• İtalya Başbakanı Giorgia Meloni başbakan olarak ilk konuşmasında Başkanlık Sistemi'nin "karar verici bir demokrasi" anlamına geldiğini belirterek "İtalya'nın istikrarı güvence altına alan ve halk egemenliğini yeniden merkeze alan, başkanlık sistemine dayalı bir anayasa reformuna ihtiyacı olduğuna inanıyoruz"&nbsp;dedi. Meloni ayrıca ekonomiyi düzeltmek için yabancı yatırımları teşvik edeceklerini söyledi.

Aposto Gündem

(Görsel: Vikipedi)Avrupa Birliği (AB) Komisyonu’nun aday ülkeler Türkiye, Sırbistan, Karadağ, Kuzey Makedonya&nbsp;ve adaylık başvurusunda bulunan Bosna Hersek&nbsp;ve Kosova'ya ilişkin son değerlendirmelerin yer aldığı 2021 Genişleme Paketi&nbsp;geçtiğimiz hafta duyuruldu. Haziran 2020 – Haziran 2021 arasına yönelik Türkiye hakkındaki <a fr-original-style="" href="https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/qanda_21_5282" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">raporda</a>, “pandeminin ekonomik etkilerine karşı alınan önlemler sonucunda Türkiye'nin ekonomik krizden hızlı bir şekilde çıktığı” belirtilirken, “ekonominin işleyişi ile ilgili ciddi endişelerin devam ettiği” de kaydedildi. Türkiye hakkında demokrasi, temel haklar, yargı gibi konularda önceki yıllarda açıklanan raporlarda yer verilen eleştiriler tekrarlandı. Göç politikası, ekonomi, iklim gibi başlıklarda ise olumlu ifadelere yer verildi. Raporda dikkat çeken başlıklar aşağıdaki gibidir:Başkanlık Sistemi<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye'nin demokratik kurumlarının işleyişinde ciddi eksiklikler olduğu, raporlama döneminde demokratik gerilemenin devam ettiği,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Mevcut Başkanlık sisteminin yapısal eksikliklerinin sürdüğü, bu nedenle yasama, yürütme yargı organları arasında güçler ayrılığı ilkesinin uygulanamadığı,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Başkanlık sistemi ile güvenlik kuvvetlerinin gücünün arttığı, güvenlik güçlerinin sivil halk üzerindeki kontrolünü daha da pekiştirmek için adımlar atıldığı,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kamu yönetimi reformu alanında raporlama döneminde ilerleme kaydedilmediği, bu süreçten sorumlu lider bir kurum bulunmadığı,</li></ul>Dış Politika<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye’nin giderek daha iddialı olan dış politikası (özellikle Kafkasya, Suriye ve Irak'taki askeri harekâta verdiği destek) nedeniyle AB öncelikleriyle çelişmeye devam ettiği,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kasım 2020'de Avrupa Konseyi’nin, Türkiye'nin Doğu Akdeniz'deki yetkisiz sondaj faaliyetlerine yanıt olarak mevcut kısıtlayıcı önlemlerin süresini uzattığı,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye’nin, Maraş şehrinin statüsünü değiştirmeye yönelik eylemlerinin Avrupa Birliği tarafından kınandığı,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye’nin, Kıbrıs ile doğrudan ulaşım bağlantılarına ilişkin kısıtlamalar da dâhil olmak üzere malların serbest dolaşımının önündeki tüm engellerin kaldırılmasını sağlayamadığı,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Avrupa Birliği’nin Türk-Libya deniz yetki anlaşmasını (2019) üçüncü devletlerin egemenlik haklarının ihlali ve deniz hukuku düzenlemelerine uymamak olarak değerlendirdiği,</li></ul>Ekonomi<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ekonomik kriterlere ilişkin olarak, Türkiye ekonomisinin raporlama döneminde ilerleme kaydetmediği ve ekonominin işleyişiyle ilgili ciddi endişelerin devam ettiği,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İç