🏦 Net rezervde açık derinleşiyor

Uluslararası yatırım bankası Morgan Stanley, Türkiye ekonomisine ilişkin yayımladığı raporunda Mehmet Şimşek'in Hazine ve Maliye Bakanı olarak atanmasının ortodoks para politikalarına dönüşün bir işareti olarak değerlendirildiğini ifade etti. Seçimin ardından Türk lirasında değer kaybı ve parasal sıkılaştırma beklediğini aktaran kurum, yıl sonu USD/TRY kuru tahminini ise 28 olarak açıkladı.

Raporunda, "Şimşek’in Hazine ve Maliye Bakanlığı’na atanmasının ve TCMB yönetiminde beklenen değişikliklerin yapılmasının ardından politika faizinde normalleşme bekliyoruz. Para politikasında kademeli bir normalleşmenin tercih edileceğini düşünüyoruz." ifadelerini kullanan kurum, TCMB'nin politika faizini Haziran ayında düzenlenecek olan Para Politikası Kurulu toplantısında 1150 baz puan artışla %20'ye, Ağustos ayı toplantısında ise %25'e çıkarmasını beklediklerini aktardı.

Kurum ayrıca TCMB’ye olası yeni atamaların ve bankanın piyasalarla kuracağı iletişimin bu ayki toplantı öncesi görüşlerinin farklılaşmasına da neden olabileceğini ifade etti.

Bank of America

Morgan Stanley'nin yanı sıra Bank of America (BofA) da müşterilerine bir not göndererek Türk lirasına yatırım yapmak için şartlarını sıraladı. Geçtiğimiz günlerde Borsa İstanbul'dan yaklaşık 1,5 milyar TL'lik alım gerçekleştiren BofA'nın şartları ise şu şekilde:

- Politika faizinin, iç talebin cari işlemler hesabını sürdürülebilir bir seviyede istikrara kavuşturacak kadar sıkılaşmasını sağlamak için %40'a yükseltilmesi.

- USD / TRY kurunun 25'in üzerinde seyretmesi.

- Şirketlerin USD alımı üzerindeki kısıtlamaların kaldırılması ve döviz piyasasına dolaylı müdahalelerin sona erdirilmesi.

- USD'nin genel görünümünün yükseliş yönünde olmaması.

JP Morgan

JP Morgan ise Türkiye ile ilgili olarak yayımladığı notta, 22 Haziran tarihinde yapılacak Para Politikası Kurulu toplantısında politika faizinin %8,5’ten %25,0’e yükseltilebileceğini açıkladı. Bu adımın kesin olmamakla birlikte masada olduğunun ifade edildiği mesajda, artırım kararının toplantı tarihinden önce de verilebileceğine değiniliyor. Metinde ayrıca, karar metninde geleceğe yönelik faiz ayarlamalarının da sinyalinin verilmesi beklentisi paylaşılıyor.

💉 Hatırlatma dozu: Mehmet Şimşek’in göreve gelmesinin ardından para politikası setinin de Ortodoks bir eksene geçmesi beklentisi tamamen satın alınmış durumda. Bu çerçevede, Mart 2021’den bu yana Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası başkanlığı görevini yürüten Şahap Kavcıoğlu’nun da görevden alınarak yerine Hafize Gaye Erkan’ın atanması bekleniyor.

Burak İhsan Çetinçeker, Strateji Portföy Genel Müdürü

“Yatırımcılar ne ister?” sorusunun cevabı hiç kuşkusuz, “Kâr etmek!” olur. Fakat araya bir kelime daha ekleyip soruyu, “Yatırımcılar aslında ne ister?” şeklinde sorduğumuzda pek çok farklı cevap çıkar karşımıza. Uzun zamandır yatırımcı davranışları ve davranışsal finans üzerine çalışmalar yapan Prof. Meir Statman’a sorarsak öyle olur en azından.

Statman’ın 2011 yılında yayımlanan “What Investors Really Want” adlı kitabı yatırımın grafiklerden, şirket haberlerinden, finansal tablolardan, kâr veya zarar durumundan, faiz oranlarından yahut alım satım emirlerinden çok daha fazlası anlamına geldiğini ve yatırımcıların sanıldığından daha karmaşık bir zihinsel ortamda yatırım kararları aldığını savunuyor kitabında.

Henüz dilimize kazandırılmamış bu kitabın tanıtımını yapmak değil niyetim. Ancak yazının sonunda varmak istediğim hedefe giderken yolda birkaç durağa uğrayıp, Statman’ın biraz da ironik ifadelerle belirttiği o isteklerden bazılarına değinmek istiyorum.

