Filozof Gilles Deleuze'ün bir savına göre “tekrar, farkı ortaya çıkarmak için bir araçtır.” Eski bir defterimde bu sözü görünce birçok şeyi hızlıca düşünmeye çalıştım. Söze göre tekrarın sonucunda oluşan farklar olumlu ve yine söze göre farklı “şeylerden” biri mutlaka diğerinden önce geliyor. Nefis bir beyin oyalama aracı… Tam da bu sırada söz konusu nesneyi yeni bir gün bir öncekinin tekrarı olması üzerinden değerlendirerek felsefi bir tartışmaya yelken açabilirdim fakat oyumu o esnada gözüme takılan havuzlardan yana kullandım. Bilinç akışıyla hızla ilerlerken geldiğim noktada ise somut ve soyut iki yansımayla karşılaştım. Mekânsal olarak söylemek gerekirse bir tekrar ve fark ilişkisinin sonucunda Los Angeles’taki yapıların havuzlarıyla Boğaz’daki bir site havuzunun yerleşimlere nasıl etki ettiğini düşündüm. Bu yazıda nasıl yansımaları olabileceğiyle ilgili birkaç not paylaşmak istiyorum.&nbsp;Kaykayın gelişimi: Şehrin dönüşümü, bazen hiç beklemediğimiz yapılar üzerinden ortaya çıkıyor. Bunun bir örneği, 1970’li yılların ortalarında yaşanan kuraklıkların sonucunda Los Angeles gibi herkesin bahçesinde havuzunun olduğu yerlerde, havuzlardaki suların boşaltılması ve yapıların atıl hâle <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmN2ZmZmJhMzFmM2VjMDAwNzUxZmQ0YyZ1c2VyPTVlNWJlYTE3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YyZhdXRob3I9NWVjMGRmOWYwMTU3NTkxNmExYzdlMDMzJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRjk5cGVyY2VudGludmlzaWJsZS5vcmclMjUyRmVwaXNvZGUlMjUyRnRoZS1wb29sLWFuZC10aGUtc3RyZWFtJTI1MkY="">gelmesi</a>ne sebep oldu. O sıralarda oyuncak dükkânlarında satılan kaykaylar ise alıcıları tarafından bu boşalan havuzlarda kullanılmaya başlandı. Bunun bir sebebi, elbette nefis, yuvarlak ve fasülyeyi andıran formları. Hızla yayılan bu yeni alan kullanımı bir mekân-kullanıcı ilişkisini dönüştürdü ve bölgedeki kaykay kullanımını artırdı. En azından bunun böyle olduğu söyleniyor. (Bu arada ABD merkezli medya ekibi 99% Invisible’ın ilgili <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmN2ZmZmJhMzFmM2VjMDAwNzUxZmQ0YyZ1c2VyPTVlNWJlYTE3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YyZhdXRob3I9NWVjMGRmOWYwMTU3NTkxNmExYzdlMDMzJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRjk5cGVyY2VudGludmlzaWJsZS5vcmclMjUyRmVwaXNvZGUlMjUyRnRoZS1wb29sLWFuZC10aGUtc3RyZWFtJTI1MkY="">bölümünü</a> okumanızı tavsiye ederim.)<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-10-09T06:13:28.889Z.jpeg" alt="havuz"><figcaption>Kaynak: Andy Aj Jennings, 99% Invisible üzerinden</figcaption></figure>Tekrar ve farklar: Havuzun İstanbul’da sebep olduğu böyle bir sosyal dönüşüm yok. Varsa da henüz bilmiyoruz ama bu bizi bir düşünme pratiğinden uzaklaştırmasın, sonuçta havuzlu bir sitede oturmasak bile şehrin birçok yerinde havuzlu siteler ve teraslar mevcut. Yani bu, statü belirten ek yapılardan biri. Şehre değebilecek bir tarihî not aramak istersek de neolitik dönemden beri doğal su kaynaklarına yakın olmayan yerlerde kullanılan bir yapı olarak havuzların, İslam ve Osmanlı mimarisinde benzer anlamlara sahip olduğunu görüyoruz. Temelinde “içinden ırmaklar akan” ifadesiyle anlatılan cennet gibi ilahi imgelerde bir su kaynağı ve deposunun tasvir edildiği belirtiliyor. Ayrıca havuzun kıymetinin altını çizercesine Osmanlı İmparatorluğu döneminde bahçelerdeki havuzlara Havz-ı Kevser, Havz-ı Mevt gibi isimler takıldığı da belirtiliyor. Fakat İslam mimarisinde başlarda keyfin ön planda tutulduğu ve sanılanın aksine cennetin, fani olmanın altını çizerek mezarlık bahçeleri üzerinden resmedildiği not ediliyor. Bütün bunları yansıması olarak da soyut anlamının ağırlığı altında minyatürlere yansıyan havuzun şeklinin birbirinin aynısı ve heyecansız diye nitelendirilebilecek formlarda tasarlandığı da iddia ediliyor. Fakat bu yine de hususi veya ortak kullanım alanındaki bir serinleme aracı olmasından ötesine geçtiğini göstermez mi? Pekâlâ gösteriyor olabilir. Göstermiyorsa bile bir bilinç akışının sonucunda bizi düşüncelere sürükleyebilir.&nbsp;

Andy Aj Jennings ile ilgili hikayeler