talebi artırmak ve COVID-19 etkilerini yumuşatmak için büyük ve geniş kapsamlı bir dizi önlem yayınlandığı, ancak buna rağmen 2020'nin üçüncü çeyreğinde kriz öncesi seviyelere ulaşıldığı,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Politik koordinasyondaki zayıflıkların, yetkililerin eylemlerinin güvenilirliğini ve etkinliğini zayıflattığı</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Para politikasının 2020 sonbaharında sıkılaştığı, ancak merkez bankası başkanının atanmasından sadece dört ay sonra Mart 2021'de aniden görevden alınması finansal piyasa istikrarsızlığını artırdığı,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kayıt dışı sektörün kriz sırasında gerilediği, ancak yine de ekonominin büyük bir bölümünü oluşturduğu</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye'nin enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve yenilenebilir enerji sektörünün geliştirilmesi gerektiği,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Devlet yardımının sağlanmasında uygulama, yaptırım ve şeffaflık konusunda uygun kuralların bulunmadığı,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bankacılık sektörünün, kriz hafifletme önlemlerinden yararlanarak iyi bir sermayeye sahip olmaya devam ettiği,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye'nin AB – Türkiye arasındaki Gümrük Birliği anlaşması kapsamındaki yükümlülüklerinden sapmaları olduğu,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Salgının işgücü piyasası ve yoksulluk üzerinde olumsuz bir etkisi olduğu,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Vergi oranlarında sık sık değişiklik yapmaktan kaçınan ve tüm AB Üye Ülkeleri ile vergi bilgisi alışverişini sağlayan net bir stratejiye ihtiyaç olduğu.</li></ul>İnsan Hakları ve İfade Özgürlüğü<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Olağanüstü halin Temmuz 2018'de sona ermesine rağmen olağanüstü hal sırasında getirilen önlemlerin çoğunun yürürlükte kalmaya devam ettiği,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hükümet yetkililerine verilen bazı olağanüstü yetkilerin demokrasi ve temel haklara zarar verdiği,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İktidar hükümetinin muhalefet partilerinin belediye başkanlarına yaptığı baskının (muhalif siyasetçilere yapılan idari ve adli soruşturmalar, kayyum atamaları, terörle bağlantılı suçlamalarla yapılan tutuklamalar gibi) demokrasiyi daha da zayıflattığı</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Güneydoğu’da güvenlik güçleri tarafından ciddi insan hakları ihlalleri yapıldığı,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Getirilen yasaklar, orantısız müdahaleler ve aşırı güç kullanımı, göstericilere terörle bağlantılı faaliyet suçlamasıyla yöneltilen soruşturmalar nedeniyle ifade özgürlüğü konusunda ciddi bir gerileme yaşandığı,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Cinsiyete dayalı şiddet, ayrımcılık, azınlıklara yönelik nefret söylemlerinin ciddi bir endişe konusu olduğu,</li></ul>Adalet Sistemi<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yargı sisteminin özellikle 2016 yılından itibaren ciddi gerileme kaydettiği,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yargının bağımsızlığı konusunda tedbir alınmadığı,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye’nin özellikle Selahattin Demirtaş ve Osman Kavala davalarında AİHM kararlarını uygulamayı reddetmesi, yargının uluslararası ve Avrupa standartlarına bağlılığına ilişkin endişeleri daha da