey tarım şirketini yaratmak üzere yola çıkan bir girişim. Şu anda Omakase Berry (çilek), Koyo Berry (çilek) ve Rubi domates gibi özel türleri lezzet ve doku açısından en optimize hâlde yetiştirip, ABD’nin New York ve Texas eyaletlerinde bulunan Popup Grocer, FreshDirect ve Whole Foods Market gibi premium kanallarda satışa sunuyorlar.&nbsp;Premium derken, sahiden öyle: Ürünlerinin adet satış fiyatı 5 doları&nbsp;buluyor! Daha doğrusu buluyordu. Artan verimlilik sayesinde bugün adet fiyatını 2,5 dolara kadar indirebilmişler. Market kanallarının yanı sıra özellikle Michelin yıldızlı restoranlar tarafında da iyi bir dağıtım ağları mevcut.&nbsp; <img src="https://images.aposto.com/2024/4/4/1714687116082.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.78" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Oishii'nin CEO'su Hiroki Koga, Jersey City'deki "dünyanın en büyük dikey çilek çiftliği"nde. Japon girişimci Hiroki Koga tarafından kurulan Oishii’yi kurulduğu andan itibaren özel kılan da bu.&nbsp;Neden farklı? Oishii, diğer dikey tarım firmaları gibi tarlada yetişen maruldan biraz daha pahalı bir marul üretip fiyat rekabetine girmektense, berry alanına yönelip, ürünlerini en lezzetli ve en kârlı hâle getirmeye çalışıyor. Üretimde kullandıkları robotlar ve topladıkları dijital veriler sayesinde üretim süreçlerini iyice optimize eden şirket, 2019’dan bu yana aynı alan içerisinde yaptıkları berry üretimini 100 kat artırmış durumda.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dikey tarımın geleceği ve engeller</h2><a fr-original-style="" href="https://www.statista.com/statistics/487666/projection-vertical-farming-market-worldwide/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Statista’nın 2022’de yayımladığı rapora göre</a>, dikey tarım sektörünün 2032 yılına kadar 35,3 milyar dolarlık bir hacme sahip olması bekleniyor.&nbsp;Charleston Sebze Araştırmaları Laboratuvarı’ndan bitki patolojisti Dr. Kai-Shu Ling, dikey tarım teknolojisinin hızla yükselmesine karşın, önümüzdeki 10 sene içerisinde geleneksel tarıma göre halen oldukça küçük bir pazar payına sahip olacağını <a fr-original-style="" href="https://www.climateforesight.eu/articles/is-the-future-of-farming-vertical/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">düşünüyor:</a><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(184, 233, 134); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(184, 233, 134); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Sektörün nasıl ve ne hızda büyüyeceğini kestirmek şu an için zor fakat inanıyorum ki dikey tarım sektörü yaklaşık on sene içerisinde Amerika’daki yeşil yapraklı bitki üretiminin %50’sine; çilek ve domates gibi küçük meyvelerin üretiminin de yaklaşık %5'ine sahip olabilir.” &nbsp;</blockquote>Engeller:&nbsp;Şu an için sektörün önünde enerji verimliliğinden sonra en büyük engel verimsiz tozlaşma. Ne yazık ki arılar dikey tarım alanlarında rahatça gezinemiyor. Kullanılan yapay ışıklar yön duygularını <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/future/article/20230106-what-if-all-our-food-was-grown-in-indoor-vertical-farms" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">köreltiyor</a>. Birçok firmanın yeşillik üretmeye çalışmasının nedeni de bu, çünkü yeşillik üretiminde tozlaşma gerekli değil.&nbsp;Oishii’nin yetiştirdiği çilek ve domatesler ise ya arıya ya da manuel tozlaşmaya muhtaç. Ancak manuel tozlaşma ölçeklenebilir bir şey değil. Bu nedenle Oishii bugün arıları nasıl kullanabileceğine dair yoğun bir AR-GE sürecine girişmiş <a fr-original-style="" href="https://agfundernews.com/learning-from-japans-mistakes-oishii-ceo-hasnt-spent-a-dime-on-leafy-greens-as-ultra-premium-strawberries-thrive" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">durumda</a>.

Tarımdan enerjiye, kozmetikten turizme geniş bir perspektiften, uzman yorumlarıyla sürdürülebilirlik haberleri.

Pareto Sürdürülebilirlik

Ardı ardına iflaslarla sarsılan dikey tarım firmaları arasında bir tanesi, yakın zamanda aldığı 134 milyon dolarlık rekor yatırımla umut ışığını yaktı. 5 dolarlık çilekleriyle meşhur olan Oishii'nin başarısının sırrı.

