<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İnternette Her Şey Sonsuza Kadar Kalmaz</h2>Eskiden bir kez internette yayınlanan bir şeyin sonsuza kadar orada kalacağını düşünürdük. Kapanan siteler, mahkeme kararlarıyla kaldırılan içerikler derken artık her an her şeyin ortadan kaybolabileceğini öğrendik. Özellikle de medya sektörünün içerisinde bulunduğu durum, bizleri haber sitelerinin bile her an ortadan kaybolabileceği bir noktaya getirdi.Durum böyle olunca internette bulduğunuz bir bilgiyi veya önemli bir haberi arşivlemenin değeri daha da artıyor. <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2022/03/28/internetin-gercek-arsivi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Internet Archive gibi kurumlar</a> bunu gönüllü olarak yapsa da kendinize veya kurumunuza özel bir arşiv yaratmak da değerli. Bu noktada kullanılabilecek en iyi araçlardan birisi Bellingcat’in geliştirdiği <a fr-original-style="" href="https://github.com/bellingcat/auto-archiver" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Auto Archiver</a>. Zaten oldukça kullanışlı olan bu araç <a fr-original-style="" href="https://www.bellingcat.com/resources/2025/08/13/the-open-source-tool-that-has-preserved-150000-pieces-of-online-evidence/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yeni bir güncelleme ile</a> hem daha iyi bir tasarıma kavuştu hem de yeni özellikleri ile daha kullanışlı hâle geldi. Her haber odasının ama özellikle de dijital araştırma ağırlıklı çalışanların mutlaka elinin altında olması gereken araçlardan birisi.

