Yazı:&nbsp;Sinan Erensü,&nbsp;Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Şubat depremleri ve yarattığı yıkım hızla daha az konuşulur, daha az görünür olmaya devam ederken, yıkılan evlerin ve mahallelerin ayağa kaldırılması için verilen vaatlerin – seçimin de etkisiyle – sorunu hız ve maliyet ikiliği içine hapsettiğine şahitlik ediyoruz. Bu vaatlere bakacak olursak yeniden inşa günün sonunda merkezi hükümetin tüm imkânlarını seferber ederek halledebileceği bir organizasyon meselesi. İkna olduysanız, fazla kaygılanmaya gerek yok: Güçlü devletimiz ve onun kurumları hâlihazırda var olan inşaat ve kentleşme pratiklerinin bölgeye uyarlamaya ve bunu yaparken de maliyeti mümkün olduğunca az bir biçimde yurttaşlara yansıtmaya kadir. Siyasi partiler yeniden inşanın birtakım detaylarında ayrışsalar da esas olarak rekabet yurttaşı süreci en iyi hangi kadroların yürütebileceğine ikna etmeye odaklanıyor.Halbuki afetle mücadeleyi konu alan <a fr-original-style="" href="https://contexts.org/blog/seven-things-social-science-tells-us-about-natural-disasters/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sosyal bilimler külliyatı</a> bize yeniden inşanın ancak yerel topluluklarla birlikte yapıldığı ölçüde başarıya ulaştığını söylüyor. Yerel gerçeklikten kopuk, afet alanına kilometrelerce uzakta yapılan basmakalıp planlar ya gerçekleşemiyor ya da gerçekleşse bile sahanın asıl ihtiyaçlarına cevap vermekte yeterli olamıyor. Bu bağlamda yeniden inşayı belki de afet ile mücadelenin ilk aşamasını oluşturan arama-kurtarma çabalarından çok da farklı bir şekilde ele almamak gerekiyor. AFAD’ı sahada etkisiz kılan hantallığı ve merkezi yapısı idiyse benzer bir sorun merkezi olarak kurgulanan yeniden inşa süreçleri için de söz konusu olamaz mı? O hâlde yeniden inşayı yerel topluluklara daha fazla rol vererek, katılımcı bir şekilde düşünmek mümkün olabilir mi? 1999 Düzce depreminin ardından kiracı depremzedelerin mücadelesi sonucu vücut bulan Düzce Umut Evleri bu soruları cevaplamak için benzersiz bir imkân sunuyor.12 Kasım 1999'da meydana gelen Düzce Depremi, bugünkü boyutlarıyla olmasa da, ciddi bir yeniden inşa ihtiyacını beraberinde getirmiş, ancak kiracı depremzedeler, hak sahipliği mülk sahipleri üzerinden tanımlandığı için kalıcı konut inşaatlarından yaralanamamışlardı. Çadır ve prefabrik yapılardan bir türlü kurtulamayan kiracı depremzedelerin bu durumu, 2003 yılında sağlıklı ve güvenli konut ihtiyaçlarını bir hak mücadelesi olarak kooperatifleşmeye dönüştürmelerine yol açtı. <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/mekandaadalet/status/1633114610323562496" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İmece Evleri</a>'nden ilham alarak kooperatifleşen kiracı depremzedeler kendilerine konut yapabilecekleri bir arsa tahsis edilmesini talep ettiler, bu taleplerini bir toplumsal harekete dönüştürdüler, Ankara’da oturma eylemleri düzenleyerek sıkıntılarını duyurmaya çalıştılar, barınma hakkının bir anayasal bir hak olduğunu ve bu hakkın kendilerini de kapsaması gerektiğini ifade ettiler.<img src="https://images.aposto.com/2023/3/5/1682697166493.