Tanesi 5 dolara çilek olur mu? Oishii'ye göre olur 

Su ve çayın yanında son çıkardıkları ürünleriyle toz elektroliti de ürünleri arasına ekleyen Liquid Death (Sıvı Ölüm) markası, geçen ay 67 milyon dolar yatırım aldı. Bu yatırımla birlikte firmanın güncel değeri 1.4 milyar dolara ulaştı. Yeni yatırımcıları arasında bugüne kadar birlikte çalıştıkları büyük distribütörler de bulunuyor.&nbsp;Bir önceki yatırım turunu 70 milyon dolarla Ekim 2022’de kapatan Liquid Death, o günden bu yana değerini iki katına çıkarmış durumda. Şirketin kurucusu ve CEO’su Mike Cessario’nun dediğine göre bu durum Liquid Death’i günümüzün en hızlı büyüyen içecek markası konumuna getiriyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Liquid Death su, aromalı maden suyu ve buzlu çay kategorilerinde en hızlı büyüyen ve pazar liderliğine oynayan marka konumuna geldi. Son tüketici ve perakende tarafında güçlü bir talep almaya devam ediyoruz ve bu kanallardaki büyümemizi desteklemek için aldığımız bu stratejik ve beklediğimizden daha fazla ilgi gören yatırım turu finansmanı çok etkili olacak.”&nbsp;</blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Liquid Death’in temelleri ve büyüme süreci</h2>2017’de kurulan Liquid Death, doygunluğa ulaşmış hazır su sektörüne alüminyum kutularda sattığı sularla giriş yapar yapmaz büyük ilgi çekmişti. Tabii ilginin büyük bölümü de tüketiciler tarafından çekilen absürt, viral videolar sayesinde olmuştu. 2023’ten itibaren iyice öne çıkmaya başlayan “user generated content”, yani kullanıcılar tarafından üretilen içerik trendine çok önceden dahil olmuşlardı da diyebiliriz.Güncel olarak Amerika ve İngiltere’de toplamda 113.000 Whole Foods mağazasında, ayrıca 7-Eleven, Sprouts, Publix, Sheetz gibi birçok market zincirinde da satılan Liquid Death ürünleri, Amazon’da da en çok satan su ve en çok satan ikinci aromalı maden suyu markası. Amerikan perakende veri şirketi SPINS’den alınan bilgiye göre, 2023’te 263 milyon dolar ciro yapmışlar ve son üç senede de üst üste üç haneli rakamlarla büyümeyi başarmışlar.&nbsp;Firmanın yatırımcılarından Science Inc. yatırım şirketinin kurucusu Peter Pham’in 2021’de kaleme aldığı Medium yazısına <a fr-original-style="" href="https://www.foodbusinessnews.net/articles/22382-liquid-death-valued-at-700-million-in-latest-raise" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">göre</a>, Monster’ın dört ve Celsius’un 12 yılda ulaştığı perakende başarısına Liquid Death yalnızca üç senede ulaşmış.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Hazır su çelişkisi&nbsp;</h2>Liquid Death’in bu hızlı yükselişi, kimilerinin kafasında çelişkilere yol açıyor. Zira sattıkları ürün, temelde su ve suyun içine katılmış aromalardan ibaret. Buna rağmen kitleleri ve yatırımcıları peşinden sürüklemeleri, geleneksel iş mantığı açısından bazı soru işaretlerine neden oluyor, kimi hesaplar tutmuyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Liquid Death’in sırrı ne?&nbsp;</h2>Liquid Death sıradan bir marka değil, bunu kabul etmek gerekiyor. Yine de bu sihirli güçlere sahip oldukları anlamına da gelmiyor: İşin sırrı, ürünlerinin etrafında yaratılan aura ve kültür. Ürünün kendisi değil.&nbsp;Yüzlerce milyon dolar ürünlerinin çok iyi olması nedeniyle akmıyor. Su zaten her zaman su. Bugün oldukları yerde olmalarının sebebi, marka ve ustaca gözlemledikleri tüketici davranışları. Kurucu ekipte mizah yazarlarının bulunması da ortaya çıkan <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=iXjhNZlqexs" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">harika videolara</a> ve satış rakamların artmasına etki ediyor tabii.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">'Better For You' vs 'Already Good for You'&nbsp;</h2>Bugün gıda sektöründe yeniliklerden bahsederken “Better for you”, yani yerleşik ürünlerin daha sağlıklı versiyonlarını yapan startuplar konuşuluyor. Daha temiz içerikler kullanarak prebiyotik gazoz üreten&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://drinkpoppi.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Poppi</a>, buna iyi bir örnek.Liquid Death’le ilgili durum ise biraz daha farklı. Çünkü zaten sağlıklı bir ürünü pazarlıyorlar. Yıllar boyunca iş gereği sağlıksız ürünleri havalı göstermeye çalışan, pazarlama kökenli CEO Mike Cessario’nun tezi burada çok önemli: “Halihazırda sağlıklı olan bir şeyi alıp havalı bir şeye çevirirsek ne olur?”&nbsp;Liquid Death’in ambalajının hiçbir yerinde suyun nereden geldiği ve hatta doğal kaynak suyu olup olmadığı bile yazmıyor ya da suyun PH derecesi... Sitelerindeki “Hakkımızda” kısmı bile tamamen “kurumsal saçmalığı kesip atmak” üzerine:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(162, 195, 185); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Bizler kurumsal pazarlamadan en az sizin kadar nefret eden, komik bir içecek şirketiyiz. Şeytani misyonumuz insanları güldürmek ve plastik kirliliğini ortadan kaldırmaya yardımcı olurken daha fazla insanın daha sağlıklı içecekleri içmesini sağlamak.”</blockquote>

Alüminyum kutularda sattıkları sular ve harika videolarıyla su pazarına yeni bir soluk getiren Liquid Death, geçen ay 67 milyon dolar yatırım aldı ve değerini 1.4 milyar dolara taşıdı. Peki "alt tarafı" su satan bu şirketin sırrı ne?

Gülşah Seyhan