artırdığı,</li></ul>Yolsuzluk, Kara Para Aklama ve Terörün Finansmanı ile Mücadele<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yolsuzlukla mücadele konusunda ilerleme kaydedilmediği,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Avrupa Konseyi Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu’nun (GRECO) tavsiyelerini uygulamadığı ve yolsuzluğun endişe konusu olmaya devam ettiği,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Organize suçla mücadelede sınırlı ilerleme kaydedildiği, kara para aklama ve terörün finansmanı ile mücadeleyi düzenleyen yasal çerçevenin iyileştirilmesi gerektiği,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Siber suçlar ve tanık korumasına ilişkin mevzuatın ise iyileştirilmesi için çaba gösterilmesi gerektiği,</li></ul>Göçmenler ve Mülteci Politikası&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Göç ve sığınma politikası konusunda sınırlı ilerleme kaydedildiği,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye'nin göçmenleri ve mültecileri Yunanistan üzerinden Avrupa'ya giden kara yolunu kullanmaya aktif olarak teşvik ettiği,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ekim 2017'de yürürlüğe girmesine rağmen AB-Türkiye geri kabul anlaşmasında yer alan üçüncü ülke vatandaşlarıyla ilgili hükümleri hala uygulamadığı,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye’nin dünyadaki en büyük mülteci topluluğuna ev sahipliği yaptığı ve ihtiyaçlarını karşılamak için önemli çabalar göstermeye devam ettiği.</li></ul>Sonuç olarak; AB üyelik yükümlülüklerini üstlenme kabiliyeti hakkında, Türkiye'nin AB müktesebatına uyumunun çok sınırlı ve geçici bir temelde sürdürüldüğü belirtilmiştir. Pek çok başlıkta AB müktesebatına uyum için daha fazla çaba gösterilmesine ihtiyaç mevcuttur. Bu itibarla tüm başlıklarda, uygulamaların ve yürütme mantığının önemli ölçüde iyileştirilmesi gerekmektedir. Düzenleyici kurumların bağımsızlığının sağlanması ve idari kapasitenin geliştirilmesi, Türkiye'nin daha fazla ilerleme kaydetmesi için kilit öneme sahiptir.

Avrupa Birliği Komisyonu'nun aday ülkelere ilişkin değerlendirmelerin yer aldığı 2021 Genişleme Paketi duyuruldu.

AB genişleme raporu

(Foto: Deutsche Welle)Geçtiğimiz 10 Ocak'ta Kırgızistan'da yapılan anayasa referandumunda, seçmenlerin yaklaşık yüzde 81'inin başkanlık sistemine geçilmesini desteklemesi üzerine geliştirilen yeni anayasa taslağı halk oylamasına <a fr-original-style="" href="https://www.milliyet.com.tr/dunya/kirgizistan-referanduma-gidiyor-6478352" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sunuldu</a>. Yeni anayasa ile, Başkanlık Sistemi&nbsp;getirilmesi öngörülüyor. Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov’un istifasını getiren 5-15 Ekim 2020'deki kitlesel protesto gösterileri sırasında, taraftarlarınca cezaevinden çıkarılan eski milletvekili Sadır Caparov, siyasi yönetimde sorumluluğu artıracak anayasal reform sürecini başlatan isim oldu. Mevcut sistemde 120 olan parlamento milletvekili sayısı 90'a düşürülecek, milletvekili seçilme yaşı ise 21'den 25'e çıkarılacak.&nbsp;4 Ekim 2020'de yapılan parlamento seçim sonuçlarının iptalini talep eden muhalefet parti taraftarlarının, 5 Ekim günü düzenlediği gösterilerin neticesinde Cumhurbaşkanlığı ve Meclis işgal edilmişti. Göstericilerin bir bölümü, yaklaşık 3,5 yıldır hapis yatan eski milletvekili Caparov'u cezaevinden çıkarmış ve aynı gün Başbakanlık koltuğuna oturtmuştu.