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Düzce Umut Evleri. Kaynak: <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/mekandaadalet/status/1633114647170564100" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mekanda Adalet Derneği</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Kiracı depremzedelerin talepleri zaman içinde doğrudan konut talebinden, kendi konutlarını inşa edebilmek için imkân ve kaynak talebine doğru evirildi. Uzun süren hukuki ve fiili mücadelelerin ardından, 2012 yılında TOKİ, Düzce'nin Beyköy ilçesindeki bugün Umut Evleri'nin yer aldığı arazinin Düzceli Evsiz Depremzedeler Kooperatifi'ne devrini onaylamak zorunda kaldı. Kiracı depremzedelerin bu zaferi Umut Derneği ve İstanbul’dan pek çok şehir planlamacı, mimar ve aktivistin katkı sunduğu Dayanışmacı Atölye gönüllüleri ile birlikte yürütülen benzersiz bir katılımcı tecrübenin de yolunu açmış oldu. Tüm kooperatif üyelerinin katıldığı anket uygulamaları, konut türleri ve sosyal alanların tartışıldığı atölye çalışmaları, büyük ölçüde imece usulü ve sponsorluk destekleri ile yürütülen inşa süreçleri sonunda yükselen Düzce Umut Evleri dünyanın en iyi on sosyal konut projesinden biri seçilerek 2017 <a fr-original-style="" href="https://world-habitat.org/world-habitat-awards/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">World Habitat Awards</a> (Dünya Habitat Ödülleri) finalisti oldu. 237 daireden oluşan Düzce Umut Evleri inşaat 2023 yılı itibarıyla tamamlandı, konutların iskân başvuruları yapılıyor ve tapular kooperatif üyelerine dağıtılıyor.Peki Düzce Umut Evleri bize afet sonrası yeniden inşa hakkında tam olarak ne anlatıyor? &nbsp;Bu tecrübeden çıkarmamız gereken ilk ders kiracı depremzedelere dair. Deprem sonrası güvenli konut stoğunun azalması ve pahalılaşması, ilk olarak alım gücü düşük olanları, yani kiracıları vuruyor, kiracılar uzun yıllar maddi güçlerinin yeteceği bir haneye erişemiyorlar. Dolayısıyla kiracıların durumunu sonradan değil, şimdiden düşünmek büyük önem arz ediyor. Çünkü depremzedeler arasında önemli bir yekûn oluşturan kiracılar kentsel sosyal hayatın önemli parçaları. Kiracıların da, kentlerin ev sahibi olan sakinleri gibi kalıcı göç etmemeleri, bölgede yaşamaya devam etmeleri kentlerin yeniden ayağa kalkması için oldukça önemli.<img src="https://images.aposto.com/2023/3/5/1682697182607.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Düzce Umut Evleri. Kaynak:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/mekandaadalet/status/1633114647170564100" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mekanda Adalet Derneği</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Düzce Umut Evleri tecrübesi kiracı hakları kadar katılımcı yeniden inşanın da değerini anlamamıza yardımcı oluyor. Büyük yıkım geride kalmaya, kentlerin tozu dumanı kaybolmaya, yeni şehirler yükselmeye başladıkça depremzedeler barınma hakkını çok daha kapsamlı bir biçimde tanımlama ihtiyacına giriyor, birbirinin aynısı evlerde, sosyokültürel alışkanlıklarına uymayan sitelerde yaşamak istemediklerini – haklı olarak – fark ediyorlar. Şubat depremlerinin vurduğu şehirler ve köyler pek çok mekânsal ve toplumsal farklılığı barındırıyor. Dini, coğrafi ve demografik farklar, kır-kent ayrımı, toplu yaşama dair alışkanlıklar, iklimsel değişkenler ve iklim değişikliğinin getirdiği sorunlar konut alanından beklentileri çeşitlendiriyor ve farklı barınma ihtiyaçlarını beraberinde getiriyor. Afetin getirdiği aciliyet ve güvenlik ihtiyacının yerini hızla huzur ve konfor arayışına bırakacağı bu aşamada katılımcı planlama önem kazanıyor. İnsanlar planlamasında söz sahibi oldukları yapılara daha sıkı bağlanıyor ve bu bağ toplumsal iyileşmeye katkı sunma potansiyeli taşıyor.