Gelin, sizinle hayali bir yolculuğa çıkalım. O duraklara birlikte uğrayalım ve birbirinden farklı isteklerle oralarda bekleyen yatırımcıların hareketlerini gözlemleyip, sözlerine kulak verelim.

Ne İstiyoruz Durağı

“Yatırımlarımızdan yüksek kârdan fazlasını istiyoruz. 1 numara olmak ve piyasayı yenmek istiyoruz. Zenginlik için umut beslemek ve yoksulluk korkusunu defetmek istiyoruz. Kazancın gururunu yaşamak, kaybın pişmanlığından kaçınmak istiyoruz.”

Anlaşılacağı üzere ilk duraktaki yatırımcılar aslında Wonderland’e tek yönlü bilet istiyorlar ve belirtmem gerekir ki, durak epey kalabalık. Ortalama getiri ya da piyasa getirisi gibi tanımlamalar bu durakta hiç ama hiç sevilmiyor. Yoksul değilse de orta direk olarak varılan bir gecenin sabahına zengin biri olarak göz açmak isteği ile sabırsızlananların homurtuları bir uğultu yaratıyor adeta. Kazancın gururunu yaşamak için kaybın pişmanlığını göze almak gerektiğini söyleyen bir yolcu yaka paça duraktan atılıyor gözümüzün önünde. Derken, gelen trene atlayıp sonraki durağa doğru yol alıyoruz.

Aldığımız Riskten Daha Fazla Kazanç İstiyoruz Durağı

“Kârları risklerine eşit olan yatırımlar, uygun fiyatlarla iyi öğle yemekleri bulmak kadar kolaydır. Ama biz bedava öğle yemeği istiyoruz, adil değil, ve her zaman kârı riskinden daha yüksek olan yatırımlar arıyoruz.”

İkinci durakta indiğimizde bizi gösterişsiz fakat düzenli masalar ve üzerlerinde hoş kokulu, lezzetli görünen yemekler karşılıyor. Masalara yaklaştığımızda önlerine konan mâkul fiyat etiketlerini görüyoruz fakat nedendir bilinmez, yemeklerin etrafı duraktaki kalabalığa rağmen oldukça tenha.

Yolcular telaşla etraflarına bakınırken bir yandan da, “Nerede, nerede?” diye söylenip duruyorlar.

İçlerinden birine yanaşıp, “Ne arıyorsunuz?” diye soruyorum.

“Leziz yemeklerle donatılmış ziyafet sofralarını arıyoruz!” diye cevaplıyor.

Arkamda kalan masaları gösterip, “Şuradalar ya işte,” diyorum.

“Onları değil!” diye tersliyor beni yolcu. “Onlar mâkul fiyatlı iyi yemekler. Biz bedava olan ziyafet sofralarını arıyoruz ve bulmadan hiçbir yere gitmeyeceğiz.”

Ona beyhude arayışında başarılar dileyip bir sonraki durağa varmak üzere tekrar trene biniyorum.

Duygularımız Var, Bazıları Yanıltıcı Durağı

“Duygular, bizi riskten çok kâr vaatlerine çeker. Coşku, kârları vurgular ve riskleri gizler; korku, riskleri vurgular ve kârları gizler; ve gerçekçi olmayan iyimserlik, yatırım becerilerimizi ve şansımızı abartmamıza neden olur.”

Bu durağın yolcuları insan ruhunu ve bu ruhun şekillendirdiği piyasa yapısını anlamış, mürekkep yalamış kişiler. Zihinsel zaafların bir sarkaç gibi coşku ile korku arasında gidip gelirken sebep olduğu duyguları ve onların kendilerinde yarattığı yanılmasaların farkında olsalar da, bir sonraki durağa gitmek için can atıyorlar zira...

Oynamak ve Kazanmak İstiyoruz Durağı

“Kazanmanın zor olduğunu bilsek bile, risklerinden daha fazla kârı olan yatırımlar bulma oyunu baştan çıkarıcıdır. Oyunu oynamak kendimizi canlı, kontrollü ve akışta hissetmemizi sağlar. Ve kazanmak heyecan vericidir.”

Zira hepsi bir sonraki durakta inip kendilerini baştan çıkarıcı bu oyunun içine atmak istiyorlar. İstiyorlar çünkü oyunun yarattığı adrenalin onlara yaşadıklarını hissettiriyor. Nedendir bilinmez, bunun hızlı oynanması gereken bir oyun olduğuna kendilerini inandırmışlar. Bir an duraktaki bankın üstüne çıkıp onlara bu bir oyunsa bile belli bir strateji ile ve acele etmeden, sakince oynanması gereken bir oyun olduğunu anlatmak istiyorum fakat o kadar heyecanlılar ki, vazgeçip trene atlıyorum tekrar.