Öte yandan Kırgızistan, kamu görevlilerinin mal beyanlarını yayınlayan tek Orta Asya&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=J2KDJlq3z9U" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ülkesidir</a>. Ancak 2005 yılından beri yürürlükte olan beyannameler sisteminin göze çarpan bir sınırlaması mevcut: 16 sayfadan oluşan formlar pek çok bilgi içermesine rağmen, sadece özet sayfası&nbsp;kamuya açıklanıyor. Geçtiğimiz on yılda, bu özetin formatı birkaç kez değişti. Bazı sorular eksilirken, diğerlerinin yorumlanması daha zor hale geldi. Örneğin 2010&nbsp;ve 2011&nbsp;yıllarındaki özetler, gayrimenkul&nbsp;ve diğer varlıklar arasında bir ayrım yapmasa da, gelir kalemlerinin değeri&nbsp;ve edinme tarihi&nbsp;dahil olmak üzere varlıklarla ilgili ayrıntılı bilgiler içeriyordu. Formda ayrıca krediler&nbsp;ve borçlara&nbsp;ilişkin bilgiler de yer alıyordu. 2012&nbsp;ve 2014&nbsp;yılları arasında ise, gayrimenkuller ve diğer varlıklar arasında ayrım getirilmiş, ancak bu kez varlığın değerinin ve satın alma tarihinin listelenmesi sona erdirildi. Yine bu dönemde krediler ve borçlar da listelenmemeye&nbsp;başladı.Yetkililerin beyanlarını incelemekle görevli olan Devlet Vergi Servisi (Devex) çalışanlarının ayrıntılara hakim olması beklenebilir. Ancak Organize Suç ve Yolsuzluk Raporlama Projesi (OCCRP) soruşturması kapsamında görüşülen iki çalışana göre, 16 sayfalık beyannamelerin sadece özet sayfaları <a fr-original-style="" href="https://www.occrp.org/en/investigations/asset-declarations-of-kyrgyz-officials-increasingly-useless-as-anti-corruption-measure" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">inceleniyor</a>. Dahası, mülklerin değeri formda belirtilse de yalnızca beyana dayalıdır ve bağımsız yollarla doğrulanmaz. Ayrıca Devex çalışanları, yine kamu görevlilerin yurtdışında mülkü veya banka hesabı olup olmadığını doğrulamamaktadır. En kötüsü, beyannamede yazılsa bile; Devex, bir kamu görevlisinin yakın ailesine ait varlıkları araştırma yetkisine sahip değildir. Son olarak, verilen son beyannameleri önceki yıllarda yapılan beyanlarla çoğu zaman karşılaştırılmamaktadır. Özetle yolsuzlukla mücadele etmek için tasarlanan bu sistem yıllardır kan kaybediyor.Örneğin verdiği beyannamelerde göze çarpan ihmaller bulunan bir milletvekili olan Kubanychbek Jumaliyev, yıllık gelirini, bazı mülklerini ve bir arabayı bldirse de, eşinin sahip veya ortak sahip olarak kayıtlı olduğu 45 şirketten bahsetmeyi ihmal etmiş. Jumaliyev eksik bilgi veren tek milletvekili değil. Zira verdikleri beyanlara göre, milletvekillerinin dörtte biri evsiz görünüyor. Yine 2018'de bir milletvekili Kamchybek Zholdoshbayev&nbsp;mütevazı bir daireye sahip olduğunu açıkladı. Bir şirket aracılığıyla sahibi olduğu yüzme havuzu olan geniş bir malikaneyi&nbsp;ise listelemeyi unutmuş olmalı.Devex 2019 yılında, bir önceki yıl yapılan beyannameleri inceledikten sonra, tüm milletvekillerinin yaklaşık üçte ikisini temsil eden 79 dava dilekçesini başsavcılığa yönlendirdiğini belirtiyor. Yine de bu ihlallerden dolayı hiçbir şahsa yaptırım uygulanmamış durumda. Alt kademe memurlar için ise uygulamada farklılık göze çarpıyor. Öyleki, 2019 yılında beyanda bulunan bu türden yaklaşık 58.000 çalışandan en az 3.000 kişi&nbsp;cezaya çarptırıldı.Konu hakkında yorum yapan Uluslararası Şeffaflık Örgütü&nbsp;Kırgızistan Başkanı Akmetzhanova, parlamento üyelerinin cezasız kalmasına atıfta bulunarak, "Yanlış bilgi vermiş olsanız, bir şeyi yanlış beyan etseniz bile, bir ceza sistemimiz bulunmuyor" dedi ve ekledi: "Cezalandırma sistemi kötü çalışıyorsa, ne tür etkili bir mekanizma bekleyebiliriz?"

Başkanlık Sistemi ile ilgili hikayeler