n okuyoruz|

Şubat 2022'de Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeyle başlayan savaş 3 yıldır devam ediyor. İşgal nedeniyle yaklaşık 10 milyon Ukraynalı ülkesini terk etmek zorunda kaldı. Dünya genelinde yerinden edilmiş insanların sayısını takip eden Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği'nin 2024 verilerine göreyse 3 milyon 700 bin kişi Ukrayna içinde yerinden edilmiş durumda. Kalan 6 milyon Ukraynalı da Polonya ve Almanya gibi Avrupa ülkelerde mülteci olarak yaşamına devam ediyor.Geniş açı:&nbsp;Savaşta hayatını kaybedenlerin sayısına ilişkin ise çelişkili sayılar açıklanıyor. Aralık 2024’te Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, savaşta 43 bin Ukrayna askeri ile 198 bin Rus askerinin öldüğünü açıkladı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">1980'lerden bu yana medya kuruluşları, sivil toplum kuruluşları ve diğer araştırma enstitülerinden verileri derleyip inceleyerek küresel çapta sivil ve askeri ölümleri takip eden İsveç'in Uppsala Üniversitesi'ne bağlı araştırma grubu Uppsala Çatışma Veri Programı (UCDP) Ukrayna'daki savaşta 174-420 bin kişinin hayatını kaybettiğini tahmin ediyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Araştırmacı gazetecilik kuruluşu Bellingcat, Ocak ayı boyunca uluslararası insancıl hukuk kapsamında koruma altında olması gereken, aralarında eğitim ve sağlık yerleşkelerinin de bulunduğu 2 binin üzerinde sivil yapının tahrip edildiğini bağımsız olarak doğruladı.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çatışmalar devam ediyor</h2>Associated Press&nbsp;(AP), piyade birliklerindeki eksikliğin Ukrayna'nın geri aldığı bölgeleri korumasını zorlaştırdığını ve Rusya'nın kısa süre önce Ukrayna'nın güneydoğusunda yeniden ilerleyişe geçtiğini bildirdi.Rusya'nın 2014'te ilhak ettiği Kırım ve Kremlin tarafından desteklenen isyancıların kontrolündeki Donetsk ve Luhansk bölgeleri ile işgalin ilk günlerinde ele geçirdiği yaklaşık 90 bin kilometrekarelik topraklar da dahil olmak üzere Rusya'nın 2022'nin Mart ayı itibarıyla Ukrayna topraklarının %22'sini&nbsp;ele geçirdiği tahmin ediliyordu. Aynı yılın Kasım ayına gelindiğindeyse Ukrayna birlikleri yaklaşık 25 bin kilometrekarelik bir alanı, yani toplam alanın %4’ünü geri almıştı.Ancak&nbsp;2024'ün sonlarına doğru daha fazla toprağı ele geçirmeyi başaran Moskova, halihazırda Ukrayna topraklarının yaklaşık %18.5'ini, bir başka deyişle 111 bin kilometrekarenin üzerinde bir alanı kontrol ediyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sivil ölümleri eksik ve yanlış belgeleniyor</h2>Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (BMİHYK), savaşın başlangıcından bu yana Ukrayna'da kaydedilen yaklaşık 12 bin 500 sivil ölümünü doğruladı. Ancak bu sayı, yalnızca sınırlı saha ziyaretlerini ve görüşmeler sırasında teyit edilen veya adli kayıtlar ve tıbbi veriler gibi güvenilir belgeleme metotlarıyla desteklenen ölümleri içeriyor.Sivillerin çoğunun 2022'nin başında öldürüldüğü belirtilse de ölü sayısının 2024'te yeniden arttığını açıklayan BMİHYK verilerine göre, vefat edenlerin tamamına yakını yerleşimin yoğun olduğu bölgeleri hedef alan bombardıman, füze, roket, hava saldırısı ya da drone saldırılarıyla hayatını kaybetti.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Savaşın dinamikleri nasıl değişti?</h2>Ukrayna ile Rusya'daki haber kaynaklarını ve askerî raporları takip eden Silahlı Çatışma Konumu ve Olay Verileri adlı kuruluşa göre, işgalin ilk dönemlerinde saldırıların çoğu bombardımanla yani, ağırlıklı olarak tanklar, füzeler ve havan topları gibi ağır silahlarla düzenleniyordu.Kuruluş, Ukrayna'ya yapılan askerî yardımın azalması&nbsp;ve buna bağlı olarak ülkenin hava savunma kapasitesinin zayıflamasıyla Rusya'nın 2024'ün Ocak ayında hava saldırılarını artırdığına dikkat çekti. Ayrıca Moskova'nın insansız hava araçlarını da artan biçimde kullanmaya devam ettiği belirtiliyor.Reuters ise 500 dolar gibi bir bütçeyle inşa edilebilen İHA'ların tanklar gibi milyonlarca dolar değerindeki ağır topçu birliklerine ciddi zarar verebildiğini açıkladı. Bu gelişmenin ağır topçu birliklerinin cephe hattından giderek daha fazla geri çekilmesine neden olduğu belirtildi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ukrayna savaştan kaynaklanan emisyonlar için tazminat talep etti</h2>Rusya'nın Ukrayna'yı işgali 24 Şubat 2022'de başladığından bu yana yaklaşık 230 milyon ton CO2 eşdeğeri emisyona neden oldu.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Son 12 ayda %31 artan bu miktar; Avusturya, Macaristan, Çek Cumhuriyeti ve Slovakya'nın yıllık emisyonlarının toplamına eşit.</li></ul>Ukrayna Çevre Koruma ve Doğal Kaynaklar Bakanı Svitlana Grynchuk, savaştan kaynaklanan emisyonlar için tazminat&nbsp;talep ederek şu ifadeleri kullandı:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Ukrayna'ya yönelik geniş çaplı silahlı saldırı dördüncü yılına giriyor. Barış görüşmelerinin çalışmalarımızı nasıl etkileyeceğini söylemek için henüz çok erken, ancak 14 Kasım 2022'de BM Genel Kurulu tarafından kararlaştırıldığı üzere Rusya'nın Ukrayna'ya verdiği zararı tazmin etmesi gerektiğini düşünüyoruz.”</blockquote>Bununla birlikte: Avrupa Orman Yangınları Bilgi Sistemi'nden derlenen verilere göre Ukrayna’da 2024’te yanan alan, önceki iki yılın yıllık ortalamasının iki katından fazla artarak 92 bin 100 hektara ulaştı. Ormanlar da dahil olmak üzere tüm peyzaj yangınlarından kaynaklanan emisyonlar iki kattan fazla artarak 25,8 milyon ton CO2 eşdeğerine ulaştı ki bu da önceki yılların savaş zamanı yıllık ortalamasına kıyasla %118'lik bir artış anlamına geliyor.