Sürülere Katılıp Balonları Şişiriyoruz Durağı

“Yatırımlara coşkuyla dalıyoruz ve korkuyla kaçışıyoruz. Balonları şişirip söndürüyoruz. Sürüye katılma içgüdümüz, erken gelenlerin geç kalanları çektiği ve sonunda hepsinin kaybedene dönüştüğü dolandırıcılıklara da kapı açıyor.”

Bu durağa tam bir kargaşa hâkim. İnsanlar trenden coşku nidalarıyla durağa hücum edip ardından panikle vagona doluşuyor. Tekrar eden bu doldur boşalt o kadar aceleyle yapılıyor ki, tereddüt eden ya da sonradan katılanlar zaman zaman duraktan aşağı, rayların üstüne düşüp yaralanıyor. Kimse olan bitenin farkında değil sanki ve yalnızca treni kaçırma endişesiyle vagona atlayıp sonra da herkes inince trende kalma paniğiyle geri durağa çıkıyorlar. Bu esnada düşen ve yaralananlar kimsenin umurunda değil zira önceki durakta hepsinin kulağına bunun sıfır toplamlı bir oyun olduğu fısıldanmış.

Benzer İsteklerimiz ve Farklı İsteklerimiz Var Durağı

“Bazı yatırımcılar umut konusunda tutkuluyken, diğerleri korkudan kurtulmayı daha çok önemsiyor. Kişiliklerimiz, yaşam deneyimlerimiz ve kültürlerimiz, umut ve korkudan kurtulma arasında kurduğumuz dengeye ağırlık verir.”

İlginç yolculuğumuzun sona erdiğini bildiren son duraktayız artık. İlk duraktan buraya kadar gelenler ile onlardan önce bu durağa varmış olanların toplandığı, yolculuğun en kalabalık noktasındayız. Her biri farklı kişiliklerde, hayatta farklı tecrübelere yahut tecrübesizliklere sahip; kültürleri, değer yargıları farklı milyonlarca insan bir aradalar. Hepsinin benzer istekleri ve farklı istekleri var. Hepsi, asıl uzun yolculuğa çıkmak üzere bekliyorlar son durak sandıkları yerde.

Bir müddet sonra yeni bir tren yanaşıyor durağa. Önceki yolculuk boyunca sarsıntılara dayanabilmiş, mide bulantıları ve kalp çarpıntılarını atlatabilmiş, trenden inip trene binerken raylara düşüp yaralanmamış yahut yaralarını çabuk sarabilmiş olanlardan oluşan kalabalık, yeniden doluşuyor trene.

Bu kez yolculuk daha uzun, yolcular daha tecrübeli. Çünkü yol, öğretici. Yol, en iyi öğretmen.

Yol öğretiyor ki farklı duraklar olsa da hedefe varmak için, yolculuk meşakkatli ve göründüğü kadar kolay değil. Yol, raylara da vatmana da saygı duyulması, yolculuk boyunca sakin ve sabırlı olunması gerektiğini öğretiyor kalanlara.

Ve müjdeliyor yolun sonunda güzel bir geleceği, varanlara.

Türkiye İş Kurumu (İŞKUR), Mayıs ayına ilişkin kayıtlı işsizlik verilerini yayımladı. Yayımlanan veri setine göre kayıtlı işsiz sayısı Mayıs ayında 64 bin kişi artışla 2 milyon 619 bin kişiye ulaştı. Böylece kayıtlı işsiz sayısında son 11 ayın ardından ilk kez artış kaydedilmiş oldu. Bu durum Mayıs ayında kayıtlı işsizlerin sayısında %2,5'lik artış anlamına gelirken, yıllık bazda bakıldığında ise veride %25,9 azalış olduğu görülüyor.

Kayıtlı işsizlerin cinsiyet dağılımına baktığımızda ise Mayıs ayında önceki verilerden büyük bir sapma olmadığı görülüyor. Kayıtlı işsizlerin %50,1'ini erkekler oluştururken, %49,9'unu ise kadınlar oluşturuyor. Kayıtlı işsizler arasında gençlerin oranı ise %24,9 seviyesinde.

Yayımlanan veri setinde Mayıs ayında İŞKUR aracılığıyla işe yerleşenlerin sayısının ise 113 bin 122 olduğu ifade ediliyor. Sektörler bazında en çok işe yerleştirmenin ise imalat sanayiinde yapıldığı belirtiliyor. 