Öte yandan katılımcı planlama toplumsal dayanışmanın da kapısını aralıyor. Bilim insanlarının, gönüllü öğrencilerin, sivil toplumun ve depremzedelerin yürüttüğü katılımcı planlama ve inşa süreçleri daha sağlıklı mekânlar, kendi kendine yeten dayanışmacı topluluklar ortaya çıkarıyor, saha ile uzmanlık arasında anlamlı ve uzun soluklu birlikteliklerin önünü açıyor. Bununla birlikte yeniden inşa faaliyetlerine demokratik bir imkân sunarken müteahhitlik tekelini kırıyor, yeniden inşa sürecine dahil olan aktörlerin sayısını artırıyor.Şubat depremi ile sarsılan milyonların tüm sorunlarının katılımcı süreçlerle çözülmesini beklemek elbette gerçekçi değil. Devasa yeniden inşa sürecinde kamunun iştirakinin olması kaçınılmaz. Ancak bu iştirak yurttaşı yalnız bırakmak yahut hakkını alabilmek için – tıpkı Düzce Umut Evleri örneğinde olduğu gibi – yıllarca mahkemelere mahkum etmek &nbsp;anlamına gelmemeli. Kamu kaynakları ve imkânlarının kullanımıyla katılımcı süreçleri bir arada yürütecek, yurttaşların katkısını hız, uzmanlık ve kaynak baskılarına feda etmeyecek yöntemler bulmak zorundayız. Sanılanın aksine kent tek elden tasarlanıp, inşa edilebilen bir yapı değil. Dünyanın en gözde ve sağlıklı kentlerinin iyi planlama, denetim ve yönetim kadar kendiliğindenliğe, yurttaş katılımı ve müdahalesine önemli ölçüde açık olagelmiş kentler olduğunu unutmamak gerekiyor. Yeniden inşayı “tekrar inşaat” şeklinde okumamak için mekanlarımız kadar hayatlarımızı ve toplumsal bağlarımızı da yeniden diriltmek katılımcı planlama imkanlarının önünü açmakla mümkün olacaktır.

Zappa Zamanlar

Kamu kaynakları ve imkânlarının kullanımıyla katılımcı süreçleri bir arada yürütecek, yurttaşların katkısını hız, uzmanlık ve kaynak baskılarına feda etmeyecek yöntemler bulmak zorundayız.

Düzce Umut Evleri: Kiracı Hakları ve Katılımcı Sosyal Konut

<a fr-original-style="" href="https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/Planlar/TAMP.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Türkiye Afet Müdahale Planı</a><a fr-original-style="" href="https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/06/20090617-1.htm" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">5902 Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun</a><a fr-original-style="" href="https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180715-1.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi</a><a fr-original-style="" href="https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/Planlar/28032022-TARAP-kitap_V6.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Türkiye Afet Risk Azaltma Planı 2022</a><a fr-original-style="" href="https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/55629" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">5902 Sayılı Yasa İle Türkiye’de Afet Yönetiminde Oluşan Değişim</a><a fr-original-style="" href="https://irap.afad.gov.tr/upload/Node/42062/files/IRAP_KILAVUZ_V11+4.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İl Afet Risk Azaltma Planı (İRAP) Hazırlama Kılavuzu</a><a fr-original-style="" href="https://irap.afad.gov.tr/upload/Node/42062/files/29_Aralik_2022_Akdeniz_Bolgesi_vks_sonuc.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Akdeniz Bölgesi İRAP İzleme ve Değerlendirme Koordinasyon Kurulu Toplantısı Bilgi Notu</a><a fr-original-style="" href="https://irap.afad.gov.tr/upload/Node/42062/files/20_Aralik_2022_GuneydoguAnadolu_vks_sonuc.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Güneydoğu Anadolu Bölgesi İRAP İzleme ve Değerlendirme Koordinasyon Kurulu Toplantısı Bilgi Notu </a><a fr-original-style="" href="https://www.tbmm.gov.tr/denetim/yazili-soru-onergeleri" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">TBMM Yazılı Soru Önergeleri</a><a fr-original-style="" href="https://www5.