Aposto Gündem

Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesiyle başlayan savaşta 3 yıl geride kalırken yaklaşık 10 milyon Ukraynalı ülkesini terk etmek zorunda kaldı. İsveç'in Uppsala Üniversitesi'ne bağlı araştırma grubu Uppsala Çatışma Veri Programı, savaşta 174-420 bin kişinin hayatını kaybettiğini açıklasa da ölü sayısıyla ilgili çelişkili veriler bulunuyor.

Rusya-Ukrayna savaşı: 3 yılın bilançosu

🚫 Bellingcat'in kurucusu Elliot Higgins, Midjourney'i kullanarak Trump'ın hapisten kaçışına dair bir görsel hikâye yazınca Midjourney hesabı <a fr-original-style="" href="https://www.buzzfeednews.com/article/chrisstokelwalker/midjourney-ai-donald-trump-arrest-images-ban" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kapatıldı</a>.🇺🇸 ABD'de Fox News'in doğrudan yalan söylediğinin mahkemede kanıtlanmasıyla birlikte gazetecilik fakültelerinin kanalla ilişkilerini yeniden düşünmesi gerekir mi sorusu <a fr-original-style="" href="https://www.niemanlab.org/2023/03/why-journalism-schools-wont-quit-fox-news/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tartışılıyor</a>.📅 Yerel gazeteler okurlarına yaşadıkları bölgeyle ilgili bir takvim sunmayı <a fr-original-style="" href="https://www.niemanlab.org/2023/03/hey-local-news-publishers-give-the-people-a-calendar/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">düşünmeli</a>.🤖 <a fr-original-style="" href="https://www.theverge.com/2023/3/22/23651564/google-microsoft-bard-bing-chatbots-misinformation" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Bard, Bing</a> ve <a fr-original-style="" href="https://www.axios.com/2023/03/21/gpt4-misinformation-newsguard-study" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">GPT-4</a> tarafından üretilen yanlış bilgiler gündem olmaya devam ediyor.&nbsp;🖋️ AP Stylebook yirminin üzerinde yeni madde ile <a fr-original-style="" href="https://www.poynter.org/reporting-editing/2023/ap-stylebook-update-2023-climate-change-lgbtq-plus/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">güncellendi</a>.📊 Sosyal medya platformlarından veri toplamakta zorlanıyorsanız bu yeni araçlar listesinde işe yarar tavsiyeler <a fr-original-style="" href="https://gijn.org/2023/03/20/new-tools-monitoring-social-media-junkipedia/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulabilirsiniz</a>.

🛠️ Bellingcat'in hazırladığı Rusya-Ukrayna Savaşı haberlerinde Telegram kullanımına dair rehberi Defne Sarıöz Türkçeye <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2022/12/21/rusya-ukrayna-savasinin-haberlestirilmesinde-telegramdan-nasil-yararlanilabilir/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çevirdi</a>.🗞 Sakine Orman, habere güven sorununu ve bunun üstesinden gelmek için yapılabilecekleri <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2022/12/22/habere-guven-neden-guvenmiyoruz-nasil-guvenebiliriz/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">anlattı</a>.🗞 Merve Akman, çevre, ekoloji ve iklim haberciliğinin nasıl ortak noktalarda buluştuğunu bu alanda çalışan gazetecilerle <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2022/12/23/cevre-ekoloji-ve-iklim-haberciligi-bir-noktada-kesisiyor/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">konuştu</a>.