Asgari ücret

Bloomberg HT yayınına katılan İstanbul Ticaret Odası (İTO) Genel Başkanı Şekib Avdagiç, asgari ücrete yapılacak olan ara zammın ilk 6 aylık TÜFE'nin esas alınarak yapılmasının makul olduğunu düşündüklerini ifade ederek, "Türkiye’de asgari ücret Türk Lirası bazında güncellenmelidir. Türkiye’deki istatistikler, rakamlar dikkate alınarak bu yeni rakam oluşturulmalıdır. Yabancı para birimine bağlı olarak bir asgari ücret güncellenmesinin son derece sakıncalı olduğunu ve kesinlikle doğru olmadığını düşünüyorum" dedi.

Memur maaşları

Memur-Sen Genel Başkanı Ali Yalçın ve beraberindeki heyet, yeni Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan'a ziyarette bulundu. Ziyaret sırasında Ağustos ayında gerçekleştirilecek 7. Dönem Toplu Sözleşme görüşmelerinin ve Temmuz ayında memura yapılacak olan ara zammın konuşulduğu belirtildi. 

Ziyaretin ardından açıklama yapan Ali Yalçın, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Temmuz ayında en düşük memur maaşının 22 bin lira olacağına dair sözlerini hatırlatarak, "Düzenlemenin, hangi maaş kalemlerine, unvanlara hangi oranda yansıyacağı ve yüzdelik mi yoksa seyyanen mi olacağına ilişkin bir çalışma tarafımızla ve kamuoyuyla paylaşılmamıştır. Dolayısıyla bu hassasiyet gözetilerek düzenlemenin başka mağduriyetlere yol açmaması için yetkili konfederasyonla ortak çalışma yapılmalıdır." ifadelerini kullandı.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) haftalık para banka ve menkul kıymet istatistiklerini yayımladı. TCMB’nin net döviz rezervindeki düşüş serisi devam ediyor.

🏦 Döviz rezervi: TCMB’nin toplam döviz rezervi 2 Haziran ile biten haftada 2,0 milyar USD artarak yeniden 100 milyar USD eşiğini aştı ve 100,5 USD oldu. Veriyle birlikte, toplam rezervde yıl başından bu yana yaşanan erime 28,3 milyar USD oldu. Toplam rezervde azalış trendi 14 Nisan ile biten haftada başlamıştı. Öte yandan, 21 yılın ardından geçtiğimiz hafta ilk kez negatife dönen net döviz rezervindeki açık 1,3 milyar USD daha genişleyerek -5,7 milyar USD’ye düştü. Swaplar hariç net döviz rezervi de -61,2 milyar USD.

💶 Döviz tevdiat hesapları: Yurt içi yerleşiklerin döviz mevduat hacmi 2 Haziran ile biten haftada 541 milyon USD daha azaldı. Veriyle birlikte toplam hacim 175,5 milyar USD’ye geriledi. Böylelikle hesaplarda dört haftada yaşanan erime 14 milyar USD’ye yaklaştı. Bu hafta yaşanan düşüşün 296 milyon USD’lik kısmı gerçek kişi hesaplarından gerçekleşti. Toplam hacmin ise 105,5 milyar USD’lik kısmı gerçek kişilere ait. Veriyle birlikte kıymetli madenler dahil döviz mevduatlarının toplam içinden aldığı pay %38,0 oldu.

🛡️ Kur korumalı mevduat: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yayımlanan haftalık verilere göre toplam mevduat hacmi 10,4 trilyon TL olurken, kur korumalı mevduat hesaplarının (KKM) toplam hacmi 35 milyar TL daha artarak 2,5 trilyon TL oldu. Veriyle birlikte kur korumalı mevduat hacminin toplam mevduat pastası içinden aldığı pay %24,3’e yükseldi. Söz konusu hacimde artış trendinin TCMB tarafından yapılan prim kısıtlamasının ardından yavaşladığı görülüyor.

💉 Hatırlatma dozu: TCMB, geçtiğimiz hafta KKM hesapları için bankaların yaptıkları prim ödemelerini vade sonuna çekerek ve faiz hesaplamasına dahil etmek suretiyle TL cinsinden ödenmesine karar vermişti.

👛 Portföy yatırımları: Yurt dışında yerleşik yatırımcılar, 2 Haziran ile biten haftada 52 milyon USD tutarında daha hisse senedi satışı yaptı. Böylelikle endekste çıkış serisi altıncı haftasına taşınırken bu süreçte yaşanan toplam satış 800 milyon USD’yi aştı. Veriyle birlikte, yıl başından bu yana yaşanan çıkış 1,6 milyar USD’yi oldu. Yabancı yatırımcıların toplam stoku ise 23,3 milyar USD.