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem21/yil01/ss308.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Meclis Araştırması Komisyonu Raporu</a><a href="https://hatay.afad.gov.tr/il-planlari" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a fr-original-style="" href="https://hatay.afad.gov.tr/il-planlari" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hatay İRAP Planları</a><a href="https://kahramanmaras.afad.gov.tr/kurumlar/kahramanmaras.afad/e-kutuphane/IL-PLANLARI/KAHRAMANMARAS%CC%A7-IL-AFET-RISK-AZALTMA-PLANI2022.pdf" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a fr-original-style="" href="https://kahramanmaras.afad.gov.tr/kurumlar/kahramanmaras.afad/e-kutuphane/IL-PLANLARI/KAHRAMANMARAS%CC%A7-IL-AFET-RISK-AZALTMA-PLANI2022.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kahramanmaraş İl Afet Risk Azaltma Planı 2022</a><a fr-original-style="" href="https://adiyaman.afad.gov.tr/kurumlar/adiyaman.afad/adiyaman-irap.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Adıyaman İRAP 2021&nbsp;</a><a fr-original-style="" href="https://s3-us-west-2.amazonaws.com/secure.notion-static.com/01c51213-0702-4799-b598-9e484fa133fb/KIRMIZI-EYLEMLER-01112022-_1_.xlsx" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kırmızı Eylemler</a><a fr-original-style="" href="https://www.dogrulukpayi.com/bulten/afad-in-23-kasim-2022-duzce-depremi-etki-analiz-raporu-ne-anlatiyor" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">AFAD 23 Kasım 2022 Düzce Depremi Etki Analizi Raporu</a><a fr-original-style="" href="https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/baris-pehlivan/afad-neden-yetisemedi-2049375" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">AFAD neden yetişemedi?</a><a fr-original-style="" href="https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/duzce-depremi-raporuna-cumhuriyet-ulasti-afad-yardima-muhtac-2027782" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Düzce depremi raporuna Cumhuriyet ulaştı: AFAD yardıma muhtaç</a><a fr-original-style="" href="https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/baris-pehlivan/resmi-rapordaki-yuzlesme-2050179" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Resmi rapordaki yüzleşme</a>Sayıştay raporları:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://sayistay.gov.tr/reports/download/lJzgPmVQAp-afet-ve-acil-durum-yonetimi-baskanligi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">https://sayistay.gov.tr/reports/download/lJzgPmVQAp-afet-ve-acil-durum-yonetimi-bask</a><a fr-original-style="" href="https://sayistay.gov.tr/reports/download/lJzgPmVQAp-afet-ve-acil-durum-yonetimi-baskanligi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Anligi</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://sayistay.gov.tr/reports/download/418-afet-ve-acil-durum-yonetimi-baskanligi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">https://sayistay.gov.tr/reports/download/418-afet-ve-acil-durum-yonetimi-baskanligi</a>&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.sayistay.gov.tr/reports/3582-afet-ve-acil-durum-yonetimi-baskanligi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">https://www.sayistay.gov.tr/reports/3582-afet-ve-acil-durum-yonetimi-baskanligi</a></li></ul>

Parlamento