🛰 Bellingcat daha güncel ve kaliteli uydu fotoğraflarına erişim için bir abonelik satın aldı ve bunu nasıl kullanabileceği konusunda okurlarının tavsiyelerini <a fr-original-style="" href="https://www.bellingcat.com/resources/2021/09/21/bellingcat-can-now-access-specialised-satellite-imagery-tell-us-where-we-should-look/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">istiyor</a>.🏆 Covering Climate Now Journalism Awards finalistleri <a fr-original-style="" href="https://coveringclimatenow.org/event/first-covering-climate-now-journalism-awards-to-honor-excellence-in-reporting/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıklandı</a>. Listede birçok kaliteli iklim gazeteciliği örneği var.📬 Google, Drive hizmeti ile entegre çalışabilecek bir e-bülten servisi geliştirmeyi <a fr-original-style="" href="https://techcrunch.com/2021/09/16/googles-rd-division-experiments-with-newsletters-powered-by-google-drive/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">deniyor</a>.🎧 Vox Media tarafından satın alınan Hot Pod, yeni yönetimi ile yayına <a fr-original-style="" href="https://hotpodnews.com/hot-pod-the-verge-first-issue-relaunch/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başladı</a>.💰 Son dönemin en popüler tasarım uygulaması Canva, aldığı son yatırımlar ile değerini 40 milyar dolara <a fr-original-style="" href="https://www.businesswire.com/news/home/20210914006065/en/Canva-Announces-USD-40-Billion-Valuation-Fueled-by-the-Global-Demand-for-Visual-Communication" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çıkardı</a>.🤔 ABD’de yapılan bir çalışma, gençlerin okudukları haberlerde kullanılan verilerin ve iddiaların kaynaklarına erişebilmeyi yaşlılara göre daha çok istediğini <a fr-original-style="" href="https://www.niemanlab.org/2021/09/young-people-think-its-very-important-for-news-organizations-to-link-out-older-people-dont-care-as-much/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söylüyor</a>.🧑‍⚖️ Wikipedia’nın kurucusu Jimmy Wales, büyük sosyal medya platformlarının da Wikipedia gibi kullanıcılarının moderatörlüğüne imkân vermesi gerektiğini <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/society/2021/sep/23/facebook-and-twitter-should-use-volunteer-moderators-says-jimmy-wales" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">düşünüyor</a>.⌨️ The Atlantic ekibi sitelerinde reklamları düzgün bir şekilde yerleştirmek için nasıl sorunları çözmeleri gerektiğini anlattıkları bir yazı <a fr-original-style="" href="https://building.theatlantic.com/the-extreme-art-of-putting-ads-in-articles-8cb65b0a7172" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yayınladı</a>.💀 Dijital medyadaki ilginç bir sorun da hatırladığımız hâlinden eser kalmayan ama bir şekilde hala var olan ve ölmesine izin verilmeyen <a fr-original-style="" href="https://onposting.substack.com/p/let-it-die" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yayınlar</a>.&nbsp;🤖 First Draft, organize bot saldırılarını daha iyi analiz etmek için neler yaptıklarını burada <a fr-original-style="" href="https://medium.com/1st-draft/how-to-improve-our-analysis-of-coordinated-inauthentic-behavior-a4ec62ce9bff" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">anlatıyor</a>.

🔍 Kolombiya merkezli Cerosetenta, ülkedeki polis şiddetini araştırmak için Bellingcat ve Forensic Architecture ile bir ortaklığa <a fr-original-style="" href="https://gijn.org/2021/06/03/how-bellingcat-and-forensic-architecture-teamed-up-with-colombias-cerosetenta-to-map-police-violence/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başladı</a>.

Bellingcat ile ilgili hikayeler