Devlet iç borçlanma senedi piyasasında ise 15 milyon USD tutarında bir alım söz konusu. Yabancı yatırımcıların devlet iç borçlanma senedi stoku 2,1 milyar USD seviyesinde.

Berna Önsel, Strateji ve Yatırım Danışmanlığı Uzmanı

Borç Tavanı Krizinin Çözüme Ulaşmasının Ardından Piyasalar Merkez Bankalarına Odaklandı

Borç tavanı sorununda anlaşmaya varılmasının ardından gelen pozitif momentum yerini merkez bankası faiz kararı fiyatlamalarına bırakmış durumda. ABD’de açıklanan istihdam verilerinin ardından bu hafta ekonomik veri takvimi sakin seyretti. S&P 500 tarafında ise Ağustos 2022 zirvelerine üzerinde kalıcılık arayışı öne çıktı. Güncelde ise mega-cap hisselerde görülen düşüşler endeks fiyatlamalarını da baskılar nitelikte. ABD’de hafta içerisinde teknoloji şirketlerinde kısmen satış izledik ve zirvelerde zorlanan borsalar için kar satışları ön planda. Henüz trendler döndü demek adına erken olabilir.

 ABD’de bu hafta veri akışı sakindi. İstihdam piyasası adına takip ettiğimiz haftalık işsizlik maaşı başvurularındaki 2021 sonundan sonra görülen zirve ise resesyon endişesini tetikleyebilecek düzeyde. Şimdilik kuvvetli bir korku oluşmasını beklemiyoruz fakat Fed’in Haziran ayını pas geçme ihtimalini de tetikleyecektir.

Avrupa tarafında ise Zara'nın çatı şirketi Inditex'ten (BME: ITX) gelen güçlü kazanç güncellemesi perakende şirketlerini destekledi. Ancak, petro-gaz ve bankalar gibi döngüsel sektörlerdeki yükseliş sağlık sektörü hisselerindeki negatif momentum ile dengelendi. 

Avrupa Borsaları’nda bu hafta Euro bölgesindeki faiz oranlarının görünümüne ilişkin endişeler nedeniyle genel olarak satıcılı bir seyir izledi. Almanya sanayi üretimi Nisan ayında beklenenden daha az yükseldi ve bu hafta başındaki zayıf yeni sipariş verilerinin ardından Euro bölgesinin en büyük ekonomisi için görünümün kötüleştiğine işaret etti. 

STOXX 600, yavaşlayan ekonomik büyüme karşısında büyük merkez bankalarının önümüzdeki hafta daha fazla faiz artırımına gideceğine dair endişelerin devam etmesi nedeniyle bu hafta yatay seyrediyor. Fed'in Haziran toplantısında faiz artırımına gitmesi ihtimali gerilerken, ECB'nin daha fazla faiz artırımına ilişkin beklentiler devam ediyor.

Avrupa Merkez Bankası yönetim kurulu üyesi Klaas Knot, Avrupa Merkez Bankası'nın Haziran ve Temmuz aylarında en az iki kez daha 25 baz puanlık faiz artırımına ihtiyacı olacağını ve enflasyonun yüksek kalması durumunda faiz oranlarını daha da artırmaya hazır olunması gerektiğini belirtti. 

İsviçre Bankası UBS, ikinci çeyrek sonuçlarının yayınlanmasını Credit Suisse devralımı ile ilgili devam eden prosedürler nedeni ile 25 Temmuz’dan 31 Ağustos'a ertelediğini açıkladı.

ABD hisse senedi fonları, borç limitinin yükseltmesinin kabul edileceğine dair iyimserlikle 31 Mayıs'a kadar olan haftada, son on hafta içinde ilk haftalık girişini kaydetti. Refinitiv verilerine göre, ABD hisse senedi fonları 22 Mart'tan bu yana ilk haftalık girişlerinde net 1,22 milyar $ para girişi yaşadı. Teknoloji ve tüketim sektörü fonları sırasıyla 1,18 milyar $ ve 160 milyon $ değerinde para girişi ile en çok alım yapılan sektörler oldu. Para piyasası fonlarına ise üst üste altıncı haftada da 27,56 milyar $ ile ABD’li yatırımcılar net alıcı olmaya devam etti. Benzer görünüm ABD tahvil fonlarında da görüldü. Tahvil fonlarında art arda beşinci haftada da 1,79 milyar $ alım gerçekleşti.