Geçtiğimiz cumartesi günü, Türkiye genelinde ve Kuzey Kıbrıs'ta 12 Kasım 1999'da meydana gelen Düzce Depremi'nin&nbsp;yıl dönümü nedeniyle saat 18.57'de "çök kapan tutun" tatbikatı gerçekleştirildi. AFAD vatandaşların cep telefonlarına gönderilen "Hayati Uyarı Bildirimi" ile Türkçe ve İngilizce sesli uyarı yapıldı. Ancak özellikle sosyal medyada bildirimin geç geldiğine dair paylaşımlar dikkat çekti. RTÜK Üst Kurulu Üyesi İlhan Taşcı,&nbsp;Twitter hesabından&nbsp;"Günler öncesinden planlanan deprem tatbikatı uyarı bildiriminin bile zamanında verilemediği ülkede gerçeğinin olduğunu düşünmek ürkütücü!" paylaşımını yaptı.<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/ilhantasci/status/1591486731987324928" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/10/2022-11-16T20:10:04.100Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.02" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Evrensel'e konuşan Gebze Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve Jeofizik Mühendisi Dr. Savaş Karabulut, AFAD Başkanı’nın bu duruma yönelik "SİMAS butonunun aktif hâle getirilmesi" gerektiği açıklamasını, "Deprem anında genel iletişim araçlarının ulaşılamaz olduğu, elektriklerin kesildiği bir durum düşünüldüğünde, siren çalışmasının daha doğru bir uygulama olacağını düşünüyorum." diyerek değerlendirdi ve tatbikatın olası büyük bir afette haberleşme sıkıntısının yaşanacağını gösterdiğine dikkat çekti. 2 hafta önce İzmir'de meydana gelen 4,9 büyüklüğündeki depremin ardından akıllara yeniden İstanbul'da olması beklenen deprem ve olası senaryolar gelmeye başladı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Olası bir depremde hangi bölgeler etkilenecek?</h2>Olası bir depremde meydana gelecek hasar zemin, fay hattına yakınlık, binaların yapılış yılı, afet sonrasında planlama gibi çeşitli faktörlerin etkisiyle değişiyor. Deprem kuşağındaki Türkiye'de ve özellikle İstanbul'daki çarpık kentleşme, bu anlamda çok olumlu bir tablo çizmiyor. Nitekim İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel İyileştirme Daire Başkanı Özlem Tut deprem senaryolarında fay hattına yakın, yeterli mühendislik hizmeti almamış yapılardan oluşan ve zeminin zayıf olduğu bölgelerin en büyük hasarı alacağını ifade etti. Evrensel'e konuşan Tut, İstanbul için bu ilçeleri "Haliç'in batısı ve TEM otoyolunun güneyindeki ilçeler. Fatih, Bayrampaşa, Güngören, Avcılar, Zeytinburnu, Esenyurt, Bahçelievler, Küçükçekmece, Beylikdüzü, Esenler, Bakırköy, Bağcılar, Büyükçekmece," olarak <a fr-original-style="" href="https://www.evrensel.net/haber/459543/4-binadan-biri-orta-ya-da-agir-hasar-gorecek" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sıraladı.</a> Ayrıca İBB'nin risk haritasında, İstanbul'da 7,5 şiddetinde deprem meydana gelirse toplamda 91 bin 81 binanın ağır veya çok ağır, 167 bin 116 binanın da orta hasar alacağı saptandı.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Vergiler nasıl harcanıyor?</h2>Deprem meydana geldiğinde oluşabilecek hasarı en aza indirmek ve hazırlıklı olmak için tatbikatların yanı sıra yapılabilecek bazı düzenlemeler, hayata geçirilen uygulamalar var. Örneğin vatandaşlara ilk yardım eğitimi verilmesi, telefon ve internet altyapısının iyileştirilmesi, depreme karşı dayanıklı olmayan binaların yenilenip dayanıklı hâle getirilmesi bunlardan bazıları.Deprem kuşağında yer alan Türkiye'de, 17 Ağustos 1999'da meydana gelen, 20 bine yakın kişinin hayatını kaybettiği 1999 Depremi'nin ardından bu tür hazırlıkların yapılması, deprem sonrası yapılacak çalışmalar gibi konulara kaynak ayırmak için ek vergilerin yanı sıra özel iletişim vergisi ve özel işlem vergisi adında yeni vergiler toplanmaya başladı. Bu vergiler, %5 ek kurumlar vergisi, bir defalık emlak vergisi, ek motorlu taşıtlar vergisi ve cep telefonu konuşmalarından ve tesis ücretlerinden alınacak Özel İletişim Vergisi'ydi (ÖİV). ÖİV yaklaşık 1 yıl gibi bir süreyle uygulamaya alınsa da 2003'te çıkarılan 5035 Sayılı Kanun'la kalıcı oldu. Vergi uzmanı Dr. Ozan Bingöl'e göre, özel iletişim vergisinden Temmuz 2022 sonunsa kadar tahsil edilen tutar 83 milyar 621 milyon 940 bin liraydı.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Hazine birliği"</h3>Özellikle deprem sonrasında yaşananlar, arama kurtarma ve enkaz kaldırma çalışmaları ile depremzedelerin mağduriyetlerinin giderilmediğine yönelik eleştiriler, pek çok kişinin deprem çalışmaları için harcanması planlanan bu meblağın sorgulamasına yol açtı. Örneğin 2020 Elazığ depreminden sonra CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, TBMM'ye verdiği soru önergesinde bugüne kadar ne kadar deprem vergisi toplandığını ve nerelere harcandığını sordu. Dönemin Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan kanundaki&nbsp;'Hazine birliği'&nbsp;ilkesine atıfta bulunarak "Belirli gelirler karşılığı olarak belirli harcama kalemleri veya projeler için ödenek tahsis edilmemekte, Hazine birliği kapsamında tüm gelirler halkımıza hizmet için yapılan tüm giderlerin karşılanması amacıyla kullanılmaktadır." dedi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Vergi uzmanı Dr. Ozan Bingöl, bloğunda "[ÖİV ile toplanan] parayla tanesi 50 bin dolardan 764 bin konut yapılabilir, yani 2,5 milyon insanın sorunu çözülebilirdi ama olmadı."&nbsp;yazdı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">HDP, 2020'deki Elazığ depremi sonrasında Meclis Genel Kurulu'na deprem vergilerinin araştırılmasına yönelik önerge sundu. Önerge, AK Parti ve MHP'nin oylarıyla reddedildi.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Toplanma alanlarına ne oluyor?</h2>Olası bir depremde ve sonrasında insanların toplanabilecekleri, barınabilecekleri alanlar depreme hazırlık çalışmalarında önemli yer tutuyor ve yine vergiler gibi, ne yazık ki bir deprem sonrasında gündeme geliyor ve yeterliliği konusunda eleştiriliyor Örneğin Eylül 2019'da İstanbul'da meydana gelen depremden sonra Medyascope'a konuşan TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Başkanı Cemal Gökçe, İstanbul'da 2003'te&nbsp;493 toplanma yeri&nbsp;bulunduğunu, 2003'ten sonraysa bu alanların 4'te 3'ünde inşaatlar yapıldığını, o sırada kaç adet deprem toplanma alanı olduğunu bilmediğini belirtmiş ve eklemişti: "Bu noktada İstanbul için denilebilir ki, evlerin içi dışarıdan daha az tehlikeli." Cumhurbaşkanı Erdoğan ise "Bazı açıklamalar yapılıyor, toplanma alanları gibi. AFAD'ın on binlerce ilan edilmiş toplanma alanları vardır."’&nbsp;açıklamasında bulundu. AFAD ise İstanbul'da 3 bin 21, Türkiye genelindeyse 18 bin 910 toplanma alanı bulunduğunu bildirdi.İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu ise İstanbul'da&nbsp;77 toplanma alanı kaldığını söyledi ve "Keşke ben de 'On binlerce toplanma alanımız var,' diyebilseydim. Böyle bir şey yok ne yazık ki. Bu şehirdeki toplanma alanları ne yazık ki azalmıştır. Bazı semtlerde ve mahallelerde yok derecesindedir." dedi. Sözcü'nün haberine göre, İstanbul'daki 493 afet toplanma alanından 416 tanesi alışveriş merkezi, rezidans ve gökdelen gibi yapılara dönüştürüldü. Bunlardan bazıları Zincirlikuyu'daki Zorlu Center, Acıbadem'deki Akasya AVM, Beşiktaş'taki Selenium Plaza, Bakırköy'deki Capacity AVM, Bahçelievler'deki Ağaoğlu MyCity ve Maltepe'deki DAP Royal Center.

Düzce Depremi ile ilgili hikayeler